Hula ni Isaias—Liwanag Para sa Bilog na Katawohan II

Kapitulo Desiotso: Binuhay ni Jehova an Espiritu kan mga May Kababaan

Isaias 57:1-21

1. Anong pagpasarig sa boot an itinao ni Jehova, asin anong mga hapot an pinalataw kan mga tataramon nia?

“INI an sabi kan Halangkaw asin Mamuraway, na nag-eerok sagkod lamang asin na an ngaran banal: ‘Sa kaitaasan asin sa banal na lugar ako nag-eerok, siring man kaiba kan saro na biyong nanluluya asin may kababaan an espiritu, tanganing buhayon an espiritu kan mga may kababaan asin tanganing buhayon an puso kan mga biyong nanluluya.’ ” (Isaias 57:15) Iyan an isinurat ni propeta Isaias kaidtong ikawalong siglo B.C.E. Ano daw an nangyayari kaidto sa Juda na huli kaiyan nagin nakaparirigon na marhay sa boot an mensaheng ini? Paano nakatatabang sa mga Kristiano ngonyan an ipinasabong na mga tataramon na ini? An pag-estudyar sa Isaias kapitulo 57 matabang sa sato na simbagon an mga hapot na iyan.

“Rumani Kamo Digdi”

2. (a) Kasuarin garo baga minaaplikar an mga tataramon sa Isaias kapitulo 57? (b) Ano an situwasyon kan mga matanos kan kaaldawan ni Isaias?

² An kabtang na ini kan hula ni Isaias garo baga minaaplikar sa kaaldawan mismo ni Isaias. Estudyare kun gurano na kagrabe ngonyan an karatan: “An matanos nagadan, alagad mayo nin siisay man na nagsasapuso kaiyan. Asin an mga tawong may mamomoton na kabootan natitipon sa mga gadan, alagad mayo nin siisay man na nakamamansay na huli sa kalamidad kaya nasusuhay an matanos. Luminaog sia sa katoninongan; nagpapahingalo sinda sa saindang mga higdaan, an balang saro na naglalakaw nin tanos.” (Isaias 57:​1, 2) Kun mapukan an sarong tawong matanos, mayong pakiaram an siisay man. An saiyang dai pa napapanahon na kagadanan dai naririparo. An pagkatorog sa kagadanan nagtatao sa saiya nin katoninongan, pakabutas sa pagdusa na itinatao kan maraot, asin pakadulag sa kalamidad. An piniling nasyon nin Dios buminabang marhay sa makamomondong marhay na kamugtakan. Alagad sierto nanggad na naparigon an boot kan mga nagdanay na fiel kan maaraman na bako sanang naheheling ni ­Jehova an nangyayari kundi susuportaran pa sinda!

3. Paano kinaolay ni Jehova an maraot na kapag-arakian nin Juda, asin taano?

³ Inapod ni Jehova an maraot na kapag-arakian nin Juda, na sinasabi: “Kun dapit sa saindo, rumani kamo digdi, kamong mga aki nin babaeng huklob, na banhi nin tawong parasambay asin nin babaeng nagpapatotot.” (Isaias 57:3) Tamang-tama sa sainda an siring na makasusupog na paglaladawan bilang mga aki nin huklob asin banhi nin parasambay patin nin patotot. Kabtang kan falsong pagsamba na inayonan ninda an makababaldeng mga gibo nin idolatriya asin espiritismo saka inmoral na mga gibo sa sekso. Huli kaini, hinapot ni Jehova an mga parakasalang ini: “Kiisay kamo biyong nag-oorogma? Tumang kiisay nindo pirmeng ibinubukang marhay an ngoso, na pirmeng idinidiwaldiwal an dila? Bako daw na kamo an mga aki nin paglapas, an banhi nin kaputikan, an mga nagpapalaad nin horot sa tahaw kan darakulang kahoy, sa sirong nin lambang marambong na kahoy, na naggagadan sa mga aki sa mga kababan kan sapang masulog sa irarom kan mga gaak nin mga kantil?”​—Isaias 57:​4, 5.

4. Ano an sala kan mga maraot sa Juda?

⁴ An mga maraot sa Juda hayag na naggigibo nin labi-labi karaot na paganong pagsamba, na “biyong nag-oorogma.” Mapagduhagi nindang inoolog-olog an mga propeta nin Dios na isinugo tanganing itanos sinda, na idinidiwaldiwal an dila sa daing supog, daing galang na senyas. Minsan ngani sinda mga aki ni Abraham, an saindang rebelyosong mga dalan an nagin dahelan na sinda magin mga aki nin paglapas asin banhi kan kaputikan. (Isaias 1:4; 30:9; Juan 8:​39, 44) Sa tanga kan darakulang kahoy sa puerang lugar, pinupukaw ninda an relihiosong init nin boot sa saindang idolatrosong pagsamba. Asin kanigoan karingis na pagsamba! Tara, ginagadan pa ngani ninda an sadiri nindang mga aki, siring kan mga nasyon na pinalayas ni Jehova sa daga huli sa saindang makauuyam nin makuri na mga gibo!​—1 Hade 14:23; 2 Hade 16:​3, 4; Isaias 1:29.

 Pagtigis nin Dolot na Inomon sa mga Gapo

5, 6. (a) Ano an piniling gibohon kan mga nag-eerok sa Juda imbes na sambahon si Jehova? (b) Gurano kahayag asin kalakop an pagsamba kan Juda sa idolo?

⁵ Helinga kun gurano biyong napalabot sa idolatriya an mga nag-eerok sa Juda: “An saimong kabtang nasa pulinas na mga gapo kan kababan kan sapang masulog. Sinda​—sinda an saimong kabtang. Dugang pa, tinigisan mo sinda nin dolot na inomon, nagdolot ka nin balaog. Mararanga ko daw an sakong sadiri sa mga bagay na ini?” (Isaias 57:6) Katipan na banwaan nin Dios an mga Judio, pero imbes na sambahon sia, nagpurot sinda nin mga gapo sa irarom kan salog asin ginibo ining mga dios. Ipinahayag ni David na si Jehova an saiyang kabtang, alagad pinili kan mga parakasalang ini an daing buhay na mga idolong gapo bilang saindang kabtang asin nagtigis sinda nin mga dolot na inomon sa sainda. (Salmo 16:5; Habacuc 2:19) Anong karangahan an manonompongan ni Jehova sa siring na pagraot sa pagsamba kan banwaan na nagrerepresentar kan saiyang ngaran?

⁶ Sa gabos na lugar​—sa sirong nin darakulang kahoy, sa mga kababan kan sapang masulog, sa mga bulod, sa saindang mga siudad​—an Juda nagkokomiter nin idolatriya. Alagad gabos iyan naheheling ni Jehova, asin paagi ki Isaias, ibinuyagyag Nia an saiyang kabikoan: “Sa ibabaw nin bukid na halangkaw asin nanlalabaw ibinugtak mo an saimong higdaan. Dian man ika nagtukad tanganing magdolot nin atang. Asin sa likod kan pinto asin kan harigi kan pinto ibinugtak mo an saimong girumdoman.” (Isaias 57:​7, 8a) Sa haralangkaw na lugar, ibinugtak kan Juda an saiyang higdaan nin pagkamaati sa espirituwal, asin duman nagdodolot sia nin mga atang sa mga dios kan ibang daga. * Dawa sa pribadong mga harong igwa nin mga idolo sa likod kan mga pinto asin kan harigi kan pinto.

7. May anong aktitud naggibo nin inmoral na pagsamba an Juda?

⁷ Tibaad ipagngalas nin nagkapira kun taano an Juda ta napalabot na marhay sa maating pagsamba. Igwa daw nin mas makosog na kapangyarihan na nagpuersa sa saiya na bayaan si Jehova? An simbag mayo. Gikan sa boot asin may pagkagalaga na ginibo nia iyan. Sinabi ni Jehova: “Suhay sa sako naghuba ka asin tuminukad; pinahiwas mo an saimong higdaan. Asin para sa saimo man sana nakipagtipan ka sa sainda. Namotan mo an higdaan sa kaibanan ninda. An ikinabuhay kan lalaki naheling mo.” (Isaias 57:8b) Nakipagtipan an Juda sa saiyang falsong mga dios, asin gustohon nia an bawal na relasyon sa sainda. Nangorognang gustohon nia an inmoral na seksuwal na mga gibo​—na posibleng marhay na kaiba an paggamit nin mga simbolo kan ikinabuhay nin lalaki​—na midbidan kan pagsamba sa mga dios na ini!

8. Sa pagsakop nin siisay na partikular na hade luminakop an idolatriya sa Juda?

⁸ An paglaladawan sa grabe kainmoral asin karingis na pagsamba sa idolo kaoyon kan aram niato manongod sa nagkapirang maraot na hade kan Juda. Halimbawa, si Manases nagtogdok kan haralangkaw na lugar, nagpatindog nin mga altar para ki Baal, asin nagbugtak nin falsong relihiosong mga altar sa duwang patyo kan templo. Pinaagi nia sa kalayo an saiyang mga aking lalaki, naggibo nin mahika, nagtoodtood, asin pinalakop an espiritistikong mga gibo. Ibinugtak man ni Hadeng Manases sa templo ni Jehova an kinortehan na ladawan kan sagradong palo na ginibo nia. * Tinentaran nia an Juda na gumibo “nin maraot na labi kisa mga nasyon na pinara ni Jehova.” (2 Hade 21:2-9) Pinaniniwalaan nin nagkapira na ipinagadan ni Manases si Isaias, minsan ngani dai minalataw an ngaran ni Manases sa Isaias 1:1.

‘Padagos Mong Ipinadadara an Saimong mga Sugo’

9. Taano ta nagpadara nin mga sugo an Juda “sa harayo”?

⁹ An paglapas kan Juda luminabi pa sa pagsamba sa falsong mga dios. Ginagamit si Isaias bilang saiyang representante sa pagtaram, si Jehova nagsasabi: “Luminugsad ka pasiring sa Melec dara an lana, asin padagos mong pinadadakol an saimong panlahid. Asin padagos mong ipinadadara sa harayo an saimong mga sugo, kaya ibinaba mo sa Sheol an mga bagay-bagay.” (Isaias 57:9) An bakong fiel na kahadean nin Juda luminugsad pasiring sa “Melec,” “an hade” sa Hebreo​—posibleng marhay na an hade nin ibang makapangyarihan na nasyon​—na iinaalok digdi an mamahalon asin kaakit-akit na mga regalo, na isinisimbolo nin lana asin mahamot na mga panlahid. An Juda nagpadara nin mga sugo sa hararayong lugar. Taano? Tanganing kombensiron an Hentil na mga nasyon na magkaigwa nin politikal na pakialyansa sa saiya. Sa pagtalikod nia ki Jehova, nagtiwala sia sa mga hade kan ibang daga.

10. (a) Paano naghingoa si Hadeng Acaz na makialyansa sa hade kan Asiria? (b) Sa anong paagi na ‘ibinaba [kan Juda] an mga bagay-bagay sa Sheol’?

¹⁰ An sarong halimbawa kaini nangyari kaidtong kaaldawan ni Hadeng Acaz. Huling natatakot sa magkaalyansang Israel asin Siria, an bakong fiel na hadeng iyan  kan Juda nagsugo nin mga mensahero ki Tiglat-pileser III nin Asiria, na nagsasabi: “Lingkod mo asin aki mo ako. Magtukad ka asin iligtas mo ako sa kamot kan hade kan Siria asin sa kamot kan hade kan Israel, na minatindog nin tumang sa sako.” Nagpadara si Acaz nin pirak asin bulawan bilang suhol sa hade kan Asiria, asin huminiro an hade, na naglansar nin mapanlaglag nin biyo na pagsalakay sa Siria. (2 Hade 16:7-9) Sa saiyang pakipagrelasyon sa Hentil na mga nasyon, buminaba an Juda “sa kararoman kan Sheol.” (An American Translation) Huli sa pakipagrelasyon na idto, sia magagadan, o dai na maeksister bilang sarong independienteng nasyon na may hade.

11. Anong falsong pakamate nin seguridad an ipinaheheling kan Juda?

¹¹ Nagpapadagos si Jehova sa pagkaolay sa Juda: “Sa kadakolan kan saimong dalan nagpagal ka. Dai mo sinabi, ‘Dai nang paglaom!’ Nakanompong ka nin pakabalik kan sadiri mong kosog. Iyan an dahelan na dai ka nagkahelang.” (Isaias 57:10) Iyo, an nasyon nagmaigot na marhay sa saiyang apostatang mga dalan, asin dai nia naheling an kadaihan nin paglaom sa saiyang mga paghihingoa. Al kontraryo, dinadaya nia an saiyang sadiri na maniwala na sia nagigin mapanggana huli sa saiyang sadiring kosog. Sa boot nia sia mabagsik asin may marahay na salud. Abaang kamangmangan!

12. Anong mga kamugtakan sa Kakristianohan an kaagid kan sa Juda?

¹² Igwa nin organisasyon ngonyan na an paggawe nagpapagirumdom kan paggawe kan Juda kan kaaldawan ni Isaias. Ginagamit kan Kakristianohan an ngaran ni Jesus, alagad pinagmamaigotan niang makipag-alyansa sa mga nasyon asin pinano nia nin mga idolo an saiyang mga lugar nin pagsamba. An saiyang mga parasunod naglalaag pa ngani nin idolatrosong mga imahen sa saindang pribadong mga harong. Iinatang kan Kakristianohan an saiyang mga hoben sa mga guerra kan mga nasyon. Siertong ikinaaanggot nanggad ini gabos kan tunay na Dios, na nagboot sa mga Kristiano: “Dumulag kamo sa idolatriya”! (1 Corinto 10:14) Paagi sa pakikilabot nia sa politika, an Kakristianohan ‘nakisaro sa mga hade kan daga.’ (Kapahayagan 17:​1, 2) Sa katunayan, sia sarong pangenot na suportador kan Naciones Unidas. Ano an natatagama sa relihiosong patotot na ini? Bueno, ano an sinabi ni Jehova sa inarogan nia, an bakong fiel na Juda, na nangorognang irinerepresentar kan saiyang kabiserang siudad, an Jerusalem?

“Dai Ka Ililigtas kan mga Bagay na Tinipon Mo”

13. Anong ‘pagputik’ an ginibo kan Juda, asin ano an reaksion nia sa pasensia ni Jehova?

¹³ “Kiisay ka nasindak asin nagpoon na matakot, kaya ika nagputik?” an hapot ni Jehova. Sarong angay na hapot! An Juda dai nanggad nagpaheling nin nakararahay, diosnon na takot ki Jehova. Ta kun bako, dai kutana sia nagin sarong nasyon nin mga putikon, mga parasamba sa falsong mga dios. Nagpapadagos si Jehova sa pagsabi: “Bako ako an ginirumdom mo. Mayo kang isinapuso na ano man. Bako daw na ako nagdanay na daing girong asin nagtatago nin mga bagay-bagay? Kaya dai ka natakot dawa sa sako.” (Isaias 57:11) Si Jehova nagdanay na daing girong, na dai tolos pinadusahan an Juda. Pinahalagahan daw ini kan Juda? Dai, imbes minansay nia an pagpopogol nin Dios bilang pagkaindiperente. Enterong nawara an saiyang takot sa saiya.

14, 15. Ano an sinabi ni Jehova manongod sa mga gibo kan Juda asin sa “mga bagay na tinipon” nia?

¹⁴ Minsan siring, matatapos an panahon kan pakatios nin Dios. Nagtatanaw sa panahon na iyan, ipinahahayag ni Jehova: “Ako mismo mapahayag kan saimong katanosan asin kan saimong mga gibo, na dai ka makikinabang sa mga iyan. Kun ika kumurahaw para sa tabang dai ka ililigtas kan mga bagay na tinipon mo, alagad gabos iyan ipapadpad nin sarong doros. Kukuanon iyan gabos nin sarong alisngaw.” (Isaias 57:​12, 13a) Ibubuyagyag ni Jehova an sagin-sagin na katanosan kan Juda. Magigin daing kamanungdanan an saiyang mapagsaginsagin na mga gibo. Dai sia ililigtas kan “mga bagay na tinipon” nia, kan saiyang istak nin mga idolo. Kun dumatong na an kalamidad, an mga dios na pinagtiwalaan nia ipapalid nin sarong huyop sana nin doros.

¹⁵ Naotob an mga tataramon ni Jehova kan 607 B.C.E. Iyan nangyari kan laglagon ni Hadeng Nabucodonosor nin Babilonya an Jerusalem, sinolo an templo, asin dinarang bihag an kadaklan sa banwaan. “Sa siring idinistiero an Juda hale sa daga kaini.”​—2 Hade 25:1-21.

16. Ano an natatagama sa Kakristianohan asin sa iba pang kabtang kan “Dakulang Babilonya”?

¹⁶ Kaagid kaiyan, an dakol na istak nin mga idolo kan Kakristianohan dai maligtas sa saiya sa aldaw kan kaanggotan ni Jehova. (Isaias 2:19-22; 2 Tesalonica 1:6-10) Kaiba kan iba pang kabtang kan “Dakulang Babilonya”​—an katiriponan kan falsong mga relihion sa kinaban​—popohoon an Kakristianohan. An simbolikong mabangis na hayop na mapula asin an sampulong sungay kaiyan “lalaglagon patin huhubaan [an Dakulang Babilonya], asin kakakanon an saiyang laman asin biyo siang sosoloon sa kalayo.” (Kapahayagan 17:​3, 16, 17) Kanigoan kadakulang kaogmahan niato na kinuyog ta an pagboot na: “Lumuwas kamo sa saiya, banwaan ko, kun habo nindong makikabtang sa saiyang mga kasalan, asin kun habo nindong mag-ako nin kabtang kan saiyang mga damat”! (Kapahayagan 18:​4, 5) Nungka logod na kita bumalik sa saiya o sa saiyang mga dalan.

 “An Saro na Nagpapaili sa Sako Magmamana kan Daga”

17. Ano an ipinanuga sa ‘saro na nagpapaili ki Jehova,’ asin noarin ini maootob?

¹⁷ Kumusta man an sunod na mga tataramon sa hula ni Isaias? “An saro na nagpapaili sa sako magmamana kan daga asin sasadirihon nia an sakong banal na bukid.” (Isaias 57:13b) Siisay an kaolay ngonyan ni Jehova? Nagtatanaw sia nin lampas pa sa kalamidad na maabot asin ihinuhula an pakabutas kan saiyang banwaan hale sa Babilonya asin an pagbabalik kan dalisay na pagsamba sa saiyang banal na bukid, an Jerusalem. (Isaias 66:20; Daniel 9:16) Sierto nanggad na nagin gikanan ini nin pamparigon sa boot para sa siisay man na Judio na nagdanay na fiel! Dugang pa, si Jehova nagsasabi: “May masabi nanggad, ‘Tambaki nindo, tambaki nindo! Liniga nindo an dalan. Halea nindo an ano man na olang sa dalan kan sakong banwaan.’ ” (Isaias 57:14) Kun panahon nang kaldahon nin Dios an saiyang banwaan, an dalan magigin andam, na mayo na an gabos na olang.​—2 Cronica 36:​22, 23.

18. Paano ilinadawan an kahalangkawan ni Jehova, pero anong mamomoton na pagmalasakit an ipinaheheling nia?

¹⁸ Sa puntong ini isinaysay ni propeta Isaias an mga tataramon na kinotar sa kapinonan: “Ini an sabi kan Halangkaw asin Mamuraway, na nag-eerok sagkod lamang asin na an ngaran banal: ‘Sa kaitaasan asin sa banal na lugar ako nag-eerok, siring man kaiba kan saro na biyong nanluluya asin may kababaan an espiritu, tanganing buhayon an espiritu kan mga mapakumbaba asin tanganing buhayon an puso kan mga biyong nanluluya.’ ” (Isaias 57:15) An trono ni Jehova nasa pinakahalangkaw na kalangitan. Mayo na nin mas malangkaw o labaw pa digdi. Nakararanga nanggad na maaraman na hale dian naheheling nia an gabos​—bako sana an mga kasalan kan maraot kundi siring man an matanos na mga gibo kan mga naghihingoang paglingkodan sia! (Salmo 102:19; 103:6) Dugang pa, nadadangog nia an mga agrangay kan mga inaapi asin binubuhay an puso kan mga biyong nanluluya. An mga tataramon na ini siertong nakapahiro sa puso kan nagsosolsol na mga Judio kan suanoy na mga panahon. Napahihiro nanggad kaiyan an puso niato ngonyan.

19. Noarin minaontok an gurobgutob ni Jehova?

¹⁹ Nakararanga man an dugang pang mga tataramon ni Jehova: “Dai ako makikipaglaban sagkod sa panahon na daing talaan, ni maggugurobgutob man ako na daing kasagkoran; huli ta an espiritu mismo manluluya dahel sa sako, magin an mga linalang na naghahangos na ako mismo an naggibo.” (Isaias 57:16) Mayo ni sarong linalang nin Dios an makaliligtas kun an grabeng kaanggotan ni Jehova daing kasagkoran, daing katapusan. Pero, marahay sana ta an gurobgutob nin Dios sa limitadong panahon sana. Kun maotob na kaiyan an katuyohan kaiyan, iyan minaontok na. An ipinasabong na pakarorop na ini nagtatabang sa sato na pataluboon an hararom na pag-apresyar sa pagkamoot ni Jehova sa saiyang mga linalang.

20. (a) Paano tinatratar ni Jehova an habong magsolsol na paragibo nin sala? (b) Paano rinaranga ni Jehova an nagbabasol?

²⁰ Orog pa kitang nagkakaigwa nin pakarorop mantang si Jehova nagpapadagos. Enot sinabi nia: “Huli sa pagigin sala kan saiyang madayang pakinabang naggurobgutob ako, asin hinampak ko sia, na itinatago an sakong lalauogon, mantang ako naggugurobgutob. Alagad padagos siang naglakaw bilang tumangero sa dalan kan saiyang puso.” (Isaias 57:17) An mga sala na nakomiter huli sa kahanaban nagpoprobokar nanggad sa grabeng kaanggotan nin Dios. Sagkod na an saro nagdadanay na matinumang sa puso, nagdadanay man an gurobgutob ni Jehova. Alagad kumusta kun an matinumang naghihimate sa disiplina? Kun siring ipinaheheling ni Jehova kun paano sia pinahihiro kan saiyang pagkamoot asin pagkaludok: “Naheling ko an saiya mismong mga dalan; asin pinonan kong bolongon sia asin giyahan sia patin magbayad nin karangahan sa saiya asin sa saiyang mga nagmomondo.” (Isaias 57:18) Pagkatapos na magtaong disiplina, pinaoomayan ni Jehova an nagbabasol asin rinaranga sia asin an mga nagmomondo kaiba nia. Iyan an dahelan kun taano ta kan 537 B.C.E., nakapuli an mga Judio. Totoo, an Juda dai na noarin man nagin independienteng kahadean na sakop nin sarong hade sa linya ni David. Sa ibong kaiyan, an templo sa Jerusalem itinogdok liwat, asin ibinalik an tunay na pagsamba.

21. (a) Paano binuhay ni Jehova an espiritu kan linahidan na mga Kristiano kan 1919? (b) Anong kualidad an marahay na kultibaron niato bilang mga indibiduwal?

²¹ An “Halangkaw asin Mamuraway,” si Jehova, nagpaheling man nin pagmalasakit sa ikararahay kan linahidan na natatada kan 1919. Huli sa saindang nagbabasol asin mapakumbabang espiritu, maboot na riniparo kan dakulang Dios, si Jehova, an saindang makuring sakit asin ilinigtas sinda hale sa pagkabihag sa Babilonya. Hinale nia an gabos na singkogan asin giniyahan sinda sa katalingkasan tangani na magibo ninda an dalisay na pagsamba sa saiya. Sa siring nagkaigwa nin kaotoban kaidto an mga tataramon ni Jehova paagi ki Isaias. Asin sa likod kan mga tataramon na idto yaon an daing sagkod na mga prinsipyo na aplikado sa balang saro sa sato. Inaako ni Jehova an pagsamba kaidto sanang mga may kababaan an pag-isip. Asin kun magkasala an saro sa mga lingkod nin Dios, maninigong akoon  nia tolos an saiyang sala, akoon an pagsagwe, asin itanos an saiyang mga dalan. Nungka logod niatong paglingawan na pinaoomayan asin rinaranga ni Jehova an mga mapakumbaba alagad “minatumang sa mga maabhaw.”​—Santiago 4:6.

‘Katoninongan Para sa mga Nasa Harayo Asin Para sa mga Nasa Harani’

22. Anong ngapit an ihinula ni Jehova para sa (a) mga nagsosolsol? (b) mga maraot?

²² Ipinaheheling an pagkakalaen kan ngapit kan mga nagsosolsol asin kan mga nagdadanay sa saindang maraot na mga dalan, ipinahahayag ni Jehova: “Linalalang ko an bunga kan mga ngabil. Magkakaigwa nin danay na katoninongan para sa nasa harayo asin para sa nasa harani, . . . asin paoomayan ko sia. Alagad an mga maraot siring sa dagat na inaapwak, kun iyan dai natotoninong, na an tubig nagpapaulanto nin doot sa dagat asin baldok. Mayong katoninongan . . . para sa mga maraot.”​—Isaias 57:19-21.

23. Ano an bunga nin mga ngabil, asin sa anong paagi “linalalang” ni Jehova an bungang ini?

²³ An bunga nin mga ngabil iyo an atang nin pag-omaw na idinodolot sa Dios​—an pagpahayag sa publiko kan saiyang ngaran. (Hebreo 13:15) Paano “linalalang” ni Jehova an paghahayag na iyan sa publiko? Tanganing makapagdolot nin atang nin pag-omaw, an sarong indibiduwal kaipuhan ngunang makanood manongod sa Dios dangan magtubod sa saiya. An pagtubod​—sarong bunga kan espiritu nin Dios​—an nagpapahiro sa tawong iyan na sabihon sa iba an saiyang nadangog. Sa ibang pagtaram, sia nagpapahayag sa publiko. (Roma 10:13-15; Galacia 5:22) Maninigo man na girumdomon na sa katapustapusi si Jehova an nagsusugo sa saiyang mga lingkod na ipahayag an saiyang kaomawan. Asin si Jehova an nagpapatalingkas sa saiyang banwaan, na pinagigin posible para sa sainda na makapagdolot nin siring na mga atang nin pag-omaw. (1 Pedro 2:9) Huli kaini, masasabi nanggad na si Jehova an naglalang kan bungang ini nin mga ngabil.

24. (a) Siisay an nakaeeksperyensia kan katoninongan nin Dios, asin may anong resulta? (b) Siisay an dai nakaeeksperyensia nin katoninongan, asin ano an resulta para sa sainda?

²⁴ Sierto nanggad na nakapupukaw sa boot an bunga nin mga ngabil na idinodolot kan mga Judio mantang sinda papuli sa saindang dagang tinuboan na nag-aarawit nin pag-omaw ki Jehova! Siertong naggagayagaya sindang maeksperyensiahan an katoninongan nin Dios, baga man sinda “nasa harayo”​—harayo sa Juda, na naghahalat pang makapuli​—o “nasa harani”​—yaon na sa saindang dagang tinuboan. Kabaliktaran na marhay, laen nanggad an kamugtakan para sa mga maraot! An siisay man na dai naghihimate sa pagdisiplina ni Jehova, an mga maraot siisay man sinda o saen man sinda, mayo nin ano man na katoninongan. Nag-aalimbukad siring sa dagat na maribok, sinda padagos na nagpapaluwas, bako nin bunga nin mga ngabil, kundi nin “doot sa dagat asin baldok,” gabos na bagay na maati.

25. Paano nakaeeksperyensia nin katoninongan an mga nasa harayo asin nasa harani?

²⁵ Ngonyan an mga parasamba ki Jehova sa gabos na lugar nagpapahayag man kan maogmang bareta kan Kahadean nin Dios. An mga Kristiano na nasa harayo asin nasa harani sa labing 230 kadagaan nagdodolot nin bunga kan saindang mga ngabil, na ipinahahayag an kaomawan kan iyo sanang tunay na Dios. An pag-omaw na inaawit ninda nadadangog “magpoon sa kaporoporohi kan daga.” (Isaias 42:10-12) An mga nagdadangog kan saindang mga kapahayagan asin naghihimate maogmang inaako an katotoohan kan Tataramon nin Dios, an Biblia. An siring na mga tawo nakaeeksperyensia nin katoninongan, na naggigikan sa paglilingkod sa “Dios na nagtatao nin katoninongan.”​—Roma 16:20.

26. (a) Ano an natatagama para sa mga maraot? (b) Ano an marahayon na panuga sa mga mahoyo, asin ano an maninigo na magin determinasyon niato?

²⁶ Totoo, an mga maraot dai naghihimate sa mensahe kan Kahadean. Pero dai na mahahaloy, dai na sinda totogotan na istorbohon an katoninongan kan mga matanos. “Dai na mahahaloy, asin ta an maraot mawawara na,” an panuga ni Jehova. An mga nagpapaili ki Jehova magmamana kan daga sa makangangalas na paagi. “An mga mahoyo mismo makasasadiri kan daga, asin manonompongan nanggad ninda an saindang labi-labi nanggad na kaogmahan sa nagsosopay na katoninongan.” (Salmo 37:​10, 11, 29) Kanigoan kagayon na lugar kan satong daga pagnagdatong na an panahon na iyan! Kita logod gabos magin determinado na dai noarin man iwara an katoninongan nin Dios, tangani na maawit niato an kaomawan nin Dios sa bilog na panahon na daing sagkod.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]