Magtiwala sa Tataramon ni Jehova

“Nagtiwala ako sa saimong tataramon.”​—SALMO 119:42.

1. Ano an masasabi nindo manongod sa kun siisay asin kun ano an saboot kan kagsurat kan Salmo 119?

AN TATARAMON ni Jehova minahal na marhay kan kompositor kan Salmo 119. Posibleng sia si Prinsipe Ezequias kan Juda. An mga sentimiento na ipinahayag sa ipinasabong na awit na ini kaoyon kan saboot ni Ezequias, na “padagos na nagdanay ki Jehova” mantang naglilingkod bilang hade kan Juda. (2 Hade 18:​3-7) Sarong bagay an segurado: An kompositor nakakamate kan saiyang espirituwal na pangangaipo.​—Mateo 5:3.

2. Ano an pinakatema kan Salmo 119, asin paano inareglar an awit na ini?

² An sarong mayor na punto kan Salmo 119 iyo an halaga kan tataramon, o mensahe, nin Dios. * Posibleng marhay na tanganing makatabang sa memorya, ginibo kan kagsurat na magin alpabetiko an awit na ini. An 176 na bersikulo kaiyan nakabasar sa sunod-sunod na letra kan Hebreong abakada. Sa orihinal na Hebreo, an kada saro kan 22 na estropa kan salmo igwang 8 linya na nagpopoon sa parehong letra. An salmong ini nanonongod sa tataramon, ley, mga pagirumdom, paagi, areglo, regulasyon, togon, hudisyal na desisyon, kasabihan asin reglamento nin Dios. Sa artikulong ini asin sa kasunod, totokaron an Salmo 119 oyon sa eksaktong traduksion kan teksto sa Hebreong Biblia. An paghorophorop sa mga eksperyensia may koneksion sa mga lingkod ni Jehova kan nakaagi asin sa presente maninigong makatabang na masabotan niato nin orog an ipinasabong nin Dios na awit na ini asin makapakosog kan satong pagpasalamat sa nasusurat na Tataramon nin Dios, an Biblia.

Kuyogon an Tataramon nin Dios Asin Magin Maogma

3. Ipaliwanag asin iilustrar kun ano an kahulogan kan pagigin daing sala.

³ An tunay na kaogmahan nakadepende sa satong paglakaw sono sa ley nin Dios. (Salmo 119:​1-8) Kun gigibohon niato ini, ibibilang kita ni Jehova na ‘daing sala sa satong dalan.’ (Salmo 119:1) An pagigin daing sala dai nangangahulogan na sangkap kita, alagad ipinaparisa nanggad kaiyan na nagmamaigot kita na gibohon an kabotan ni Jehova Dios. “Pinatunayan [ni Noe] an saiyang sadiri na daing sala sa tahaw kan saiyang mga kapanahon” bilang sarong tawo na “naglakaw sa kaibanan kan tunay na Dios.” An maimbod na patriarkang iyan asin an saiyang pamilya nakaligtas sa Baha huling sinunod nia an paagi nin pamumuhay na isinabi ni Jehova. (Genesis 6:9; 1 Pedro 3:20) Kaagid kaiyan, an satong pagkaligtas sa katapusan kan kinaban na ini nakadepende sa satong ‘maingat na pag-otob sa mga pagboot nin Dios,’ na sa siring ginigibo an saiyang kabotan.​—Salmo 119:4.

4. Sa ano nakadepende an satong kaogmahan asin kapangganahan?

⁴ Dai kita noarin man babayaan ni Jehova kun ‘oomawon niato sia sa pagkatanos nin puso asin padagos na susunodon an saiyang mga regulasyon.’ (Salmo 119:​7, 8) Dai binayaan nin Dios an Israelitang namomoon na si Josue, na inaplikar an hatol na ‘basahon an libro kan ley aldaw asin banggi tanganing  magibo nia an gabos na nasusurat dian.’ Iyan an nagpangyari sa saiya na magin mapanggana asin humiro na may kadonongan. (Josue 1:8) Kan madali na siang magadan, inoomaw pa man giraray ni Josue an Dios asin ipinagirumdom sa mga Israelita: “Aram nindong gayo sa bilog nindong puso asin sa bilog nindong kalag na mayo ni sarong tataramon sa gabos na marahay na tataramon na isinabi sa saindo ni Jehova na saindong Dios an nasudya.” (Josue 23:14) Siring ki Josue asin sa kagsurat kan Salmo 119, makakanompong kita nin kaogmahan asin kapangganahan paagi sa pag-omaw ki Jehova asin pagtitiwala sa saiyang tataramon.

Pinapagdanay Kitang Malinig kan Tataramon ni Jehova

5. (a) Ipaheling kun paano posible na magdanay na malinig sa espirituwal. (b) Anong tabang an yaon para sa sarong hoben na nakagibo nin magabat na kasalan?

⁵ Puede kitang magin malinig sa espirituwal kun mag-iingat kita segun sa tataramon nin Dios. (Salmo 119:​9-​16) Totoo ini dawa kun an satong mga magurang dai nagtatao nin marahay na halimbawa. Maski ngani an ama ni Ezequias parasamba sa ladawan, ‘lininig ni Ezequias an saiyang dana,’ posibleng sa paganong impluwensia. Halimbawang makagibo nin magabat na kasalan an sarong hoben na naglilingkod sa Dios ngonyan. An pagsolsol, pamibi, tabang kan saiyang mga magurang, asin an mamomoton na tabang kan Kristianong kamagurangan makakatabang sa saiya na magin arog ki Ezequias asin ‘linigan an saiyang dana asin padagos na mag-ingat.’​—Santiago 5:​13-​15.

6. Siisay na mga babae an ‘naglinig kan saindang dana asin nag-ingat segun sa tataramon nin Dios’?

⁶ Minsan ngani si Rahab asin Rut nabuhay haloy pa bago isurat an Salmo 119, ‘lininig ninda an saindang dana.’ Si Rahab sarong patotot na Cananeo, alagad namidbid sia sa saiyang pagtubod bilang parasamba ki Jehova. (Hebreo 11:​30, 31) Binayaan kan Moabitang si Rut an saiyang mga dios, naglingkod ki Jehova, asin nagsunod sa saiyang Ley sa Israel. (Rut 1:​14-​17; 4:​9-​13) An duwang babae na ini na bakong Israelita ‘nag-ingat segun sa tataramon nin Dios’ asin nagkaigwa nin pambihirang pribilehio na magin mga apoon ni Jesu-Cristo.​—Mateo 1:​1, 4-6.

7. Paano si Daniel asin an tolo pang hoben na Hebreo nagtao nin marahay na halimbawa sa pagpapadanay nin kalinigan sa espirituwal?

⁷ “An tendensia kan puso nin tawo maraot poon sa saiyang pagkaniaki,” alagad kaya kan mga hoben na sunodon an malinig na dalan, dawa sa maraot na kinaban na ini na nasa irarom kan kontrol ni Satanas. (Genesis 8:21; 1 Juan 5:19) Bilang mga bihag sa Babilonya, si Daniel asin an tolo pang hoben na Hebreo ‘nag-ingat segun sa tataramon nin Dios.’ Halimbawa, dai ninda dinigtaan an saindang sadiri “kan mga piling kakanon kan hade.” (Daniel 1:​6-​10) An mga Babilonyo nagkakakan nin maating mga hayop, na ibinabawal kan Ley ni Moises. (Levitico 11:​1-​31; 20:24-​26) Bako nindang ugale na paboloson an dugo kan binunong mga hayop, asin an pagkakan ninda nin karne na dai pinadugo naglalapas sa ley nin Dios dapit sa dugo. (Genesis 9:​3, 4) Bakong makangangalas na an apat na Hebreo habong magkakan kan mga piling kakanon kan hade! Pinapagdanay kan diosnon na mga hoben na idto an kalinigan sa espirituwal asin sa siring nagtatao nin marahay na halimbawa.

 An Tataramon nin Dios Nakakatabang sa Kaimbodan

8. Anong aktitud asin kaaraman an kaipuhan niato tangani na marorop asin ikaaplikar niato an ley nin Dios?

⁸ An pagkawili sa tataramon nin Dios sarong mahalagang bagay sa pagdadanay niatong maimbod ki Jehova. (Salmo 119:17-​24) Kun arog kita kan pinasabngan na salmista, maghihimuyawot kitang masabotan an “makangangalas na mga bagay” kan ley nin Dios. Dayaday kitang ‘maghihidaw sa hudisyal na mga desisyon ni Jehova’ asin magpapaheling nin ‘pagkawili sa saiyang mga pagirumdom.’ (Salmo 119:​18, 20, 24) Kun kita nagdusay na ki Jehova dawa sa halipot pa sanang panahon, ‘nagkaigwa na daw kita nin pagmawot sa daing halong gatas kan tataramon’? (1 Pedro 2:​1, 2) Kaipuhan niatong masabotan an pundamental na mga katokdoan sa Biblia tangani na satong marorop asin ikaaplikar an ley nin Dios.

9. Ano an maninigong reaksion niato kun igwa nin pagkakakontrahan sa ley nin Dios asin sa mga hinahagad nin tawo?

⁹ Tibaad may pagkawili kita sa mga pagirumdom nin Dios, alagad paano kun “an mga prinsipe” magtaram tumang sa sato sa dai maaraman na dahelan? (Salmo 119:​23, 24) Ngonyan, an mga tawong nasa autoridad parateng nagmamaigot na piriton kita na ipaorog an mga ley nin tawo kisa ley nin Dios. Kun may pagkakakontrahan sa mga hinahagad nin tawo asin sa kabotan nin Dios, ano an gigibohon niato? An satong pagkawili sa tataramon nin Dios matabang sato na magdanay na maimbod ki Jehova. Arog kan pinaglalamag na mga apostol ni Jesu-Cristo, sasabihon niato: “Dapat na kuyogon niamo an Dios bilang namamahala imbes na mga tawo.”​—Gibo 5:29.

10, 11. Iilustrar kun paano niato mapapagdanay an integridad ki Jehova sa irarom kan pinakamasakit na mga kamugtakan.

¹⁰ Makakapagdanay kitang maimbod ki Jehova dawa sa irarom nin pinakamasakit na mga kamugtakan. (Salmo 119:25-​32) Kaya kun boot niatong magin mapanggana sa pagpapadanay kan satong integridad sa Dios, kaipuhan na kita magin andam na tokdoan asin odok na mamibi para sa saiyang instruksion. Kaipuhan man na pilion niato “an dalan nin kaimbodan.”​—Salmo 119:​26, 30.

¹¹ Pinili ni Ezequias, na posibleng iyo an nagsurat kan Salmo 119, an “dalan nin kaimbodan.” Ginibo nia iyan dawa ngani napapalibotan sia nin falsong mga parasamba asin tibaad inolog-olog kan mga nasa palasyo kan hade. Posibleng marhay, ‘an saiyang kalag dai napapatorog huli sa kamondoan’ dahelan sa siring na mga kamugtakan. (Salmo 119:28) Alagad si Ezequias nagtiwala sa Dios, nagin marahay na hade, asin ginibo “an tama sa mga mata ni Jehova.” (2 Hade 18:​1-5) Paagi sa pagsarig sa Dios, matatagalan man niato an mga pagbalo bilang mga nagdadanay na may integridad.​—Santiago 1:​5-8.

An Tataramon ni Jehova Nagtatao nin Kosog nin Boot

12. Paano niato personal na ikakaaplikar an Salmo 119:​36, 37?

¹² An pagsunod sa paggiya kan tataramon nin  Dios nagtatao sa sato kan kinakaipuhan na kosog nin boot na atubangon an mga pagbalo sa buhay. (Salmo 119:33-​40) Mapakumbaba niatong hinahagad an instruksion ni Jehova tanganing maotob niato an saiyang ley “sa bilog na puso.” (Salmo 119:​33, 34) Arog kan salmista, hinahagad niato sa Dios: “Ikiling mo an sakong puso sa saimong mga pagirumdom, asin bakong sa mga ganansia,” o “bakong makatanosan na ganansia.” (Salmo 119:​36, nota sa ibaba) Arog ki apostol Pablo, ‘minagawe kita nin sadiosan sa gabos na bagay.’ (Hebreo 13:18) Kun gusto nin among na gibohon niato an sarong bagay na may pandadaya, magkosog-boot kita na sunodon an paggiya nin Dios​—asin pirmeng binebendisyonan ni Jehova an siring na paggawe. Sa katunayan, tinatabangan nia kita na mapogolan an gabos na maraot na tendensia. Ipamibi niato kun siring: “Iharayo mo an sakuyang mga mata sa pakaheling kan daing halaga.” (Salmo 119:37) Nungka niatong gugustohon na mansayon bilang kawiliwili an ano man na daing halagang bagay na ikinakaongis nin Dios. (Salmo 97:10) Kabilang sa iba pang bagay, pinapahiro kita kaini na likayan an pornograpiya asin espiritistikong mga gibo.​—1 Corinto 6:​9, 10; Kapahayagan 21:8.

13. Paano nakua kan pinaglalamag na mga disipulo ni Jesus an kosog nin boot na kinakaipuhan tanganing makapagpatotoo na may kapusoan?

¹³ An tamang kaaraman sa tataramon nin Dios nagtatao sato nin kompiansa na maghulit na may kosog nin boot. (Salmo 119:41-​48) Asin kaipuhan nanggad niato an kosog nin boot tanganing ‘masimbag an nag-oolog-olog sa sato.’ (Salmo 119:42) Kun beses, tibaad magin arog kita kan pinaglalamag na mga disipulo ni Jesus, na namibi: “Jehova, . . . itogot mo sa saimong mga oripon na padagos na magtaram kan saimong tataramon sa bilog na pagkapusoan.” An resulta? “Sinda gabos napano kan banal na espiritu asin nagtaram kan tataramon nin Dios na may pagkapusoan.” An iyo man sanang Soberanong Kagurangnan na iyan nagtatao sato kan kosog nin boot na itaram an saiyang tataramon na may pagkapusoan.​—Gibo 4:​24-​31.

14. Ano an makakatabang sa sato na makapagpatotoo na may kosog nin boot, arog kan ginibo ni Pablo?

¹⁴ Magkakaigwa kita kan kosog nin boot na kinakaipuhan tanganing makapagpatotoo na mayo nin ano man na takot na mapasupog kun pakakamahalon niato “an tataramon nin katotoohan” asin ‘danay na ootobon an ley nin Dios.’ (Salmo 119:​43, 44) An maigot na pag-adal kan nasusurat na Tataramon nin Dios sinasangkapan kita na ‘magtaram manongod sa saiyang mga pagirumdom sa atubangan nin mga hade.’ (Salmo 119:46) Makakatabang man sa sato an pamibi asin an espiritu ni Jehova na magtaram nin angay sa tamang paagi. (Mateo 10:16-​20; Colosas 4:6) May kosog nin boot na nagtaram si Pablo manongod sa mga pagirumdom nin Dios sa mga namomoon kan enot na siglo. Halimbawa, nagpatotoo sia sa Romanong Gobernador na si Felix, na ‘nagdangog sa saiya dapit kan pagtubod ki Cristo Jesus.’ (Gibo 24:​24, 25) Nagpatotoo man si Pablo sa atubangan ni Gobernador Festo asin Hadeng Agripa. (Gibo 25:22–​26:32) Sa tabang ni Jehova, kita puede man na magin makosog an boot na mga saksi, na nungkang “ikinakasupog an maogmang bareta.”​—Roma 1:16.

Nagtatao Sato nin Karangahan an Tataramon nin Dios

15. Paano an Tataramon nin Dios makakatao nin karangahan kun may nag-oolog-olog sa sato?

¹⁵ An Tataramon ni Jehova nagtatao nin seguradong karangahan. (Salmo 119:49-​56) May mga panahon na nangorognang kaipuhan niato an pagranga. Maski ngani may kosog nin boot kitang nagtataram bilang mga Saksi ni Jehova, kun beses ‘pinag-oolog-olog kita nin labi-labi’ kan “mga pangahas”​—an mga minagawe na may kapangahasan tumang sa Dios. (Salmo 119:51) Minsan siring, mientras na namimibi, tibaad magirumdoman niato an positibong mga bagay na sinasabi sa Tataramon nin Dios, asin sa siring ‘nakakanompong kita nin karangahan para sa satong sadiri.’ (Salmo 119:52) Durante kan satong mga pagngayongayo, tibaad magirumdoman niato an sarong ley o prinsipyo sa Kasuratan na nagtatao sa sato kan karangahan asin kosog nin boot na kinakaipuhan sa nakakatension na situwasyon.

16. Ano an dai ginibo kan mga lingkod nin Dios sa ibong kan paglamag?

¹⁶ An mga pangahas na nag-olog-olog sa salmista mga Israelita​—mga miembro nin nasyon na dusay sa Dios. Abaa kamakasusupog! Minsan siring, bakong arog ninda, magin determinado kita na nungkang sumuway sa ley nin Dios. (Salmo 119:51) Sa ibong kan paglamag kan Nazi asin nin kaagid na pagtrato sa nag-aging mga taon, rinibong lingkod nin Dios an nagsayumang sumuway sa mga ley asin prinsipyo na yaon sa Tataramon nin Dios. (Juan 15:18-​21) Asin bakong pagabat an pagkuyog ki Jehova, huling an saiyang mga regulasyon siring sa nakakarangang mga melodiya sa sato.​—Salmo 119:54; 1 Juan 5:3.

 Magin Mapagpasalamat sa Tataramon ni Jehova

17. An pag-apresyar sa tataramon nin Dios nagpapahiro sa sato na gibohon an ano?

¹⁷ Pinapatunayan niato an satong pagpasalamat sa tataramon nin Dios paagi sa pag-otob kaiyan. (Salmo 119:57-​64) An salmista ‘nanuga na ootobon an mga tataramon ni Jehova,’ asin dawa ‘sa kamatangaan nin banggi minabangon sia tanganing magpasalamat sa Dios para sa Saiyang matanos na hudisyal na mga desisyon.’ Kun napapagmata kita sa banggi, marahayon nanggad na oportunidad iyan tanganing ipahayag an satong pagpasalamat sa Dios paagi sa pamibi! (Salmo 119:​57, 62) An satong pag-apresyar sa tataramon nin Dios nagpapahiro sa sato na hagadon an pagtotokdo nin Dios asin ginigibo kitang magayagayang ‘mga kaibaiba kan mga natatakot ki Jehova’​—mga indibiduwal na may reberensial na pagkatakot sa Dios. (Salmo 119:​63, 64) May makukua pa daw na mas marahay na pag-iriba digdi sa daga?

18. Paano sinisimbag ni Jehova an satong mga pamibi kun ‘napupurupotan kita kan mga pisi kan mga maraot’?

¹⁸ Kun kita namimibi sa bilog niatong puso asin mapakumbabang hinahagad ki Jehova na tokdoan kita, ‘pinapalomoy niato an saiyang lalauogon’ na nasa isip an pagkamit kan saiyang pabor. Nangorognang kaipuhan kitang mamibi kun ‘napupurupotan kita kan mismong mga pisi kan mga maraot.’ (Salmo 119:​58, 61) Puedeng patodon ni Jehova an mga pisi nin pagbabawal kan kaiwal asin butasan kita tanganing makapagpadagos sa paghuhulit kan Kahadean asin paggibo nin disipulo. (Mateo 24:14; 28:​19, 20) Paorootrong naheling ini sa mga nasyon na ipinagbabawal an satong gibohon.

Magtubod sa Tataramon nin Dios

19, 20. Paano magigin marahay an magsakit nin makuri?

¹⁹ An pagtubod sa Dios asin sa saiyang tataramon nakakatabang sa sato na tagalan an makuring sakit asin gibohon an saiyang kabotan. (Salmo 119:65-​72) Maski ngani ‘binalobagi sia kan mga pangahas paagi sa kaputikan,’ an salmista nag-awit: “Marahay sa sako na ako nagsakit nin makuri.” (Salmo 119:​66, 69, 71) Paano magigin marahay para sa siisay man kan mga lingkod ni Jehova an mag-agi nin makuring sakit?

²⁰ Kun kita nag-aagi nin makuring sakit, daing duda na kita odok na nagngangayongayo ki Jehova, asin orog kita kaiyan na irinarani sa saiya. Tibaad magtao kita nin orog na panahon sa pag-adal sa nasusurat na Tataramon nin Dios asin tibaad gumibo nin orog na paghihingoa na iaplikar iyan. Nagbubunga ini nin mas maogmang buhay. Alagad paano kun maheling an bakong marahay na mga ugale paagi sa reaksion niato sa makuring sakit, siring kan kadaihan nin pasensia asin kapalangkawan? Paagi sa odok na pamibi asin tabang kan Tataramon asin espiritu nin Dios, mapapangganahan niato an siring na mga depekto asin mas lubos niatong ‘ikakasolog an bagong personalidad.’ (Colosas 3:​9-​14) Apuera dian, napapakosog an satong pagtubod kun tinatagalan niato an kasakitan. (1 Pedro 1:​6, 7) Nakinabang si Pablo sa saiyang mga kahorasaan huling nagpangyari iyan sa saiya na orog na magsarig ki Jehova. (2 Corinto 1:​8-​10) Tinotogotan daw niato an pagdusa na magkaigwa nin marahay na epekto sa sato?

Pirmeng Magtiwala ki Jehova

21. Ano an mangyayari kun supogon na nin Dios an mga pangahas?

²¹ An tataramon nin Dios nagtatao sa sato nin marahay na basehan sa pagtitiwala ki Jehova. (Salmo 119:73-​80) Kun talagang nagtitiwala kita sa satong Kaglalang, mayo kita nin dahelan na masupog. Minsan siring, huli sa ginigibo kan iba, kaipuhan niato an karangahan asin tibaad gusto niatong ipamibi: “Magkasurupog logod an mga pangahas.” (Salmo 119:76-​78) Kun supogon na ni Jehova an mga iyan, magreresulta ini sa pagkabuyagyag kan saindang maraot na mga dalan asin sa pagkasantipikar kan saiyang banal na ngaran. Makakasierto kita na an mga naglalamag sa banwaan nin Dios mayo nanggad nin ano man na pakikinabangon. Halimbawa, nungka  nindang napoho​—asin nungkang mapopoho​—an mga Saksi ni Jehova, na nagtitiwala sa Dios sa bilog nindang puso.​—Talinhaga 3:​5, 6.

22. Ano an boot sabihon kan pagmate kan salmista na ‘garo sia supot na anit sa aso’?

²² Pinapakosog kan tataramon nin Dios an satong pagtitiwala sa saiya kun kita pinaglalamag. (Salmo 119:81-​88) Huling pinaglalamag sia kan mga pangahas, an pagmate kan salmista ‘garo sia supot na anit sa aso.’ (Salmo 119:​83, 86) Kan mga panahon kan Biblia, an mga supot na gibo sa anit nin hayop ginagamit na bugtakan nin tubig, arak, asin iba pang likido. Kun dai ginagamit, an mga supot na ini tibaad magkurubot kun isasabit na harani sa kalayo sa sarong kuarto na pano nin aso. Nakakamate daw kamo na ‘garo kamo supot na anit sa aso’ dahelan sa kasakitan o paglamag? Kun iyo, magtiwala kamo ki Jehova, asin mamibi: “Sono sa saimong mamomoton na kabootan ingati akong buhay, tangani na maotob ko an pagirumdom kan saimong ngoso.”​—Salmo 119:88.

23. Ano an napag-olayan niato sa pagrepaso kan Salmo 119:1-88, asin ano an puede niatong ihapot sa satong sadiri mantang inaantisipar niato an pag-adal sa Salmo 119:89-176?

²³ An satong pinag-olayan sa enot na kabanga kan Salmo 119 nagpapaheling na si Jehova naggigibo nin mamomoton na kabootan sa saiyang mga lingkod huli ta sinda nagtitiwala sa saiyang tataramon asin may pagkawili sa saiyang mga reglamento, pagirumdom, togon, asin ley. (Salmo 119:​16, 47, 64, 70, 77, 88) Naoogma sia na an mga dedikado sa saiya padagos na nag-iingat segun sa saiyang tataramon. (Salmo 119:​9, 17, 41, 42) Mantang inaantisipar nindo an pag-adal sa natatada pa kan magayon na salmong ini, marahay na hapoton nindo an saindong sadiri, ‘Talaga daw na tinotogotan ko an tataramon ni Jehova na magin liwanag sa sakong dalan?’

[Nota sa Ibaba]

Ano an Isisimbag Nindo?

• Sa ano nakadepende an tunay na kaogmahan?

• Paano kita pinapagdanay na malinig sa espirituwal kan tataramon ni Jehova?

• Sa anong mga paagi nagtatao nin kosog nin boot asin karangahan an tataramon nin Dios?

• Taano ta maninigo kitang magtubod ki Jehova asin sa saiyang tataramon?

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Mga Ritrato sa pahina 11]

Si Rut, Rahab, asin an mga hoben na Hebreo na nadistiero sa Babilonya ‘nag-ingat segun sa tataramon nin Dios’

[Ritrato sa pahina 12]

Si Pablo may kosog nin boot na ‘nagtaram manongod sa mga pagirumdom nin Dios sa atubangan nin mga hade’