1. Nani uwatupeela ubumi?

YEHOVA “ni Lesa wa mweo.” (Yeremia 10:10) E watubumbile kabili e watupeela no bumi. Baibolo itila: “Ni mwe mwabumbile ifintu fyonse, kabili ni pa mulandu wa kufwaya kwenu fyabeleleko no kubumbwa.” (Ukusokolola 4:11) Ca cine, Yehova alafwaya ukuti tube no bumi. Kanshi ubumi bupe ubusuma nga nshi ubo atupeela. —Belengeni Amalumbo 36:9.

2. Finshi tulingile ukulacita pa kuti tuleikala bwino?

² Yehova alatupeela ifintu ifyo tukabila pamo nga ifya kulya na menshi pa kuti tutwalilile ukuba no bumi. (Imilimo 17:28) Lelo afwaisha ukuti tuleikala bwino. (Imilimo 14:15-17) Pa kuti tuleikala bwino, tulingile ukulakonka amafunde ya kwa Lesa.—Esaya 48:17, 18.

3. Finshi Yehova acitile ilyo Kaini aipeye Abele?

³ Baibolo itusambilisha ukuti Yehova amona ukuti ubumi bwesu no bwa bantu bambi bwalicindama. Ku ca kumwenako, ilyo Kaini umwana wa kwa Adamu na Efa afuliilwe umwaice wakwe Abele, Yehova alimusokele ukuti alingile ukuilama. Lelo, Kaini tailamine e ico “aumine Abele munyina no kumwipaya.” (Ukutendeka 4:3-8) Yehova alikandile Kaini pa kwipaya Abele. (Ukutendeka 4:9-11) Kanshi ubukali no lupato tafyawama pantu kuti fyalenga twalacita ulukaakala nelyo twaba abankalwe. Umuntu umunkalwe nelyo uucita ulukaakala te kuti akwate umweo wa muyayaya. (Belengeni 1 Yohane 3:15.) Nga tulefwaya ukuti tulesekesha Yehova, tulingile ukutemwa abantu bonse fye.—1 Yohane 3:11, 12.

4. Finshi tusambilila pa bumi kwi funde ilyo Lesa apeele Mose?

 ⁴ Ilyo papitile imyaka iingi sana, Yehova alilangilile ukuti alicindika ubumi lintu apeele Mose Amafunde Ikumi. Ifunde limo pali aya amafunde litila: “Wilaipaya.” (Amalango 5:17) Nga ca kuti umuntu aipaya umunankwe ku mufulo, na o wine balingile ukumwipaya.

5. Bushe Lesa amona shani ukuponya ifumo?

⁵ Bushe Lesa amona shani ukuponya ifumo? Yehova alicindika no bumi bwa kanya akashilafyalwa. Mu mafunde ayo Yehova apeele Abena Israele, alandile no kuti umuntu nga auma umwanakashi uuli ne fumo e lyo umwana uuli mu mala afwa, uyu muntu na o wine balingile ukumwipaya. (Belengeni Ukufuma 21:22, 23; Amalumbo 127:3) Ifi fitusambilisha ukuti ukuponya ifumo tacawama.—Belengeni Ifyebo na Fimbi pa  28.

6, 7. Kuti twalanga shani Yehova ukuti twalicindika ubumi?

⁶ Kuti twalanga shani Yehova ukuti twalicindika ubumi bwesu no bwa bantu bambi? Tatufwile ukulacita ifintu ifingalenga ubumi bwesu no bwa bantu bambi bwaba mu bwafya. Kanshi tatulingile ukulapeepa fwaka nelyo ukulabomfya imiti iikola icibomfyebomfye pantu ifi fintu kuti fyalenga twaba mu bwafya nelyo twafwa.

⁷ Apo Lesa e watubumba atupeela no bumi, tulingile ukulaisunga ukulingana ne fyo afwaya. Kanshi tufwile ukulasunga bwino umubili wesu. Nga ca kuti tatuleisunga bwino, Lesa kuti aletumona ukuti tatwasanguluka. (Abena Roma 6:19; 12:1; 2 Abena Korinti 7:1) Te kuti tulepepa Yehova uwatupeele ubumi nga ca kuti tatulemona ukuti ubumi bwalicindama. Nangu ca kutila kuti cakosa sana ukuleka imisango yabipa, Yehova akatwafwa nga tuleibikilishako ukuleka pantu ninshi tulemona ukuti ubumi bwalicindama.

8. Finshi tulingile ukulacita pa kuti tatulengele ubumi bwesu no bwa bantu bambi bwaba mu busanso?

 ⁸ Natusambilila ukuti ubumi bupe ubwacindama sana. Yehova alitucetekela ukuti tatwakulacita ifintu ifingalenga ubumi bwesu no bwa bantu bambi bwaba mu bwafya. E ico tulingile ukulaensha bwino imyotoka, amahonda kumo ne ncinga. Na kabili, tatufwile ukulayangalako ifyangalo ifya lukaakala. (Amalumbo 11:5) Tufwile ukulakuula amayanda yesu bwino no kulayasunga bwino ica kuti te kuti kube amasanso nangu yamo. Yehova aebele Abena Israele ukuti: “Nga wakuula ing’anda, ukabikepo ica kucingilila pa mutenge, pa kuti taubikile umulandu wa mulopa pa ng’anda yobe pantu umo kuti aponapo.”—Amalango 22:8.

9. Bushe tufwile ukulasunga shani inama?

⁹ Yehova alibika amano na ku fyo tusunga inama. Alitusuminisha ukwipaya inama nga tulefwaya ukulya nelyo nga tulefwaya ukupangamo ifya kufwala kabili alitusuminisha ukushipaya nga ca kutila shileleta amasanso. (Ukutendeka 3:21; 9:3; Ukufuma 21:28) Lelo tatufwile ukulacusha inama nelyo ukushipaila umusamwe.—Amapinda 12:10.

10. Twaishiba shani ukuti umulopa wimininako ubumi?

¹⁰ Yehova amona umulopa ukuti wa mushilo pantu wimininako ubumi. Ilyo Kaini aipeye Abele, Yehova amwebele ati: “Umulopa wa kwa munonko ulelilila kuli ine mu mushili.” (Ukutendeka 4:10) Umulopa wa kwa Abele waleimininako ubumi bwakwe kabili Yehova alikandile Kaini pa kwipaya umwaice wakwe. Pa numa ya lyeshi mu nshiku sha kwa Noa, Yehova na kabili alilangilile ukuti umulopa wimininako ubumi. Yehova alisuminishe Noa no lupwa lwakwe ukulalya inama. Atile: “Inama shonse  isha mweo mukalelya. Fyonse namupeela, nga filya namupeele umusaalu uuteku.” Lelo kwali cimo ico Yehova abaleseshe ukulalya. Abebele ati: “Lelo inama umuli umweo, umulopa wa iko, mwilalya.”—Ukutendeka 1:29; 9:3, 4.

11. Lifunde nshi Lesa apeele Abena Israele pa mulopa?

¹¹ Pa numa ya myaka nalimo 800 ukutula apo Yehova aleseshe Noa ukulalya umulopa, Yehova alibwekeshepo ukweba abantu bakwe ati: “Kabili umuntu onse mu bana ba kwa Israele nelyo mu balebeshi abekala mu kati kenu uwaipaye nama nelyo icuni iciliiwa, afwile ukupongololamo umulopa wa ciko no kushiikapo iloba.” Na kabili, atile: “Mwilalya umulopa.” (Ubwina Lebi 17:13, 14) Na pali iyi yine nshita Yehova alefwaya abantu bakwe balemona ukuti umulopa wa mushilo. Alibasuminishe ukulya inama lelo alibaleseshe ukulya umulopa. Nga baipaya inama, pa kuti balye balingile ukupongololamo umulopa no kushiikapo iloba.

12. Bushe Abena Kristu bamona shani umulopa?

¹² Ilyo papitile imyaka ukutula apo Yesu afwilile, abatumwa na bakalamba mu filonganino fya Bena Kristu mu Yerusalemu balilongene, pa kuti bamone amafunde ayo Abena Kristu balingile ukutwalilila ukulakonka pa mafunde ayo Lesa apeele Abena Israele. (Belengeni Imilimo 15:28, 29; 21:25.) Yehova alibafwile ukwishiba ukuti umulopa walicindama kuli ena kabili balingile ukulaumona ukuti wa mushilo. Abena Kristu bakubalilapo tabalelya nelyo ukunwa umulopa nangu fye ukulya inama iyo bashipongolwelemo umulopa. Nga ca kuti balya, Lesa ali no kulabamona fye nga filya fine amona abapepa utulubi nelyo abacita ubulalelale. Ukutula ilya nshita, Abena Kristu balakaana ukulya nelyo ukunwa umulopa. Inga muno nshiku? Na muno nshiku mwine Yehova afwaya tulemona ukuti umulopa wa mushilo.

13. Mulandu nshi Abena Kristu bakaanina ukubikwamo umulopa?

 ¹³ Bushe ifi twalanda pa muulu filolele mu kuti Abena Kristu balingile ukulakaana ukubikwamo umulopa? Ee, balingile ukulakaana. Yehova alitweba ukuti tatufwile ukulalya umulopa nelyo ukulanwa umulopa. Ku ca kumwenako, badokota nga bamulesha ukunwa ubwalwa, bushe kuti mwaitunga inshindano ya bwalwa? Awe nakalya! E fyo caba na kwi funde lya kukaanalya umulopa nelyo ukunwa umulopa, na ifwe bene tatulingile ukusumina ukutubikamo umulopa.—Belengeni Ifyebo na Fimbi pa 29.

14, 15. Cinshi umwina Kristu alingile ukulamwena ukuti ukucindika ubumi no kumfwila Yehova kwaliwama?

¹⁴ Inga ca kuti badokota batweba ukuti twalafwa nga tatubikilwemo umulopa? Cila muntu afwile aisalilapo nampo nga alakonka ifunde lya kwa Lesa ililanda pa mulopa nelyo iyo. Fwe Bena Kristu tulacindika sana ubumi ubo Lesa atupeela e co tulafwayako inshila shimo isha kundapilwamo; lelo tatusumina ukutubikamo umulopa.

¹⁵ Ukucila ukusumina ukubikwamo umulopa, tulabombesha ukuisunga bwino pantu Lesa alicindika ubumi. Cawamapo ukumfwila Yehova ukucila ukukanamumfwila pa kuti fye tutantalisheko ubumi bwesu. Yesu atile: “Onse uufwaya ukupususha umweo wakwe akaulofya; lelo onse uwalofya umweo wakwe pa mulandu wandi akausanga.” (Mateo 16:25) Tulingile ukulaumfwila Yehova pantu twalimutemwa kabili e waishiba ifingatuwamina. Twalishiba ukuti Yehova alicindika ubumi kabili bwa mushilo.—AbaHebere 11:6.

16. Mulandu nshi ababomfi ba kwa Lesa bakonkela ifyo abeba?

¹⁶ Nangu cafye shani ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka balakonka ifunde lyakwe ililanda pa mulopa. Tabalya umulopa nelyo ukunwa umulopa kabili tabasumina  ukubikwamo umulopa pa kuti bapole. * Lelo balasumina inshila shimbi isha kundapilwamo pa kuti bapole. Balishininkisha ukuti Kabumba uupeela ubumi no mulopa alishiba ifintu ifingatuwamina. Bushe mwalicetekela ukuti Kabumba alishiba ifingamuwamina?

17. Ni nshila nshi imo fye iyo Yehova asuminishe abena Israele ukulabomfeshamo umulopa?

¹⁷ Mu Mafunde ayo Lesa apeele Mose, Yehova aebele abena Israele ati: “Umweo wa ca mweo conse waba mu mulopa wa ciko, kabili ine naupeela kuli imwe pa ciipailo ukuti muleifutilako, pantu umulopa e ufutilako, ico umweo waba mu mulopa.” (Ubwina Lebi 17:11) Abena Israele nga balufyanya, baletuula inama ilambo pa kuti Yehova abeleele kabili shimapepo alepongolwela umulopa pa cipailo mwi tempele. Iyi e nshila imo fye iyo Yehova asuminishe abena Israele ukulabomfeshamo umulopa.

18. Lishuko nshi twakwata pa mulandu wa kuti Yesu alituulile umweo wakwe ilambo?

¹⁸ Ilyo Yesu aishile pano calo alifumishepo ifunde lya kulatuula inama ilambo lintu atuulile umweo nelyo umulopa wakwe pa kuti ifilubo fyesu fyelelwe. (Mateo 20:28; AbaHebere 10:1) Umweo wa kwa Yesu wali uwacindama sana ica kuti ilyo Yehova amubuushishe aya na ku muulu, Yehova alipeele abantu ishuko lya kwikala umuyayaya.—Yohane 3:16; AbaHebere 9:11, 12; 1 Petro 1:18, 19.

19. Finshi tulingile ukulacita pa kuti ‘twingaba abakaele ku mulopa wa bantu bonse’?

 ¹⁹ Tulatasha nga nshi pa mulandu wa kuti Yehova alitupeela ubumi! Kanshi tufwile ukulaebako abantu ukuti nga batetekela Yesu, bakakwata umweo wa muyayaya. Twalitemwa abantu, e co tulingile ukubomba apapela amaka yesu ukubasambilisha pa kuti bakakwate umweo. (Esekiele 3:17-21) Nga twacita ifi, lyena tukomfwa nge fyo umutumwa Paulo aumfwile ukuti wa kaele. Atile: “Ndi wa kaele ku mulopa wa bantu bonse, pantu nshashimunwike ukulanda kuli imwe ukupanga konse ukwa kwa Lesa.” (Imilimo 20:26, 27) Ca cine, nga tulesambilisha abantu pali Yehova na pa fyo acindika ubumi, ninshi tulelangilila ukuti twalicindika sana ubumi no mulopa.