ISAMBILILO 03
Bushe Kuti Mwacetekela Ukuti Ifyaba mu Baibo fya Cine?
Mu Baibo mwaliba amalayo ayengi, kabili ilalanda na pa fintu ifingi ifingatwafwa. Nalimo mulafwaya ukwishiba ifyo Baibo isambilisha, kabili mulafwaya no kwishiba nga ca kuti ifyo isambilisha fya cine. Bushe mulingile ukucetekela amalayo ne fyebo fimbi ifyalembwa muli ili buuku ilyalembelwe kale sana? Bushe ifyo Baibo ilanda kuti fyatwafwa muno nshiku? Kabili bushe kuti twasumina ifyo ilanda pa fikacitika ku ntanshi? Abantu abengi balisumina ifyo Baibo ilanda. Moneni ifingalenga na imwe mwashininkisha ukuti ifyo Baibo ilanda fya cine.
1. Bushe amalyashi ayaba mu Baibo ya cine nelyo ni nshimi fye?
Baibo iine itila mwaba “amashiwi ayalungama kabili aya cine.” (Lukala Milandu 12:10) Amalyashi yabamo yalicitike, kabili na bantu yalandapo e ko baali. (Belengeni Luka 1:3; 3:1, 2.) Abengi abasambilila pa malyashi ya kale na bashula ifya kale basanga ukuti ifyalembwa mu Baibo pamo nga, inshiku ishacindama, abantu, ififulo, e lyo na malyashi ayalembwamo fya cine.
2. Cinshi twingalandila ukuti Baibo ilatwafwa na muno nshiku nangu ca kuti yalembelwe kale sana?
Ilingi line Baibo ilalanda pa fintu ifishaishibikwe ilyo yalelembwa. Ku ca kumwenako, yalilanda na pa fya sayansi. Ilyo Baibo yalelembwa abantu abengi tabasumine ifintu ifingi ifyo ilanda pali sayansi. Lelo muno nshiku abasambilila ifya sayansi basanga ukuti ifyo Baibo ilanda fya cine. Ifyaba mu Baibo “umuntu kuti aficetekela pali ino nshita e lyo no muyayaya.”—Amalumbo 111:8.
3. Cinshi tulingile ukucetekelela ifyo Baibo ilanda pa fikacitika ku ntanshi?
Mu Baibo mwaliba amasesemo ayalanda pa “fintu ifishilacitika.” (Esaya 46:10) Yalilandile icine pa fintu ifingi, ninshi kucili imyaka iingi ukuti ficitike. Kabili yalilondolwele ifintu ifingi ifilecitika muno nshiku. Muli lino isambililo twalalanda pa masesemo yamo ayalembwa mu Baibo. Mwalatemwa ukumona ifyo amasesemo yalembwa mu Baibo yafikilishiwa!
SAMBILILENI NA FIMBI
Moneni ifyo abasambilila ifya sayansi muno nshiku basanga ukuti ifyo Baibo ilanda pa fya sayansi fya cine. Kabili moneni na masesemo yamo ayo Baibo yalandapo.
4. Ifyaba mu Baibo filomfwana na sayansi
Kale sana abantu abengi basumiine ukuti kwaliba apo icalo caikala. Tambeni VIDIO.
Moneni ifyalembelwe mwi buuku lya kwa Yobo imyaka nalimo 3,500 iyapita. Belengeni Yobo 26:7, lyena lanshanyeni ici cipusho:
-
Cinshi twingapapila ifi Baibo iyalembelwe kale sana ilanda ukuti isonde lyabikwa “apashaba kantu”?
Papitile fye imyaka nalimo 200 ukufuma apo basayantisti baishibile ifyo ciba pa kuti amenshi yaye mu muulu no kuloka pe sonde nge mfula. Nomba moneni ifyo Baibo yalandile imyaka nalimo 3,500 iyapita. Belengeni Yobo 36:27, 28, lyena lanshanyeni aya mepusho:
-
Cinshi mwatemwapo sana pa fyo Baibo yalondolola ifyo ciba pa kuti amenshi yaye mu muulu no kuloka pano isonde nge mfula?
-
Bushe amalembo twabelenga nayalenga mwacetekela sana ifyaba mu Baibo?
5. Baibo yalisobele ifintu fimo ifikalamba ifyali no kucitika
Belengeni Esaya 44:27–45:2, lyena lanshanyeni ici cipusho:
-
Finshi Baibo yasobele pa musumba wa Babiloni ninshi kucili imyaka 200 ukuti onaulwe?
Ilyashi lya kale lilangilila ukuti Imfumu Sailasi iya ku Persia na bashilika baiko, balisanshile umusumba wa Babiloni mu mwaka wa 539 ninshi Yesu talaisa pano isonde. Balipaatwile amenshi ayali mu mumana uwacingilile uyu musumba. Apo basangile ifiibi fya pa mpongolo nafisuka, balingiile mu musumba no kuonaula ukwabula ukulwa inkondo. Napapita imyaka ukucila 2,500 ukutula apo uyu musumba baonawilile, kabili apaali umusumba wa Babiloni pashala fye ifitantaala. Moneni ifyo Baibo yasobele.
Belengeni Esaya 13:19, 20, lyena lanshanyeni ici cipusho:
-
Bushe ifyo Baibo yasobele pa musumba wa Babiloni fyafikilishiwe shani?
Ifitantaala fya musumba wa Babiloni mu calo ico beta ukuti Iraq muno nshiku
6. Baibo yalisobele ifintu ifilecitika na muno nshiku
Baibo itila tuleikala mu “nshiku sha kulekelesha.” (2 Timote 3:1) Moneni ifyo yasobele ukuti e fikalacitika mu nshiku sha kulekelesha.
Belengeni Mateo 24:6, 7, lyena lanshanyeni ici cipusho:
-
Finshi Baibo yalandile ukuti e fikalacitika mu nshiku sha kulekelesha?
Belengeni 2 Timote 3:1-5, lyena lanshanyeni aya mepusho:
-
Bushe Baibo yasobele ukuti abantu abengi bakaba shani mu nshiku sha kulekelesha?
-
Mibele nshi pali iyi Baibo yalandapo iyo mumona mu bantu?
ABANTU BAMO BATILA: “Mu Baibo mwaba fye inshimi na malyashi ya kale.”
-
Cinshi calenga mushininkishe sana ukutila kuti twacetekela ifyaba mu Baibo?
IFYO MUSAMBILILE
Amalyashi ya kale, sayansi, na masesemo fyonse filanga ukutila kuti twacetekela ifyaba mu Baibo.
Ukupitulukamo
-
Bushe amalyashi ayaba mu Baibo ya cine nelyo ya kwelenganya fye?
-
Finshi fimo ifyo basayantisti basanga ifyumfwana ne fyo Baibo ilanda?
-
Bushe muletontonkanya ukutila Baibo kuti yasobela ifikacitika ku ntanshi? Cinshi mwalandila ifyo?
ISHIBILENIPO NA FIMBI
Bushe kwaliba ifyo Baibo yalanda pali sayansi ifishili fya cine?
“Bushe Ifyo Baibolo Ilanda E fyo na Basambilila Sayansi Basanga?” (Icipande ca pa jw.org)
Finshi ifyo Baibo yalanda ifya cine ifilecitika muli shino “nshiku sha kulekelesha”?
“Ukusesema 6 Ukwa mu Baibolo Ukulefikilishiwa” (Ulupungu lwa kwa Kalinda, May 1, 2011)
Moneni ifyo ubusesemo bwa mu Baibo ubulanda pa buteko bwa Grisi bwafikilishiwe.
Moneni ifyo ubusesemo bwa mu Baibo ubulanda pa buteko bwa Grisi bwafikilishiwe.
“Nalemona Kwati Lesa Takwaba” (Ulupungu lwa kwa Kalinda Na. 5 2017)
Nalimo Kuti Mwatemwako ne fi
AMEPUSHO ABANTU BEPUSHA SANA
Bushe Isambililo lya Baibolo E Cinshi?
Amasuko ku mepusho pe sambililo lya Baibolo ilyabula ukulipilisha.
