An Ebolusyon daw Kaoyon kan Biblia?

POSIBLE daw na ginamit nin Dios an ebolusyon tanganing gumibo nin mga tawo hale sa mga hayop? Giniyahan daw nin Dios an bakterya na magin sira dangan magpadagos na magin mga reptile asin mammal, kaya sa katapustapusi an sarong rasa nin mga kabalang nagin mga tawo? An nagkapirang sientista asin namomoon sa relihion naghihingako na pareho nindang pinapaniwalaan an teoriya nin ebolusyon asin an Biblia. Sinasabi ninda na an libro kan Biblia na Genesis sarong parabola. Tibaad napag-isip-isip nindo, ‘Kaoyon daw kan Biblia an teoriya na an tawo nag-ebolusyon hale sa mga hayop?’

An pakasabot dapit sa satong ginikanan mahalagang marhay tanganing masabotan niato kun siisay kita, kun saen kita paduman, asin kun paano kita maninigong mamuhay. Solamenteng an kaaraman dapit sa ginikanan nin tawo an makakatabang sa sato na masabotan kun taano ta tinotogotan nin Dios an pagsakit asin kun ano an saiyang katuyohan para sa ngapit nin tawo. Dai kita magkakaigwa nin inooyonan na relasyon sa Dios kun bako kitang segurado na sia an satong Kaglalang. Kaya siyasaton niato kun ano an sinasabi kan Biblia manongod sa ginikanan nin tawo, sa saiyang presenteng kamugtakan, asin sa saiyang ngapit. Dangan masasabotan niato kun baga kaoyon kan Biblia an teoriya nin ebolusyon.

Kan Saro Pa Sana an Tawo

An mga ebolusyonista sa pangkagabsan naghihingako na an mga hayop luway-luway na nagin populasyon nin mga tawo, asin dai sinda naniniwala na may panahon kaidto na saro pa sana an tawo. Minsan siring, laen na marhay an sinasabi kan Biblia. Sinasabi kaiyan na naggikan kita sa sarong tawo, si Adan. An pagkasaysay sa Biblia nagsasabi na si Adan sarong tunay na persona. Ipinapamidbid kaiyan sa sato an ngaran kan saiyang agom asin kan nagkapira sa mga aki nia. Detalyadong isinasaysay kaiyan sa sato kun ano an ginibo nia, kun ano an sinabi nia, kun kasuarin sia nabuhay, asin kun kasuarin sia nagadan. Dai minansay ni Jesus an pagkasaysay na iyan bilang saro sanang estorya para sa mga tawo na daing inadalan. Kan kinakaolay an mga namomoon sa relihion na may halangkaw na inadalan, sia nagsabi: “Dai daw nindo nabasa na sia na naglalang sa sainda sa kapinonan ginibo sindang lalaki asin babae?” (Mateo 19:3-5) Dangan kinotar ni Jesus an mga tataramon manongod ki Adan asin ki Eva na nakarekord sa Genesis 2:24.

Si Lucas, na sarong kagsurat sa Biblia asin maingat na istoryador, nagsabi na si Adan sarong tunay na persona kapareho ni Jesus. Sinusog ni Lucas an kasaysayan kan linahe ni Jesus pabalik sa enot na tawo. (Lucas 3:23-38) Siring man, kan si apostol Pablo magpahayag sa mga nagdadangog na may kaibang mga pilosopo na nag-adal sa bantog na mga eskuelahan sa Grecia, sia nagsabi sa sainda: ‘An Dios na naggibo kan kinaban asin kan gabos na yaon dian ginibo hale sa sarong tawo an gabos na nasyon kan mga tawo, tanganing mag-erok sa ibabaw kan bilog na daga.’ (Gibo 17:24-26) Malinaw nanggad na itinotokdo kan Biblia na kita naggikan sa “sarong tawo.” Kaoyon daw kan ebolusyon an sinasabi kan Biblia manongod sa kamugtakan kan tawo sa kapinonan?

An Pagkawara kan Pagkasangkap nin Tawo

Segun sa Biblia, linalang ni Jehova na sangkap an enot na tawo. Imposible sa Dios na gumibo nin ano  man na bakong sangkap. An pagkasaysay dapit sa paglalang nagsasabi: “Linalang nin Dios an tawo oyon sa saiyang ladawan . . . Pakalihis kaiyan naheling nin Dios an gabos niang ginibo asin, uya! idto marahayon.” (Genesis 1:27, 31) Paano niato ilaladawan an sarong sangkap na tawo?

An sangkap na tawo igwa nin sadiring kabotan asin may kakayahan na lubos na arogon an mga kualidad nin Dios. An Biblia nagsasabi: “Linalang na tanos kan tunay na Dios an katawohan, alagad ta sinda mismo an nagharanap nin dakol na plano.” (Eclesiastes 7:29) Pinili ni Adan na magrebelde sa Dios. Huli sa pagrebelde ni Adan, nawara nia an pagkasangkap para sa saiyang sadiri asin sa mga aki nia. An pagkawara kan pagkasangkap nin tawo an dahelan kun taano ta kita nasusudya sa parate, dawa ngani boot niatong gibohon an marahay. Si apostol Pablo nagsurat: “An boot ko, ini dai ko ginigibo; alagad an ikinakaongis ko iyo an ginigibo ko.”—Roma 7:15.

Segun sa Biblia, an sangkap na tawo mabubuhay sagkod lamang na may sangkap na salud. Risang-risa ini sa sinabi nin Dios ki Adan na kun an enot na tawo dai nagsuway sa Dios, dai kutana sia noarin man magagadan. (Genesis 2:16, 17; 3:22, 23) Dai kutana ipinahayag ni Jehova na “marahayon” an pagkalalang sa tawo kun an tawo igwa kaidto nin tendensia na magkahelang o magrebelde. An pagkawara kan pagkasangkap iyo an dahelan kun taano ta minsan ngani makangangalas an pagkadisenyo sa hawak nin tawo, iyan madaling magkadiperensia asin magkahelang. Kun siring, an ebolusyon bakong kaoyon kan Biblia. Oyon sa ebolusyon, an modernong tawo sarong hayop na nag-ooswag an kalidad. Oyon sa Biblia, an modernong tawo naggikan sa sarong sangkap na tawo pero nagrururo an kalidad.

An ideya na giniyahan nin Dios an ebolusyon tanganing gumibo nin tawo bako man kaoyon kan sinasabi kan Biblia manongod sa personalidad nin Dios. Kun giniyahan nin Dios an proseso nin ebolusyon, mangangahulogan iyan na giniyahan nia an katawohan pasiring sa may helang asin purisaw na kamugtakan kaiyan sa presenteng panahon. Minsan siring, an Biblia nagsasabi dapit sa Dios: “An Gapo, sangkap an saiyang gibo, huli ta an gabos niang dalan hustisya. Dios nin kaimbodan, na sa saiya mayo nin inhustisya; matanos asin tanos sia. Sinda guminawe nin kapahapahamak sa sadiri ninda; sinda bako niang mga aki, an kakundian sadiri ninda.” (Deuteronomio 32:4, 5) Kun siring, an pagsakit nin katawohan sa presenteng panahon bakong resulta nin ebolusyon na giniyahan nin Dios. Iyan huli sa sarong tawo na iwinara an pagkasangkap para sa saiyang sadiri asin sa mga aki nia paagi sa pagrebelde sa Dios. Ngonyan na naaraman na niato an dapit ki Adan, puede na niatong aramon an dapit ki Jesus. An ebolusyon daw kaoyon kan sinasabi kan Biblia manongod ki Jesus?

Puede daw na Pareho Nindong Paniwalaan an Ebolusyon Asin an Kristianismo?

“Si Cristo nagadan para sa satong mga kasalan.” Arog kan tibaad aram na nindo, iyan saro sa pundamental na mga katokdoan nin Kristianismo. (1 Corinto 15:3; 1 Pedro 3:18) Tanganing masabotan kun taano ta an ebolusyon bakong kaoyon kan mga tataramon na iyan, kaipuhan nguna niatong masabotan kun taano ta inaapod kita kan Biblia na mga makasalan asin kun ano an epekto sa sato nin kasalan.

 Kita gabos makasalan, na an boot sabihon dai niato maaarog sa sangkap na paagi an mamuraway na mga kualidad nin Dios, siring baga kan saiyang pagkamoot asin hustisya. Kun siring, an Biblia nagsasabi: “An gabos nagkasala asin nagkulang sa kamurawayan nin Dios.” (Roma 3:23) Itinotokdo kan Biblia na an kasalan iyo an dahelan nin kagadanan. “An sogod na nagbubunga nin kagadanan iyo an kasalan,” an sabi kan 1 Corinto 15:56. An minana niatong kasalan iyo man an pangenot na dahelan nin helang. Ipinarisa ni Jesus na igwa nin koneksion an helang asin an satong pagigin makasalan. Sinabi nia sa sarong lopog, “An saimong mga kasalan ipinatawad na,” asin naomayan an lalaki.—Mateo 9:2-7.

Paano nakakatabang sa sato an kagadanan ni Jesus? Ipinapaheling kan Biblia an pagkakalaen ni Adan asin ni Jesu-Cristo saka iyan nagsasabi: “Kun paanong an gabos nagagadan ki Adan, siring man an gabos bubuhayon ki Cristo.” (1 Corinto 15:22) Paagi sa pag-atang ni Jesus kan saiyang buhay, binayadan nia an kasalan na minana niato ki Adan. Sa siring, an gabos na nagtutubod asin nagkukuyog ki Jesus maako kan bagay na nawara ni Adan—an oportunidad na magkaigwa nin buhay na daing katapusan.—Juan 3:16; Roma 6:23.

Kun siring, nasasabotan daw nindo na an ebolusyon bakong kaoyon kan Kristianismo? Kun nagduduwaduwa kita na “an gabos nagagadan ki Adan,” paano kita makakalaom na “an gabos bubuhayon ki Cristo”?

Kun Taano ta an Ebolusyon Nakakaakit sa mga Tawo

Ihinahayag kan Biblia kun paano nagin popular an mga katokdoan na siring kan ebolusyon. Iyan nagsasabi: “Madatong an panahon na dai na sinda matagal sa ikakarahay na katokdoan, kundi, oyon sa saindang sadiring mga mawot, matipon sinda nin mga paratokdo tanganing pagirokon an saindang mga talinga; asin irarayo ninda an saindang talinga sa katotoohan, mantang sinda makiling sa falsong mga estorya.” (2 Timoteo 4:3, 4) Minsan ngani an ebolusyon sa parate ipinapaliwanag paagi sa sientipikong mga tataramon, an totoo, iyan sarong relihiosong doktrina. Iyan nagtotokdo nin pilosopiya sa buhay asin nin kaisipan dapit sa Dios. An mga paniniwala kaiyan tusong nakakaakit sa maimot asin independienteng mga tendensia nin katawohan. An dakol na naniniwala sa ebolusyon nagsasabi na naniniwala man sinda sa Dios. Minsan siring, dai sinda nag-aalangan na mag-isip na bakong an Dios an naglalang sa mga bagay, na dai sia nakikiaram sa mga gibo-gibo nin tawo, asin na dai nia hohokoman an mga tawo. Iyan paniniwala na nakakagirok sa talinga nin mga tawo.

An mga nagtotokdo nin ebolusyon sa parate motibado, bakong kan mga katunayan, kundi kan “saindang sadiring mga mawot”—tibaad nin kamawotan na akoon sinda nin sarong grupo nin mga sientista na naniniwala sa ebolusyon. Si Michael Behe na propesor sa biokemistri ginamit an kadaklan na panahon kan saiyang buhay tanganing pag-adalan an komplikadong mga pagpunsionar sa laog nin buhay na mga selula. Ipinaliwanag nia na mayo nin basehan an mga paghihingako kan mga nagtotokdo kan pag-ebolusyon nin estruktura nin selula. Puede daw na mangyari an ebolusyon sa siring kasadit na molekular na grado? Sia nagsurat: “An molekular na pag-ebolusyon mayo nin sientipikong basehan.” “Mayo nin sientipikong publikasyon—midbid na mga magasin, magasin dapit sa laen-laen na espesyalisasyon, o libro—an naglaladawan kun paano nangyari o kun paano tibaad nangyari pa ngani an molekular na pag-ebolusyon nin arin man na tunay asin komplikadong sistema nin biokemika. . . . An paghihingako na totoo an teoriya ni Darwin dapit sa molekular na pag-ebolusyon saro sanang paghahambog.”

Kun an mga ebolusyonista mayo nin ikataong mga paliwanag, taano ta maigot nindang ipinapalakop an saindang mga ideya? Si Behe nagpaliwanag: “Dakol na tawo, kaiba na an dakol na midbid asin respetadong marhay na mga sientista, an habo sanang aramon na tibaad igwa nin sarong lihis sa natural na puersa na naglalang.”

An doktrina nin ebolusyon nakakaakit sa dakol na klerigo na gustong magin madonong sa pagheling nin mga tawo. Kaagid ninda an mga ilinadawan sa surat ni apostol Pablo sa mga Kristiano sa Roma. Si Pablo nagsurat: “An tibaad aram manongod sa Dios nahahayag sa tahaw ninda . . . An saiyang dai naheheling na mga kualidad malinaw nang naheheling poon pa sa paglalang kan kinaban padagos, huli ta an mga iyan namamansayan paagi sa mga bagay na ginibo, minsan an saiyang daing sagkod na kapangyarihan asin pagka-Dios, kaya mayo sinda nin sarahotan;  huli ta, minsan ngani sinda nakakamidbid sa Dios, sinda dai nagpamuraway sa saiya bilang Dios ni na sinda nagpasalamat sa saiya, kundi sinda nagin daing isip sa saindang pangangatanosan asin pinadiklom an saindang bakong madonong na puso. Minsan ngani nagpupumirit na sinda madonong, sinda nagin mga lolong.” (Roma 1:19-22) Ano an puede nindong gibohon tanganing dai kamo madaya nin falsong mga paratokdo?

Basado sa Ebidensia na Pagtubod sa Kaglalang

Idinodoon kan Biblia an kahalagahan nin ebidensia kan sabihon kaiyan an kahulogan nin pagtubod. Iyan nagsasabi: “An pagtubod iyo an siertong paghalat sa mga bagay na linalaoman, an hayag na pagpapaheling kan mga katunayan minsan dai naheheling.” (Hebreo 11:1) An tunay na pagtubod sa Dios maninigo na basado sa ebidensia kan pagigin totoo kan Kaglalang. Ipinapaheling kan Biblia kun saen nindo manonompongan an ebidensiang iyan.

An pinasabngan na kagsurat sa Biblia na si David nagsabi: “Ika oomawon ko huli ta sa makangingirhat na paagi makangangalas an pagkagibo sa sako.” (Salmo 139:14) Nakakamate kita nin may pagkangirhat na paggalang sa kadonongan kan Kaggibo sa sato kun tinatawan niato nin panahon na horophoropon an makangangalas na pagkadisenyo sa satong sadiring hawak asin sa iba pang bagay na may buhay. Tamang-tama an pagkadisenyo sa lambang kabtang kan rinibong sistema sa satong hawak na nagtatarabangan tanganing papagdanayon kitang buhay. Siring man, ipinapaheling kan pisikal na uniberso an ebidensia nin pagigin eksakto sa matematika asin pagigin areglado. Si David nagsurat: “An kalangitan nagpapahayag kan kamurawayan nin Dios; asin an gibo kan saiyang mga kamot ipinagsasaysay kan kahiwasan.”—Salmo 19:1.

An Biblia mismo igwa nin kadakol na ebidensia manongod sa Kaglalang. An pagtao nin panahon na siyasaton an pagkaoroyon kan 66 na libro kaiyan, an pagigin nakakalabi kan mga pamantayan kaiyan sa moral, asin an seguradong kaotoban kan mga hula kaiyan matao sa saindo nin abundang ebidensia na an autor kaiyan iyo an Kaglalang. An pakasabot sa mga katokdoan kan Biblia matao man sa saindo nin kompiansa na an Biblia tunay nanggad na Tataramon kan Kaglalang. Halimbawa, kun masabotan nindo an mga katokdoan kan Biblia na siring baga kan dahelan nin pagsakit, Kahadean nin Dios, ngapit nin katawohan, asin kun paano makakanompong nin kaogmahan, maheheling nindo an malinaw na patunay kan kadonongan nin Dios. Mamamatean nindo an siring kan namatean ni Pablo kan sia magsurat: “O an rarom kan mga kayamanan asin kadonongan patin kaaraman nin Dios! Dai nanggad marorop an saiyang mga paghokom asin dai nanggad masusog an saiyang mga dalan!”—Roma 11:33.

Mantang sinisiyasat mo an ebidensia asin nagtatalubo an saimong pagtubod, makokombensir ka na kun binabasa mo an Biblia, naghihinanyog ka sa Kaglalang mismo. Sia nagsasabi: “Ako mismo an guminibo sa daga asin luminalang sa tawo sa ibabaw kaiyan. Ako—an mga kamot ko an buminiklad sa kalangitan, asin pinagbotan ko an bilog nindang hukbo.” (Isaias 45:12) Seguradong dai mo noarin man pagbabasolan an paghihingoa na mapatunayan mo mismo na si Jehova an Kaglalang kan gabos na bagay.

[Blurb sa pahina 14]

Sinabihan ni apostol Pablo an may inadalan na mga Griego: ‘Ginibo nin Dios hale sa sarong tawo an gabos na nasyon kan mga tawo’

[Blurb sa pahina 15]

Oyon sa ebolusyon, an modernong tawo sarong hayop na nag-ooswag an kalidad. Oyon sa Biblia, an modernong tawo naggikan sa sarong sangkap na tawo pero nagrururo an kalidad

[Blurb sa pahina 16]

“An molekular na pag-ebolusyon mayo nin sientipikong basehan”

[Blurb sa pahina 17]

Nakakamate kita nin may pagkangirhat na paggalang sa kadonongan kan Kaggibo sa sato huli sa makangangalas na pagkadisenyo sa mga bagay na may buhay