ICIPANDWA 20
Umulimo wa Kwafwa Abaponenwa no Tuyofi
1, 2. (a) Mafya nshi Abena Kristu mu Yudea bakwete? (b) Bushe bamunyinabo babalangile shani ukuti balibatemenwe?
MU MWAKA nalimo uwa 46 C.E., mu Yudea mwali sana icipowe. Abasambi ba kwa Kristu abaYuda abaleikala mulya tabakwete indalama sha kushita ifya kulya. Apo ifya kulya fyalicepele, fyalikwete sana umutengo. Abantu bali ne nsala icine cine. Lelo tapapitile ne nshita, Yehova alibafwile mu nshila iyaibela nga nshi. Na kuba, aba basambi baali e Bena Kristu abo abalilepo ukwafwa muli iyi nshila. Cinshi cacitike?
2 Apo Abena Kristu abaYuda na Bena Fyalo aba mu Antioke na Siria balyumfwilile uluse bamunyinabo abaYuda abali mu Yerusalemu, balisangwile indalama sha kubafwilisha. Lyena, basalile bamunyinefwe abafikapo babili, Barnaba na Sauli abatwele ifyo basangwile kuli baeluda ku Yerusalemu. (Belengeni Imilimo 11:27-30; 12:25.) Elenganyeni ifyo bamunyinefwe abali mu kukabila mu Yudea baumfwile ilyo bamunyinabo aba ku Antioke babatumiine ifyo basangwile!
3. (a) Finshi abantu ba kwa Lesa muno nshiku bacita ifilanga ukuti balapashanya Abena Kristu ba mu Antioke? Landeni ica kumwenako. (Belengeni na kabokoshi kaleti “ Umulimo Uukalamba uwa Kwafwa Abaponenwe no Tuyofi uo Twabalilepo Ukubomba Muno Nshiku,”) (b) Mepusho nshi twalalandapo muli cino cipandwa?
3 Ici cacitike mu nshiku sha batumwa kabili wali e muku wa kubalilapo uo Abena Kristu bayafwile Abena Kristu banabo abaleikala mu calo cimbi. Muno nshiku, tulapashanya ifyacitile bamunyinefwe aba ku Antioke. Nga twaishiba ukuti bamunyinefwe ku cifulo cimbi nabaponenwa na masanso nelyo balecula, tulabafwilisha. * Pa kuti twishibe ukuti umulimo wa kwafwa abaponenwa no tuyofi nelyo amasanso waba pa milimo yesu iya Bwina Kristu, natulande pa fipusho fitatu: Mulandu nshi ukwafwa bamunyinefwe kwabela pa milimo ya Bwina Kristu? Mulandu nshi twafwila abaponenwa no tuyofi? Busuma nshi tusanga mu kwafwa abaponenwa no tuyofi?
Ico Ukwafwa Abaponenwa no Tuyofi Kwabela pa Milimo iyo ‘Tubombela Lesa’
4. Cinshi Paulo aebele abena Korinti pa milimo ya Bwina Kristu?
4 Muli kalata ya bubili iyo alembeele abena Korinti, Paulo alondolwele ukuti mu mulimo wa Bwina Kristu mwaba ifintu fibili. Nangu ca kuti Paulo alembeele Abena Kristu basubwa, pali lelo na Bena Kristu ababa mwi bumba lya “mpanga shimbi” balakonka aya mashiwi. (Yoh. 10:16) Umulimo umo uo tubomba “mulimo wa kubwesesha abantu kuli Lesa,” no yu mulimo wa kushimikila no kusambilisha abantu. (2 Kor. 5:18-20; 1 Tim. 2:3-6) Umulimo umbi twakwata, wa kubombela bakapepa banensu. Uyu e mulimo Paulo alelandapo ilyo atile, Abena Kristu bamo balefwaya ‘ukubombela’ bamunyinabo. (2 Kor. 8:4) Amashiwi ya kuti “umulimo wa kubwesesha abantu kuli Lesa” na ‘ukubabombela,’ yonse yafuma kwi shiwi lya ciGriki ilya di·a·ko·niʹa. Mulandu nshi cawamina ukwishiba ukwafuma aya mashiwi?
5. Bushe Paulo alangile shani ukuti ukwafwa abaponenwa no tuyofi nako mulimo wa Bwina Kristu?
5 Apo abomfeshe ishiwi lya ciGriki limo line pa kulanda pa milimo yonse ibili, Paulo alelanga fye ukuti umulimo wa kwafwa abaali na mafya wali pa milimo iyo icilonganino ca Bwina Kristu calebomba. Alilandilepo ukuti: “Kwaba imilimo iyalekanalekana, lelo kwena kwaba fye Shikulu umo; kabili kwaba imisango ya kubombelamo iyalekanalekana, . . . Lelo iyi milimo yonse umupashi umo wine e ubomba.” (1 Kor. 12:4-6, 11) Na kuba, Paulo alandile pa milimo yalekanalekana iyo icilonganino cibomba ukuti, milimo iyo “tubombela Lesa.” * (Rom. 12:1, 6-8) E mulandu wine amwenene ukuti alingile no “kutwalilako abantu ba kwa Lesa ifya kubafwilisha”!—Rom. 15:25, 26.
6. (a) Ukulingana ne fyo Paulo alondolwele, mulandu nshi ukwafwa abaponenwa no tuyofi kwacindamina mu kupepa kwesu? (b) Londololeni ifyo tubomba umulimo wa kwafwa abaponenwa no tuyofi. (Belengeni akabokoshi kaleti “ Nga Kwaba Akayofi!” ibula 214.)
6 Paulo alyafwile abena Korinti ukwishiba ico umulimo wa kwafwa bamunyinabo wabela pa milimo ya Bwina Kristu ne co wacindamina mu kupepa Yehova. Ifyo alemona ifintu ni fi: Abena Kristu abafwilisha bamunyinabo ‘balanakila imbila nsuma bashimikila pali Kristu.’ (2 Kor. 9:13) Ico baafwila Abena Kristu banabo, ni co bafwaya ukulacita ifyo Kristu abasambilisha. Paulo atile, imilimo babombela Abena Kristu banabo ilanga ‘icikuuku ca cipesha amano ico Lesa atukwatila.’ (2 Kor. 9:14; 1 Pet. 4:10) E ico Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa December 1, 1975 ulwalandile pa kwafwa bamunyinefwe abali na mafya, lwatile: “Muleibukisha ukuti Yehova no Mwana wakwe Yesu Kristu balicindika sana uyu umulimo.” Umulimo wa kwafwa abali na mafya walicindama mu kupepa kwesu.—Rom. 12:1, 7; 2 Kor. 8:7; Heb. 13:16.
Ico Twafwila Abaponenwa no Tuyofi
7, 8. Mulandu nshi uwa kubalilapo uo twafwila abaponenwa no tuyofi? Londololeni?
7 Cinshi twafwila abaponenwa no tuyofi? Paulo alyaswike ici cipusho muli kalata ya bubili iyo alembeele abena Korinti. (Belengeni 2 Abena Korinti 9:11-15.) Muli ifi fikomo, Paulo alandile pa fintu fitatu ificitika nga tulebomba “uyu mulimo wa kwafwilisha” abaponenwa na masanso. Natulande pali ifi fintu.
8 Ica kubalilapo, ukwafwa abaponenwa no tuyofi kulalenga abantu balecindika Yehova. Mu fikomo fisano ifili mwi lembo lili pa muulu, moneni imiku ubwingi iyo Paulo alandile pali Yehova Lesa ku ba bwananyina. Alandile pa “kutootela Lesa” na pa ‘kulatasha Lesa.’ (Ifikomo 11, 12) Alandile pa fyo ukwafwa abaponenwa na masanso kulenga Abena Kristu ‘balecindika Lesa’ no kumutasha pa ‘cikuuku ca cipesha amano ico Lesa atukwatila.’ (Ifikomo 13, 14) Amashiwi Paulo alekelesheko ukulanda pali uyu mulimo ya kuti: “Ala natuletasha Lesa.”—Icikomo 15; 1 Pet. 4:11.
9. Bushe ifyo twafwa abaponenwa no tuyofi kuti fyalenga abatupata ukwaluka? Landeni pa cacitike.
9 Nga Paulo, ababomfi ba kwa Lesa muno nshiku balishiba ukuti ukwafwa abali na masanso kulalenga Yehova ukucindikwa kabili kulayemfya isambilisho lyakwe. (1 Kor. 10:31; Tito 2:10) Na kuba, uyu mulimo ulalenga na bashatemwa Yehova na ba Nte ukwaluka. Umfweni icacitike: Umwanakashi umo uwaleikala ku ncende ukwaishile icipuupu ca mwela icikalamba, abikile icishibilo pa ciibi ca ng’anda yakwe icaleti: “Ba Nte Mwilaisapo Pano.” Lyena bushiku bumo amwene abantu balewamya ing’anda iyaonaike ku cipuupu ca mwela iyali mupepi ne nga’anda yakwe. Alimwene pa nshiku ishingi ukuti abalewamya iyi ng’anda balemoneka aba nsansa, e ico aliileko pa kuti abeshibe. Ilyo aishibe ukuti ni Nte sha kwa Yehova, alipapile kabili atile: “Nshaishibe ukuti muli bantu basuma.” Ici calengele afumye icishibilo ico abikile pa ciibi.
10, 11. (a) Fya kumwenako nshi filanga umulandu wa bubili uo twafwila abaponenwa no tuyofi? (b) Lupapulo nshi ulwafwa abaya mu kubomba ukwapona akayofi? (Belengeni akabokoshi kaleti “ Icibombelo na Cimbi ica Kwafwa Ababomfi Abafwilisha nga Kwaba Akayofi.”)
10 Ica bubili, ‘tulapeela ifingi’ kuli bamunyinefwe. (2 Kor. 9:12a) Tulafwaisha ukupeela bamunyinefwe ifyo balekabila e lyo no kubafwa ilyo balecula. Mulandu nshi? Pantu aba mu cilonganino ca Bwina Kristu baba ‘umubili umo,’ kabili “icilundwa cimo nga cacula, ninshi ifilundwa fyonse fyaculila pamo na co.” (1 Kor. 12:20, 26) E ico ukutemwa aba bwananyina no kubomfwila uluse e kulenga bamunyinefwe ne nkashi abengi ukuleka fyonse ifyo balecita no kuya ukucitike amasanso pa kuti baye bafwa. (Yako. 2:15, 16) Ku ca kumwanako, ilyo ku Japan kwali icinkukuma icaletele amabimbi yakalamba mu 2011, amaofeshi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova ku America yatumine kalata ku baba mu Komiti ya Makuule muli cilya calo, no kwipusha nga kwaliko “bamunyinefwe abanono fye abaishiba imilimo” abengaya mu kukuula Amayanda ya Bufumu ku Japan. Bushe kwali abaipeeleshe? Papitile fye imilungu iinono, bamunyinefwe mupepi na 600 bali-ipeeleshe ukuya ku Japan no kuilipilila amatiketi ya ndeke! Aba ku maofeshi yakalamba batile: “Natupapa sana ifyo abantu baipeeleshe.” Ilyo munyinefwe umo mu Japan aipwishe uwafumine ku calo cimbi ico ailiile mu kwafwa aba bwananyina kulya, amwaswike ati: “Ifwe na bamunyinefwe mu Japan tuli filundwa fya ‘mubili umo.’ Tulomfwa ububi nga balecula.” Ukutemwa aba bwananyina kulalenga ba Nte ukuibika na mu kapoosa mweo pa kwafwa bamunyinabo. *—1 Yoh. 3:16.
11 Abashili ba Nte nabo balatasha pa mulimo tubomba. Ku ca kumwenako, mu 2013, ilyo kwaponene akayofi mu Arkansas, ku America, inyunshipepala imo yalandile pa fyo ba Nte bayangufyenye ukwafwilisha abaponenwe na kayofi. Yatile: “Ba Nte balateyanya bwino sana aba kwafwa abaponenwa na masanso ica kuti nga kwaba amasanso balabomba bwino sana.” Nga filya fine Paulo alandile, ‘tulapeela ifingi’ ku ba bwananyina abakabila ubwafwilisho.
12-14. (a) Mulandu nshi cacindamina ukwafwa abaponenwa na masanso ukutendeka ukulongana no kushimikila? (b) Finshi bamo balandapo ifilanga ubusuma bwaba mu kutwalilila ukulongana no kushimikila?
12 Ica butatu, tulaafwa abaponenwa no tuyofi ukutendeka ukushimikila no kulongana. Mulandu nshi ukucita ifi kwawamina? Paulo atile abapokelela ubwafwilisho ‘balatasha sana Lesa.’ (2 Kor. 9:12b) Icisuma sana ico abapokelela ubwafwilisho bengacita pa kutasha Lesa, kutendeka ukulongana no kushimikila ilyo line fye! (Fil. 1:10) Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa mu 1945 lwatile: “Paulo alisuminishe . . . bamunyinefwe ukupoka imisangulo pantu yaleafwa . . . bamunyinefwe abalecula ukukwata ifyo balekabila pa kuti baleba na maka ya kubomba umulimo wa kwa Yehova uwa kushimikila.” Uyu e mulandu umo wine uo na ifwe twafwila bamunyinefwe. Nga batendeka ukushimikila, bamunyinefwe balakoseleshiwa e lyo balakoseleshako na bambi.—Belengeni 2 Abena Korinti 1:3, 4.
13 Umfweni ifyo bamo abo bayafwile bakoseleshiwe ilyo batendeke ukushimikila. Munyinefwe umo atile: “Ulupwa lwesu lwalyumfwile bwino sana ilyo twaile mu kushimikila. Ilyo twaleshimikila, twale-esha ukusansamushako bambi, ne ci calelenga twilasakamikwa sana.” Nkashi umo atile: “Ukushimikila kwalengele nilatontonkanya pa fyaonaike mu ncende yesu kabili kwalengele nilasakamikwa.” Nkashi umbi atile: “Nangu ca kutila ifyacitike fyalimpeseshe amano, ukushimikila kwalyafwile ulupwa lwesu ukubika amano ku fyacindama. Ukwebako abantu bambi pa calo cipya ico tulolela kwalengele twacetekela sana ukuti ifintu fyonse fikaba ifipya.”
14 Cimbi ico abaponenwa no tuyofi bakabila sana, kutendeka ukulongana bwangu bwangu. Umfweni icacitikile ba nkashi Kiyoko, abali mupepi ne myaka 60. Ilyo kwacitike icinkukuma icaletele amabimbi, fyonse ifyo bakwete fyalyonaike, bashele fye ne fyo bafwele. Tabaishibe ifyo bali no kulaikala. Eluda abebele ukusangwa ku kulongana ukwabelele muli motoka yakwe. Ba Kiyoko batile: “Ine na nkashi umbi e lyo no yu eluda no mwina mwakwe, twalonganine muli motoka. Nangu ca kuti twalongene abanono, nalilekele ukutontonkanya pa cinkukuma icacitike kabili na masakamika nakwete yalipwile. Kulya kulongana kwalengele namona ifyo ukuba na ba bwananyina kwacindama.” Nkashi umbi alandile pa kulongana uko asangilweko pa numa fye ya cinkukuma ati: “Kwalingafwile ukushipikisha!”—Rom. 1:11, 12; 12:12.
Ukwafwa Abaponenwe na Kayofi Kulalenga Twapaalwa
15, 16. (a) Bushe Abena Kristu mu Korinti na mu ncende shimbi bapaalilwe shani mu kwafwa abaponenwe no tuyofi? (b) Inga ifwe muno nshiku tupaalwa shani muli uyu mulimo?
15 Ilyo Paulo alelanda pali uyu mulimo, aebele abena Korinti pa mapaalo ayo bena na Bena Kristu bambi bali no kukwata nga balebombako uyu mulimo. Atile: “Ilyo balepepa amapepo ya kumupapaatilako [Abena Kristu abaYuda, abo ba-afwile mu Yerusalemu] balafwaisha no kumumona pa mulandu wa cikuuku ca cipesha amano Lesa amukwatila.” (2 Kor. 9:14) Bukapekape bwa Bena Kristu bwalengele Abena Kristu abaYuda ukulapepelako bamunyinabo mu Korinti, pamo na bena Fyalo, e lyo bwalengele no kuti babatemwe sana.
16 Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa December 1, 1945, lwalandile pa fyo Paulo asosele pa busuma bwa mulimo wa kwafwa abaponenwa na masanso ati: “Nga ca kutila abantu ba kwa Lesa bayafwa Abena Kristu banabo abalekabila ubwafwilisho, kulaba ukwikatana sana!” Na muno nshiku ifi e ficitika. Eluda umo uwabombeleko umulimo wa kwafwa abaali ku ncende iyabundile atile: “Uyu mulimo walengele natemwana sana na bamunyinane.” Nkashi umo uwatashishe sana pa fyo bamwafwile atile, “Aba bwananyina e cintu cawamisha twakwata icitwafwa ukwelenganya ifyo cikaba ilyo Paradaise ikesa.”—Belengeni Amapinda 17:17.
17. (a) Bushe amashiwi yaba pali Esaya 41:13 yafikilishiwa shani ilyo tuleafwa abaponenwe no tuyofi? (b) Landeni pali fimo ifilanga ukuti ukwafwa abaponenwa no tuyofi kulalenga Yehova ukucindikwa no kulenga aba bwananyina ukwikatana. (Belengeni na kabokoshi kaleti “ Bamunyinefwe mu Fyalo Fyalekanalekana Balaafwa Abaponenwa na Masanso.”)
17 Abaya mu kwafwa abaponenwa na kayofi nga bafika uko kaponene, bamunyinefwe abasanshilwe balamona ifyo amashiwi ya kwa Lesa yafikilishiwa ayatila: “Ine, ne Yehova Lesa obe, ndeikata ukuboko kobe ukwa ku kulyo, ndekweba ati, ‘Witiina. Ine nkakwafwa.’” (Esa. 41:13) Nkashi umo uwapuswike ilyo kwali ubusanso atile: “Nalyumfwile ububi sana ilyo namwene ifyo ifintu fyaonaike, lelo Yehova alingafwile. Teti nkumemo ukulondolola ifyo aba bwananyina bangafwile.” Baeluda babili balilembele pa fyo aba mu cilonganino ico babamo baumfwile ilyo kwali akayofi ku ncende baleikala, batile: “Icinkukuma calengele aba bwananyina baba sana no bulanda, lelo Yehova alitwafwile ukupitila muli bamunyinefwe. Twalibelengeleko ku numa pa mulimo wa kwafwilisha abaponenwa na masanso, lelo twali-imwenene na menso uko bamunyinefwe balebomba uyu mulimo.”
Bushe te Kuti Mutemwe Ukubombako uyu Mulimo?
18. aponenwa no tuyofi? (Belengeni na kabokoshi kaleti: “ Umulimo uwa Bafwile Ukusala Bwino Ifya Kucita.”)
18 Bushe kuti mwatemwa ukuba ne nsansa isho abafwilisha abaponenwa no tuyofi bakwata? Nga kuti mwatemwa, mulingile ukwishiba ukuti ababombako umulimo wa kukuula Amayanda ya Bufumu e bo basala ukubomba uyu mulimo. E ico ebeni baeluda ukutila kuti mwatemwa ukusaina formu ya kwipushishapo ukulabombako uyu umulimo. Eluda uwabomba sana umulimo wa kwafwa abaponenwa na masanso atile: “Tamulingile ukuya ku ncende ukuli ubusanso ilyo aba mu Komiti Iyafwilisha Abasanshilwe bashilamweba ukuya.” Nga mwaya ukwabula ukumweba, kuti kwaba icimfulumfulu pa kubomba uyu mulimo.
19. Bushe ababombako umulimo wa kwafwa abaponenwa no tuyofi balanga shani ukuti tuli basambi ba cine aba kwa Kristu?
19 Ukwafwa abaponenwa no tuyofi cintu cimo icikalamba icilanga ukuti tulomfwila ifunde Kristu atupeela ilya kuti ‘tuletemwana.’ Nga twaba no ku ukutemwa, tulanga ukuti tuli basambi ba cine aba kwa Kristu. (Yoh. 13:34, 35) Ala twalipaalwa pa kukwata aba bwananyina abengi nga nshi abacindika Yehova ilyo baleafwa bamunyinabo abatwalilila ukwafwilisha Ubufumu bwa kwa Lesa!
^ par. 3 Ici icipandwa cilelanda pa mulimo wa kwafwa aba bwananyina abaponenwa no tuyofi. Lelo ilingi tulaafwa na bashili ba Nte.—Gal. 6:10.
^ par. 5 Paulo abomfeshe ishiwi lya di·aʹko·nos (umubomfi) ilyo alelanda pa “babomfi batumikila.”—1 Tim.3:12.
^ par. 10 Belengeni icipande citila “Ukwafwilisha Ulupwa Lwesu Ulwa Basumina mu Bosnia,” icaba mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa November 1, 1994, pa mabula 23-27.
