An Biblia na Sarong Tomo

SA PAGGIBO nin mga kopya kan Biblia, an enot na mga Kristiano an pangenot sa paggamit kan kodise​—sarong libro, bakong balumbon. Minsan siring, dai tolos pinonan kan mga Kristiano an paggibo nin sarong tomo na igwa kan gabos na libro kan Biblia. An sarong mahalagang lakdang sa lakop na paggibo nin mga Biblia sa sarong tomo ginibo kaidtong ikaanom na siglo ni Flavio Casiodoro.

Si Flavio Magno Aurelio Casiodoro namundag kaidtong mga 485-​490 C.E. sa sarong mayaman na pamilya sa Calabria, sa porong timog kan Italia sa presenteng panahon. Sia nabuhay durante nin maribok na peryodo sa kasaysayan nin Italia kan an peninsula sinakop, enot kan mga Godo dangan kan mga Bizantino. Kan sia mga 60 o 70 anyos na, inestablisar ni Casiodoro an monasteryo asin libreriya nin Vivarium harani sa saiyang harong sa Squillace, Calabria.

Sarong Maingat na Editor nin Biblia

Kabilang sa pangenot na mga interes ni Casiodoro an pagpaabot kan Biblia. “Sa punto de vista ni Casiodoro,” an isinurat kan historyador na si Peter Brown, “an gabos na literaturang Latin dapat na gamiton sa pagpaabot kan Kasuratan. An gabos na pantabang na dating ginamit tanganing mabasa asin makopya an klasikong mga teksto dapat na gamiton tanganing masabotan an Kasuratan asin kopyahon iyan sa madonong na paagi. Kapareho nin sarong bagong mahaman na sistema nin mga planeta, an kulturang Latin sa pankagabsan dapat na umitok sa orbita sa palibot kan dakulaon na saldang kan Tataramon nin Dios.”

Tinipon ni Casiodoro an mga paratradusir asin eksperto sa gramatika sa monasteryo nin Vivarium tanganing maingat na pagkompararon an bilog na Biblia asin pinangenotan an maingat na gayong editoryal na proseso. Ipinaniwala nia an gibohon sa nagkapira sanang may kabatidan na tawo. Katuyohan kaini na likayan an dali-daling pagkorehir sa ipinamumugtak na mga sala sa pagsurat. Kun may kuestion manongod sa gramatika, ibinilang na mas masasarigan an suanoy na mga manuskrito kan Biblia kisa rekonosidong ginagamit sa Latin. Si Casiodoro nagdirehir: “An mga karakteristiko nin gramatika . . . kaipuhan na papagdanayon, huli ta an sarong teksto na midbid na ipinasabong dai puedeng maraot. . . . An biblikong mga paagi nin pananaram, metapora, asin idioma kaipuhan na papagdanayon, dawa kun iyan laen na marhay sa mga pamantayan sa Latin, siring man an ‘Hebraikong’ mga porma kan mga nombre propio.”​—The Cambridge History of the Bible.

An Kodise Grandior

An mga parakopya sa monasteryo nin Vivarium inautorisaran na gumibo nin kisuerra tolong magkakalaen na edisyon kan Biblia sa Latin. An saro sa mga ini, na siyam na tomo, posibleng igwa kan teksto kan Daan na Latin, sarong traduksion na naglataw sa huring kabtang kan ikaduwang siglo. An ikaduwang edisyon igwa kan Vulgata Latina, na natapos ni Jeronimo kaidtong mga kapinonan kan ikalimang siglo. An ikatolo, an Kodise Grandior, an boot sabihon “mas dakulang kodise,” kinua sa tolong teksto kan Biblia. An duwang huring edisyon ginibong sarong tomo an gabos na libro kan Biblia.

Minalataw na si Casiodoro an enot na naggibo nin mga Biblia sa Latin na sarong tomo, na inaapod iyan na pandectae. * Daing duwa-duwa na naheling  nia an pagigin praktikal nin pagsararo kan gabos na libro kan Biblia sa sarong tomo, sa siring hinahale an nakauubos nin oras na proseso nin pagkonsulta sa nagkapirang tomo.

Poon sa Timog na Italia Sagkod sa Islas Britanos

Dai nahaloy pagkagadan ni Casiodoro (posibleng mga 583 C.E.), nagpoon an pagbiahe kan Kodise Grandior. Kan panahon na idto, an kabtang kan libreriya nin Vivarium ipinamumugtak na ibinalyo sa Lateranong libreriya sa Roma. Kan 678 C.E., dinara kan padre superyor na Anglo-Saxon na si Ceolfrith an kodise sa Islas Britanos pagbalik nia hale sa Roma. Sa siring nakaabot iyan sa duwang monasteryo nin Wearmouth asin Jarrow, na dinirehiran ni Ceolfrith, na ngonyan nasa Northumbria, Inglaterra.

An sarong tomo na Biblia ni Casiodoro siertong nakapukaw sa interes ni Ceolfrith asin sa saiyang mga monghe, na posibleng naakit huli sa pasil na paggamit kaiyan. Sa siring, sa laog sana nin pirang dekada, nakagibo sinda nin tolong iba pang kompletong Biblia na sarong tomo. An solamenteng nagdanay na kopya kan mga ini iyo an dakulaon na manuskrito na inapod na Kodise Amiatinus. Igwa iyan nin 2,060 pahina na gibo sa anit nin ogbon na baka, na an kada saro mga 20 por 13 pulgada. Kaiba an mga tutob iyan 10 pulgada an hibog asin labing 34 kilos an gabat. Iyan an pinakadaan na kompletong sarong tomo na Biblia sa Latin na nag-eeksister sagkod ngonyan. An prominenteng eksperto sa mga letra kan Biblia kaidtong ika-19 siglo na si Fenton J. A. Hort ipinamidbid an kodise kan 1887. Si Hort nagkomento: “Dawa sa sarong tawo sa presenteng panahon na nakaheling na kaiyan an pambihirang nagibo na ini na sarong [manuskrito] nagtatao nin impresyon na haros nakapupukaw nin may pagkangirhat na paggalang.”

Pagbalik sa Italia

Mayo na ngonyan an orihinal na Kodise Grandior na inautorisaran ni Casiodoro. Alagad an naggikan dian na Anglo-Saxon, an Kodise Amiatinus, nagpoon na magbiahe pabalik sa Italia dai nahaloy kan matapos iyan. Dai nahaloy bago sia nagadan, si Ceolfrith nagdesisyon na bumalik sa Roma. Dinara nia an saro sa tolo niang manuskrito kan Biblia sa Latin bilang regalo ki Papa Gregorio II. Si Ceolfrith nagadan mantang nagbibiahe, kan 716 C.E., sa Langres, Pransia. Alagad an saiyang Biblia nagpadagos sa pagbiahe dara kan grupo nin mga nagbibiahe. An kodise sa katapustapusi iiniba sa libreriya kan monasteryo sa Bukid nin Amiata, sa Italia sentral, an lugar na pinagbasehan kan ngaran na Kodise Amiatinus. Kan 1782 an manuskrito ibinalyo sa Libreriyang Medicean-Laurentian sa Florencia, Italia, na dian iyan nagdadanay na saro sa pinakaiingatan na mga rogaring kan libreriya.

Paano nakaapektar sa sato an Kodise Grandior? Poon kan panahon ni Casiodoro, paorog nang paorog na pinaboran kan mga parakopya asin paraimprenta an paggibo nin mga Biblia na sarong tomo. Sagkod ngonyan, an pagkaigwa kan Biblia sa pormang ini ginibong mas pasil para sa mga tawo na konsultahon iyan asin paagi kaiyan makinabang sa puersa kaiyan sa saindang buhay.​—Hebreo 4:12.

[Nota sa Ibaba]

[Mapa sa pahina 29]

(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)

An pagbiahe kan Kodise Grandior

Monasteryo nin Vivarium

Roma

Jarrow

Wearmouth

An pagbiahe kan Kodise Amiatinus

Jarrow

Wearmouth

Bukid nin Amiata

Florencia

[Credit Line]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Mga Ritrato sa pahina 30]

Sa itaas: Kodise Amiatinus Sa wala: Ladawan ni Esdras sa Kodise Amiatinus

[Credit Line]

Biblioteca Medicea Laurenziana, Firenze