An mga Ngangalasan sa mga Linalang Nagpapamuraway ki Jehova

SI Jehova Dios orog na mamuraway kisa maiimahinar nin bakong sangkap na mga tawo. An saiyang mga gibo nin paglalang sa daga asin sa kalangitan nagtatao sa saiya nin kaomawan asin napapano kita nin may pagkangirhat na paggalang.​—Salmo 19:1-4.

Bilang an Kaglalang asin Unibersal na Soberano, si Jehova maninigo nanggad na hinanyogon kun sia nagtataram. Alagad mapapangalas nanggad kita kun halimbawa sia makipag-olay sa sato na hamak na mga tawo digdi sa daga! Ipamugtak na nakipag-olay sia saindo, tibaad paagi sa sarong anghel. Seguradong mahinanyog kamo. An tanos na tawong si Job seguradong naghinanyog nin atentong marhay kan kaolayon sia nin Dios mga 3,500 na taon na an nakaagi. Ano an manonodan niato sa mga sinabi nin Dios ki Job mapadapit sa daga asin sa materyal na kalangitan?

Siisay an Naglalang kan Daga, Asin Siisay an Nagkokontrol kan Dagat?

Hale sa bagyo nin doros, hinapot nin Dios si Job manongod sa daga asin sa dagat. (Job 38:1-11) Mayo nin tawong arkitekto na nagdesisyon kun magigin gurano kadakula an daga dangan nagtabang na lalangon iyan. Ikinokomparar an daga sa sarong edipisyo, hinapot nin Dios si Job: “Siisay an nagbugtak kan gapong pangeskina kaiyan?” Bako an tawo! An mga aking anghel nin Dios nagmasid asin naggayagaya mantang linalalang ni Jehova an planetang ini.

An dagat garo omboy kun ikokomparar sa Dios, na iyong naggubing dian sa piguratibong paagi. Iyan “nagpoon na bumolos na siring sa pagbulwak kaiyan hale sa matris.” Linalaom nin Dios an dagat na garo baga may pamarat asin natatrangkahan na mga pinto, saka an pagtaob asin pag-ati kontrolado kan pagbutong kan bulan asin saldang.

An The World Book Encyclopedia nagsasabi: “An doros an nagpapangyari kan kadaklan na alon sa kadagatan, poon sa saradit na alon-alon sagkod sa darakulaon na alon nin bagyo na labing 30 metros an langkaw. . . . Pagpondo kan doros, an mga alon padagos na naghihiro sa ibabaw nin kadagatan asin nakakaabot iyan sa hararayong marhay na distansia poon sa hinalean kaiyan. An mga iyan nagigin mas suabe asin mas halawig. Sa katapustapusi, an mga alon nakakaabot sa gilid nin dagat, kun saen iyan minapusak asin minasabosabo.” An dagat minakuyog sa pagboot nin Dios: “Sagkod digdi ka makakaabot, asin dai na malampas; asin digdi an sagkodan kan saimong mapalangkaw na mga alon.”

Siisay an Nagpapangyaring Magkaigwa nin Kaagahon?

An sumunod na mga hapot nin Dios ki Job manongod sa mga epekto kan liwanag asin iba pang bagay. (Job 38:12-18) Mayo nin tawo na kayang kontrolon an pagsarosalida kan banggi asin aldaw. An liwanag sa kaagahon garo baga kinakapotan an mga poro kan daga asin ipinapagpag an mga maraot. An mga parakasala tibaad maggibo nin maraot sa “kadikloman nin banggi.” (Job 24:​15, 16) Alagad  nawawara an dakol na paragibo nin maraot pag-abot nin kaagahon.

Sa kamot nin Dios, an liwanag sa kaagahon garo sarong pantatak na hale dian an daga nagkakaigwa nin magayon na marka. Naheheling an dakol na kolor huli sa liwanag kan saldang, kaya an globo garo baga may magayonon na gubing. Si Job mayo nin kabtang sa paggibo kaini asin dai sia nakalibot sa mga kararoman tanganing imbentaryohon an mga kayamanan kaiyan. Tara, sagkod ngonyan an mga parasiyasat may limitado sanang kaaraman manongod sa mga nabubuhay sa kadagatan!

Siisay an May mga Tambobong kan Niebe Asin Graniso?

Mayo nin tawo na naghatod kan liwanag man o kan kadikloman sa harong kaiyan o nakalaog sa mga tambobong kan niebe asin graniso na itinatagama nin Dios para sa “aldaw nin ralaban asin guerra.” (Job 38:19-23) Kan gamiton ni Jehova an graniso tumang sa saiyang mga kalaban sa Gabaon, “mas dakol an nagadan sa mga gapong graniso kisa ginadan kan mga aki ni Israel sa espada.” (Josue 10:11) Tibaad maggamit sia nin mga gapong graniso na dai sinasabi kun gurano kadarakula tanganing laglagon an maraot na mga tawo na pinapangenotan ni Gog, o Satanas.​—Ezequiel 38:​18, 22.

An mga gapong graniso na siring kadarakula nin sogok guminadan nin 25 katawo asin nakaerido nin 200 na iba pa sa sentral na parte kan Probinsia nin Henan, Tsina, kan Hulyo 2002. Mapadapit sa sarong bagyong may kaibang graniso kan 1545, an Italianong eskultor na si Benvenuto Cellini nagsurat: “Sarong aldaw harayo kami sa Lyons . . . kan an kalangitan magpoon na magdagoldol na may makosog na pag-urog-udog. . . . Pakatapos kan dagoldol may makosogon asin makatatakot na marhay na ribok sa kalangitan na an paghona ko nag-abot na an katapusan kan kinaban; kaya rinendahan ko nguna an sakong kabayo, mantang nagpopoon na mag-oran nin graniso na mayo ni sarong toro nin tubig. . . . An graniso ngonyan siring na kadakula nin darakulang limon. . . . Medyo nahaloyhaloy an makosogon na bagyo, alagad sa katapustapusi puminondo iyan . . . Nagpaherelingan kami kan samong mga bakros asin bugbog; alagad mga sarong milya pa an rayo sa samo naheling mi an grabeng pagkadestroso na labi pa sa inagihan mi, asin dai iyan ikaladawan. An gabos na poon nin kahoy nahalean nin mga dahon asin nagkapirisangpisang; an mga hayop sa kapatagan nagkagaradan; dakol na paraataman nin hayop an nagkagaradan man; narisa mi man an kadakol na gapong graniso na dai ngani makakapotan nin duwang kamot sa kadakulaan kan mga iyan.”​—Autobiography (Libro II, 50), Harvard Classics, Tomo 31, pahina 352-3.

Ano an mangyayari kun bukasan ni Jehova an saiyang mga tambobong kan niebe asin graniso tumang sa saiyang mga kaiwal? Talagang dai sinda makakaligtas kun gamiton an niebe o graniso sa pag-otob kan saiyang kabotan.

Gibo Niisay an Oran, Ambon, Ambon na Nagyelo, Asin Yelo?

Dangan hinapot ni Jehova si Job manongod sa oran, ambon, ambon na nagyelo, asin yelo. (Job 38:24-30) An Dios an dakulang Kaggibo nin Oran, asin dawa an “kaawagan na mayo nin daganon na tawo” nakikinabang sa saiyang biyaya. Mayong tawong ama o kaggibo an oran, yelo, asin ambon na nagyelo.

An Nature Bulletin nagsasabi: “An pinakapambihira asin tibaad pinakaimportanteng napapalaen na aspekto [kan yelo] iyo na an tubig minaalsa mantang iyan nagigin yelo . . . An nakakatakop na  yelo na nabibilog asin minalataw sa sarong danaw-danaw kun tiglipot nagpapangyari na an mga tinanom asin hayop sa tubig (sira, asin iba pa) magdanay na buhay sa tubig na nasa irarom. Kun . .  an tubig mahimpis asin magigin mas dusok mantang iyan nagtatagas, an yelo magigin mas magabat kisa sa tubig asin matundag iyan sa irarom. Mas dakol na yelo an mapoporma sa ibabaw sagkod na an bilog na danaw-danaw biyo nang magin yelo. . . . Sa mas malipot na mga parte kan kinaban an mga salog, danaw-danaw, danaw, asin dawa an kadagatan gabos magigin permanente nang yelo.”

Makakapagpasalamat nanggad kita na an mga katubigan dai biyong nagigin yelo! Asin tunay nanggad na nagpapasalamat kita na bilang mga gibo ni Jehova, an oran asin ambon nakakabuhay nin mga pananom sa daga.

Siisay an Nagbugtak kan mga Reglamento kan Kalangitan?

Dangan hinapot nin Dios si Job manongod sa kalangitan. (Job 38:31-33) An konstelasyon nin Kima sa parate midbid sa apod na Pleiades, sarong grupo na kompuesto nin pitong darakulang bitoon asin dakol na mas saradit na bitoon na mga 380 light-year an distansia hale sa saldang. Dai kaya nin tawo na ‘igakod nin higot an mga bogkos kan konstelasyon nin Kima,’ na binobogkos an grupong iyan na magkararani. Mayo nin tawo na ‘makakahubad kan mismong mga pisi kan konstelasyon nin Kesil,’ na sa pankagabsan midbid bilang an grupo nin mga bitoon na inaapod na Orion. Ano man an tibaad magin apod sa presente kan konstelasyon nin Mazzarot asin Ash, an mga iyan dai kayang kontrolon asin giyahan nin tawo. Dai mababago nin mga tawo “an mga reglamento kan kalangitan,” an mga ley na nagkokontrol kan uniberso.

Inestablisar nin Dios an mga ley na naggigiya sa mga bagay sa kalangitan, na nakakaapektar sa panahon kan daga, sa pagtaob asin pag-ati, sa atmospera, asin sa mismong pag-eksister nin buhay sa planetang ini. Isipon an saldang. May labot dian, an The Encyclopedia Americana (Edisyon nin 1996) nagsasabi: “An mga sinag kan saldang nagsusuplay sa daga nin init asin liwanag, nagsusuportar sa pagtalubo nin mga tinanom, nagpapaalisngaw kan tubig hale sa kadagatan asin iba pang katubigan, may kabtang sa pagprodusir nin doros, asin kadakol kan iba pang ginigibo na mahalagang marhay sa pag-eksister nin buhay sa daga.” An iyo man sanang reperensia nagsasabi: “Tanganing masabotan kun gurano kadakula kan puersa na yaon sa liwanag  kan saldang, kaipuhan sanang pensaron nin saro na an gabos na puersang yaon sa mga doros asin sa mga sagop saka salog asin an gabos na puersang yaon sa natural na mga panggatong arog kan kahoy, karbon, asin krudo daing iba kundi enerhiya hale sa saldang na tinipon nin sarong sadit na planeta [an daga] na 150 milyones na kilometro an rayo sa saldang.”

Siisay an Nagbugtak nin Kadonongan sa mga Panganoron?

Sinabihan ni Jehova si Job na isipon an mga panganoron. (Job 38:34-38) Dai kayang pagbotan nin tawo dawa an sarong panganoron na lumataw asin pabagsakon an tubig kaiyan. Alagad nakadepende nanggad an mga tawo sa siklo nin tubig na inestablisar kan Kaglalang!

Ano an siklo nin tubig? An sarong reperensia nagsasabi: “An siklo nin tubig kompuesto nin apat na laen-laen na tangga: an pagtipon, pagpaalisngaw, pag-oran, asin pagbolos sa mga sapa. An tubig puedeng temporaryong matipon sa daga; sa kadagatan, mga danaw, asin mga salog; asin sa permanenteng nakakatahob na mga yelo asin sa mga glesyer. Minaalisngaw iyan hale sa ibabaw kan daga, minakondensar sa mga panganoron, minabagsak giraray sa daga bilang oran o niebe, asin sa kahurihurihi magsalang minabolos pasiring sa mga dagat o minaalisngaw giraray pasiring sa atmospera. Haros gabos na tubig sa daga dai na mabilang na beses na nag-agi sa siklo nin tubig.”​—Microsoft Encarta Reference Library 2005.

An mga panganoron na pano nin oran garo mga dulay nin tubig sa langit. Kun an mga iyan pinapatagilid ni Jehova, tibaad bumolos dian an makosogon na oran kaya an kabokabo nagigin laboy asin an mga kumol na daga nagdudurukotan. Kaya nin Dios na magpaoran o pogolan iyan.​—Santiago 5:​17, 18.

An oran sa parate may kaibang kikilat, alagad dai kaya nin tawo na sugoon iyan na otobon an saiyang mga kamawotan. An mga kikilat irinerepresentar na nagrereport sa Dios asin nagsasabi: “Uya kami!” An Compton’s Encyclopedia nagsasabi: “An kikilat nagpoprodusir nin darakulang kemikal na pagbabago sa atmospera. Mantang minaagi sa doros an kikilat, iyan nagpoprodusir nin grabeng init kaya nagsasalak an nitroheno asin oksiheno tanganing maporma an mga nitrato asin iba pang pinagkombinar na mga elemento. An pinagkombinar na mga elementong ini minabagsak sa Daga kaiba kan oran. Sa paaging ini, an atmospera padagos na nakakatabang na ikabalik an suplay nin mga sustansia na kaipuhan kan daga tanganing magpatubo nin mga tinanom.” An lubos na kaaraman manongod sa kikilat nagdadanay na sarong misteryo sa tawo alagad bakong sa Dios.

An mga Ngangalasan sa mga Linalang Nagtatao nin Kaomawan sa Dios

An mga ngangalasan sa mga linalang totoo nanggad na nagpapamuraway sa Kaglalang kan gabos na bagay. (Kapahayagan 4:11) Kanigoan gayod an pagkagulat ni Job sa mga sinabi ni Jehova mapadapit sa daga asin sa mga bagay na nasa espasyo!

An mga ngangalasan sa mga linalang na tinokar pa sana niato bako sanang an mga hapot asin deskripsion na itinao ki Job. Pero, dawa idtong mga tinokar niato nagpapahiro sa sato na magkagsing: “Helingon mo! An Dios mas mamuraway kisa sa makakaya niatong aramon.”​—Job 36:26.

[Picture Credit Line sa pahina 14]

Niebe: snowcrystals.net

[Picture Credit Lines sa pahina 15]

Pleiades: NASA, ESA and AURA/Caltech; sira: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./William W. Hartley