1, 2. Bushe ifintu fyali shani ilyo Samwele alelanda na bena Israele, kabili cinshi calengele abakoseleshe ukulapila?

SAMWELE aloleshe abantu bonse abalongene. Aba bantu balongene mwi tauni lya Gilgali, kabili uwabetile ni Samwele, umwaume wa citetekelo uwali kasesema kabili umupingushi pa myaka iingi. Ukulingana na kalenda ya muno nshiku, balongene mu May nelyo mu June; ninshi ne mfula yalileka kale ukuloka. Ingano mu mabala shalipiile, kwashele fye ukulobolola. Abantu bonse batalele fye tondolo. Bushe Samwele ali no kubafika shani pa mutima?

² Abantu tabaishibe ifyo umulandu bacitile wakulile. Bakoselepo fye ukuti balefwaya imfumu ya kubateka. Tabailwike ukuti balesaalula Lesa wabo Yehova, na kasesema wakwe. Na kuba ifyo balecita, fyalangile fye ukuti uo balekaana ni Yehova, Imfumu yabo! Finshi Samwele ali no kucita pa kuti aba bantu balapile?

3, 4. (a) Cinshi Samwele alandiile pa fyalecitika ilyo ali umwaice? (b) Mulandu nshi cawamina ukusambilila ku fyo Samwele ali ne citetekelo pali lelo?

³ Ilyo Samwele abebele ati: “Ine ninkota, kabili ndi ne mfwi.” Na kabushe abantu balimwene ukuti ifyo alelanda fya cine pantu umutwe wakwe wali fye tuutu ku mfwi. Lyena atile: “Nalimutungulula ukutula ku bwaice bwandi ukufika na ku bwa lelo.” (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) Nangu ca kutila Samwele alikotele, talabile ifyalecitika ilyo ali umwaice, aleibukisha fyonse fye. Ifyo alecita ilyo alekula, fyalengele ukuti atetekele Yehova, Lesa wakwe no kuipeelesha kuli ena.

⁴ Samwele alitwalilile ukukosha icitetekelo cakwe nangu ca kutila aleikala na bantu abashakwete icitetekelo kabili abashali ne cishinka. Na muno nshiku mwine, calyafya ukutwalilila ukuba ne citetekelo pantu abantu muli cino calo tabakwata citetekelo kabili balibipa icine cine.  (Belengeni Luka 18:8.) Natumone ifyo twingasambilila ku fyo Samwele alecita ilyo ali umwaice mpaka fye akula.

5, 6. Bushe imikulile ya kwa Samwele yapusene shani ne fyo abaice abengi bakula, lelo cinshi calengele abafyashi bakwe bacetekele ukuti akulaikala fye bwino?

⁵ Ifyo Samwele akulile fyalipusana sana ne fyo abaice bambi bakula. Ilyo fye asumwike, nalimo ninshi ali ne myaka 4, atendeke ukubombela pa cikuulwa ca mushilo ica kwa Yehova ku Shilo, apali amakilomita ukucila pali 30 ukufuma ku mwabo ku Rama. Abafyashi bakwe, Elkana na Hana, bapeele umwana wabo kuli Yehova ukuti alebomba umulimo waibela, uwa kuba umuNasiri mpaka ne mfwa. * Bushe ici calolele mu kuti abafyashi ba kwa Samwele balimulekeleshe nangu tabamutemenwe?

⁶ Awe nakalya! Balishibe ukuti ku Shilo kwali abali no kulasakamana umwana wabo. Ukwabula no kutwishika, Shimapepo Mukalamba Eli aali no kulamusakamana, pantu e o Samwele aali no kulabomba nankwe sana. Kwali na banakashi abengi abalebombela pa cikuulwa ca mushilo, kabili imilimo balebomba ifwile yaliteyanishiwe bwino.—Ukufu. 38:8; Abapi. 11:34-40.

7, 8. (a) Finshi abafyashi ba kwa Samwele balemucitila cila mwaka ifyalemukoselesha? (b) Finshi abafyashi muno nshiku bengasambilila ku bafyashi ba kwa Samwele?

⁷ Na kabili, Hana na Elkana tabalabile ku mwana wabo uwa kubalilapo, uo batemenwe, uwafyelwe pa numa ya kulomba Lesa ukuti abapeele umwana. Hana apepele kuli Lesa ukuti amupeele umwana umwaume, kabili alaile ukuti ali no kumupeela kuli Lesa ukuti alebomba umulimo wa mushilo. Cila mwaka nga baya ku Shilo, Hana aletwalila Samwele ica kufwala icabula amaboko ico alemubilila pa kuti alefwala nga alebomba imilimo pa cikuulwa ca mushilo. Ukwabula no kutwishika, Samwele aletemwa sana nga bamutandalila. Ilyo abafyashi bakwe balemufunda ukuti ukubombela Yehova pa cikuulwa ca mushilo lishuko nga nshi, afwile aleumfwa bwino sana kabili alekoseleshiwa.

⁸ Abafyashi muno nshiku kuti basambililako ifingi kuli Hana na Elkana. Caliseeka nga nshi ku bafyashi ukukoselesha abana ukubika fye amano ku fingalenga bakakwate ifyuma ukucila ukubika amano ku fya kwa Lesa. Lelo abafyashi ba kwa Samwele babikile sana amano ku fya kwa Lesa kabili calengele ukuti umwana wabo atemwe ukubombela Lesa.—Belengeni Amapinda 22:6.

9, 10. (a) Londololeni ifyo icikuulwa ca mushilo cali ne fyo Samwele wacaice aleumfwa pali ici cikuulwa. (Moneni futunoti.) (b) Milimo nshi imbi iyo napamo Samwele alebomba, kabili bushe abacaice kuti bamupashanya shani?

 ⁹ Elenganyeni ifyo uyu mulumendo alekula ne fyo aleya ku mpili shali mu Shilo mu kutandala. Ilyo alelolesha umusumba ne lungu ifyali pa nshi ya lupili, afwile aletemwa nga nshi no kumfwa icilumba nga alolesha icikuulwa ca mushilo ica kwa Yehova. Ca cine, ici cikuulwa cali ica mushilo nga nshi. * Palipitile imyaka mupepi na 400 ukutula apo bacikuulile kabili Mose e wa-angalile ubukuule. Ni apa pene fye e po bonse balepepela Lesa wa cine, Yehova.

¹⁰ Ukutula fye na ku bwaice Samwele alitemenwe icikuulwa ca mushilo. Ilyashi alembele pa numa litila: “Samwele alebombela Yehova, ninshi ali umwaice, kabili alefwala efode wa nsalu.” (1 Sam. 2:18) Ica kufwala cabula amaboko ico alefwala calelangilila ukuti Samwele aleafwa bashimapepo imilimo pa cikuulwa ca mushilo. Nangu ca kutila Samwele taali shimapepo, balimupeele umulimo wa kwisula ifiibi fya kuya mu lubansa lwa cikuulwa ca mushilo cila lucelo e lyo no kusakamana Eli umukoloci. Nangu ca kutila aleipakisha ukubomba iyi milimo, ifyatendeke ukucitika fyalengele Samwele alecula no mutima. Ifintu fyalibipile nga nshi pa ng’anda ya kwa Yehova.

11, 12. (a) Cilubo nshi icikalamba ico Hofini na Finehasi bacitile? (b) Fintu nshi ifyabipa ifyo Hofini na Finehasi balecita pa cikuulwa ca mushilo? (Moneni na futunoti.)

¹¹ Ilyo ali umwaice, Samwele atendeke ukumona ifyabipa ifyalecitika. Eli akwete abana abaume babili, Hofini na Finehasi. Samwele alembele ukuti: “Abana baume ba kwa Eli bali finangwa fya bantu; balisuulile Yehova.” (1 Sam. 2:12) Ifintu fibili ifyalandwa muli ili lembo fyalyampana. Hofini na Finehasi bali “finangwa,” pantu balisuulile Yehova. Balisuulile amafunde yakwe ayalungama ne fyo afwaya. Ici cine e calengele ukuti balecita ne membu shimbi.

¹² Amafunde ya kwa Lesa yalilondolwele bwino bwino imilimo bashimapepo balingile ukulabomba ne fyo bali no kulakonka pa  kutuula amalambo pa cikuulwa ca mushilo. Kwali umulandu Lesa abikileko aya mafunde! Amalambo yaleimininako fyonse ifyo Lesa acita pa kwelela abantu imembu pa kuti basanguluke na pa kuti alebapaala no kulabatungulula. Lelo Hofini na Finehasi balengele bashimapepo banabo ukukanakonka amafunde ayalelanda pa fya kutuula amalambo. *

13, 14. (a) Bushe aba kaele baleumfwa shani pa fyabipa ifyalecitika pa cikuulwa ca mushilo? (b) Cinshi calangile ukuti Eli alifililwe ukubomba imilimo yakwe pamo ngo mufyashi kabili shimapepo mukalamba?

¹³ Elenganyeni ukuti umwaice Samwele alemona uko ifintu ifyabipa umusango yu filetwalilila fye ukucitika ukwabula ukuti bacitepo nangu cimo. Samwele afwile alemona abalanda, abapiina, na bo balecusha baleisa pa cikuulwa ca mushilo pa kuti basansamushiwe no kukoseleshiwa. Lelo ifyalecitika fyalelenga balebwelelamo nabafuupuka, nabomfwa no bubi. Bushe Samwele aumfwile shani ilyo aishibe ukuti Hofini na Finehasi balisuulile ne funde lya kwa Yehova ilyakeenye ubulalelale, filya balebembuka na banakashi bamo abalebombela pa cikuulwa ca mushilo? (1 Sam. 2:22) Nalimo ale-enekela ukuti Eli alacitapo cimo pa fyabipa ifyalecitika.

¹⁴ Eli e wali no kucitapo cimo pa kuti ifyabipa ifyaleya filebipilako fipwe. Apo ali ni shimapepo mukalamba, e waleangalila fyonse ifyalecitika pa cikuulwa ca mushilo. Kabili apo ali mufyashi, alikwete insambu sha kulungika abana bakwe. Pantu na kuba, baleyonaula abene kabili balekalifya na bantu abengi mu calo. Lelo, Eli talungike ifintu nangu ca kutila ali mufyashi kabili shimapepo mukalamba. Akalipile fye abana bakwe panono. (Belengeni 1 Samwele 2:23-25.) Lelo alingile ukubasalapula sana pantu imembu balecita shali sha kufwilapo!

15. Mashiwi nshi Yehova atumine kasesema ukuyaeba Eli, kabili bushe finshi ulupwa lwa kwa Eli lwacitilepo?

¹⁵ Ifintu fyalibipishe ica kuti Yehova atumine “umuntu wa kwa Lesa,” kasesema uushalumbulwa ishina, ukuyaeba Eli ubupingushi ubo Lesa ali no kuleta. Yehova aebele Eli ukuti: “Ucindika abana bobe ukucila ine.” E ico Lesa amwebele ukuti abana bakwe imbifi bali no kufwa mu bushiku bumo kabili ulupwa lwakwe lwali no kucula, ne shuko lwakwete ilya kuba bashimapepo lyali no kupwa. Bushe ifi babasokele fyalilengele ukuti baaluke? Baibolo ilanga ukuti taba-alwike.—1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Finshi Baibolo ilanda pa fyo Samwele alekula? (b) Bushe ifyo Baibolo yalandapo filamukosha? Londololeni.

 ¹⁶ Bushe umwaice Samwele aumfwile shani pali fyonse ifyabipa ifyalecitika? Muli ili ilyashi ililanda pa fyabipa ifyalecitika ilya nshita, mwaliba ne lyashi ililanda pa fyo Samwele alekula bwino. Mwilaba ukuti pali 1 Samwele 2:18, patila Samwele “alebombela Yehova [ne cishinka], ninshi ali umwaice.” Na lintu Samwele ali umwaice sana, alibikile sana amano ku kubombela Lesa. Mu cikomo 21, mu cipandwa cimo cine, mwaba amashiwi ayasuma nga nshi aya kuti: “Umwaice Samwele alekula na Yehova.” Ilyo alekula bucibusa bwakwe na Wishi wa ku muulu bwalekoselako. Ukukwata bucibusa bwa musango yu na Yehova e kwingatucingilila ku fyabipa fyonse fye.

17, 18. (a) Bushe Abena Kristu bacaice kuti bapashanya shani Samwele nga ca kuti bambi balecita ifyabipa? (b) Cinshi cilanga ukuti ifyo Samwele acitile fyali bwino sana?

¹⁷ Nga calyangwike kuli Samwele ukutontonkanya ukuti apo shimapepo mukalamba na bana bakwe balebembukila Lesa, kanshi na o wine kuti acita conse ico alefwaya. Tatufwile ukucita ifyabipa pantu fye bambi balecita ifyabipa nangu ca kuti pali abo pali na baletungulula. Muno nshiku, Abena Kristu bacaice abengi balapashanya Samwele, ‘balakula na Yehova,’ nangu ca kutila abantu baba nabo balacita ifyabipa.

¹⁸ Cinshi cafumine mu mibele isuma iya kwa Samwele? Tubelenga ukuti: “Muli yo nshita umwaice Samwele alekula kabili Yehova alimutemenwe na bantu na bo balimutemenwe.” (1 Sam. 2:26) Samwele alishibe ukuti Yehova na bantu bambi aba cishinka balimutemenwe pantu aali wa cishinka. Alishibe no kuti nangu cibe shani Lesa wakwe ali no kucitapo cimo pa fyabipa fyonse ifyalecitika mu Shilo, nomba nalimo taishibe fye ilyo Lesa ali no kucitapo cimo. Bushiku bumo Samwele, alishibe ilyo Lesa ali no kupwisha bulya bubifi.

19, 20. (a) Londololeni icacitike kuli Samwele pa cikuulwa ca mushilo bushiku bumo ku macaca. (b) Bushe Samwele aishibe shani uwalemwita kabili alemona shani Eli?

¹⁹ Cali ni ku macaca, ninshi kucili nakufiita, ne nyali ya mu cikuulwa ca mushilo ninshi ileyaka. Awe Samwele aumfwile fye bamwita. Aletontonkanya ukuti ni Eli e walemwita, kabili pali iyi nshita ninshi Eli alikota kabili talemona sana. Samwele alimine kabili “abutukile” kuli Eli. Elenganyeni uko umwaice alebutuka ukuya kuli Eli, ku kumfwa ico balemwitila ninshi tafwele ne ndyato. Icisuma ca kuti Samwele alicindike Eli kabili ali ne cikuuku kuli ena. Nangu ca kuti Eli alelufyanya, e wali shimapepo mukalamba uwa kwa Yehova.—1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Samwele aileshibusha Eli, no kumweba ati: “Ndi pano mukwai, nacumfwa mwanjita.” Lelo Eli amwebele ukuti nshikwitile, bwelelamo kasendame. Icintu cimo cine calicitike imiku itatu! Lyena, Eli alilwike icalecitika. Pali iyi nshita Yehova talepeela sana abantu ifimonwa nelyo ukutuma kasesema, kabili cintu cayanguka ukwishiba umulandu cabelele ifi. Lelo Eli alishibe ukuti Yehova alitendeke ukulandila muli bakasesema na kabili, kabili iyi inshita alelandila muli Samwele! Umuku walenga butatu, Eli aebele Samwele ukubwelela mu kulaala, amwebele ne fya kwasuka nga bamwita na kabili. Samwele alyumfwile ifyo bamwebele. Kabili tapapitile ne nshita, Samwele aumfwile balemwita abati: “Samwele, Samwele!” Samwele ayaswike ati: “Soseni, pantu umubomfi wenu alekutika.”—1 Sam. 3:1, 5-10.

21. Tukutika shani kuli Yehova, kabili mulandu nshi cawamina ukucita ifyo?

²¹ Mu kulekelesha, Yehova asukile akwata umubomfi mu Shilo uwalekutika. Samwele atwalilile ukukutika kuli Yehova. Bushe na imwe mulakutika kuli Lesa? Tatulingile ukulolela ukuti tukomfwe ishiwi lya kwa Lesa e lyo tukatendeke ukumumfwila. Na muno nshiku mwine kuti twatila Lesa alalanda na ifwe lyonse ukupitila mu Cebo cakwe, Baibolo. Nga tulekutika sana ku fyo Lesa alelanda no kucita ifyo aletweba, icitetekelo cesu cikakoselako nga filya fine cali na kuli Samwele.

22, 23. (a) Bushe amashiwi Samwele aletiina ukweba Eli pa kubalilapo yafikilishiwe shani? (b) Cinshi calengele abantu batwalilile ukucetekela ukuti Samwele ali ni kasesema wa cishinka?

²² Icacitike bulya bushiku mu Shilo calicindeme nga nshi kuli Samwele, pantu e lyo atendeke ukuba na bucibusa bwaibela na Yehova. Aishileba kasesema wa kwa Lesa kabili e o alelandilamo. Pa kubalilapo, umwaice Samwele alyumfwile umwenso wa kuyaeba Eli umuku wa kulekeleshako ukuti ifyo Yehova alandile e fikacitikila ulupwa lwakwe fyali mupepi no kucitika. Lelo Samwele alishipile no kuyaeba Eli ifyali no kucitika, kabili Eli na o ali-icefeshe no kumfwa ifyo Lesa alandile. Tapapitile ne nshita, fyonse ifyo Yehova alandile fyalicitike. Abena Israele baile mu kulwa inkondo na baPelishiti, kabili Hofini na Finehasi balibepeye mu bushiku bumo bwine. Eli ena afwile ilyo aumfwile  ukuti nabasenda icipao ca cipangano ica kwa Yehova.—1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

²³ Abantu balicetekele sana ukuti Samwele ali ni kasesema wa cishinka. Baibolo itila: “Yehova ali nankwe,” ilanda no kuti Yehova talekele amashiwi nangu yamo ayo alesosa ukukanafikilishiwa.—Belengeni 1 Samwele 3:19.

24. Cinshi abena Israele bacitile mu kupita kwa nshita, kabili mulandu nshi ico bacitile cabelele ulubembu ulukalamba?

²⁴ Bushe abena Israele balipashenye Samwele no kuba ifibusa fya kwa Lesa e lyo no kuba aba cishinka kuli ena? Awe nakalya. Mu kuya kwa nshita, balikeene ukulatungululwa na kasesema. Balefwaya imfumu ya kubateka nga filya cali ku nko shimbi. Samwele akonkele ifyo Yehova amwebele, alibalekele bacita ifyo balefwaya. Lelo alingile ukweba abena Israele ukuti filya bacitile balibembwike icine cine. Fyalelanga ukuti balekaana Yehova, te muntu iyo! E ico aitile abantu ukuti balongane ku Gilgali.

25, 26. Bushe umukoloci Samwele ayafwile shani abantu pa Gilgali ukumona ukuti ulubembu bacitile lwali ulukalamba sana kuli Yehova?

²⁵ Natumfwe icacitike pali iyi nshita yakakala ilyo Samwele alelanda na bena Israele pa Gilgali. Samwele, uwali umukote pali iyi nshita, acinkwileko abena Israele ukuti alibombele Lesa ne cishinka. Kabili tubelenga ukuti: “Samwele alilile kuli Yehova.” Aebele Yehova ukuti alete imfula.—1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Bushe imfula kuti yaloka mu lusuba? Icintu ca musango yu tacatalile acicitikapo! Nga kwaliko abaletwishika nelyo ukupumya, papitile fye inshita iinono baleka. Awe mukwai bamwene fye umuulu wafiita na fititi. Umwela watendeke ukupuupa nga nshi ica kuti ingano mu mabala shaliwile. Kabili inkuba shatendeke ukupanta icine cine. Ne mfula yalitendeke ukuloka. Bushe abantu bacitile shani? “Abantu bonse batiinine sana Yehova na Samwele.” Basukile bamona ukuti balibembwike nga nshi.—1 Sam. 12:18, 19.

27. Bushe Yehova amona shani ababa ne citetekelo nga Samwele?

²⁷ Uwafikile pa mitima ya aba bantu abapondweke, te Samwele iyo, lelo ni Lesa wakwe, Yehova. Ukufuma fye ku bwaice mpaka akota, Samwele alicetekele Lesa, kabili Yehova alimulambwile. Mpaka na lelo, Yehova tayaluka. Na ino ine nshita alatungilila bonse ababa ne citetekelo nga Samwele.