1. Mumfwa shani pa kusambilila pa masesemo yaba mu Baibo?

 MUNYINEFWE umwaice Ben alandile ukuti: “Nalitemwa ukusambilila pa masesemo yaba mu Baibo.” Bushe na imwe mwalitemwa ukusambilila pa masesemo, nelyo mutontonkanya ukuti amasesemo yaba mu Baibo yalikosa ukumfwa? Nelyo kuti mwalaumfwa kwati ukubelenga pa masesemo kulatendwisha. Na lyo line, nga mwatontonkanya pa mulandu Yehova abikile amasesemo mu Baibo, kuti mwalafwaisha nga nshi ukuyabelenga.

2. Finshi twalasambilila muli cino cipande?

² Muli cino cipande twalasambilila umulandu tulingile ukusambilila amasesemo yaba mu Baibo ne fyo twingacita pa kuyasambilila. Twalaisasambilila na pa masesemo yabili ayaba mwi buuku lya kwa Daniele, twalaisamona ne fyo ukumfwikisha aya masesemo kwingatwafwa muno nshiku.

3. Cinshi tulingile ukucita pa kuti tumfwikishe amasesemo yaba mu Baibo?

³ Tulingile ukulomba ukuti batwafwe pa kuti tumfwikishe amasesemo yaba mu Baibo. Natulandeko pa ca kumwenako. Elenganyeni ukuti mwaya ku cifulo cimo uko mushaishiba bwino. Nomba uo muli nankwe ena alishiba bwino iyo ncende. Naishiba bwino uko muli kabili naishiba no musebo mule-endamo uko waya. Ukwabula no kutwishika kuti mwatemwa ukuti cibusa wenu acisumina ukumushindika! Ifi fine e fyo na Yehova aba. Aba kwati ni ulya cibusa. Alishiba bwino inshita tulipo e lyo ne fikacitika ku ntanshi. Kanshi pa kuti tumfwikishe bwino amasesemo yaba mu  Baibo, tulingile ukumulomba ukuti atwafwe.—Dan. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20.

4. Mulandu nshi Yehova alekele abaume ukulemba amasesemo mu Baibo? (Yeremia 29:11) (Moneni ne cikope.)

⁴ Nga filya fine abafyashi bafwaya abana babo ukwikala bwino, e fyo na Yehova na o afwaya ukuti abana bakwe bakekale bwino ku ntanshi. (Belengeni Yeremia 29:11.) Nomba ukupusanako ku bafyashi abantunse, Yehova ena aleshiba ifili no kucitika ku ntanshi kabili ifyo atweba e ficitika. Yehova alisalile abaume ukulemba amasesemo mu Baibo pa kuti twishibe fimo ifyacindama ifili no kucitika ku ntanshi ilyo tafilacitika. (Esa. 46:10) Kanshi amasesemo yaba mu Baibo bupe ubusuma ubo Shifwe wa ku muulu Yehova atupeela. Nomba kuti mwashininkisha shani ukuti amasesemo yaba mu Baibo yakafikilishiwa ku ntanshi?

5. Finshi abaice bengasambilila ku fyacitike kuli ba Max?

⁵ Ba Nte abaya ku masukulu balasangwa na bantu abashacindika ifyaba mu Baibo. Ifyo aba bantu balanda ne fyo bacita kuti fyalenga ba Nte abali pa sukulu batendeka ukutwishika ifyo Baibo ilanda. Natulandeko pa fyacitike kuli munyinefwe Max. Atile: “Ilyo nali umwaice, natendeke ukulatwishika nga ca kuti ifyo abafyashi balensambilisha fyali fya cine e lyo no kuti Baibo yafuma kuli Lesa.” Finshi abafyashi ba ba Max bacitile? Ba Max batile: “Tabafulilwe nangu ca kuti nalishibe ukuti balisakamene.” Abafyashi ba ba Max babomfeshe Baibo pa kwasuka. Ba Max nabo balicitilepo fimo. Finshi bacitile? Batile: “Nalitendeke ukusambilila pa masesemo yalembwa mu Baibo ne mwine kabili nale-ebako na baice banandi ifyo nalesambilila.” Finshi fyacitike ilyo ba Max batendeke ukusambilila amasesemo abene? Batile: “Naishileshininkisha ukuti Amalembo yonse yafuma kuli Lesa.”

6. Cinshi mulingile ukucita nga muletwishika, kabili mulandu nshi mulingile ukucitila ifyo?

⁶ Nga filya cali kuli ba Max, nga ca kuti na imwe mwatendeka ukutwishika ukuti ifyo Baibo ilanda e cine, tamufwile ukumfwa ububi. Lelo mufwile ukucitapo fimo. Ukutwishika kwaba kwati ni ngalawa. Nga ca kuti mwashileka, kuti shaonaula ne cipe ica mutengo. Pa kuti mwikwata ingalawa, e kutila ukutwishika, mufwile ukutontonkanya pali ici cipusho, ‘Bushe nalisumina ukuti ifyo Baibo ilanda pa fikacitika ku ntanshi fya cine?’ Nga tamwashininkisha ukuti ifyo Baibo ilanda pa fikacitika ku ntanshi fya cine, lyena mulingile ukutendeka ukubelenga pa masesemo ayafikilishiwa muno nshiku. Kuti mwacita shani ifi?

7. Finshi Daniele alecita ifyalengele aleumfwikisha amasesemo? (Daniele 12:10) (Moneni ne cikope.)

⁷ Kuti twapashanya ifyo Daniele alecita ilyo tulebelenga amasesemo yaba mu Baibo. Daniele alishibe umulandu alebelengela amasesemo. Alefwaya ukwishiba icine. Na kabili ali uwaicefya, alishibe no kuti Yehova ali no kumwafwa ukumfwikisha amasesemo yali mu Baibo nga aba cibusa wakwe kabili alamumfwila. (Dan. 2:27, 28; belengeni Daniele 12:10.) Alilangile ifyo ali uwaicefya ilyo aleshintilila pali Yehova pa kuti alemwafwa. (Dan. 2:18) Daniele na kabili alefwailisha ilyo alebelenga amasesemo. Alefwailisha pa masesemo yamo mu Malembo ayaliko pali ilya nshita. (Yer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Bushe kuti mwapashanya shani Daniele?

8. Mulandu nshi cafisha kuli bamo ukusumina ukuti amasesemo yaba mu Baibo ya cine, nomba finshi tulingile ukucita?

 ⁸ Muletontonkanya pa co mulebelengela ubusesemo. Bushe ico mulefwaila ukubelengela ubusesemo ni co mulefwaya ukwishiba icine? Nga e mulandu mulefwaila ukubelengela ubusesemo, ninshi Yehova akalenga mukomfwikishe ifyo mulebelenga. (Yoh. 4:23, 24; 14:16, 17) Na lyo line, abantu bamo balakwata imilandu imo iyo babelengela ubusesemo. Bamo kuti babelenga ubusesemo pa kuti fye bafwaye ifishinka ifilelangilila ukuti Amalembo tayafuma kuli Lesa. Batontonkanya ukuti nga basanga ukuti Amalembo tayafuma kuli Lesa, kuti baisalilapo abene icisuma ne calubana. E ico kanshi tufwile ukukwata imilandu iisuma iya kubelengela amasesemo. Kwaliba imibele tulingile ukukwata pa kuti tumfwikishe amasesemo yaba mu Baibo.

9. Mibele nshi tulingile ukukwata pa kuti tumfwikishe ubusesemo bwaba mu Baibo? Londololeni.

⁹ Muleicefya. Yehova alilaya ukwafwa bonse abaicefya. (Yako. 4:6) Kanshi tulingile ukulapepa pa kuti tumfwikishe ubusesemo bwaba mu Baibo. Nga twali-icefya, tukalaumfwila no musha wa cishinka kabili uwashilimuka uo Yehova abomfya pa kutupeela ifya kulya fya ku mupashi pa nshita yalinga. (Luka 12:42) Yehova te Lesa wa cimfulunganya, kanshi e mulandu wine abomfesha umusha wa cishinka pa kuti tumfwikishe icine icaba mu Cebo cakwe.—1 Kor. 14:33; Efes. 4:4-6.

10. Finshi mwasambilila ku fyo ba Esther bacitile?

¹⁰ Mulefwailisha. Saleni ubusesemo mwatemwa, lyena fwailenipo ifyebo pali ubo busesemo. Ifi e fyo bankashi Esther bacitile, balefwaya sana ukwishiba pa masesemo ayalelanda pa kwisa kwa kwa Mesia. Batile: “Ilyo nali ne myaka 15, nalitendeke ukufwailisha ifyebo ifyalelangilila ukuti ubu busesemo bwalembelwe ninshi Yesu talaisa.” Ifyo basambilile ilyo balebelenga mu fimfungwa fya muli Bemba Wafwa, fyalilengele bashininkisha ukuti aya masesemo ya cine. Batile: “Fimo ifimfungwa fyalembelwe ilyo Kristu talaisa pano isonde, kanshi amashiwi ayali muli ifi fimfungwa yafumine kuli Lesa.” Ba Esther batile: “Nalingile ukubelenga aya masesemo imiku iingi pa kuti ningomfwikisha.” Baliba ne nsansa pa fyo baleipeelesha. Pa numa ya kubelenga pa masesemo ayengi ayaba mu Baibo, ba Esther batile: “Nalicetekela ukuti fyonse ifyaba mu Baibo fya cine.”

11. Mulandu nshi cacindamina ukushininkisha ukuti Baibo ya cine?

¹¹ Nga twamona ifyo amasesemo yamo ayaba mu Cebo ca kwa Lesa yafikilishiwa, tulacetekela sana Yehova kabili tulacetekela ne fyo acita pa kututungulula. Na kabili amasesemo ya mu Baibo yalalenga twaba ne subilo te mulandu na mafya twingakwata. Katulandeko pa masesemo yabili ayo Daniele alembele ayalefikilishiwa muno nshiku. Ukumfwikisha aya masesemo kuti kwalenga twalasalapo bwino ifya kucita.

12. Finshi amakasa ya cela ‘ayatobenkana ne bumba lya matipa’ yemininako? (Daniele 2:41-43)

¹² Belengeni Daniele 2:41-43. Mu cimonwa ico Daniele ailwile, Imfumu Nebukadnesari yamwene amakasa ya cimpashanya ‘ayatobenkana ne bumba lya matipa.’ Nga twalinganya ubu busesemo  ku masesemo yambi ayaba mwi buuku lya kwa Daniele e lyo na yaba mwi buuku lya Ukusokolola, kuti twatila amakasa yemininako icalo ca United States e lyo ne calo ca Britain, ababombela pamo. Kabili ifi fyalo e fyalo fyakwatisha amaka pali ino nshita. Ilyo Daniele alelanda pali ubu buteko bwakwatisha amaka, atile ubu “bufumu bukaba ubwakosa lubali na lubali ubwanaka.” Mulandu nshi bwali no kubela lubali ubwanaka? Pantu abantu buteka abo ibumba limininako balalenga bwiba na maka nga ya cela. b

13. Finshi tusambilila kuli ubu busesemo?

¹³ Tulasambilila icine icacindama ku cimpashanya ico Daniele alondolwele. Na kabili kuti twasambilila ifingi ku makasa ya cimpashanya. Ica kubalilapo, ubuteko bwa Anglo-America bwalilanga ukuti bwalikwatisha amaka mu fintu ifingi. Ku ca kumwenako, ubuteko bwa Anglo-America e bwacimfishe ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo ne Nkondo ya Calo iya Bubili. Na lyo line, amaka ayo ubu buteko bwakwata yaliya yalepwa pantu abo buteka balalwishanya abene beka kabili balalwisha no buteko bwine. Icalenga bubili, ubuteko bwa Anglo-America e bwakulekeleshako ukuteka ilyo Yehova talaonaula amabuteko ya bantunse. Nangu ca kuti amabuteko yambi limo yalalwishanya no buteko bwa Anglo-America, tayakafumyepo ubu buteko. Pantu “ilibwe” ilimininako Ubufumu bwa kwa Lesa likashonaula amakasa ya cimpashanya ayemininako ubuteko bwa Anglo-America.—Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. Bushe ukumfwikisha ubusesemo ubulanda pa makasa ya cela ne bumba kuti kwatwafwa shani ukusalapo bwino ifya kucita?

¹⁴ Bushe mwalishininkisha ukuti ubusesemo bwa kwa Daniele ubulanda pa makasa ya cela e lyo ne bumba bwa cine? Nga mwalishininkisha, ninshi mufwile ukutontonkanya pa fyo mutungulula ubumi bwenu pali ino nshita. Tamwakulafwaisha ukukwata ifyuma pantu namwishiba ukuti cino calo cabipa cili no konaulwa nomba line. (Luka 12:16-21; 1 Yoh. 2:15-17) Ukumfwikisha ubu busesemo kukalenga mukamone umulandu cacindamina ukubomba umulimo wa kubila imbila nsuma e lyo no kusambilisha. (Mat. 6:33; 28:18-20) Pa numa ya kubelenga ubu busesemo, kuti mwatontonkanya pali ici cipusho, ‘Bushe ifyo nsalapo ukucita filalangilila ukuti nalicetekela ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa buli no konaula amabuteko ya bantunse?’

15. Bushe imfumu ya ku kapinda ka ku kuso ne mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo imininako bani muno nshiku? (Daniele 11:40)

¹⁵ Belengeni Daniele 11:40. Ibuuku lya kwa Daniele icipandwa 11 lyalilanda pa mfumu shibili nelyo amabuteko yabili ayalwishanya. Nga twalinganya ubu busesemo ku masesemo yambi aya mu Baibo, tuleshiba ukuti “imfumu ya ku kapinda ka ku kuso” imininako icalo ca Russia e lyo na bacitungilila. Lyena “imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo” imininako ubuteko bwa Anglo-America. c

16. Mafya nshi ayo abantu ba kwa Lesa abatekwa ne “mfumu ya ku kapinda ka ku kuso” bakwata?

¹⁶ Abantu ba kwa Lesa abo “imfumu ya ku kapinda ka ku kuso” iteka balabasansa icine cine. Inte sha kwa Yehova bamo balaboma no kubakaka mu cifungo pa mulandu ne fyo basuminamo. Ifi “imfumu ya ku kapinda ka ku kuso” icita, taitinya aba bwananyina lelo e lyo ilengelako icitetekelo cabo cakoselako. Mulandu nshi icitetekelo ca ba bwananyina cikoselako ilyo balebacusha? Ni co aba bwananyina balishiba ukuti filya babacusha filafikilisha  ubusesemo ubo Daniele alembele. d (Dan. 11:41) Ukwishiba ifi kuti kwalenga twaba ne subilo ilyakosa kabili twatwalilila aba cishinka kuli Yehova.

17. Mafya nshi ayo Inte sha kwa Yehova abatekwa ne “mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo” bakwata?

¹⁷ “Imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo” nayo yalisanshilepo abantu ba kwa Yehova. Ku ca kumwenako, mu myaka ya ba 1900, bamunyinefwe abengi balibakakile mu fifungo e lyo na bana ba ba Nte balibatamfishe amasukulu pa mulandu ne fyo basuminamo. Mu myaka ya nomba line, kulaba ificitika ifilenga cakosela Inte sha kwa Yehova abengi abatekwa ne mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo ukuba aba cishinka ku Bufumu bwa kwa Lesa. Ku ca kumwenako, nga kuli ukusala kateka, Umwina Kristu kuti atunkwa ukutungilila akabungwe kamo aka mapolitiki nelyo ukutungilila umuntu umo ukuti bamusale ukuba kateka. Nalimo Umwina Kristu te kuti aleya na mu kusala, lelo mu mutima wakwe kuti alatontonkanya ukuti akabungwe ka mapolitiki kamo kuti cawama e  kateka ukucila kambi. Kanshi pa kuti tatuitumpile mu fikansa fya calo, tatufwile ukutungilila akabungwe ka mapolitiki akali konse mu fyo tucita na mu fyo tutontonkanya.—Yoh. 15:18, 19; 18:36.

18. Bushe ifi “imfumu ya ku kapinda ka ku kuso” e lyo ne “mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo” filwishanya, filenga twaumfwa shani? (Moneni ne cikope.)

¹⁸ Abashatetekela ubusesemo bwaba mu Baibo kuti balasakamana sana nga bamona “imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo” ‘ilepunkana’ ne “mfumu ya ku kapinda ka ku kuso.” (Dan. 11:40) Ishi mfumu shibili, shalikwata ifyanso ifingonaula abantu bonse pe sonde. Nomba twalishiba ukuti Yehova takaleke ico ukucitika. (Esa. 45:18) Kanshi filya “imfumu ya ku kapinda ka ku kuso ne “mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo” filwishanya, tafitusakamika. Lelo filakosha fye icitetekelo cesu. Filangilila fye ukuti impela naipalama.

19. Finshi tulingile ukwishiba pa busesemo bwaba mu Baibo?

¹⁹ Tatwaishiba ifyo amasesemo yamo aya mu Baibo yakafikilishiwa. Nangu ni kasesema Daniele wine taishibe ifyo ifyo alembele fyali no kufikilishiwa. (Dan. 12:8, 9) Nomba nga ca kuti tatwishibe ifyo ubusesemo bumo bulepilibula, tacipilibula ukuti tabwakafikilishiwe. Ukwabula no kutwishika, kuti twacetekela ukuti Yehova akatusokolwela ifyo tulingile ukwishiba pa nshita yalinga nga filya fine acitile ku kale.—Amose 3:7.

20. Masesemo nshi aya mu Baibo ayali no kufikilishiwa nomba line, kabili finshi tufwile ukutwalilila ukucita?

²⁰ Abantu bakapunda ukuti kuli “umutende no mutelelwe!” (1 Tes. 5:3) Amabuteko yakasansa ukupepa konse ukwa bufi no kukonaula. (Ukus. 17:16, 17) Kabili bakasansa na bantu ba kwa Lesa. (Esek. 38:18, 19) Lyena inkondo ya Armagedone, inkondo ya kulekelesha ikatendeka. (Ukus. 16:14, 16) Kuti twacetekela ukuti ifi fyonse fili no kucitika nomba line. Nomba ilyo ifi fyonse tafilacitika, natutwalilile ukulatasha Shifwe wa ku muulu ilyo tuleumfwikisha ubusesemo bwaba mu Baibo no kulenga bambi ukulabumfwikisha.