Ano an Ikakabayad Ko ki Jehova?

Isinaysay ni Ruth Danner

May kaibang medyo kadikit na pagpangisi, pirme kaidtong sinasabi ni Nanay na an 1933 sarong taon nin grabeng kapahamakan: tuminukaw sa puesto si Hitler, idineklarar iyan kan papa na Banal na Taon, asin namundag ako.

AN SAKONG mga magurang nag-istar sa banwaan nin Yutz, sa Lorraine, sarong makasaysayan na rehion sa Pransia na harani sa linderos kaiyan asin kan Alemania. Kan 1921, si Nanay, na debotong Katoliko, nagpakasal ki Tatay, na sarong Protestante. An sakong tugang, si Manay Helen, namundag kan 1922, asin pinabunyagan sia kan sakong mga magurang sa Iglesia Katolika kan sia omboy pa.

Sarong aldaw kan 1925, nakaresibi si Tatay nin sarong kopya kan librong The Harp of God sa lenguaheng Aleman. Huli sa pagbasa sa librong iyan, nakombensir sia na nanompongan na nia an katotoohan. Sinuratan nia an mga kagpublikar kaiyan, na nagin dahelan na nanompongan sia kan mga Bibelforscher, na apod kaidto sa Mga Saksi ni Jehova sa Alemania. Pinonan tolos ni Tatay na ihulit an nanodan nia. Dai ini nagustohan ni Nanay. “Giboha an ano man na gusto mo,” an mapuersang sinasabi nia kaidto na ginagamit an makolog na mga tataramon sa lenguaheng Aleman, “basta dai ka sana mag-iba sa mga Bibelforscher na iyan!” Minsan siring, nakapagdesisyon na si Tatay, asin kan 1927 nabautismohan sia bilang saro sa sainda.

Huli kaiyan, pinagmaigotan kan sakong lola sa ina na impluwensiahan si Nanay na makidiborsio. Sarong aldaw sa Misa, pinatanidan kan padi an mga miembro kan saiyang parokya na “rumayo sa falsong propetang si Danner.” Pakapuli kan sakong lola hale sa Misang iyan, dinaklag nia nin masetera si Tatay hale sa itaas na eskalon kan samong harong. An magabat na maseterang iyan tuminama sa abaga ni Tatay, na dikit pang tamaan an payo nia. An pangyayaring ini nakapagpaisip ki Nanay, ‘An relihion na ginigibong paragadan an mga tawo dai puedeng magin marahay.’ Nagpoon siang magbasa kan mga publikasyon kan Mga Saksi ni Jehova. Dai nahaloy, nakombensir sia na nanompongan na nia an katotoohan, asin nabautismohan sia kan 1929.

Ginibo kan sakong mga magurang an saindang pinakamakakaya tanganing magin tunay si Jehova para sa samo ni Manay. Binabasahan ninda kami nin mga estorya sa Biblia dangan hinahapot kami kun taano ta arog kaidto an ginibo kan mga karakter sa Biblia. Durante kan panahon na iyan, nagsayuma si Tatay na magtrabaho sa banggi, minsan ngani an desisyon niang iyan nangahulogan na maiinaan nin dakula an ginaganar kan pamilya. Gusto nia na magkapanahon para sa Kristianong mga pagtiripon, ministeryo, asin mga pag-adal kaiba kan saiyang mga aki.

Masakit na mga Pangyayaring Padangadang Na

Parateng nagpapaheling nin pagkamapag-istimar an sakong mga magurang sa nagbibiaheng  mga paraataman asin mga Bethelite hale sa Switzerland saka Pransia, na nag-eestorya sa samo dapit sa mga kasakitan na napapaatubang sa samong mga kapagtubod sa Alemania, na pirang kilometro sana hale sa harong mi. Idinedeportar kan gobyernong Nazi an mga Saksi ni Jehova pasiring sa mga kampo de konsentrasyon asin irinarayo an mga aki sa saindang mga magurang na Saksi.

Kami ni Manay Helen inandam tanganing atubangon an mga pagsakit na aagihan mi. Tinabangan kami kan samong mga magurang na magtuom nin mga bersikulo sa Biblia na makakatabang sa samo. Sinasabi ninda: “Kun dai nindo aram an gigibohon nindo, isipon nindo an Talinhaga 3:5, 6. Kun natatakot kamo huli sa mga pagbalo sa eskuelahan, isipon nindo an 1 Corinto 10:13. Kun mapasuway kamo sa samo, sambiton nindo an yaon sa Talinhaga 18:10.” Natuom ko an Salmo 23 asin 91 saka nagtiwala ako na pirme akong poprotehiran ni Jehova.

Kan 1940, nasakop kan Nazi Alemania an Alsace-Lorraine, asin nagin kahagadan kan bagong rehimen na an gabos na adulto umayon sa partidong Nazi. Nagsayuma si Tatay, asin tinakot sia kan mga Gestapo na sia aarestaron ninda. Kan dai ginigibo ni Nanay an mga unipormeng pangmilitar, pinonan man siang takoton kan mga Gestapo.

An eskuelahan nagin garo sarong maraoton na pangatorogan para sa sako. Kada aldaw an samong klase nagpopoon paagi sa pamibi para ki Hitler, saludong “Heil Hitler,” asin himno nasyonal mantang nakaunat an toong takyag. Imbes na sabihan akong dai magsaludo ki Hitler, tinabangan ako kan sakong mga magurang na sanayon an sakong konsensia. Kaya sa sadiri kong kagustohan, nagdesisyon ako na dai gibohon an saludong Nazi. Sinampaling ako kan mga maestra asin tinakot ako na papahaleon ako sa eskuelahan. Sarong beses kan ako siete anyos na, kinaipuhan kong umatubang sa gabos na 12 maestra sa eskuelahan. Pinirit ninda akong gibohon an saludo para ki Hitler. Minsan siring, marigon akong nanindogan paagi sa tabang ni Jehova.

Sarong maestra an nagpoon na impluwensiahan an sakong namamatean. Sinabi nia sa sako na saro akong marahay na estudyante, na gustohon nia ako, asin na ikakamondo nia kun mapapahale ako sa eskuelahan. Sia nagsabi: “Dai mo kaipuhan na unaton an saimong takyag. Iitaas mo sana iyan nin kadikit. Asin dai mo kaipuhan na sabihon na, ‘Heil Hitler!’ Magsaginsagin ka sanang nagtataram.”

Kan sabihon ko ki Nanay kun ano an ginigibo kan sakong maestra, ipinagirumdom nia sa sako an pagkasaysay sa Biblia dapit sa tolong hoben na Hebreo na nasa atubangan kan imahen na pinatindog kan hade nin Babilonya. “Ano an ipinapagibo sa sainda?” an hapot nia. “Magduko po,” an simbag ko. “Kun sinda nagduko tanganing pakarhayon an sintas kan saindang sandalyas kan pinapaduko sinda sa atubangan kan imahen, magigin tama daw iyan? Ika an magdesisyon; gibohon mo an sa paghona mo tama.” Arog ni Sadrac, Mesac, asin Abednego, nagdesisyon ako na itao an sakong debosyon solamente ki Jehova.—Dan. 3:1, 13-18.

Dakol na beses akong pinahale sa eskuelahan kan mga maestra asin tinakot ninda ako na irarayo ako sa sakong mga magurang. Nahadit na gayo ako, alagad padagos akong pinarigon kan sakong mga magurang. Kun ako naghahale sa harong tanganing mag-eskuela, namimibi si Nanay kaiba ko, na hinahagad ki Jehova na logod protehiran ako. Aram kong papakosogon nia ako tanganing marigon akong makapanindogan sa katotoohan. (2 Cor. 4:7) Sinabihan ako ni Tatay na kun an panggigipit maggrabe nanggad, dai ako maninigong matakot na magpuli. “Namomotan mi ika. Magdadanay ka bilang samong aki,” an sabi nia. “An isyu nasa pag-oltanan mo asin ni Jehova.” An mga tataramon na iyan nagpakosog kan sakong pagmawot na magdanay na may integridad.—Job 27:5.

An mga Gestapo parateng nagduduman sa samong harong tanganing magsiyasat kun igwa duman nin mga publikasyon nin mga Saksi asin tanganing usisaon an sakong mga magurang. Iiniiba ninda an sakong ina sa laog nin dakol na oras asin inaarestar ninda an sakong ama saka tugang sa pinagtatrabahohan ninda. Dai ko nanggad aram kun nasa harong si Nanay pagbalik ko hale sa eskuelahan. Kun minsan sinasabihan ako nin sarong kataed: “Iiniba ninda an saimong ina.” Dangan, nagtatago ako sa harong, na hinahapot an sakong sadiri: ‘Sia daw pinapasakitan ninda nin grabe? Maheheling ko pa daw sia giraray?’

Pagdeportar

Kan Enero 28, 1943, pinukaw kami kan mga Gestapo mga alas tres y media nin aga. Sinabi ninda na kun kaming pamilya nag-ayon sa partidong Nazi,  dai kami idedeportar. Tinawan kami nin tolong oras tanganing mag-andam. Pinag-andaman na ni Nanay an situwasyon na ini asin pinano na nia an samong mga bag nin mga gubing na pansangli asin sarong Biblia, kaya ginamit niamo an oras na iyan tanganing mamibi asin magparinigonan nin boot. Pinagirumdom sa samo ni Tatay na ‘mayo nin makakapasuhay sa samo sa pagkamoot nin Dios.’—Roma 8:35-39.

Nagbalik talaga an mga Gestapo. Dai ko noarin man malilingawan an may edad nang si Tugang na Anglade mantang nagbababay sia sa samo na may luha sa saiyang mga mata. Hinatod kami kan mga Gestapo sa estasyon nin tren sa Metz. Pakalihis nin tolong aldaw sa tren, nag-abot kami sa Kochlowice, sarong kampo na kontrolado kan kampo kan Auschwitz sa Polandia. Pakalihis nin duwang bulan, ibinalyo kami sa Gliwice, sarong kombento na ginibong kampo nin pagtrabaho. Sinabihan kami kan mga Nazi na kun an lambang saro sa samo mapirma sa sertipiko na nagpapatunay na tinatalikdan mi an samong pagtubod, papatalingkason ninda kami asin ibabalik an samong mga pagsasadiri. Nagsayuma si Tatay saka si Nanay, asin an mga nagdakop sa samo nagsabi, “Dai na kamo noarin man makakapuli.”

Kan Hunyo ibinalyo kami sa Swietochlowice, na dian nagpoon an pagkolog kan sakong payo na pinoproblema ko pa sagkod ngonyan. Nagkaimpeksion an sakong mga moro, asin hinale nin doktor an nagkapira sa sakong mga kuko na dai naggagamit nin anestesia. Kun dapit sa marahay na bagay na nangyari, an sakong pagigin surugoon kan mga guardia parateng nagigin dahelan na makaduman ako sa sarong panaderia. May sarong babae duman na nagtatao sa sako nin makakakan.

Sagkod sa panahon na iyan, nagdanay kaming magkairiba bilang pamilya, na suway sa iba pang preso. Kan Oktubre 1943 dinara kami sa sarong kampo sa Ząbkowice. Nagtotorog kami sa mga higdaan na double-deck sa sarong bodega sa itaas nin edipisyo kaiba nin mga 60 iba pang lalaki, babae, asin aki. Sinesegurado kan SS na an nakukua ming kakanon mabata na asin haros dai na puedeng kakanon.

Sa ibong kan mga kasakitan, dai kami noarin man nawaran nin paglaom. Nabasa niamo sa An Torrengbantayan an manongod sa gigibohon na mahiwas na paghuhulit pagkatapos kan guerra. Kaya aram niamo kun taano ta nagsasakit kami asin na dai na mahahaloy matatapos na an samong kasakitan.

Kan mabaretaan niamo na padangadang na an mga hukbo nin Alyado, aram mi na nadadaog na sa guerra an mga Nazi. Kan kapinonan kan 1945, nagdesisyon an SS na bayaan an samong kampo. Kan Pebrero 19, pinonan niamo an puersahan na pagmartsa nin haros 240 kilometros. Pakalihis nin apat  na semana, nag-abot kami sa Steinfels, Alemania, na duman tiniripon an mga preso pasiring sa sarong minahan. Dakol an naghona na gagadanon kami. Alagad kan aldaw na iyan nag-abot an mga Alyado, nagdulag an SS, asin an samong pagsakit tapos na.

Pag-abot sa mga Pasohan Ko

Kan Mayo 5, 1945, pagkatapos nin haros duwa may kabangang taon, nakapuli kami sa Yutz, asin kami maati saka pano nin kuto. Dai kami nagsangli nin gubing poon pa kan Pebrero, kaya nagdesisyon kaming soloon an lumang mga gubing na idto. Nagigirumdoman ko na sinasabi sa samo kan sakong ina: “Ibilang nindong pinakamagayon na aldaw ini kan saindong buhay. Mayo kita nin ano man. Dawa an mga gubing na sulot niato bakong sa sato. Pero, kita gabos na apat nakapuli na maimbod. Dai kita nagkompromiso.”

Pagkatapos na makabawi nin kosog sa laog nin tolong bulan sa Switzerland, ako nag-eskuela giraray, na dai na natatakot na mapahale. Puede na kaming makipagtipon sa espirituwal na mga tugang niamo asin maghulit sa publiko. Kan Agosto 28, 1947, sa edad na 13, hayagan kong sinimbolisaran an ipinanuga ko ki Jehova dakol nang taon an nakaagi. Binautismohan ako kan sakong ama sa Salog nin Moselle. Gusto kong magpayunir tolos-tolos, alagad iininsistir ni Tatay na mag-adal ako nin sarong manwal na trabaho. Huli kaini nakanood akong magin paratahi. Kan 1951 sa edad na 17, ninombrahan ako na magin payunir, tanganing maglingkod sa kaharaning Thionville.

Kan taon na iyan, nag-atender ako nin asamblea sa Paris asin nag-aplay para sa pagmimisyonero. Dai pa puede an edad ko, alagad sinabi ni Tugang na Knorr na sasarayon nia an sakong aplikasyon “para sa ngapit.” Kan Hunyo 1952, nakaresibi ako nin imbitasyon na mag-atender sa ika-21 klase kan Paadalan sa Biblia kan Watchtower sa Gilead sa South Lansing, Nueva York, Estados Unidos.

Pag-adal sa Gilead Asin Pagkatapos Kaiyan

Pambihirang eksperyensia nanggad! Parate akong nasasakitan kaidto na magtaram sa publiko sa sadiri kong lenguahe. Ngonyan kaipuhan kong magtaram nin Ingles. Pero, mamomoton na sinuportaran ako kan mga instruktor. May sarong tugang na lalaki na inaapod ako na “Kingdom Smile” huli sa paghuyom ko kun ako nasusupog.

Kan Hulyo 19, 1953, ginibo an samong gradwasyon sa Yankee Stadium sa Nueva York, asin idinestino ako sa Paris kaiba ni Ida Candusso (Seignobos kan may agom na). An paghuhulit sa mga mayaman na taga Paris medyo nakakatakot, alagad nagibo kong adalan sa Biblia an dakol na mapakumbaba. Si Ida nagpakasal asin nagpasiring sa Aprika kan 1956, alagad nagdanay ako sa Paris.

Kan 1960, nagpakasal ako sa sarong tugang na hale sa Bethel, asin naglingkod kami bilang espesyal payunir sa Chaumont asin Vichy. Pakalihis nin limang taon, nagkahelang ako nin tisis asin kinaipuhan kong magpondo sa pagpapayunir. Namondo akong gayo huli ta poon pa sa pagkaaki pasohan ko nang maglaog sa bilog na panahon na paglilingkod asin magdanay dian. Paghaloyhaloy, binayaan ako kan sakong agom asin nag-iba sia sa ibang babae. An suporta kan sakong espirituwal na mga tugang nakatabang sa sako durante kan mamondong mga taon na idto, asin padagos na dinara ni Jehova an sakong pasan.—Sal. 68:19.

Ngonyan nag-iistar ako sa Louviers, Normandy, harani sa sangang opisina kan Pransia. Sa ibong kan mga problema sa salud, maogma ako na naeksperyensiahan ko an pagtabang ni Jehova sa sako. An paagi nin pagpadakula sa sako nakakatabang sa sako dawa ngonyan na mapagdanay an tamang saboot. Tinokdoan ako kan sakong mga magurang na si Jehova tunay na Persona na puede kong mamotan saka kaolayon, asin nagsisimbag sa mga pamibi ko. Tunay nanggad, “ano an ibabayad ko ki Jehova para sa gabos na pakinabang na itinao nia sa sako?”—Sal. 116:12.

[Blurb sa pahina 6]

“Maogma ako na naeksperyensiahan ko an pagtabang ni Jehova sa sako”

[Ritrato sa pahina 5]

Kan sais anyos ako mantang may “gas mask”

[Ritrato sa pahina 5]

Kaiba ko an mga misyonero asin payunir sa Luxembourg para sa sarong espesyal na kampanya nin paghuhulit kan ako 16 anyos

[Ritrato sa pahina 5]

Kaiba ko si Tatay asin Nanay sa sarong kombension kan 1953