Ukulingana na Baibolo

Ukwetetula Ukwabamo Ubunonshi

“LEKENI FIBE IFYASUMINISHIWA KU CINSO CENU IFYEBO FYA MU KANWA KANDI NA MATONTONKANYO YA MUTIMA WANDI, MWE YEHOVA, ICILIBWE CANDI ICASANSUKA, KABILI UMULUBUSHI WANDI.”—AMALUMBO 19:14.

BUSHE “ukwetetula” kupilibula nshi kuli imwe? Nga mwasumina ifisambilisho fya mipepele ya ku Asia, napamo kuti mwasumina ukuti ukwetetula kulaleta amatontonkanyo ayaumfwika nelyo kulapeela ukubuutusha kwaibela. Ukwetetula kwa mu mipepele ya buBuddha kwakoselesha ukuleka ukutontonkanya pa cili conse. Imisango imbi iya kwetetwilamo casoswa ukuti ilafika bwangu mu matontonkanyo yenu “icine ca bantu bonse icabamo kwishiba.”

Ukulingana na Baibolo ukwetetula kwalipusanako kuli uku kutontonkanya. Mu nshila nshi? Tontonkanyeni pa ca kumwenako ca mu Baibolo ica muntu we shina lya Isaki, uwakwete fingi ifya kwetetula ilyo ali ne myaka 40. Ukutendeka 24:63 kutila: “Kabili pa nshita ya cungulo Isaki alifumine ku kwetetula mu mpanga.” Tapali umulandu uwa kutunganishisha ukutila Isaki taletontonkanya pa cili conse, nelyo ukuti aletontonkanya fye pa lwa ‘cine ca bantu bonse icabamo ukwishiba’ icishalondoloka. Ukwabulo kutwishika Isaki alikwete ifyo aletontonkanyapo mu kulungatika, pamo nge nshita yakwe iya ku ntanshi, imfwa ya banyina, nelyo aletontonkanya pa wali no kuba umukashi wakwe. Alibomfeshe inshita yakwe mu cungulo bushiku ukwetetula, nalimo pali iyi milandu iyacindama. Mu Baibolo, ukwetetula kwacila pa kwelenganya fye.

Mu Kwetetula Mwaba Ifingi

Tontonkanyeni pa ca kumwenako ca kwa kemba wa malumbo Davidi. Aponenwe na mafya ayamoneke nga  yashingacimfiwa, kabili alishibe bwino kuti ngo muntu uushapwililika alekabila ukwafwa ukufuma kuli Lesa pa kwenda mu bulungami. Cinshi icatungilile Davidi muli iyi mibele yayafya? Nge fyo calembwa pa Amalumbo 19:14, Davidi atile: “Lekeni fibe ifyasuminishiwa ku cinso cenu ifyebo fya mu kanwa kandi na matontonkanyo ya mu mutima wandi, mwe Yehova, Icilibwe candi icasansuka, kabili Umulubushi wandi.” Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa pano “ukwetetula” lyafuma kwi shiwi ilipilibula ukuti “ukutontonkanishisha mu mutima.” Icine cine, Davidi “aletontonkanya” pa lwa kwa Yehova, incitilo shakwe, imilimo yakwe, amafunde yakwe, no bulungami bwakwe.—Amalumbo 143:5.

Cimo cine na Bena Kristu ba mu kubangilila, na bo balimwene ukuti ukupaatulako inshita ya kwetetula pa fintu fya ku mupashi lubali lwa kupepa kwa cine. Umutumwa Paulo afundile ukuti: “Tontonkanyeni fyonse ifya cine, fyonse ifya mucinshi, fyonse ifya bulungami, fyonse ifya musangwela, fyonse ifyayemba, fyonse ifya mutembo, nga kwabe ca busuma, nga kwabe ca kutasha, tontonkanyeni ifi fintu.” (Abena Filipi 4:8) Kwena, pa kutontonkanya ifya kukuulilila, “ifi fintu” ifyalandwapo na Paulo filingile intanshi ukwingila muli ifwe pa nshita shimo. Kuti fyaingila shani?

Kemba wa malumbo atwasuka. Pa Amalumbo 1:1, 2 tubelengapo ukuti: “Alishuko muntu uushendela mu mano ayapanda ababifi . . . lelo mu malango ya kwa Yehova e mwabo kubekwa kwakwe, ne fili mu malango yakwe afitontonkanya akasuba no bushiku.” Icine cine, kemba wa malumbo alebelenga amalango ya kwa Lesa lyonse. Pa kucite ci lyena kuti aetetula pa fyo asambilile pali Kabumba.

Ukwetetula Lelo

Ukubelenga Baibolo kwalicindama nga nshi, lelo pa numa ya kubelenga, tulingile ukwetetula, “ukutontonkanyapo,” pa co tubelengele. Pamo nge fyo ukusungulula kwa fya kulya kulafwaikwa pa kuti imibili yesu imwenemo apakalamba mu fya kulya tulya, ukwetetula kulafwaikwa pa kusungilila ifyo tubelenga mu Baibolo. Ukwetetula kwalinga kulabomba ifingi ukucila na pa kufumya fye amatontonkanyo yabipa mu mutwe. Kabili kulatulengo ukutontonkanya pa lwa kusange fyasuko fyashimpwa pali Baibolo ku mafya tukwata. Ukwetetula kwa musango yu kuti kwatwafwilisha mu kucimfya amasakamika ya cila bushiku.—Mateo 6:25-32.

Kemba wa malumbo Davidi alishibe umulimo uo ukwetetula kubomba pa kusekesha Lesa. Atile: “Akanwa ka walungama kalanda amano [mu kapoopo, NW].” (Amalumbo 37:30) Icine cine, ukwetetula kwaba ca kwishibilako kapepa wa busumino. Ukumonwa abalungama kuli Lesa caba lipaalo icine cine, kabili cilaleta ubunonshi lwa ku mupashi. Ku ca kumwenako, Baibolo itila: “inshila ya balungami yaba ngo lubuuto ulwabalika, ululeya no kubuuta kasuka akasuba kasaama.” (Amapinda 4:18) E co, Umwina Kristu wa cumfwila ‘uulanda ifya mano mu kapoopo’ kuti aenekela ukulakula mu kwishiba Baibolo.

Na kabili Baibolo ikonkomesha Abena Kristu ukwetetula pa ncito yabo iya mu Malembo. Umutumwa Paulo aebele Timote ukuti: “Ube no mute [“tontonkanya sana,” NW] ku fintu ifi, ikala muli ifyo, ukuti ukulunduluka kobe kumoneke kuli bonse. Uimone we mwine, ne sambilisho lyobe; ikalilila muli ifi fintu; pantu pa kucite fyo, ukaipususha we mwine na balekuumfwa.” (1 Timote 4:15, 16) Icine cine, ifyo tusosa ne fyo tucita kuti fyakuma sana bambi.

Ukwabula ukutwishika, twalikwata imilandu iingi iya kulatontonkanishisha pa fintu ifyakatama. Calicindama ukulatontonkanya pa fyo twapitamo ku numa, pa fya ndakai, na pa fya ku ntanshi. Lelo pali fyonse, ukwetetula kwesu kukatubuutushiwa apakalamba nga amatontonkanya yesu yatontomesha pa mano ya kwa Kabumba wesu, Yehova Lesa.

[Icikope pe bula 29]

“Uutontonkanya,” cabashilwe na Rodin