An Kagayonan kan mga Linalang ni Jehova

‘An Tig-init Asin Tiglipot Dai Noarin Man Maontok’

GRABE an init kan saldang sa desierto. Sa ibang kabtang kan daga, nagtatao iyan nin init pakatapos nin tiglipot. Totoo nanggad na an init kan saldang saro sa pangenot na dahelan na igwa nin mga klima asin kapanahonan.

An mga kamugtakan nin kapanahonan magkakalaen sa bilog na globo. Alagad paano kamo naaapektaran kan mga kapanahonan? Naoogma daw kamong marhay sa nakakapakosog na kapreskohan kan panahon nin tigsoli kun naheheling nindo an mga kahoy na nagdadahon asin an mga burak na nagbuburukad? Ano an pagmate nindo sa nakakaginhawang klima sa mga banggi nin tig-init? Naoogma daw kamo sa mapreskong mga aldaw nin tigrakdag kaiba an magayonon na mga pagbago kan kolor nin mga dahon? Narerepreskohan daw kamo na maheling an sarong kadlagan na natatakopan nin niebe?

Taano ta nagkakaigwa nin mga kapanahonan? Sa halipot, huli sa pagkakibang kan planetang daga. An axis na iniitokan kaiyan kibang nin mga 23.5 grado may koneksion sa kapantayan kan orbita kan daga sa paglibot sa saldang. Kun bakong kibang an axis kan daga, mayo kutana nin mga kapanahonan. An klima dai kutana nagbabarobago. Maaapektaran kaini an mga pananom asin an siklo kan produksion nin mga pananom.

Sa likod kan pagsarosalida nin mga kapanahonan, masasabotan kan saro na an Kaglalang an nagdisenyo kaiyan. Kinakaolay si Jehova Dios, an salmista angay nanggad na nagsabi: “Ika an nagbugtak kan gabos na sagkodan kan daga; an tig-init asin an tiglipot​—ika mismo an naggibo kan mga iyan.”​—Salmo 74:17. *

Sa punto de vista nin sarong nagmamasid na yaon sa daga, an mga bagay sa kalangitan nagseserbing malinaw na mga pan-indikar nin mga kapanahonan. Kan linalalang nia an satong sistema solar, sinabi nin Dios: “Lumataw an mga ilaw sa kahiwasan kan kalangitan . . . , asin iyan magin mga tanda asin para sa mga kapanahonan asin para sa mga aldaw saka taon.” (Genesis 1:14) Sa laog nin sarong taon, an daga minaabot sa duwang lugar sa orbita kaiyan kun saen an saldang sa udto direktang nakatangod sa ekwador. An mga pangyayaring ini inaapod na mga equinox, asin sa dakol na kadagaan iyan an senyal kan pagpopoon nin tigsoli asin tigrakdag. Durante nin mga equinox an liwanag nin aldaw asin kadikloman haros magkapareho an laba sa bilog na daga.

Bako sanang astronomikong mga paghiro an kalabot sa pagkaigwa asin pagpoon nin mga kapanahonan. An mga kapanahonan, klima, asin kamugtakan nin panahon gabos magkakakonektado sa sarong komplikadong sistema na nagsusustenir sa buhay. Sa pagtaram sa mga tawong nag-iistar sa Asia Minor​—na an dakol kaini pamilyar na marhay sa agrikultura asin produksion nin kakanon​—sinabi kan Kristianong apostol na si Pablo asin kan kaiba niang si Bernabe na an Dios an ‘nagtatao saindo nin oran hale sa langit asin mabungang mga kapanahonan, na biyong binabasog an saindong mga puso nin kakanon asin kaogmahan.’​—Gibo 14:14-17.

Sinusuportaran kan makangangalas na proseso nin photosynthesis an mga pananom sa daga asin an mga phytoplankton sa kadagatan. Huli kaini, an presenteng food chain asin an magkakakonektar na manlaenlaen na klase nin buhay naghihiro sa komplikadong mga paagi kaayon kan kamugtakan nin panahon asin klima. Angay na nasambitan ni Pablo an pagigin kagdisenyo ni Jehova kan gabos na ini, na nagsasabi: “An daga na minasarumsom sa oran na parateng minaabot dian, asin dangan minapatalubo nin mga torotinanom na angay sa mga para sa sainda iyan man binababol, nag-aako man nin bendisyon hale sa Dios.”​—Hebreo 6:7.

An terminong “bendisyon” nagkakaigwa nin bagong kahulogan kun kamo mapondo nguna asin hohorophoropon an nangyayari sa mga lugar na kun saen an tigsoli nagtatao nin tama sanang temperatura, mas halawig na liwanag nin aldaw, mas dakol na sirang  nin saldang, asin paborableng mga pag-oran. An mga burak minaburukad asin an mga insekto minaluwas sa mga tinatagoan ninda kun tiglipot, na andam nang magpalipatlipat sa mga pananom tanganing magsabwag nin polen. An mga gamgam, arog kan blue jay na naheheling nindo digdi, pinapano an kadlagan nin kolor asin huni, asin an tanawon nagigin buhay na buhay. An bagsik nin buhay minarikas, asin ipinapadagos kan mga organismo an saindang mga siklo nin buhay na pangangaki, pagkamundag liwat, asin pagdakula. (Awit ni Salomon 2:​12, 13) Inaandam na kaini an pag-aani sa huring kabtang kan tig-init o sa tigrakdag.​—Exodo 23:16.

An mga gibo ni Jehova makangangalas na naheheling paagi sa pagkapuesto nia sa daga, na nagtatao sa sato nin aldaw asin banggi, mga kapanahonan, saka pagsabwag asin pag-ani. Kompiado kita na pagkatapos nin tiglipot masunod an tig-init. Total, an Dios an nanuga: “Huli ta sa gabos na aldaw na an daga nagdadanay, an pagsabwag nin banhi asin pag-ani, saka an lipot asin init, saka an tig-init asin tiglipot, saka an aldaw asin banggi, dai noarin man maontok.”​—Genesis 8:22.

[Nota sa Ibaba]

[Kahon/​Ritrato sa pahina 9]

Sarong Satelayt na Importante sa Buhay

Sa bilog na nag-aging mga panahon, an bulan nakainspirar asin nakapangalas sa mga tawo. Pero aram daw nindo na may epekto an bulan sa mga kapanahonan? An presensia kan bulan nakakatabang na mapagdanay an grado kan pagkakibang kan axis na iniitokan kan daga. Ini may “mahalagang marhay na kabtang sa pagtao nin tamang mga kamugtakan sa Daga na makakasustenir sa buhay,” an sabi kan autor sa siensia na si Andrew Hill. Kun mayo nin dakulang natural na satelayt na magpapadanay sa pagkakibang kan axis kan satong planeta, malangkaw an temperatura asin posibleng marhay na magigin imposible nang mabuhay sa daga. Huli kaini, an sarong grupo nin mga astronomo nagkonklusyon: “Puedeng isipon nin saro na an Bulan iyo an potensial na nagkokontrol kan klima sa Daga.”​—Salmo 104:19.

[Credit Line]

Bulan: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./​Bart O’Gara

[Ritrato sa pahina 9]

Mga kamelyo, Aprika del Norte asin Peninsula nin Arabia