An Ama kan Iglesia—Mga Paradepensa kan Katotoohan sa Biblia?

Baga man kamo naghihingako na sarong Kristiano o dai, an saindong ideya manongod sa Dios kan Biblia, ki Jesus, asin sa Kristianismo puedeng naimpluwensiahan nanggad ninda. An saro sa sainda inapod na May Bulawan na Ngoso; an saro pa, Dakula. Bilang sarong grupo, sinda ilinadawan bilang “an supremong representasyon kan buhay ni Cristo.” Sairisay sinda? Sinda an suanoy na relihiosong mga pensador, parasurat, teologo, asin pilosopo na nakaimpluwensiang marhay sa presenteng “Kristianong” kaisipan​—an mga Ama kan Iglesia.

“AN Biblia bakong kabilogan kan tataramon nin Dios,” an paghingako kan Griegong Ortodokso na propesor nin pag-adal sa relihion na si Demetrios J. Constantelos. “An Banal na Espiritu na naghahayag kan tataramon nin Dios dai puedeng malimitaran sa mga pahina nin sarong libro.” Ano pa an posibleng ibang masasarigan na gikanan nin kapahayagan nin Dios? Si Constantelos positibong nagsasabi sa saiyang librong Understanding the Greek Orthodox Church: “An Banal na Tradisyon asin Banal na Kasuratan ibinibilang na duwang aspekto kan kapahayagan nin Dios.”

Kaiba sa pinakabasehan kan “Banal na Tradisyon” na iyan an katokdoan asin mga isinurat kan mga Ama kan Iglesia. Sinda mga prominenteng teologo asin “Kristianong” mga pilosopo na nabuhay sa pag-oltanan kan ikaduwa asin ikalimang siglo C.E. Gurano kadakula kan nagin impluwensia ninda sa presenteng “Kristianong” kaisipan? Sinda daw nangapot nin higot sa Biblia sa saindang katokdoan? Ano an maninigong magin marigon na basehan kan Kristianong katotoohan para sa sarong parasunod ni Jesu-Cristo?

Historikong Impormasyon

Kaidtong kabangaan kan ikaduwang siglo C.E., an naghihingakong mga Kristiano ipinakikipaglaban an saindang pagtubod tumang sa mga naglalamag na Romano sagkod mga erehe. Minsan siring, ini kapanahonan nin kadakoldakol na teolohikong opinyon. An relihiosong mga debate mapadapit sa “dibinidad” ni Jesus asin an naturalesa asin mga pagpunsionar kan banal na espiritu nagin dahelan nin bako sanang intelektuwal na mga iriwal. An mapait na dai pagkakaoyon asin dai na mareremedyohan na pagkabaranga manongod sa “Kristianong” doktrina biyong nakalakop sa langtad nin politika asin kultura, na kun beses nagbunga nin mga pagkariribok, rebelyon, iriwal sibil, nin guerra pa ngani. Isinurat kan historyador na si Paul Johnson: “[An apostatang] Kristianismo nagpoon sa karibarawan, kontrobersia asin pagkabaranga asin iyan nagpadagos. . . . An sentral asin sirangan na Mediterraneo kan enot asin ikaduwang siglo AD napano nin kadakoldakol na relihiosong ideya, na maigot na naghihingoang lumakop. . . . Kun siring, sa kapoonpooni, igwa  nin balakid na laen-laen na Kristianismo na kakadikit kan pagkakaagid.”

Durante kan kapanahonan na iyan, an mga parasurat asin pensador na nagsasaboot na kaipuhan na interpretaron an “Kristianong” katokdoan na ginagamit an pilosopikong mga termino nagpoon na umoswag. Tanganing panigoan an edukadong mga pagano na bagong makombertir sa “Kristianismo,” an siring na relihiosong mga parasurat nagsarig na marhay sa mas naenot na Griego asin Judiong literatura. Poon ki Justinong Martir (mga 100-165 C.E.), na naggamit nin Griego sa pagsurat, an naghihingakong mga Kristiano paorog nang paorog na nagin komplikado sa saindang pag-ako kan pilosopikong pamana kan kulturang Griego.

An tendensiang ini risang gayo an ibinunga sa mga isinurat ni Origen (mga 185-254 C.E.), sarong autor na Griego na taga Alejandria. An tratado ni Origen na On First Principles iyo an enot na sistematikong paghihingoa na ipaliwanag an mayor na mga doktrina nin “Kristianong” teolohiya basado sa Griegong pilosopiya. An Konsilyo nin Nicea (325 C.E.), sa pagprobar kaiyan na ipaliwanag asin patunayan an “dibinidad” ni Cristo, iyo an makahulogan na pangyayari na nagtao nin bagong puersang nagpapahiro sa pag-interpretar kan “Kristianong” opisyal na doktrina. An konsilyo na iyan nagsenyalar kan kapinonan kan sarong kapanahonan na durante kaiyan an mga konsilyo nin iglesia sa pankagabsan naghingoang ipaliwanag an kahulogan kan opisyal na doktrina sa paaging paorog nang paorog na nagigin eksakto.

Mga Parasurat Asin Orador

Si Eusebio na taga Cesarea, na nagsurat kan panahon kan enot na Konsilyo nin Nicea, iinasosyar an saiyang sadiri ki Emperador Constantino. Sa laog nin labi-labing 100 na taon pakatapos kan Nicea, an mga teologo, na an kadaklan sa sainda Griego an ginagamit sa pagsurat, minukna paagi sa halawig asin mapait na debate an kaidto magigin midbidan na doktrina kan Kakristianohan, an Trinidad. An pangenot sa sainda iyo si Atanacio, an asertadong obispo na taga Alejandria, asin an tolong namomoon sa iglesia na taga Capadocia, Asia Minor​—si Basil na Dakula, an saiyang tugang na si Gregorio na taga Nisa, asin an saindang katood na si Gregorio na taga Nazianzus.

An mga parasurat asin parahulit durante kan panahon na iyan naabot an halangkaw na mga pamantayan sa tibay sa pagpahayag. Si Gregorio na taga Nazianzus asin si Juan Crisostomo (an boot sabihon “May Bulawan na Ngoso”) sa Griego siring man si Ambrosio na taga Milan asin si Agustin na taga Hipo sa Latin matibayon na mga orador, mga eksperto sa pinakaiginagalang asin popular na porma nin arte kan saindang kapanahonan. An pinakamaimpluwensiang parasurat kan panahon na iyan iyo si Agustin. An saiyang teolohikong mga tratado lakop na nakaimpluwensia sa presenteng “Kristianong” kaisipan. Si Jeronimo, an pinakasikat na intelektuwal kan panahon na idto, pangenot na responsable sa pagtradusir kan Vulgata Latina kan Biblia hale sa orihinal na mga lenguahe.

Minsan siring, an importanteng mga hapot: An mga Ama kan Iglesia daw na idto maingat na nagsusog sa Biblia? Sa saindang katokdoan, sinda daw nangapot nin higot sa ipinasabong na Kasuratan? An sainda daw na mga isinurat tamang giya sa pagkaigwa nin tamang kaaraman dapit sa Dios?

Katokdoan nin Dios o Katokdoan nin mga Tawo?

Kasuarin pa sana, an Griegong Ortodokso na si Obispo Metodio kan Pisidia nagsurat kan librong The Hellenic Pedestal of Christianity tanganing ipaheling na an kultura asin pilosopiyang Griego nagin an pundasyon kan  modernong “Kristianong” kaisipan. Sa librong iyan, daing pag-alangan niang inadmitir: “Haros gabos na prominenteng mga Ama kan Iglesia ibinilang na mahalagang marhay an Griegong mga elemento, asin inarog ninda an mga iyan sa suanoy na klasikong Griego, na kinasangkapan an mga iyan tanganing masabotan asin ikapahayag nin tama an Kristianong mga katotoohan.”

Halimbawa, estudyare an ideya na an Ama, an Aki, asin an banal na espiritu minakompuesto kan Trinidad. An dakol na Ama kan Iglesia pakatapos kan Konsilyo nin Nicea nagin seradong mga Trinitaryo. An saindang mga isinurat asin paliwanag importante sa paggibo sa Trinidad bilang dai malilingawan na doktrina kan Kakristianohan. Minsan siring, manonompongan daw sa Biblia an Trinidad? Dai. Kaya saen iyan kinua kan mga Ama kan Iglesia? An A Dictionary of Religious Knowledge nagpapaliwanag na dakol an nagsasabi na an Trinidad “sarong pagliwat na inarog sa paganong mga relihion, asin isinaro sa Kristianong paniniwala.” Asin an The Paganism in Our Christianity nagpapatotoo: “An ginikanan kan [Trinidad] biyong pagano.” *​—Juan 3:​16; 14:28.

O estudyare an katokdoan na inmortalidad kan kalag, sarong paniniwala na may sarong kabtang nin tawo na padagos na nabubuhay pagkagadan kan hawak. Sa giraray, an mga Ama kan Iglesia nagin instrumento tanganing ikaintrodusir an ideyang ini sa sarong relihion na mayo nin katokdoan manongod sa sarong kalag na nagdadanay na buhay pagkagadan. Malinaw na ipinaheheling kan Biblia na an kalag puedeng magadan: “An kalag na nagkakasala​​—iyan mismo magagadan.” (Ezequiel 18:4) Ano an basehan kan paniniwala kan mga Ama kan Iglesia sa inmortal na kalag? “An Kristianong ideya dapit sa espirituwal na kalag na linalang nin Dios asin ilinaog sa hawak durante nin pangingidam tanganing gibohon an tawo na sarong nabubuhay na bilog na sangkap bunga nin halawig na pagprogreso sa Kristianong pilosopiya. Paagi sana ki Origen sa Sirangan asin  ki San Agustin sa Solnopan na an kalag naestablisar bilang sarong espirituwal na kabtang asin nabilog an sarong pilosopikong ideya dapit sa naturalesa kaiyan. . . . [An doktrina ni Agustin] . . . may dakulang pagkakautang (kaiba an nagkapirang pagkukulang) sa Neoplatonismo,” an sabi kan New Catholic Encyclopedia. Asin an magasin na Presbyterian Life nagsasabi: “An inmortalidad kan kalag sarong Griegong ideya na nabilog sa suanoy na mga kultong dusay sa hilom na mga rituwal asin detalyadong ipinaliwanag kan pilosopong si Plato.” *

An Marigon na Basehan kan Kristianong Katotoohan

Dawa pakatapos kan halipot ngani na pagsiyasat na ini kan historikong impormasyon dapit sa mga Ama kan Iglesia, siring man an ginikanan kan saindang katokdoan, tama sanang maghapot, Maninigo daw na ibasar nin sarong sinserong Kristiano an saiyang mga paniniwala sa mga katokdoan kan mga Ama kan Iglesia? Pabayae na an Biblia an sumimbag.

Enot, si Jesu-Cristo mismo ipinuera an paggamit nin relihiosong titulo na “Ama” kan sabihon nia: “Dai kamo mag-apod nin ama sa kiisay man sa daga, nin huli ta saro an saindong Ama, an langitnon na Saro.” (Mateo 23:9) An paggamit kan terminong “Ama” sa pag-apod sa siisay man na relihiosong personahe bakong sa Kristiano asin bakong sono sa Kasuratan. An nasusurat na Tataramon nin Dios natapos kaidtong mga 98 C.E. paagi sa mga surat ni apostol Juan. Sa siring, an tunay na mga Kristiano dai nangangaipo na maglaom sa siisay man na tawo bilang gikanan nin ipinasabong na kapahayagan. Sinda nagmamaan na dai ‘halean nin halaga an tataramon nin Dios’ huli sa tradisyon nin tawo. An pagtogot na masalidahan kan tradisyon nin tawo an Tataramon nin Dios nakagagadan sa espirituwal. Si Jesus nagpatanid: “Kun an buta magkabit sa buta, pareho sinda mahoholog sa kotkot.”​—Mateo 15:​6, 14.

Kaipuhan daw nin sarong Kristiano an ano man na kapahayagan apuera sa tataramon nin Dios na yaon sa Biblia? Dai. An libro nin Kapahayagan nagpapatanid tumang sa pagdugang nin ano man sa ipinasabong na nasusurat: “Kun an siisay man magdugang sa mga bagay na ini, dudugangan sia nin Dios kan mga damat na nasusurat sa balumbon na ini.”​—Kapahayagan 22:18.

An Kristianong katotoohan yaon sa nasusurat na Tataramon nin Dios, an Biblia. (Juan 17:17; 2 Timoteo 3:16; 2 Juan 1-4) An tamang pakasabot kaiyan dai nakadepende sa sekular na pilosopiya. Mapadapit sa mga tawo na naghihingoang gumamit nin kadonongan nin tawo tanganing ipaliwanag an kapahayagan nin Dios, angay na otrohon an mga hapot ni apostol Pablo: “Haen an madonong? Haen an eskriba? Haen an parapakidiskutir kan sistemang ini nin mga bagay? Bakong ginibo nin Dios na kamangmangan an kadonongan kan kinaban?”​—1 Corinto 1:20.

Dugang pa, an tunay na Kristianong kongregasyon “sarong harigi asin sulay kan katotoohan.” (1 Timoteo 3:15) An mga paraataman kaiyan pinoprotehiran an kadalisayan kan saindang pagtotokdo sa laog kan kongregasyon, na inoolang na makalaog an ano man na nakaaating doktrina. (2 Timoteo 2:​15-​18, 25) Inoolang ninda na makalaog sa kongregasyon an ‘falsong mga propeta, falsong mga paratokdo, asin nakalalaglag na mga sekta.’ (2 Pedro 2:1) Pagkagadan kan mga apostol, tinogotan kan mga Ama kan Iglesia na makagamot an “nakalalagalag na ipinasabong na mga tataramon asin katokdoan nin mga demonyo” sa Kristianong kongregasyon.​—1 Timoteo 4:1.

An mga kinaabtan kan apostasiyang ini risang-risa sa Kakristianohan ngonyan. An mga paniniwala asin kaugalean kaiyan laen nang marhay sa katotoohan sa Biblia.

[Mga Nota sa ibaba]

 [Kahon/Ritrato sa pahina 18]

MGA AMA NA TAGA CAPADOCIA

“An Iglesia Ortodokso . . . may partikular na pagreberensiar sa mga parasurat kan ikaapat na siglo, asin nangorogna sa inaapod kaiyan na ‘an tolong Dakulang Relihiosong Namomoon,’ si Gregorio na taga Nazianzus, si Basil na Dakula, asin si Juan Crisostomo,” an sabi kan parasurat na si Kallistos, na sarong monghe. Ibinasar daw kan mga Ama kan Iglesia na ini an saindang katokdoan sa ipinasabong na Kasuratan? Mapadapit ki Basil na Dakula, an librong The Fathers of the Greek Church nagsasabi: “An saiyang mga isinurat nagpapaheling na sia igwa nin parasiempreng pagkamuya ki Plato, Homer, asin sa mga historyador asin orador, asin sinda nakaimpluwensia nanggad sa saiyang estilo. . . . Si Basil nagdanay na sarong ‘Griego.’” Totoo man iyan ki Gregorio na taga Nazianzus. “Sa saiyang punto de vista an kapangganahan asin pakalabi kan Iglesia ikapaheheling nin pinakamarahay paagi sa lubos na pag-aprobar kaiyan sa mga tradisyon kan klasikong kultura.”

Mapadapit sa saindang tolo, si Propesor Panagiotis K. Christou nagsurat: “Minsan ngani sinda kun minsan nagpapatanid tumang sa ‘pilosopiya asin basang na daya’ [Colosas 2:8]​—tanganing magin kaoyon kan pagboot kan Bagong Tipan​—sinda, kadungan kaiyan, gustong-gusto na pag-adalan an pilosopiya asin konektadong mga reglamento sa gawe-gawe asin irinerekomendar pa ngani sa iba na pag-adalan iyan.” Malinaw na an siring na mga paratokdo sa iglesia naghohona na an Biblia bakong igo tanganing suportaran an saindang mga ideya. An sainda daw na paghanap nin ibang pinakaharigi nin autoridad puedeng mangahulogan na an saindang katokdoan daing koneksion sa Biblia? Si apostol Pablo nagpatanid sa mga Kristianong Hebreo: “Dai kamo magpadara sa manlaenlaen asin bakong pamilyar na katokdoan.”​—Hebreo 13:9.

[Credit Line]

© Archivo Iconografico, S.A./CORBIS

[Kahon/Ritrato sa pahina 20]

SI CIRILO NA TAGA ALEJANDRIA—SARONG KONTROBERSIAL NA AMA KAN IGLESIA

An saro sa pinakakontrobersial na personahe sa mga Ama kan Iglesia iyo si Cirilo na taga Alejandria (mga 375-​444 C.E.). Ilinaladawan sia kan historyador nin iglesia na si Hans von Campenhausen bilang “dogmatiko, madahas, asin tuso, na impluwensiado kan kadakulaan kan saiyang propesyon asin dignidad kan saiyang katongdan,” asin idinugang na “nungka niang ibinilang na tama an ano man na bagay apuera sana kun iyan mapakikinabangan nia sa pagpaoswag kan saiyang kapangyarihan asin autoridad . . . An kabangisan asin kadaihan nin konsensia kan saiyang mga paagi nungkang nakapamondo sa saiya.” Kan sia pa an obispo kan Alejandria, si Cirilo naggamit nin pagsoborno, libelo, asin pagbalobagi tanganing haleon sa puesto an obispo kan Constantinopla. Sia an ibinibilang na responsable sa mabangis na paggadan kaidtong 415 C.E.sa sarong bantog na pilosopo na an ngaran Hypatia. Mapadapit sa teolohikong mga isinurat ni Cirilo, si Campenhausen nagsasabi: “Pinonan nia an kaugalean nin pagdesisyon sa mga kuestion nin paniniwala na bakong basado solamente sa Biblia kundi sa tabang kan angay na mga kotasyon asin koleksion nin mga kotasyon hale sa rekonosidong mga autoridad.”

[Ritrato sa pahina 19]

Jeronimo

[Credit Line]

Garo Nalbandian