Gurano Kahalaga an Kalinigan?

LAEN-LAEN an kahulogan nin kalinigan sa laen-laen na mga tawo. Halimbawa, kun an sarong sadang na aking lalaki sabihan kan saiyang ina na maghanaw nin kamot asin maglabar, tibaad isipon nia na an pagbasa sana kan saiyang mga moro asin ngabil sa gripo igo na. Alagad mas nakakaaram si Nanay. Ibabalik nia sia sa banyo asin gugusguson an saiyang mga kamot asin lalauogon nin dakol na sabon asin tubig​​—sa ibong kan saiyang makosog na pagprotesta!

Siempre, bakong parareho an mga pamantayan nin kalinigan sa bilog na kinaban, asin an mga tawo nagdadakula na may magkakalaen na mga konsepto sa kalinigan. Kan nakaaging mga panahon, an malinig, aregladong kamugtakan sa mga eskuelahan sa dakol na nasyon nakatabang sa mga estudyante na mapatalubo an marahay na ugale nin kalinigan. Ngonyan, an mga natad nin nagkapirang eskuelahan pano-pano nin ati asin basura na garo na iyan basurahan imbes na sarong lugar sa pagkawat o pag-ehersisyo. Asin kumusta man an mga kuarto kan klase? Si Darren, dyanitor sa sarong haiskul sa Australia, nagsabi: “Ngonyan nakakaheling na kami nin ati pati sa kuarto kan klase.” Para sa nagkapirang estudyante an instruksion na “Puroton iyan” o “Linigon iyan” nangangahulogan na sinda pinapadusahan. An problema iyo na an nagkapirang maestro ginagamit an paglinig bilang paagi nin pagpadusa.

Sa ibong na lado, an mga nasa edad na bakong pirmeng marahay na mga halimbawa sa kalinigan, magsalang sa pangaroaldaw na buhay o sa negosyo. Halimbawa, an dakol na pampublikong lugar pinapabayaan na maati asin makanos paghelingon. An nagkapirang industriya inaatian an palibot. Minsan siring, an polusyon kagibohan, bako nin mayong personang mga industriya asin negosyo, kundi kan mga tawo. Minsan ngani an kahanaban an prinsipal gayod na dahelan kan pambilog na kinaban na problema sa polusyon asin kan dakol na maraot na epekto kaiyan, an sarong kabtang kan problema resulta nin personal na mga ugale nin pagigin maati. Sinuportaran nin sarong dating direktor heneral kan Comunidad nin Australia an konklusyon na ini kan sia nagsabi: “An suma total kan gabos na isyu dapit sa salud kan publiko nakadepende sa kada lalaki, kada babae, asin kada aki.”

Pero, iniisip nin nagkapira na an kalinigan sarong personal na bagay asin maninigo na dai pagpakiaraman kan iba. Totoo daw talaga iyan?

An importansia nin kalinigan dai puedeng pasobrahan an pagdodoon pag-abot sa satong kakanon​​—baga man binabakal niato iyan sa saod, kinakakan iyan sa restawran, o nagkakakan sa harong nin sarong katood. Halangkaw  na pamantayan sa kalinigan an inaasahan sa mga nagpepreparar o nagseserbi kan kakanon na kinakakan niato. An maating mga kamot​​—ninda o niato​​—puedeng paggikanan nin dakol na helang. Kumusta man an mga ospital​​—an lugar na linalaoman niatong mas malinig kisa iba pang lugar? Nagreport an The New England Journal of Medicine na an dai paghanaw nin kamot kan mga doktor asin nars an tibaad makapaliwanag kun taano ta nagkakaigwa nin mga impeksion an mga pasyente sa ospital na an gastos para sa pagbolong minaabot sa dies bilyones na dolyar kada taon. Tama sanang laoman niato na mayo nin siisay man na masapeligro kan satong salud huli sa saiyang ugale nin pagigin maati.

Seryosong marhay man na bagay kun inaatian nin sarong tawo​​—tinutuyo o dai iniisip​​—an satong suplay nin tubig. Asin gurano kaligtas an paglakawlakaw na nakabitis sa baybayon kun saen an saro tibaad makaheling nin ginamit nang mga hiringgilya na iwinalat kan mga adikto sa droga asin iba pa? Tibaad may mas dakula nganing personal na importansia an hapot na: An kalinigan daw ginigibo sa sato mismong harong?

Si Suellen Hoy, sa saiyang librong Chasing Dirt, naghapot: “Kita daw arog kalinig kan dati?” Sia nagsimbag: “Seguro dai.” An paliwatliwat na mga prinsipyo sa buhay sa sosyedad nin tawo an sinasabi niang prinsipal na dahelan. Mantang padikit nang padikit an panahon nin mga tawo sa harong, may binabayadan na sana sinda tanganing maglinig para sa sainda. Bilang resulta, an pagmantener nin sarong malinig na palibot mayo na nin personal na importansia. “Dai ko linilinigan an banyo​​—an sadiri ko an linilinigan ko,” sabi nin sarong lalaki. “Minsan paano, dawa maati an sakong harong, malinig ako.”

Minsan siring, an kalinigan bako sana nanggad sa panluwas na itsura. Iyan sarong pankabilogan na etika nin marahay na pamumuhay. Iyan kamugtakan man nin isip asin puso na imbuelto an satong moral asin pagsamba. Helingon niato kun taano ta siring kaini.