1. Ukulingana ne Cebo ca kwa Lesa, mipepele nshi ibili iyabako?

YESU atile: “Ingileni pa mpongolo ya kamfyemfye: pa kuti impongolo yasalala, kabili inshila yapabuka iitwala ku boni, kabili bengi abengilako. Lelo inshila iitwala ku mweo ya kamfyemfye kabili yalifyenenkana, kabili banono abaisanga.” (Mateo 7:13, 14) Icebo ca kwa Lesa cisambilisha ukuti kwaba imisango ibili iya mipepele: imo ya cine, imbi ya bufi; imo yalilungama, imbi tayalungama; imo itwala ku bumi; imbi itwala ku boni.

2. Bushe Amalembo yalanga Shani ukuti te mipepele yonse itemuna Lesa?

² Abantu bamo batontonkanya ukuti imipepele yonse ilatemuna Lesa. Ifikomo fya mu Baibolo ifili pe samba filanga ukuti ici te cine:

• “Abana ba kwa Israele babwekeshepo ukucito bubi mu menso ya kwa Yehova, babombeele baBaali, na baAstarte, ne milungu ya kuli Aramu, ne milungu ya ku Sidone, ne milungu ya kuli Moabu, ne milungu ya bana ba kwa Amone, ne milungu ya baPelishiti; basuulile Yehova, no kukanamubombela. E ico ubukali bwa kwa Yehova bwaimiine Israele.” (Abapingushi 10:6, 7) Nga tulapepa utulubi nelyo umulungu umbi ukucila ukupepa Lesa wa cine, Yehova takatusenamine.

• “Aba bantu bancindikila ku milomo, lelo imitima yabo yataluka kuli ine; ukushinshimuna banshinshimuna kwa fye, amasambilisho basambilisha mafunde ya bantu.” (Marko 7:6, 7) Nga abantu abaitunga ukupepa Lesa basambilisha amasambilisho yabo ukucila ukusambilisha ico Baibolo isambilisha, ukupepa kwabo kwa fye. Takusuminishiwa na Lesa.

• “Lesa Mupashi, na bamupepa bali no kumupepela mu Mupashi na mu cine.” (Yohane 4:24) Ukupepa kwesu kufwile ukumfwana ne cine ca mu Cebo ca kwa Lesa.

3. Ni nshila nshi imo twingapaatulwilamo ukupepa kwa cine ku kwa bufi?

³ Kuti twaishiba shani nampo nga imipepele imo ilatemuna Lesa nelyo iyo? Yesu atile: “Umuti onse uusuma utwale fisabo fisuma, lelo umuti uwa fye utwale fisabo ifyabipa . . . Awe mukabeshibila ku fisabo fyabo.” Nelyo kuti twatila, nga imipepele yafuma kuli Lesa, ikatwala ifisabo fisuma; lelo nga yafuma kuli Satana, ikatwala ifisabo fyabipa.—Mateo 7:15-20.

4. Mibele nshi bakapepa ba kwa Yehova bakwata?

⁴ Ukupepa kwa cine kulenga abantu ukutemwana kabili no kutemwa abantu bambi. Ici ni pa mulandu wa kuti Yehova umwine ni Lesa wa kutemwa. Yesu atile: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.” Bushe imipepele ilafikapo pali ici cipimo ca kwishibilako ukupepa kwa cine?—Yohane 13:35; Luka 10:27; 1 Yohane 4:8.

5. Bushe icitabo cimo cilondolola shani ubukwebo bwa mu Afrika ubwa kushitisha abasha?

⁵ Tontonkanyeni pa bukwebo bwa kushitisha abasha ubwali mu Afrika. Icitabo ca The New Encyclopædia Britannica citila: “Nalimo abena Afrika 18,000,000 balibashitishe mu bukwebo bwa basha mu Islamic trans-Saharan na bemba wa Indian Ocean pa kati myaka ya 650 na 1905. Ku mpela ya mwanda wa myaka walenga 15 abena Bulaya batendeke ukucita ubu bukwebo ku lulamba lwa ku kabanga ka Afrika, kabili mu 1867 ninshi abena Afrika pa kati ka 7,000,000 na 10,000,000 balitwelwe nga basha ku Calo Cipya.”

6. Bushe imipepele yaipooselemo shani mu bukwebo bwa kushitisha abasha?

 ⁶ Bushe cinshi imipepele yacitile pali iyi nshita ya macushi mu Afrika ilyo abaume, abanakashi, na bana bapaatwilwe ku mayanda yabo ne ndupwa, ninshi nabakakwa iminyololo, no kushutikwa ne fyela fyakaba, no kushitwa no kushishiwa kwati ni ng’ombe? Bethwell Ogot alemba muli Daily Nation iya ku Nairobi, mu Kenya, ati: “Bonse Abena Kristu na Bashilamu basambilisha ukuti abantunse bafwile ukwikatana, lelo bonse batendeke ubwikalo bwa kukwata abasha ubwaiswilemo akapaatulula. . . . Tufwile ukusumina ukuti bonse Abashilamu na Bena Kristu, aba mu fyalo ifikankaala na ba ku Masamba bafwile ukupeelwa umulandu, pamo no bumbulu bwalengele ukucula kwabipisha pa myaka iingi ku bena Afrika.”

7. Cinshi bashimapepo bacita mu nkondo?

⁷ Ukupepa kwa bufi kwaba ne fisabo fya kuko ifibi ifimonekela mu nshila shimbi. Ku ca kumwenako, nangu Baibolo itila “uletemwo mubiyo,” bashimapepo mwi sonde lyonse balipimpa mu kutungilila no kukoselesha inkondo.—Mateo 22:39.

8. (a) Bushe bashimapepo bakoseleshe shani ukwipaya mu kukansana kwa mu Afrika? (b) Cinshi shimapepo umo alandile pali bashimapepo ilyo kwali inkondo ya bana calo mu Nigeria?

⁸ Calishibikwa ukutila mu mwaka wa 1994, abanakashi baipeelesha ku mapepo na bashimapepo balipeyeko abantu mu Rwanda. Imipepele yalicita ifingi mu kukansana na kumbi mu Afrika. Ku ca kumwenako, ilyo kwali inkondo ya bana calo iyabipisha mu Nigeria, imipepele yalekoselesha abantu ukulwa. Ilyo inkondo yatwalilile, shimapepo umo atile bashimapepo “balilekele umulimo bapeelwe na Lesa.” Kabili  atile: “Fwe baita ati tuli bakapyunga ba kwa Lesa twasanguka bakapyunga ba kwa Satana.”

9. Cinshi Baibolo ilanda pali bakapyunga ba kwa Satana?

⁹ Baibolo ilanda icintu cimo cine ati: “Satana umwine aifungushanya ku kuba malaika wa lubuuto. E ico te ca kupapa nga bakapyunga wakwe baifungushanya kwati ni bakapyunga wa bulungami.” (2 Abena Korinti 11:14, 15) Nge fyo fye ababifi abengi babepa ukuba abasuma, Satana na o alabepa abantu ukubomfya bakapyunga abamoneka kwati balungami lelo ababa ne milimo ya bubifi kabili ababa ne fisabo fibi.

10. Ni mu nshila nshi bashimapepo bakaanina Lesa?

¹⁰ Mu calo conse, bashimapepo balashimikila pa kutemwa, umutende, no busuma, lelo baba no lupato, ukukoselesha inkondo, no kucita ifishili fya bukapepa. Baibolo ilabalondolola bwino. Itila: “Basosa, abati, Twaishiba Lesa, lelo ku milimo yabo bamukaana.”—Tito 1:16.

11. Bushe Baibolo ilondolola shani ukupepa kwa bufi?

¹¹ Kuti twamona ifyo Yehova atontonkanya pa mipepele ya bufi ilyo twabelenga ibuuku lya mu Baibolo ilya Ukusokolola. Muli ili buuku, ukupepa kwa bufi kwalondololwa ngo mwanakashi wa mampalanya, “Babele mukalamba.” (Ukusokolola 17:5) Moneni ifyo Lesa amulondolola:

• “Umwanakashi cilende mukalamba . . . uo ishamfumu sha pe sonde shacitile nankwe ubulalelale.” (Ukusokolola 17:1, 2) Ukucila ukuba ne cishinka kuli Lesa, ukupepa kwa bufi kwaliipoosa mu fikansa fya calo, ilingi ukweba amabuteko ifyo yafwile ukucita.

• “Muli wene mwasangilwe umulopa wa bakasesema kabili uwa ba mushilo, uwa bonse abaipaiwe pe sonde.” (Ukusokolola 18:24) Ukupepa kwa bufi kwalipakasa no kwipaya ababomfi ba cishinka aba kwa Lesa kabili kwaipaisha abantu iminshipendwa mu nkondo.

• “Umo aicindamikile no kuba no kuipakisha kwa bucisenene.” (Ukusokolola 18:7) Ukupepa kwa bufi kwalikwata ifyuma ifingi nga nshi, ifyo intungulushi sha kuko shibomfya ku kuipakisha.

• “Mu buloshi [bwakwe] e mwalufiwe abena fyalo fyonse.” (Ukusokolola 18:23) Pa mulandu wa kusambilisha kwa kuko ukwa bufi ukuti umweo taufwa, ukupepa kwa bufi kwalenga kwaba imisango yonse iya kupupe mipashi no buloshi kabili kwakoselesha ukutiina abafwa no kupepa ifikolwe.

12. Cinshi Baibolo isoka pa kupepa kwa bufi?

¹² Baibolo ilasoka abantu ukufuma ku kupepa kwa bufi, ukutila: “Fumenimo muli wene, mwe bantu bandi, epali mwawilako mu membu shakwe, epali mwakumako ku fikunka fyakwe.”—Ukusokolola 18:4, 5.

13. Cinshi cikacitika ku kupepa kwa bufi na babamo?

¹³ Nomba line fye, Babele Mukalamba, ubuteko bwa calo ubwa kupepa kwa bufi, bukonaulwa umupwilapo. Baibolo itila: “Fikesa mu bushiku bumo ifikunka fyakwe, imfwa, no kuloosha, ne cipowe: mu mulilo e mo akalungulila; ico Shikulu Lesa uwamupingula alikosa.” (Ukusokolola 18:8) Nga tatulefwaya ukukumwako ku fikunka fyakwe, tufwile ukufuma ku kupepa kwa bufi, ukukanaipoosa mu micitile, ukusefya, ne fisumino ifikalifya Lesa. Tufwile ukucita ifi bwangu. Pantu kuti twaloba!—2 Abena Korinti 6:14-18.