“Nshifwaya Ukulatontonkanya Sana pa Bulwele Nalwala”
“Nalefilwa ukuilalila no kuimina pa busanshi. Naleumfwa ubukali pa kwenda. Pa mukoshi paleisalika ica kuti nalefilwa ukunwa umuti wakuleshako ubukali. Nalekwata ifilonda ifishalepola, ica kuti ifilonda fimo fyalebola no kubola. Nalikwete ifilonda mu mala kabili nalekwata sana inungulila. Nshaishibe icalelenga fyonse ifi. Nali fye ne myaka 10.” —E fyalandile Elisa.
AMALWELE ya scleroderma nelyo “ukukosa kwa nkanda,” yaliseka sana ica kuti abantu mwi sonde lyonse abalwala aya malwele balifika mupepi na 2.5 milioni. Umusango wa ubu bulwele uwaseeka mu bana bawita ukuti localized scleroderma, ubu bulwele bulalenga inkanda yakosa.
Nomba ilyo Elisa ali ne myaka 10, ena bamusangile no bulwele beta ukuti systemic scleroderma, ubu bulwele bwalibipa pantu te nkanda fye bwikata lelo bulekata ne filundwa fya mu kati ka mubili pamo nga, imfyo, umutima, pwapwa, e lyo na mala. Badokota batile umuti balepeela Elisa wali no kulenga aikalako fye imyaka 5. Nomba napapita imyaka 14 kabili Elisa epo acili. Nangu ca kuti taapola, aliba ne nsansa. Abalemba Loleni! balanshenye na Elisa pa bulwele alwala e lyo ne cimwafwa ukushipikisha.
Ni lilali waishibe ukuti walilwala ubu bulwele?
Ilyo nali ne myaka 9, nali-icenene pa nkonkoni, kabili icilonda calekalipa nga nshi. Icilonda tacalepola lelo calekulilako fye. Ilyo bampimine umulopa basangile ukuti nalikwata systemic scleroderma. Pa mulandu wa kuti ubulwele bwaleilako fye pa muulu, twalingile ukufwaya dokota uwaishiba sana ukundapa ubu bulwele.
Bushe mwalimusangile dokota?
Ee twalimusangile. Dokota aebele abafyashi bandi ukuti pa kuti ubu bulwele buleke ukukulilako, bali no kumbika pa muti (chemotherapy). Uyu umuti wali no kulenga njikaleko imyaka 5, no kubako eyefilya. Icabipileko fye ca kuti uyu muti wali no kulenga umubili wandi ulefilwa ukuicingilila ku malwele, ica kuti nangu fye cifine kuti canjipaya.
Kwena ico tacacitike, te fyo?
Ee, epo ncili! Nalyo line ilyo nali ne myaka nalimo 12, mu cifuba mwalekalipa icabipisha ica kuti pa kuti ng’umfweko fye bwino palepita amamineti 30, e lyo limo mwalekalipa ifi fine imiku ibili mu bushiku bumo. Ala mwalekalipa ica kuti nalepuunda.
Cinshi calelenga ifyo?
Badokota basangile ukuti insandensande sha kashika ishisenda umwela wa oxgyne shalicepele sana ica kuti umutima walebombesha pa kupompa umulopa ukutwala ku bongo. Pa numa ya milungu iinono, umuti bampeele walengele ubu bwafya ukucepako. Nomba pali ilya nshita, nalentontonkanya ukuti icili conse kuti cancitikila ubushiku ubuli bonse. Naleumfwa ububi sana, pantu tapali ico nali no kucita pa kuti impole.
Apo napapita imyaka 14 ukutula apo bakusangila no ubu bulwele, bushe pali ino nshita umfwa shani?
Ncili ndakalipwa, kabili ndalwala amalwele na yambi pa mulandu wa ubu bulwele bwa scleroderma. Pali aya malwele paba na ifilonda fya mu mala, ubulwele bwa kuli pwapwa ubulenga ndefilwa ukupema bwino, e lyo no kukwata sana inungulila. Na lyo line, nshikalila fye ukulaililila ubulanda nelyo ukulatontonkanya fye pa bulwele nalwala. Nalikwata ifya kucita na fimbi.
Finshi ifyo ucita?
Nalitemwa ukulenga, ukubila ifya kufwala, no kupanga ifibeekobeeko. Apo ndi Nte ya kwa Yehova, umulimo uwacindama sana uo momba wa kusambilishako bambi ifya mu Baibolo. Nga nafilwa ukuya mu kushimikila ku mayanda ya bantu, ndabombako na ba Nte bambi abakwata abo basambilisha Baibolo abekalila ku ncende njikalila. Na ine nalikwata abantu nsambilisha Baibolo. Ukushimikilako bambi kulalenga ndeba ne nsansa.
Mulandu nshi ushimikilako bambi ilyo iwe we mwine walikwata amafya?
Nalishiba ukuti amashiwi nanshanya na bantu yalicindama sana kabili kuti yabafwa. Na kuba, nga ndeyafwako bambi ndomfwa bwino sana. Ng’umfwa kwati nshalwala! Nga ndelanda na bantu, ndalabako na kubulwele bwandi.
Bushe Baibolo ikwafwa shani ukuba ne nsansa?
Baibolo ilanjibukishako ukuti amacushi nakwata, e lyo nayo abantu bambi bakwata ya pa nshita fye iinono. Pa Ukusokolola 21:4 patila pa nshita yalinga Lesa “akafuuta ifilamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko na kabili, takwakabe no kuloosha nangu ukuteta nangu ukukalipwa na kabili.” Ukulatontonkanya pa malembo ya musango yu kulalenga nashininkisha ukuti ifyo Lesa alaya abalwala amalwele ayashipola e lyo na bantu fye bonse fikacitika.