Icipandwa 1

Kuti Ndelanshanya Shani na Bafyashi?

“Ilyo nalefwaya ukweba abafyashi ifyo naleyumfwa, balincilime ica kuti nafililwe no kubeba ifyali ku mutima!”—E fyalandile Rosa.

ILYO wali umwaice, napamo abafyashi bobe e bo waleipusha fyonse ifyo walefwaya ukucita. Walebashimikila ifyalekucitikila, walebeba na fyonse ifyo waletontonkanya ne fyo waleyumfwa, kabili waleumfwila ne fyo balekweba.

Pali nomba, nalimo umona kwati abafyashi bobe tabakubikako amano. E fyo na Edie alemona. Atile: “Bushiku bumo ilyo twalelya ica kulya ca cungulo natendeke ukulila no kweba abafyashi bandi ifyo naleyumfwa. Balekutika lelo namwene kwati tabaumfwile.” Cinshi uyu mukashana acitile? Atile: “Naile fye ku muputule wandi no kukonkanyapo ukulila!”

 Inshita shimo, nalimo te kuti ufwaye ukweba abafyashi bobe ifyo uletontonkanya. Christopher atile: “Ndashimikila abafyashi bandi amalyashi ayalekanalekana. Lelo limo limo mfwaya ukuti beishiba fyonse ifyo ndetontonkanya.”

Bushe calilubana ukucita ifyo? Awe. Kulila fye taulebepa. (Amapinda 3:32) Lelo, nampo nga ulemona kwati abafyashi bobe tabaleumfwa ifyo ulebeba nelyo nga taulefwaya ukubebako fyonse, icishinka cena ca kuti: Taufwile ukuleka ukulanda na bafyashi bobe kabili na bo bafwile ukulaumfwa ifyo ulebeba.

Ulelanda Nabo!

Ukulanda na bafyashi kuti twakupashanya kuli filya namutekenya acita nga asanga nabacilika umusebo. Tabwelelamo lelo alafwaya inshila imbi pa kutila akonkanyepo ubulendo. Natulande pa fintu fibili ificilikila ukulanshanya.

ICA KUBALILAPO Ulefwaya ukulanda na bafyashi, lelo tabapooseleko amano. Leah atile: “Cilangafya ukulanda na batata. Limo kuti ulebeba fimo e lyo baisalanda ati, ‘Auti shani? Nshumfwile ifyo ulelanda’”

ICIPUSHO: Finshi Leah engacita nga alefwaisha ukweba bawishi ubwafya akwete? Kuti acitapo cimo pali ifi fitatu ifili mu kabokoshi.

 A

Aotokela bawishi. Leah asasuka ati: “Umfweni, ifyo ndelanda naficindama!”

B

Aleka ukulanda na bawishi. Leah aleka ukulanda pa filemucusha.

C

Alolela inshita isuma iya kulanda na bawishi. Leah alanda na bawishi inshita imbi, nelyo abalembela fye kalata pa filemucusha.

Ni cisa pali ifi fitatu ico ulemona ukuti e co Leah engasala? ․․․․․

Natufilandepo cimo na cimo e lyo tumone ne fingafumamo.

Bawishi ba kwa Leah baletontonkanya pali fimbi ne ci calenga ukuti beishiba ukuti nakalipa. Kanshi Leah nga acita ifili pa A, bawishi te kuti beshibe umulandu aotokela. Ukotoka nalimo te kuti kulenge bawishi ukufwaya ukumfwa ifyo alelanda, kabili kuti kwalanga fye ukuti tabacindika. (Abena Efese 6:2) Kanshi iyi nshila te kuti ipwishe ubwafya.

Nangu ca kutila ifili pa B e finganguka ukucita, te fisuma iyo. Mulandu nshi? Pantu “abantu nga tabalelanshanya amapange yalafulungana.” (Amapinda 15:22) Pa kuti Leah apwishe ubwafya bwakwe, afwile ukulanda na bawishi, kabili pa kuti bamwafwe balingile  ukwishiba ifilemucitikila. Ukwikala fye tondolo takupwisha ubwafya.

Nomba Leah nga acita ifili pa C, ninshi afumyapo ubwafya ubwaciba no kubapo. E ico asalapo ukulanda nabo inshita imbi. Kabili nga asalapo ukulembela bawishi kalata, nalimo kuti aumfwako bwino ilyo line. Ukulemba kalata na kabili kuti kwa-afwa Leah ukulondolola filya fine fye aciba no kweba bawishi. Bawishi nga babelenga kalata, kuti baishiba ifyo Leah acilafwaya ukubeba kabili kuti baishiba bwino no bwafya Leah akwete. Kanshi ifili pa C kuti fya-afwa bonse babili, Leah na bawishi.

Finshi fimbi Leah engacita? Lemba ifyo engacita ne fingafumamo.

․․․․․

ICA BUBILI Abafyashi bobe balefwaya ukulanda na iwe, lelo iwe taulefwaya. Sarah atile: “Tacumfwika bwino ukufikila fye mu fipusho ilyo fye wafuma ku sukulu ninshi naunaka. Cilya ulefwaya ukulabako ifyacicitika ku sukulu, taulaikala no kwikala, abafyashi balakwipusha ati: ‘Mwasambilila shani? Mafya nshi yaciba ku sukulu?’” Kwena abafyashi ba kwa Sarah pa kwipusha aya mepusho te kutila ninshi balefwailikisha imilandu. Lelo, Sarah ena pa kwasuka atila: “Nshifwaya ukulanda pa fya ku sukulu nga ninaka.”

 ICIPUSHO: Cinshi Sarah engacita pali ubu bwafya? Nga filya twacicita kuli Leah, Sarah na o kuti acitapo cimo pali ifi fitatu ifili mu kabokoshi.

A

Akaana ukulandapo. Sarah atila: “Ndekeni fye. Nshilefwaya ukulanda ino nshita!”

B

Alanda nabo. Nangu nanaka, Sarah ayasuka amepusho abafyashi bakwe balemwipusha nangu ca kuti tatemenwe.

C

Talandile apo pene pa lyashi lya “ku sukulu,” lelo akonkanyapo ukulanda nabo ilyashi limbi. Sarah alomba ukuti balande pa fya ku sukulu inshita imbi ilyo alafwaya ukulandapo. Kabili abepusha ati: “Bushe mwacibomba shani?”

Ni cisa pali ifi fitatu ico ulemona ukuti e co Sarah engasala? ․․․․․

Natufilandepo cimo na cimo e lyo tumone ne fingafumamo.

Sarah nanaka kabili talefwaya no kulanda. Nga asala ifili pa A, ukunaka takwafumepo lelo pa numa alaisaumfwa ububi pa kootokela abafyashi bakwe.—Amapinda 29:11.

Abafyashi ba kwa Sarah nabo te kuti batemwe ukumfwa umwana wabo alebasasukila, nelyo te kuti batemwe na lintu alaleka ukubasosha. Kuti batontonkanya ukuti pali ifyo Sarah  alebafisa. Kuti baesha na maka ukufwaya inshila ya kuti atendeke ukulanda, kabili ico nalimo kuti calenga afulilwako. Kanshi nga asalapo ukucita ifi, ubwafya te kuti bupwe.

Ifili mu B kuti fyawamako ukucila ifili mu A. No mulandu fyawaminako wa kutila Sarah na bafyashi bakwe balelanshanya. Nomba ubwafya epo bucili pantu tabalelanshanya ifilefuma ku mutima.

Nomba Sarah nga acita ifili mu C kuti aumfwa fye bwino pantu pa lyashi lya ku “sukulu” kuti apyanikishapo limbi. Abafyashi bakwe kuti baumfwa bwino pantu talekele ukulanda. Ukucita ifi kuti kwalenga ubwafya ukupwa pantu ninshi bonse balecita ifisangwa pe lembo lya Abena Filipi 2:4 ilitila: “Mulecita ifyakuwamina abanenu, te fyakumuwamina fye mwe bene.”—Baibolo ya Ishiwi lya kwa Lesa, Icipangano Cipya.

Wibalenga Ukumfwila Mumbi Ifyo Ulelanda

Uleibukisha ukutila abafyashi bobe ilingi line kuti baumfwila mumbi ifyo walanda. Tutile abafyashi bobe bakwipusha  umulandu ushisansamukile, e lyo wabasuka ati, “Nshilefwaya ukulandapo pali ili lyashi.” Kuti bamona kwati ulebeba ati: “Nshamucetekela kabili te kuti mwebe ifilencusha. Nalaebako abanandi pali ubu bwafya, te imwe iyo.” Lemba ifyo uletontonkanyapo pali aya mashiwi yali pe samba. Elenganya ukuti naukwata ubwafya ubukalamba kabili abafyashi bobe batila balefwaya ukukwafwa.

Nga watila: “Mwisakamana. Ninjishiba ifya kucita.”

Abafyashi kuti baumfwa kwati uleti: ․․․․․

Lemba ifyo wingabasuka bwino: ․․․․․

Kanshi ulesala amashiwi ayasuma aya kulanda. Ulelanda mucinshi mucinshi. (Abena Kolose 4:6) Ulemona abafyashi bobe ukuti babelako ukukwafwa, wilabamona kwati balwani. Ukulanda fye icishinka, na iwe walishiba ukuti pa kupwisha amafya ukwete ulakabila abakukwafwako.

IFYO TUKALANDAPO MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Nga tawakwata ubwafya bwa kulanshanya na bafyashi, lelo ubwafya wakwata bwa kukansana nabo, kuti wacita shani?

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

“Ifyo nsosa fifuma mu mutima wandi . . . kabili . . . imilomo yandi ilelandila mu cishinka.”—Yobo 33:3.

IFYO WINGACITA

Nga cilakukosela ukulanda na bafyashi pa ng’anda pa bwafya ukwete, kuti walanda nabo ilyo uleya nabo mu kushita ifintu nelyo lintu uleya nabo kumo.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Filya fine cingakukosela ukulanda na bafyashi bobe pa malyashi yamo, e fyo nabo cingabakosela ukulanda na iwe pa malyashi yamo yene.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Ilyo nkafwaya na kabili ukuleka ukulanda na bafyashi bandi, nkacita ifi ․․․․․

Nga abafyashi bampatikisha ukulanda pa lyashi nshilefwaya ukulandapo, nkatila ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Busuma nshi bwaba mu kusala inshita isuma iya kulanda na bafyashi bobe?—Amapinda 25:11.

● Mulandu nshi cawamina ukulanda na bafyashi bobe?—Yobo 12:12.

[Amashiwi pe bula 10]

Ukulanshanya na bafyashi bobe te lyonse kwayanguka, lelo nga wabeba ifilekucusha, kuti waumfwa bwino.’’—E fyalandile Devenye

[Icikope pe bula 8]

Filya fine namutekenya engafwaya ukwa kupita kumbi nga asanga nabacilika umusebo, na iwe kuti wasanga inshila ya kulanshanishishamo na bafyashi.