Hula ni Isaias—Liwanag Para sa Bilog na Katawohan I

Kapitulo Onse: Herak Man kan mga Rebelde!

Isaias 9:8–​10:4

1. Anong grabeng sala an ginibo ni Jeroboam?

KAN nabanga an katipan na banwaan ni Jehova sa duwang kahadean, an sampulong tribong kahadean sa amihanan pinamahalaan ni Jeroboam. An bagong hade may kakayahan, mabagsik na namamahala. Alagad mayo sia nin tunay na pagtubod ki Jehova. Huli kaini sia may ginibong grabeng sala na nakaraot sa bilog na kasaysayan kan kahadean sa amihanan. Segun sa Ley ni Moises, an mga Israelita pinagbotan na magduman nin tolong beses kada taon sa templo sa Jerusalem, na ngonyan nasa kahadean nin Juda sa timog. (Deuteronomio 16:16) Sa takot na an siring na regular na mga pagbiahe magpangyaring isipon kan saiyang mga sakop na makisumaro liwat sa saindang mga tugang sa timog, si Jeroboam “naggibo nin duwang bulawan na ogbon na baka asin nagsabi sa banwaan: ‘Masakit na marhay para sa saimo na tumukad pasiring sa Jerusalem. Uya an saimong Dios, O Israel, na nagkua sa saindo hale sa daga nin Egipto.’ Dangan ibinugtak nia an saro sa Betel, asin an saro pa ibinugtak nia sa Dan.”​—1 Hade 12:​28, 29.

2, 3. Ano an nagin epekto kan sala ni Jeroboam sa Israel?

² Sa kadikit na panahon, an mga plano ni Jeroboam garo baga nag-aser. An banwaan luway-luway na nagpondo na sa pagduman sa Jerusalem asin nagsamba sa atubangan kan duwang ogbon na baka. (1 Hade 12:30) Minsan siring, an apostatang relihiosong gibo na ini nakaraot sa sampulong tribong kahadean. Sa mas huring mga taon, pati ngani si Jehu, na nagpaheling nin kaomaw-omaw na kaigotan sa paghale kan pagsamba ki Baal sa Israel, padagos na nagduko sa bulawan na mga ogbon na baka. (2 Hade 10:​28, 29) Ano pa an nagin resulta kan salang marhay na desisyon ni Jeroboam? Kadaihan nin kasegurohan sa politika asin pagdusa kan mga tawo.

³ Huling si Jeroboam nagin apostata, sinabi ni Jehova na an saiyang banhi dai maghahade sa daga, asin sa katapustapusi an kahadean sa amihanan maagi nin grabeng kalamidad. (1 Hade 14:​14, 15) Nagkatotoo an tataramon ni Jehova. Pito sa mga hade kan Israel an namahala nin duwang taon o mas halipot pa​—an iba pirang aldaw sana. Sarong hade an naghugot, asin anom an inasesinar kan ambisyosong mga lalaki na nan-agaw kan trono. Nangorogna pakatapos kan paghade ni Jeroboam II, na natapos kan mga 804 B.C.E. mantang si Uzias namamahala sa Juda, an Israel dinamat nin kariribokan, kadahasan, asin mga pag-asesinar. Sa siring kaining kamugtakan na ipinasabi ni Jehova ki Isaias an sarong direktang patanid, o “tataramon,” sa kahadean sa amihanan. “May tataramon  na ipinasabi si Jehova tumang ki Jacob, asin iyan napasa Israel.”​—Isaias 9:8. *

An Kaabhawan Asin Pagkaarogante Nagbubunga nin Grabeng Kaanggotan nin Dios

4. Anong “tataramon” an ipinasabi ni Jehova tumang sa Israel, asin taano?

⁴ An “tataramon” ni Jehova dai mapalilimanlimanan. “Maaaraman nanggad iyan kan banwaan, ninda ngani gabos, kan Efraim asin kan nag-eerok sa Samaria, huli sa saindang kaabhawan asin huli sa saindang pagkaarogante sa puso.” (Isaias 9:9) An “Jacob,” “Israel,” “Efraim,” asin “Samaria” gabos nanonongod sa kahadean nin Israel sa amihanan, na dian an Efraim an nangingibabaw na tribo asin Samaria an kabisera. An tataramon ni Jehova tumang sa kahadean na iyan sarong mapuersang hudisyal na deklarasyon, huli ta an Efraim tuminagas sa apostasiya asin daing supog sa pagkaarogante ki Jehova. Dai poprotehiran nin Dios an mga tawo sa mga resulta kan saindang maraot na mga ugale. Mapipiritan sindang dangogon, o tawan nin atension, an tataramon nin Dios.​—Galacia 6:7.

5. Paano ipinaheling kan mga Israelita na dai sinda apektado kan mga paghokom ni Jehova?

⁵ Mantang nagrururo an mga kamugtakan, an mga tawo nakaeeksperyensia nin grabeng kawaran, kaiba an saindang mga harong​—na parate nang gibo sa dalipay na ladrilyo asin baratong kahoy. Luminomoy daw an saindang puso bilang resulta? Mahimate daw sinda sa mga propeta ni Jehova asin bumalik sa tunay na Dios? * Irinekord ni Isaias an aroganteng reaksion kan banwaan: “Mga ladrilyo an buminagsak, alagad linabrang gapo an samong ipantotogdok. Mga kahoy na sikomoro an pinalod, alagad mga sedro an samong ipanriribay.” (Isaias 9:10) Tinutumang kan mga Israelita si Jehova asin sinasayumahan an saiyang mga propeta, na iyong nagsasabi sa sainda kun taano ta nag-aagi sinda nin siring na mga kasakitan. Garo man sana sinasabi kan banwaan: ‘Puedeng mawaran kami nin mga harong na gibo sa nararaot na mga dalipay na ladrilyo asin baratong mga kahoy, alagad hihipnoan mi nin labi pa an mga nawara paagi sa pagtogdok liwat na an gagamiton materyales na nakalalabi​—pinanday na gapo asin sedro!’ (Ikomparar an Job 4:19.) Si Jehova daing ibang magigibo kundi disiplinahon pa sinda nin orog.​—Ikomparar an Isaias 48:22.

6. Paano pinaluya ni Jehova an pakanang Siro-Israelita tumang sa Juda?

⁶ Si Isaias nagsasabi pa: “Ilalangkaw ni Jehova an mga kaiwal ni Rezin tumang sa saiya.” (Isaias 9:11a) Si Hadeng Peka nin Israel asin si Hadeng Rezin nin Siria magkaalyado. Nagpapakana sinda na kongkistaron an duwang tribong kahadean nin Juda asin patukawon sa trono ni Jehova sa Jerusalem an sarong tawo-tawohan na hade​—an sarong “aki ni Tabeel.” (Isaias 7:6) Alagad an pagkasapakat seguradong masusudya. Si Rezin igwa nin makapangyarihan na mga kaiwal, asin “ilalangkaw” ni Jehova an mga kaiwal na ini tumang sa “saiya,” an Israel. An terminong “ilalangkaw” nangangahulogan nin pagtogot sa sainda na manggana sa pakipaglaban na malaglag kan alyansa asin sa mga obheto kaiyan.

7, 8. Para sa Israel, ano an nagin resulta kan pagkongkistar kan Asiria sa Siria?

⁷ An pagtapos sa alyansang ini nagpoon kan salakayon kan Asiria an Siria. “An hade kan Asiria tuminukad pasiring sa Damasco [an kabisera kan Siria] asin binihag iyan asin idinistiero sa Kir an mga namamanwaan kaiyan, asin si Rezin ginadan nia.” (2 Hade 16:9) Sa pagkawara kan saiyang makapangyarihan na kaalyado, naheling ni Peka na an saiyang mga pakana manongod sa Juda nasudya. Sa katunayan, dai nahaloy pagkagadan ni Rezin, si Peka mismo inasesinar ni Oseas, na pakatapos kaiyan uminagaw sa trono nin Samaria.​—2 Hade 15:23-25, 30.

⁸ An Siria, na dating kaalyado kan Israel, basalyo na ngonyan kan Asiria, an nangingibabaw na kapangyarihan sa rehion. Si Isaias naghuhula manongod sa kun paano gagamiton ni Jehova an bagong politikal na alyansang ini: “Susutsutan [ni Jehova] an mga kalaban kan sarong iyan [Israel], an Siria hale sa sirangan asin an mga Filisteo hale sa likod, asin buka an ngoso na hahalonon ninda an Israel. Nin huli kaini gabos dai pa minatunong an saiyang kaanggotan, kundi unat pa an saiyang kamot.” (Isaias 9:11b, 12) Iyo, an Siria kaiwal na ngonyan kan Israel, asin an Israel dapat na mag-andam sa pagsalakay kan Asiria asin Siria. An pagsalakay mapanggana. Ginibo kan Asiria na magin lingkod nia an paraagaw nin tronong si Oseas, na pinatawan nin dakulaon na tributo. (Mga pirang dekada bago kaidto, an Asiria nag-ako nin dakulang kantidad hale ki Hadeng Menahen kan Israel.) Totoo nanggad an mga tataramon kan propetang si Oseas: “Inubos kan mga dayo an saiyang [ki Efraim] kapangyarihan”!​—Oseas 7:9; 2 Hade 15:​19, 20; 17:1-3.

9. Taano ta masasabi ta na an mga Filisteo uminatake “hale sa likod”?

⁹ Bako daw na sinabi man ni Isaias na an mga Filisteo masakyada “hale sa likod”? Iyo. Antes mauso an may batubalaning kompas, ibinabasar kan mga Hebreo an direksion sa punto de vista nin sarong tawo na nakaatubang sa sirangan. Sa siring, an “sirangan” iyo an atubangan, mantang an solnopan, an erokan na nasa baybayon kan mga Filisteo, iyo an “likod.” An “Israel” na nasambitan sa Isaias 9:12 puedeng kaiba an Juda sa kasong ini huli ta sinakyada  kan mga Filisteo an Juda durante kan paghade kan katemporanyo ni Peka, si Acaz, na binihag asin sinakop an nagkapirang Judeanong siudad asin kuta. Arog kan Efraim na nasa amihanan, an Juda maninigo sa pagdisiplinang ini ni Jehova, huli ta sia pano man nin apostasiya.​—2 Cronica 28:1-4, 18, 19.

Poon ‘Payo Sagkod sa Ikog’​—Sarong Nasyon nin mga Rebelde

10, 11. Anong padusa an itatao ni Jehova tumang sa Israel huli sa saindang padagos na pagrebelde?

¹⁰ Sa ibong kan gabos na pagdusa kaiyan​—asin apisar kan mapuersang mga kapahayagan kan mga propeta ni Jehova​—nagpapadagos sa pagrebelde tumang ki Jehova an kahadean sa amihanan. “An banwaan mismo dai nagbalik sa Saro na naghahampak sa sainda, asin dai ninda hinanap si Jehova nin mga hukbo.” (Isaias 9:13) Bilang resulta, an propeta nagsasabi: “Puputolan ni Jehova nin payo asin ikog an Israel, nin saringsing asin tambo, sa sarong aldaw. An gurang na asin an iginagalang na marhay iyo an payo, asin an propeta na nagtatao nin falsong instruksion iyo an ikog. Asin an mga nandadaya sa banwaan na ini iyo an mga nagpapalagalag sa sainda; asin an mga nadadaya iyo an mga nariribaraw.”​—Isaias 9:14-16.

¹¹ An “payo” asin an “saringsing” nagrerepresentar sa “gurang na asin iginagalang na marhay”​—an mga namomoon sa nasyon. An “ikog” asin an “tambo” nanonongod sa falsong mga propeta na nagtataram nin mga tataramon na nakapaoogma sa saindang mga namomoon. An sarong nag-espesyalisar sa Biblia nagsurat: “An falsong mga Propeta inaapod na ikog, huli ta sinda an may pinakahababang moral sa banwaan, asin huli ta sinda mapagsaginsagin na mga parasunod asin parasuportar sa maraot na mga namamahala.” Si Propesor Edward J. Young nagsasabi mapadapit sa falsong mga propetang ini: “Sinda bakong mga namomoon kundi, nagsusunod saen man sinda giyahan kan mga namomoon, sinda nambobola asin naglalabidlabid sana, garo nag-iikol-ikol na ikog nin ayam.”​—Ikomparar an 2 Timoteo 4:3.

Dawa an ‘mga Babaeng Balo Asin Aking Lalaki na Daing Ama’ mga Rebelde

12. Sagkod saen nakaabot an karatan sa sosyedad nin mga Israelita?

¹² Si Jehova an Parasurog sa mga babaeng balo asin aking lalaki na daing ama. (Exodo 22:​22, 23) Pero, dangoga an sinasabi ngonyan ni Isaias: “Dai ipaggagayagaya ni Jehova dawa an saindang mga hoben na lalaki, asin sa saindang mga aking lalaki na daing ama asin sa saindang mga babaeng balo dai sia maheherak; huli ta sinda gabos apostata asin mga paragibo nin maraot asin an lambang ngoso nagtataram nin pagkadaing isip. Nin huli kaini gabos dai pa minatunong an saiyang kaanggotan, kundi unat pa an saiyang kamot.” (Isaias 9:17) Rinaot kan apostasiya an gabos na kabtang kan sosyedad, kaiba an mga babaeng balo asin aking lalaki na daing ama! Mapasensiang isinusugo ni Jehova an saiyang mga propeta, na naglalaom na babagohon kan banwaan an saindang dalan. Halimbawa, “Bumalik ka, O Israel, ki Jehova na saimong Dios, huli ta nasingkog ka sa saimong sala,” an pakiolay ni Oseas. (Oseas 14:1) Siertong makolog sa boot kan Parasurog sa mga babaeng balo asin aking lalaki na daing ama na pati sinda hokoman!

13. Ano an manonodan niato sa kamugtakan kaidtong kaaldawan ni Isaias?

¹³ Arog ki Isaias, kita nabubuhay sa delikadong mga panahon bago an aldaw nin paghokom ni Jehova tumang sa mga maraot. (2 Timoteo 3:1-5) Kun siring, mahalaga nanggad na an tunay na mga Kristiano, ano man an saindang kamugtakan sa buhay, magdanay na malinig sa espirituwal, moral, asin isip tanganing mapagdanay an pabor nin Dios. Logod na mapagmaan na ingatan kan lambang saro an saiyang relasyon ki Jehova. Mayo logod sa mga nakadulag na sa “Dakulang Babilonya” an sa giraray “makikabtang sa saiyang mga kasalan.”​—Kapahayagan 18:​2, 4.

An Falsong Pagsamba Nagbubunga nin Kadahasan

14, 15. (a) Ano an nagigin resulta kan pagsamba sa demonyo? (b) Ihinuhula ni Isaias na maeeksperyensiahan kan Israel an anong nagpapadagos na pagdusa?

¹⁴ An falsong pagsamba, sa katunayan, pagsamba sa mga demonyo. (1 Corinto 10:20) Siring kan naheling bago kan Baha, an impluwensia nin demonyo nagbunga nin kadahasan. (Genesis 6:​11, 12) Kun siring, bakong makangangalas na kan mag-apostata an Israel asin magpoon na sumamba sa mga demonyo, napano nin kadahasan asin karatan an daga.​—Deuteronomio 32:17; Salmo 106:35-38.

¹⁵ Paagi sa buhay na marhay na mga ilustrasyon, ilinaladawan ni Isaias an paglakop nin karatan asin kadahasan sa Israel: “An karatan luminaad na garo kalayo; an mga kilitis asin doot tutumtomon kaiyan. Asin iyan magkakalayo sa mga kapalongpongan sa kadlagan, asin an mga iyan maitaas arog kan pag-ulakbo nin aso. Sa nagpuputok na kaanggotan ni Jehova nin mga hukbo an daga sinolo, asin an banwaan magigin siring sa pan­gatong sa kalayo. Mayo nin siisay man na mapaheling nin pakikidamay dawa sa saiyang tugang. Asin an saro maputol sa too asin magugutom nanggad; asin an saro makakan sa wala, asin dai nanggad sinda mababasog. An lambang saro sa sainda kakakanon an laman kan sadiri niang takyag, kan Manases an Efraim, asin kan Efraim an Manases. Magkaibanan na sinda magigin tumang sa Juda. Nin huli kaini gabos dai pa minatunong an saiyang kaanggotan, kundi unat pa an saiyang kamot.”​—Isaias 9:18-21.

16. Paano naotob an mga tataramon sa Isaias 9:18-21?

¹⁶ Garo laad na naglalakop sa mga kilitis, an kadahasan dai mapogolan asin marikas na nakakaabot “sa mga  kapalongpongan sa kadlagan,” na nagbubunga nin grabe nang solo nin kadahasan sa kadlagan. Ilinaladawan kan komentarista sa Biblia na si Keil asin Delitzsch an kamugtakan nin kadahasan bilang “an pinakamaringis na paglaglag sa sadiri durante nin maribok na guerra sibil. Mayong-mayo nin ano man na mamomoton na pakamate, siniba ninda an lambang saro na dai naiinggustohan.” Posibleng marhay na an mga tribo nin Efraim asin Manases espesyalmenteng nasasambitan digdi huli ta sinda an pangenot na representante kan kahadean sa amihanan asin, bilang mga gikan kan duwang aking lalaki ni Jose, sinda an pinakaharaning magparyente sa sampulong tribo. Minsan siring, sa ibong kaini minapondo sana sinda sa saindang kadahasan sa tugang kun sinda nakikiguerra sa Juda sa timog.​—2 Cronica 28:1-8.

An Maraot na mga Hokom Uminatubang sa Saindang Hokom

17, 18. Anong karatan an nag-eeksister sa legal asin administratibong sistema kan Israel?

¹⁷ Sunod itinuruhok ni Jehova an saiyang mata nin paghokom sa maraot na mga hokom asin iba pang opisyal kan Israel. Inaabuso kan mga ini an saindang kapangyarihan paagi sa pananalakat sa mga hamak asin nagsasakit nin makuri na minadolok sa sainda tanganing humagad nin hustisya. Si Isaias nagsasabi: “Herak man kan mga naggigibo nin nakadadanyar na mga susundon asin kan mga, daing ontok sa pagsurat, nagsurat nin biyong kapurisawan, tangani na parayoon an mga hamak sa legal na kaso asin agawon an hustisya sa mga nagsasakit nin makuri sa sakong banwaan, tangani na magin sinamsaman ninda an mga babaeng balo, asin tangani na masalakat ninda dawa an mga aking lalaki na daing ama!”​—Isaias 10:​1, 2.

¹⁸ Ibinabawal kan Ley ni Jehova an gabos na klase nin inhustisya: “Dai kamo maggibo nin inhustisya sa paghokom. Dai mo pagtrataron na may pagpaorog an dukha, asin dai mo ipaorog an pagkatawo kan mapangyari.” (Levitico 19:15) Dai iniintindi an ley na iyan, an mga opisyal na ini naggigibo nin sadiri nindang “nakadadanyar na mga susundon” tanganing gibohon na legal an talagang paghabon na pinakamaringis​—pagkamkam kan kadikit na rogaring kan mga babaeng balo asin aking lalaki na daing ama. An falsong mga dios kan Israel, siempre pa, buta sa inhustisyang ini, alagad si Jehova bako. Paagi ki Isaias, itinuturuhok ngonyan ni Jehova an saiyang atension sa maraot na mga hokom na ini.

19, 20. Paano mababago an situwasyon kan maraot na Israelitang mga hokom, asin ano an mangyayari sa saindang “kamurawayan”?

¹⁹ “Ano an gigibohon nindo sa aldaw na kamo tatawan nin atension asin sa pagkalaglag, kun iyan dumatong hale sa harayo? Kiisay kamo madulag sa pagpatabang, asin saen nindo iwawalat an saindong kamurawayan, ta mayo nang mangyayari kundi na an saro maduko sa irarom kan mga bilanggo asin na an mga tawo padagos na magkakapurukan sa irarom kan mga ginadan?” (Isaias 10:​3, 4a) An mga babaeng balo asin aking lalaki na daing ama mayong mahahagadan nin tabang na onestong mga hokom. Kun siring, angay nanggad na hinahapot ngonyan ni Jehova an maraot na Israelitang mga hokom na idto kun kiisay sinda madolok ngonyan na pinapaninimbag sinda ni Jehova. Iyo, manonodan na ninda na “makangingirhat na bagay an maholog sa mga kamot kan nabubuhay na Dios.”​—Hebreo 10:31.

²⁰ An “kamurawayan” kan maraot na mga hokom na ini​—an kinabanon na prestihio, onra, asin kapangyarihan na kaiba kan saindang kayamanan asin posisyon​—temporaryo sana. An nagkapira magigin bihag sa guerra, na ‘minaduko,’ o naglulukob, kaiba kan iba pang bihag, mantang an iba gagaradanon, na an saindang bangkay matatambonan kan mga nagadan sa guerra. Kaiba man sa saindang “kamurawayan” an mga kayamanan na nakua sa maraot na paagi, na sasalakaton kan mga kaiwal.

21. Nin huli sa mga padusa na inako kan Israel, nawara na daw an kaanggotan ni Jehova tumang sa sainda?

²¹ Tinatapos ni Isaias an pangultimong estropang ini paagi sa makatatakot na patanid: “Nin huli kaini gabos [gabos na grabeng sakit na inagihan na kan nasyon] dai pa minatunong an saiyang kaanggotan, kundi unat pa an saiyang kamot.” (Isaias 10:4b) Iyo, dakol pang sasabihon si Jehova sa Israel. An nakaunat na kamot ni Jehova dai ibababa sagkod na ikatao nia an pangultimo, nakalalaglag nin biyo na kalamidad sa rebeldeng kahadean sa amihanan.

Dai Noarin Man Magin Biktima nin Kaputikan Asin Sadiring Interes

22. Anong leksion an manonodan niato sa nangyari sa Israel?

²² An tataramon ni Jehova paagi ki Isaias igwang gabat sa Israel asin ‘dai nagbalik sa saiya na daing laog.’ (Isaias 55:​10, 11) Nakarekord sa kasaysayan an makaturotristeng katapusan kan kahadean nin Israel sa amihanan, asin maiimahinar sana niato an pagdusa na kinaipuhan na tagalan kan mga nag-eerok dian. Segurado man, maootob an tataramon nin Dios sa presenteng sistema nin mga bagay, nangorogna sa apostatang Kakristianohan. Kun siring, mahalaga nanggad na an mga Kristiano dai maghinanyog sa putik, kontra sa Dios na propaganda! Sa tabang kan Tataramon nin Dios, haloy nang nabuyagyag an maosong na estratehiya ni Satanas, tanganing dai na kita masaroan kan mga iyan arog kan nangyari sa banwaan kan suanoy na Israel. (2 Corinto 2:11) Logod na kita gabos nungkang umontok sa pagsamba ki Jehova “sa espiritu asin katotoohan.” (Juan 4:24) Kun siring, an saiyang nakaunat na kamot dai hahampakon an mga nagsasamba sa saiya siring kan ginibo kaiyan sa rebeldeng Efraim; may init na kukugoson sinda kan saiyang mga takyag, asin tatabangan nia sinda sa dalan pasiring sa buhay na daing katapusan sa sarong paraisong daga.​—Santiago 4:8.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]