Hula ni Isaias—Liwanag Para sa Bilog na Katawohan I

Kapitulo Katorse: Ibinaba ni Jehova an Sarong Aroganteng Siudad

Isaias 13:1–​14:23

1. Sagkod saen an natatanaw ngonyan kan libro nin Isaias?

AN MAKAHULANG libro nin Isaias isinurat kan ikawalong siglo B.C.E. sa panahon kan pagsalakay kan Asir­ia sa Dagang Panuga. Siring kan naheling na sa nakaaging mga kapitulo kan saiyang libro, ihinula ni Isaias na may pambihirang pagkaeksakto an mga mangyayari. Minsan siring, an libro nagtatanaw nin lihis pa sa panahon nin pagdominar kan Asiria. Ihinula kaiyan an pagbabalik kan katipan na banwaan ni Jehova hale sa pagkadistiero sa dakol na kadagaan, kaiba an Sinar, an lugar kan Babilonya. (Isaias 11:11) Sa Isaias kapitulo 13, manonompongan niato an pambihirang hula na pagnaotob na mabukas kan dalan para sa siring na pagbabalik. An hulang ini nagpopoon sa mga tataramon na ini: “An kapahayagan tumang sa Babilonya na naheling ni Isaias na aki ni Amoz sa bisyon.”​—Isaias 13:1.

‘An Kaabhawan Sakong Ibababa’

2. (a) Paano si Ezequias nagkaigwa nin koneksion sa Babilonya? (b) Ano an “senyal” na patitindogon?

² An Juda nagkaigwa nin koneksion sa Babilonya durante kan pagkabuhay ni Isaias. Si Hadeng Ezequias nagkahelang nin grabe dangan naomayan. An mga embahador hale sa Babilonya nagdatong tanganing pelisitaron sia sa saiyang pagkaomay, posibleng marhay na huli sa hilom na katuyohan na gibohon na kakampi si Ezequias sa saindang pakikiguerra tumang sa Asiria. May kamangmangan, ipinaheling ni Ezequias sa sainda an gabos niang kayamanan. Bilang resulta, sinabi ni Isaias ki Ezequias na pagkagadan kan hade, an gabos na kayamanan na idto dadarahon sa Babilonya. (Isaias 39:1-7) Naotob ini kan 607 B.C.E. kan malaglag an Jerusalem asin an nasyon dinara sa pagkadistiero. Minsan siring, dai magdadanay sa Babilonya an piniling banwaan nin Dios sagkod lamang. Ihinula ni Jehova kun paano nia bubukasan an dalan para sa saindang pagpuli. Sia nagpopoon na magsabi: “Sa ibabaw nin sarong bukid nin darakulang gapo na mayo nin ano man na nagtutubo patindogon nindo an sarong senyal. Kosogan nindo an tingog sa sainda, ipaypay nindo an kamot, tanganing lumaog sinda sa mga entrada kan mga noble.” (Isaias 13:2) An “senyal” sarong minatindog na kapangyarihan pankinaban na maghahale kan Babilonya sa kabantogan kaiyan. Patitindogon iyan “sa ibabaw nin sarong bukid nin darakulang gapo na mayo nin ano man na nagtutubo”​—heling-heling sa harayo. Huling inapod tanganing salakayon an Babilonya, an bagong kapangyarihan pankinaban na iyan puersahan na malaog “sa mga entrada kan mga noble,” an mga tata kan dakulang siudad na iyan, asin kokongkistaron iyan.

3. (a) Sairisay an “mga sinantipikar” na patitindogon ni Jehova? (b) Sa anong sentido na “sinantipikar” an paganong mga hukbo?

³ Si Jehova nagsasabi ngonyan: “Ako mismo an nagboot sa sakong mga sinantipikar. Inapod ko man an sakong mga poderoso tanganing ipahayag an sakong kaanggotan, an sakong mga risang marhay na maogmahon. Paghinanyog kamo! Sarong kadaklan na nasa kabukidan, siring sa sarong banwaan na matawo! Paghinanyog kamo! An kariribokan nin mga kahadean, nin mga nasyon na tiripon! Tinitipon ni Jehova nin mga hukbo an hukbong pan­guerra.” (Isaias 13:​3, 4) Sairisay an “mga sinantipikar” na ini na ninombrahan na ibaba an maabhaw na Babilonya? Sinda pinagsarong nasyonal na mga hukbo, “mga nasyon na tiripon.” Sinda naglugsad tumang sa Babilonya hale sa harayong mabukid na rehion. “Minadatong sinda hale sa harayong daga, hale sa poro kan kalangitan.” (Isaias 13:5) Sa anong sentido sinda sinantipikar? Bako nanggad sa sentido nin pagigin banal. Sinda paganong mga hukbo na dai interesado sa paglilingkod ki Jehova. Minsan siring, sa Hebreong Kasuratan, an “sinantipikar” nangangahulogan “itinagama para gamiton nin Dios.” Puedeng santipikaron ni Jehova an mga hukbo kan mga nasyon asin gamiton an saindang maimot na mga ambisyon tanganing ipahayag an saiyang kaanggotan. Ginamit nia an Asiria sa paaging ini. Gagamiton nia an Babilonya  sa kaagid na paagi. (Isaias 10:5; Jeremias 25:9) Asin gagamiton nia an ibang nasyon tanganing kastigohon an Babilonya.

4, 5. (a) Ano an ihinula ni Jehova para sa Babilonya? (b) Ano an dapat na atubangon kan mga nananalakay sa Babilonya?

⁴ An Babilonya bako pa an nangingibabaw na kapangyarihan pankinaban. Pero, sa pagpaluwas nin sarong proklamasyon paagi ki Isaias, nahehelingheling na ni Jehova an panahon na sia an mapuesto sa posisyon na iyan, asin ihinula nia an saiyang pagbagsak. Sia nagsasabi: “Pag-urungal kamo, huli ta an aldaw ni Jehova harani na! Madatong iyan na siring sa pananalakat hale sa Makakamhan sa gabos.” (Isaias 13:6) Iyo, an paghahambog kan Babilonya mariribayan nin pag-ungal na pano nin kamondoan. Taano? Huli sa “aldaw ni Jehova,” an aldaw na lubos na gigibohon ni Jehova an paghokom tumang sa saiya.

⁵ Pero paano magigin posible na masamsaman an Babilonya? Kun umabot na an panahon ni Jehova para digdi, an siudad magigin garo ligtas. Dapat ngunang atubangon kan nananakyadang mga hukbo an natural na depensang itinatao kan Salog nin Eufrates, na nagbobolos sa tahaw kan siudad asin ginibohan nin koneksion tanganing panoon an nagpoprotehir na trintsera asin tanganing magtao sa siudad nin tubig na inomon. Dangan yaon man an dakula saka masarig na dobleng lanob kan Babilonya, na garo baga dai malalaog. Apuera dian, kadakol na pagkakan an matitipon sa siudad. An librong Daily Bible Illustrations nagsasabi na si Nabonido​—an ultimong hade kan Babilonya​—“naggibo nin dakulaon na paghihingoa na magtipon nin istak na kakanon sa banwaan, asin kinuenta na iyan igwa nin igong [kakanon] na makasusustenir sa mga nag-eerok sa laog nin beinteng taon.”

6. Ano an biglang mangyayari kun maotob na an ihinulang pagsalakay sa Babilonya?

⁶ Minsan siring, an mga itsura puedeng makadaya. Si Isaias nagsasabi: “Iyan an dahelan kun taano ta panruruluyahon an gabos na kamot, asin matutunaw an mismong bilog na puso nin magagadanon na tawo. Asin napurisaw an banwaan. Uminabot an mismong mga pangingisay asin kolog nin pangangaki; sinda pinagpoporosan siring sa babaeng nangangaki. Nagheherelingan sindang may pagngalas. An lalauogon ninda namumulang mga lalauogon.” (Isaias 13:​7, 8) Kun sakyadahon kan nangongongkistar na mga hukbo an siudad, an kaginhawahan kan mga nag-eerok dian mariribayan nin kolog na bigla asin grabe siring sa sarong babae na nangangaki. An saindang puso matutunaw sa takot. Huling naparalisar, an saindang mga kamot panruruluyahon, na dai na makadepensa. An lalauogon ninda ‘mamumula’ sa takot asin labi-labing kamondoan. Magheherelingan sindang may pagngalas, na nagngangalas kun paano buminagsak an saindang dakulang siudad.

7. Anong “aldaw ni Jehova” an madatong, asin ano an magigin resulta para sa Babilonya?

⁷ Minsan siring, iyan talagang mabagsak. Aatubangon kan Babilonya an aldaw nin pakipagkuenta, sarong “aldaw ni Jehova,” na magigin makolog nanggad. Ipapahayag kan supremong Hokom an saiyang kaanggotan asin itatao an maninigo nanggad na paghokom sa makasalan na mga nag-iistar sa Babilonya. An hula nagsasabi: “Uya! An aldaw ni Jehova madatong, na maisog kapwa sa kabangisan asin sa naglalaad na kaanggotan, tanganing gibohon an daga na bagay na pinagngangalasan, asin tanganing paraon kaiyan an mga parakasala sa daga.” (Isaias 13:9) Malumlom an mga tinatanaw kan Babilonya. Garo man sana an saldang, bulan, asin mga bitoon gabos nagpondo na sa pagtao nin liwanag. “Huli ta an mismong mga bitoon kan kalangitan asin an saindang mga konstelasyon nin Kesil dai magtatao kan saindang liwanag; an aldaw madiklom nanggad sa pagsubang kaiyan, asin an bulan dai pasisirangon an liwanag kaiyan.”​—Isaias 13:10.

8. Taano ta idinekreto ni Jehova an pagbagsak kan Babilonya?

⁸ Taano ta siring an kaaabtan kan mapalangkaw na siudad na ini? Si Jehova nagsasabi: “Pababalikon ko nanggad an karatan kaiyan sa mabungang daga, asin an saindang sala sa mga maraot. Asin talagang paoontokon ko an kapalangkawan kan mga pangahas, asin pabababaon ko an kapaabhawan kan mga tirano.” (Isaias 13:11) An pagbubo kan grabeng kaanggotan ni Jehova magigin padusa sa karingisan kan Babilonya sa banwaan nin Dios. An bilog na daga magdudusa huli sa karatan kan mga Babilonyo. Dai na hayagan na makikisuway ki Jehova an mapalangkaw na mga tiranong ini!

9. Ano an naghahalat sa Babilonya sa aldaw nin paghokom ni Jehova?

⁹ Si Jehova nagsasabi: “Gigibohon kong mas bihira an magagadanon na tawo kisa dinalisay na bulawan, asin mas bihira an daganon na tawo kisa bulawan nin Ofir.” (Isaias 13:12) Iyo, mawawaran nin tawo an siudad, magigin daing kalaoglaog. Si Jehova nagpapadagos: “Iyan an dahelan kun taano ta riribokon ko an mismong langit, asin an daga matatanyog hale sa namumugtakan kaiyan huli sa nagpuputok na kaanggotan ni Jehova nin mga hukbo asin huli sa aldaw kan saiyang naglalaad na kaanggotan.” (Isaias 13:13) An “langit” kan Babilonya, an saiyang kadakoldakol na dios asin diosa, mariribok,  dai matatabangan an siudad sa panahon nin pangangaipo kaiyan. “An daga,” an Imperyo nin Babilonya, tatanyogon hale sa namumugtakan kaiyan, marurumdoman na sana sa kasaysayan bilang saro pang gadan nang imperyo. “Mangyayari na, siring sa sarong gacela na inalaw parayo asin siring sa sarong aripompon na mayo nin siisay man na matipon, sinda maduman, an balang saro sa saiyang banwaan; asin sinda madulag, an balang saro sa saiyang daga.” (Isaias 13:14) An gabos na nagsusuportar sa Babilonya na taga ibang nasyon babayaan sia asin madulag, na naglalaom na makaestablisar nin bagong relasyon sa makongkistar na kapangyarihan pankinaban. Maeeksperyensiahan kan Babilonya sa katapustapusi an labi-labing kasakitan nin sarong nakongkistar na siudad, labi-labing kasakitan na ipinanamit nia sa kadakol na iba pa sa kaaldawan kan saiyang kamurawayan: “An gabos na manompongan sasaksakon, asin an gabos na madakop sa panunurod mapupukan paagi sa espada; asin an sainda mismong mga aki ipupusak sa atubangan ninda. An saindang mga harong sasalakaton, asin an saindang mga agom lulupigan.”​—Isaias 13:​15, 16.

An Instrumentong Panlaglag nin Dios

10. Siisay an gagamiton ni Jehova tanganing daogon an Babilonya?

¹⁰ Arin na kapangyarihan an gagamiton ni Jehova sa pagpabagsak sa Babilonya? Mas amay nin mga 200 na taon, ihinayag ni Jehova an simbag: “Uya pinupukaw ko tumang sa sainda an mga Medo, na ibinibilang an pirak na daing halaga asin, kun dapit sa bulawan, dai nawiwili dian. Asin ipupusak kan saindang mga busog dawa an mga hoben na lalaki. Asin dai sinda maheherak sa bunga kan tulak; dai kaheherakan kan saindang mata an mga aki. Asin an Babilonya, an samno nin mga kahadean, an kagayonan kan kapalangkawan nin mga Caldeo, dapat na magin siring kan gabaon nin Dios an Sodoma asin Gomorra.” (Isaias 13:17-19) An kahangahangang Babilonya mabagsak, asin an instrumentong gagamiton ni Jehova sa paggibo kaini iyo an mga hukbo hale sa harayo, mabukid na nasyon nin Media. * Sa kahurihurihi, an Babilonya magigin arog kan kagabaan nin risang marhay na inmoral na mga siudad nin Sodoma asin Gomorra.​—Genesis 13:13; 19:​13, 24.

11, 12. (a) Paano nagin kapangyarihan pankinaban an Media? (b) Anong pambihirang ugale an nasambitan kan hula manongod sa mga hukbo nin Media?

¹¹ Kaidtong kaaldawan ni Isaias, an Media sagkod Babilonya sakop kan Asiria. Pakalihis nin mga sarong siglo, kan 632 B.C.E., pinagsaro kan Media asin Babilonya an saindang puersa asin dinaog an Ninive, an kabisera nin Asiria. Binukasan kaini an dalan na magin nangingibabaw na kapangyarihan pankinaban an Babilonya. Dai siang kaaram-aram na mga 100 na taon pakatapos kaiyan, lalaglagon sia kan Media! Siisay pa kundi si Jehova Dios sana an makagigibo kan siring na pusoan na prediksion?

¹² Kan ipinamimidbid an saiyang piniling instrumentong panlaglag, sinabi ni Jehova na an mga hukbo nin Media “ibinibilang an pirak na daing halaga asin . . . kun dapit sa bulawan, dai nawiwili dian.” Kanigoan kapambihirang ugale nin mga soldados na tuminagas na an boot huli sa guerra! An nag-espesyalisar sa Biblia na si Albert Barnes nagsasabi: “Pipira sana nanggad an nananakyadang mga hukbo na dai naimpluwensiahan kan paglaom na manamsam.” Pinatunayan daw kan mga hukbo nin Media na tama si Jehova mapadapit digdi? Iyo. Estudyare an komentong ini na yaon sa The Bible-Work, na ginibo ni J. Glentworth Butler: “Bakong arog kan kadaklan na nasyon na nakipagguerra, an mga Medo, asin nangorogna an mga Persiano, tinawan nin orog na importansia an pagkongkistar asin kamurawayan kisa bulawan.” * Huli kaini, bakong makangangalas na kan butasan nia an mga Israelita sa pagkadistiero sa Babilonya, ibinalik sa sainda kan Persianong namamahala na si Ciro an rinibong bulawan asin pirak na lalagan na hinabon ni Nabucodonosor sa templo sa Jerusalem.​—Esdras 1:7-11.

13, 14. (a) Minsan ngani dai interesado sa samsam, sa ano ambisyoso an mga guerrerong Medo asin Persiano? (b) Paano napangganahan ni Ciro an ipinaghahambog na mga depensa kan Babilonya?

¹³ Minsan ngani an mga guerrerong Medo asin Persiano daing gayo nagmamawot nin samsam, alagad ta sinda ambisyoso. Dai ninda gustong magdanay na segunda sa arin man na nasyon sa eksena kan kinaban. Dugang pa, ibinugtak ni Jehova sa saindang puso an “pananalakat.” (Isaias 13:6) Huli kaini, paagi sa saindang pusog na mga busog​—na ginagamit sa pagpana na ‘mapusak’ sa kalaban na mga soldados, an mga aki kan mga inang taga Babilonya—determinado sindang kongkistaron an Babilonya.

¹⁴ Si Ciro, an namomoon sa mga hukbo nin Medo- Persia, dai nadedesganar sa mga kuta kan Babilonya. Kan banggi nin Oktubre 5/6, 539 B.C.E., ipinagboot nia na pasukion an katubigan kan Salog nin Eufrates. Mantang naghuhubas an tubig, an mga nanakyada patagong luminaog sa siudad, na dinadakit an salog na abot sa paa an rarom nin tubig. Nabigla an mga nag-iistar sa Babilonya, asin an Babilonya buminagsak. (Daniel 5:30) Pinasabngan ni Jehova Dios si Isaias na ihula an mga pangyayaring ini, na daing duwa-duwang nagpapatunay na Sia an nagdidirehir sa mga bagay-bagay.

15. Anong ngapit an naghahalat sa Babilonya?

¹⁵ Gurano kalubos an magigin kalaglagan kan Babilonya? Hinanyoga an kapahayagan ni Jehova: “Dai na sia noarin man pag-eerokan, ni magdadanay man sia sa laog nin sunod-sunod na kapag-arakian. Asin dian an Arabe dai matogdok kan saiyang tolda, asin mayong pastor na pahihigdaon an saindang mga aripompon dian. Asin dian mahigda nanggad an mga nag-eerok sa alang na mga lugar, asin an mga harong kaiyan mapapano nin darakulang butbut-kuaw. Asin dian mag-eerok an mga avestruz, asin magrurulukso dian an mga balukagon. Asin an mga layas na ayam magtatahol sa saiyang mga torreng erokan, asin yaon sa mga palasyo nin labi-labi nanggad na kaogmahan an dakulang halas. Asin an saiyang kapanahonan harani nang mag-abot, asin an saiya mismong mga aldaw dai ididigson.” (Isaias 13:20-22) Biyong kagabaan an kaaabtan kan siudad.

16. An presenteng kamugtakan kan Babilonya nagtatao sa sato nin anong kompiansa?

¹⁶ Dai ini nangyari tolos-tolos kan 539 B.C.E. Pero, ngonyan malinaw nang marhay na an gabos na ihinula ni Isaias mapadapit sa Babilonya naotob. An Babilonya “sa ngonyan, asin sa nakaaging mga siglo, nagin lugar nin mahiwas na kagabaan, asin sarong tambak nin kagabaan,” an sabi nin sarong komentarista sa Biblia. Dangan idinugang nia: “Imposibleng pagmasdan an lugar na ini na dai magirumdoman kun gurano kaeksaktong naotob an mga prediksion ni Isaias asin Jeremias.” Malinaw nanggad, mayo nin siisay man kaidtong kaaldawan ni Isaias an makahuhula kan pagbagsak kan Babilonya asin kan saiyang kagabaan sa huri. Total, an pagbagsak kan Babilonya sa mga Medo asin Persiano nangyari mga 200 na taon pakatapos na isurat ni Isaias an saiyang libro! Asin an saiyang pangultimong pagkagaba nangyari pakalihis nin dakol na siglo. Bako daw na pinakokosog kaini an satong pagtubod sa Biblia bilang ipinasabong na Tataramon nin Dios? (2 Timoteo 3:16) Dugang pa, huling inotob ni Jehova an mga hula kan nakaaging mga panahon, kita puedeng magkaigwa nin absolutong kompiansa na an mga hula sa Biblia na dai pa ­naootob mangyayari sa itinalaan na panahon nin Dios.

“Kapahingaloan sa Saimong Kakologan”

17, 18. An pagkadaog kan Babilonya mangangahulogan nin anong mga bendisyon para sa Israel?

¹⁷ An pagbagsak kan Babilonya magigin kaginhawahan para sa Israel. Mangangahulogan iyan nin pagkabutas sa pagkabihag asin kan oportunidad na pumuli sa Dagang Panuga. Huli kaini, si Isaias nagsasabi ngonyan: “Si Jehova mapaheling nin pagkaherak ki Jacob, asin siertong pipilion pa nia an Israel; asin talagang tatawan nia sinda nin kapahingaloan sa saindang daga, asin an nakikihimanwa iiiba sa sainda, asin makikisumaro sinda sa kamag-anakan ni Jacob. Asin talagang kukuanon sinda nin mga banwaan asin dadarahon sinda sa sadiri nindang lugar, asin kukuanon sinda kan kamag-anakan nin Israel bilang saindang rogaring sa daga ni Jehova bilang mga oripon na lalaki asin bilang mga oripon na babae; asin sinda magigin nambihag sa mga nagbibihag sa sainda, asin magsasakop sinda sa mga nagpapatrabaho sa sainda.” (Isaias 14:​1, 2) An “Jacob” digdi nanonongod sa Israel sa kabilogan​—an gabos na 12 tribo. Si Jehova mapaheling nin pagkaherak ki “Jacob” paagi sa pagtogot sa nasyon na pumuli. Iibanan sinda nin rinibong taga ibang daga, na an dakol kaini maglilingkod sa mga Israelita bilang mga surugoon sa templo. An nagkapirang Israelita magkakaigwa pa ngani nin autoridad sa mga nambihag sa sainda kaidto. *

¹⁸ Nakalihis na an labi-labing kamondoan huli sa pamumuhay bilang desterrado. Imbes, tatawan ni Jehova an saiyang banwaan nin “kapahingaloan sa [saindang] kakologan asin sa [saindang] pagkahadit asin sa magabat na pagkaoripon na pinag-oriponan sa [sainda].” (Isaias 14:3) Mantang pinatalingkas na sa pisikal na pagabat nin kaoripnan, an Israel dai na magkakaigwa nin kakologan asin pagkahadit huli sa pamumuhay sa tahaw kan mga nagsasamba sa falsong mga dios. (Esdras 3:1; Isaias 32:18) Kinokomentohan ini, an librong Lands and Peoples of the Bible nagsasabi: “Para sa Babilonyo an saiyang mga dios biyong nakakapareho nia, sa gabos na pinakamaraot na aspekto kan saiyang pagkatawo. Sinda mga matalaw, paraburat asin kulang-kulang.”  Kanigoan na kaginhawahan na makadulag sa siring na ­hababaon na klase nin relihiosong mga kamugtakan!

19. Ano an kaipuhan tanganing kamtan kan Israel an kapatawadan ni Jehova, asin ano an manonodan niato digdi?

¹⁹ Minsan siring, an pagkaherak ni Jehova bakong daing kondisyon. An saiyang banwaan dapat na magpahayag nin pagbasol sa saindang karatan, na nagpahiro sa Dios na padusahan sinda nin grabe. (Jeremias 3:25) An prangka, odok sa pusong pagbuyboy mabunga nin kapatawadan ni Jehova. (Helingon an Nehemias 9:6-37; Daniel 9:5.) An prinsipyo man sanang ini totoo sa ngonyan. Mantang “mayo nin tawo na dai nagkakasala,” kita gabos nangangaipo nin pagkaherak ni Jehova. (2 Cronica 6:36) Si Jehova, an maheherakon na Dios, mamomoton na inaagda kita na ibuyboy sa saiya an satong mga kasalan, magsolsol, asin umontok sa salang dalan, tanganing kita maomayan. (Deuteronomio 4:31; Isaias 1:18; Santiago 5:16) Bako sanang nakatatabang ini na ibalik kita sa saiyang pabor kundi nagtatao man sa sato nin karangahan.​—Salmo 51:1; Talinhaga 28:13; 2 Corinto 2:7.

Sarong “Matalinhagang Kasabihan”Tumang sa Babilonya

20, 21. Paano naggayagaya an mga kataed kan Babilonya sa saiyang pagbagsak?

²⁰ Labing 100 na taon bago buminangon an Babilonya bilang nangingibabaw na kapangyarihan pankinaban, ihinula ni Isaias an reaksion kan kinaban sa saiyang pagbagsak. Sa makahulang paagi, pinagbotan nia an mga Israelita na pinatalingkas sa pagkabihag sa saiya: “Sabihon mo an matalinhagang kasabihan na ini tumang sa hade nin Babilonya asin magsabi ka: ‘Napano na an saro na nagpapatrabaho sa iba nag-ontok, an pan-aapi nag-ontok! Binari ni Jehova an sogkod kan mga maraot, an baston kan mga namamahala, an saro na huli sa kabangisan hinahampak an mga banwaan nin hampak na daing ontok, an saro na huli sa grabeng kaanggotan nandadaog sa mga nasyon sa paglamag na daing pagpopogol.’ ” (Isaias 14:4-6) An Babilonya nagkaigwa nanggad nin reputasyon bilang kongkistador, sarong nan-aapi na ginigibong oripon an mga tawong talingkas. Angay nanggad na an saiyang pagbagsak iselebrar na may “matalinhagang kasabihan” na sa pangenot ipinanonongod sa dinastiya nin Babilonya​—na nagpoon ki Nabucodonosor asin natapos ki Nabonido asin Belsasar​—na nangenot sa mamuraway na mga aldaw kan dakulang siudad!

²¹ Kanigoan na pagbabago an ibubunga kan saiyang pagbagsak! “An bilog na daga nahingaloan, nawaran nin karibokan. An mga tawo nag-ogma sa magayagayang mga kurahaw. Dawa an mga poon nin enebro naggayagaya man sa saimo, an mga sedro nin Libano, na nagsasabi, ‘Poon kan ika mapukan, mayong parapalod nin kahoy na minaabot tumang sa samo.’ ” (Isaias 14:​7, 8) An mga hade kan mga nasyon sa palibot, para sa mga namamahala sa Babilonya, garo mga kahoy na dapat palodon asin gamiton para sa saindang pansadiring mga katuyohan. Bueno, iyan gabos tapos na. Pinalod na kan Babilonyong parapalod nin kahoy an saiyang ultimong kahoy!

22. Sa poetikong sentido, paanong an Sheol naapektaran kan pagbagsak kan dinastiya nin Babilonya?

²² Makangangalas nanggad an pagbagsak kan Babilonya kaya an lolobngan mismo nagkaigwang reaksion: “Dawa an Sheol sa irarom naribok huli sa saimo tangani na sabaton ka sa saimong paglaog. Huli sa saimo pinukaw kaiyan an mga daing kosog sa kagadanan, an gabos na arog-kanding na namomoon kan daga. Pinabuhat kaiyan an gabos na hade kan mga nasyon sa saindang trono. Sinda gabos nagtataram asin nagsasabi sa saimo, ‘Ano pinanluya ka man na siring sa samo? Ano ginibo ka na kapareho niamo? Sa Sheol ibinaba an saimong kapalangkawan, an ribok kan saimong mga instrumentong de kuerdas. Sa irarom mo, an mga alimon nakalatag na siring sa sarong higdaan; asin mga ulod an pantahob mo.’ ” (Isaias 14:9-11) Kanigoan kamapuersang poetikong paglaladawan! Garo baga pupukawon kan pankagabsan na lolobngan nin katawohan an gabos na hade na naenot nang magadan sa dinastiya nin Babilonya tangani na taratarahon ninda an bagong abot. Inoolog-olog ninda an namamahalang kapangyarihan nin Babilonya, na ngonyan daing maginibo, na naghihigda sa higdaan  na mga alimon imbes na sa sarong mamahalon na higdaan, na natatakopan nin mga ulod imbes na mamahalon na mga kobrekama.

“Siring sa Bangkay na Pinagtimaktimakan”

23, 24. Anong labi-labing pagkaarogante an ipinaheling kan mga hade kan Babilonya?

²³ Ipinapadagos ni Isaias an matalinhagang kasabihan: “O kanigoan an pagkaholog mo hale sa langit, ikang maliwanag, aki kan kaagahon! Kanigoan an pagkaputol sa saimo sa daga, ika na nampipilay sa mga nasyon!” (Isaias 14:12) An maimot na kapalangkawan an dahelan na iiniitaas kan mga hade kan Babilonya an saindang sadiri sa mga nakapalibot sa sainda. Siring sa sarong bitoon na nagsisirang nin maliwanag sa kalangitan sa mag-aagahon, sinda may pagkaarogante na nagkapot nin kapangyarihan asin autoridad. An sarong partikular na dahelan nin kapalangkawan iyo an pakakongkistar ni Nabucodonosor sa Jerusalem, sarong bagay na dai nagibo kan Asiria. An matalinhagang pananaram ilinaladawan an mapalangkaw na dinastiya nin Babilonya na nagsasabi: “Masakat ako sa kalangitan. Ilalangkaw ko an sakuyang trono sa ibabaw kan mga bitoon nin Dios, asin matukaw ako sa ibabaw kan bukid nin katiriponan, sa kaporoporohi kan amihanan. Matukad ako sa ibabaw kan haralangkaw na lugar kan mga panganoron; gigibohon ko an sadiri ko na kabaing kan Kaharohalangkawe.” (Isaias 14:​13, 14) May maorog pa daw dian na kapangahasan?

²⁴ Sa Biblia an mga hade sa makahadeng linahe ni David ibinaing sa mga bitoon. (Bilang 24:17) Poon ki David, an mga “bitoon” na idto namahala hale sa Bukid nin Sion. Pakatapos na itogdok ni Salomon an templo sa Jerusalem, an ngaran na Sion ipinanongod na sa bilog na siudad. Segun sa tipan nin Ley, an gabos na lalaking Israelita inobligar na magbiahe pasiring sa Sion nin tolong beses sa sangtaon. Sa siring, iyan nagin “bukid nin katiriponan.” Paagi sa pagdesisyon na sakopon an mga hade kan Juda dangan haleon sinda sa bukid na iyan, ipinapahayag ni Nabucodonosor an saiyang intension na ilangkaw an saiyang sadiri sa ibabaw kan mga “bitoon” na idto. Dai nia itinatao ki Jehova an kredito para sa saiyang panggagana sa sainda. Imbes, garo man sana may pagkaarogante na ibinubugtak nia an saiyang sadiri sa posisyon ni Jehova.

25, 26. Paano nakaeksperyensia nin makasusupog na katapusan an dinastiya nin Babilonya?

²⁵ Kanigoan na pagkabaliktad nin mga kamugtakan an naghahalat para sa mapalangkaw na dinastiya nin Babilonya! An Babilonya harayo nanggad na magin mas halangkaw kisa mga bitoon nin Dios. Imbes, si Jehova nagsasabi: “Sa Sheol ka ibababa, sa pinakaharayong mga kabtang kan kotkot. An mga nakaheheling sa saimo pagmamasdan ka ngani; maingat ka nindang sisiyasaton, na nagsasabi, ‘Iyo daw ini an tawong nanribok kaidto sa daga, na nagpapakunogkunog sa mga kahadean, na guminibo sa mabungang daga na siring sa kaawagan asin guminaba sa mismong mga siudad kaiyan, na dai nagbukas kan dalan papuli minsan sa saiyang mga bilanggo?’ ” (Isaias 14:15-17) An ambisyosong dinastiya mahilig sa Hades (Sheol), siring sa siisay man na tawo.

²⁶ Kun siring, haen na an kapangyarihan na nangongkistar sa mga kahadean, nanlaglag nin mabungang daga, asin nagpabagsak nin dai mabilang na mga siudad? Haen na an kapangyarihan pankinaban na nagkua nin mga bihag asin dai na noarin man nagtogot sa sainda na pumuli? Tara, an dinastiya nin Babilonya dai ngani magkakaigwa nin disenteng lobong! Si Jehova nagsasabi: “An gabos na iba pang hade kan mga nasyon, iyo, sinda gabos, huminigda na sa kamurawayan, balang saro sa saiyang harong. Alagad kun manongod sa saimo, ika itinapok na mayo nin lolobngan para sa saimo, siring sa ikinauuyam nin makuring supang, na nagugubingan nin mga ginadan na binuno nin minasbad na naghihirilig sa mga gapo nin sarong kalot, siring sa bangkay na pinagtimaktimakan. Dai ka isasaro sa sainda sa lolobngan, huli  ta rinaot mo an sadiri mong daga, ginadan mo an sadiri mong banwaan. Sagkod sa panahon na daing talaan dai ngangaranan an aki kan mga paragibo nin maraot.” (Isaias 14:18-20) Sa suanoy na kinaban, ibinibilang na kasusupgan para sa sarong hade na deharan nin onorableng lobong. Kaya, kumusta man an makahadeng dinastiya kan Babilonya? Totoo na an indibiduwal na mga hade ilinolobong gayod na may onra, alagad an imperyal na dinastiya nin mga hade na naggikan ki Nabucodonosor iinaapon na “siring sa ikinauuyam nin makuring supang.” Garo man sana an dinastiya iinapon sa sarong lolobngan na mayong tanda​—na garo sana sarong soldados sa impanteriya na nagadan sa ralaban. Kanigoan na pagkapasupog!

27. Sa anong paagi magdudusa an maabot na mga henerasyon nin mga Babilonyo huli sa sala kan saindang mga apoon?

²⁷ An matalinhagang kasabihan nagtatapos paagi sa ultimong mga pagboot sa nangongongkistar na mga Medo asin Persiano: “Andama nindo an kahoy na dian gagadanon an saiyang mga aki huli sa sala kan saindang mga apoon, tangani na dai sinda tumindog asin talagang sadirihon an daga asin panoon nin mga siudad an ibabaw kan mabungang daga.” (Isaias 14:21) An pagbagsak kan Babilonya magigin permanente. An dinastiya nin Babilonya popohoon. Dai na magkakaigwa nin pagkamundag liwat. An maabot na mga henerasyon nin mga Babilonyo magdudusa huli sa “sala kan saindang mga apoon.”

28. Ano an pinakagamot kan kasalan kan mga hade kan Babilonya, asin ano an manonodan niato digdi?

²⁸ An ipinahayag na paghokom tumang sa dinastiya nin Babilonya nagtatao nin mahalagang leksion para sa sato. An pinakagamot kan kasalan kan mga hade kan Babilonya iyo an saindang daing katapusan na ambisyon. (Daniel 5:23) An saindang puso pano nin pagmawot sa kapangyarihan. Gusto nindang dominaron an iba. (Isaias 47:​5, 6) Asin makosog an pagmawot ninda nin kamurawayan hale sa mga tawo, na sa Dios sana angay. (Kapahayagan 4:11) Sarong patanid ini sa siisay man na nasa autoridad​—dawa sa Kristianong kongregasyon. An ambisyon asin maimot na kapalangkawan mga karakteristiko na dai totogotan ni Jehova, magsalang sa mga indibiduwal o sa mga nasyon.

29. Ano an ipinabanaag kan kapalangkawan asin ambisyon kan mga namamahala sa Babilonya?

²⁹ An kapalangkawan kan mga namamahala sa Babilonya nagpabanaag kan espiritu “kan dios kan sistemang ini nin mga bagay,” si Satanas na Diablo. (2 Corinto 4:4) Makosog man an pagmawot nia sa kapangyarihan asin nagmamawot na labawan si Jehova Dios. Siring kan nangyari sa hade kan Babilonya asin sa mga tawo na sinakop nia, an maraot na ambisyon ni Satanas nagresulta sa kamondoan asin pagdusa kan bilog na katawohan.

30. Ano an saro pang Babilonya na nasambitan sa Biblia, asin anong espiritu an ipinaheling nia?

³⁰ Dugang pa, sa libro nin Kapahayagan, may mababasa kita na saro pang Babilonya​—an “Dakulang Babilonya.” (Kapahayagan 18:2) An organisasyon na ini, an pambilog na kinaban na imperyo nin falsong relihion, nagpaheling man nin mapalangkaw, mapan-api, asin maringis na espiritu. Bilang resulta, aatubangon man nia an “aldaw ni Jehova” asin lalaglagon sia sa itinalaan na panahon nin Dios. (Isaias 13:6) Poon kan 1919 an mensahe ibinalangibog sa bilog na daga: “An Dakulang Babilonya buminagsak na!” (Kapahayagan 14:8) Kan dai na nia mapogolan an banwaan nin Dios sa pagkabihag, sia nakaeksperyensia nin pagbagsak. Sa dai na mahahaloy sia lalaglagon nin biyo. Mapadapit sa suanoy na Babilonya, si Jehova nagboot: “Tawan sia nin balos segun sa saiyang ginigibo. Segun sa gabos na ginibo nia, giboha nindo sa saiya. Huli ta tumang ki Jehova na sia naghiro na may kapangahasan, tumang sa Banal kan Israel.” (Jeremias 50:29; Santiago 2:13) An Dakulang Babilonya maako man nin kaagid na paghokom.

31. Ano an mangyayari sa Dakulang Babilonya sa dai na mahahaloy?

³¹ Huli kaini, an pangultimong tataramon ni Jehova sa hulang ini sa libro nin Isaias aplikado bako sanang sa suanoy na Babilonya kundi siring man sa Dakulang Babilonya: “Matindog ako tumang sa sainda . . . Asin popohoon ko sa Babilonya an ngaran asin natatada asin mga aki patin mga gikan . . . Asin gigibohon ko siang rogaring nin mga erizo asin magahong mga danaw-danaw nin tubig, asin sisighidon ko sia nin sighid nin pagkapara.” (Isaias 14:​22, 23) An mapungaw na kagabaan kan suanoy na Babilonya nagpapaheling kan gigibohon ni Jehova sa Dakulang Babilonya sa dai na mahahaloy. Abaang karangahan para sa mga namomoot sa tunay na pagsamba! Abaang pamparigon sa boot na magmaigot na dai noarin man togotan na tumalubo sa sato an satanikong ugale nin kapalangkawan, pagkaarogante, o karingisan!

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]