1. Mafya nshi ayo tukwata, lelo cinshi ababomfi ba kwa Yehova aba cishinka bacita ifilenga alesekelela? (Moneni icikope pa muulu.)

NGA fintu mwaishiba bonse tulakwata amafya. Mwe ba bwananyina abengi mwalilwala amalwele ayakalamba. E lyo bambi nangu ca kuti muli bakalamba mulasunga balupwa wenu abakote. Na kabili bambi mulashomboka pa kuti mupekanishishe indupwa shenu ifyo shikabila. Twalishiba no kuti mwe bengi te bwafya bumo ubo mushipikisha, lelo yengi! Kabili mulapoosapo inshita iikalamba, amaka e lyo ne ndalama. Na lyo line, mwalicetekela ukuti nangu cibe shani Lesa akafikilisha ifyo alaya; tamutwishika ukuti ifintu fikaba bwino ku ntanshi. Yehova afwile alasekelela nga nshi!

2. Bushe ilembo lya kwa Esaya 40:29 kuti lyatukoselesha shani, lelo cilubo nshi icikalamba twingapanga?

² Lelo bushe inshita shimo mumfwa kwati amafya yacilamo te kuti mushipikishe? Ifi nga e fyo mumfwa, te imwe mweka mumfwa ifyo. Baibolo ilalanda ukuti na babomfi aba cishinka aba kale ilingi line baleumfwa kwati te kuti batwalilile ukushipikisha amafya. (1 Isha. 19:4; Yobo 7:7) Na lyo line tabanenwike, balelomba ukuti Yehova abapeele amaka ya kushipikisha. Baibolo itila Lesa “apeela amaka ku wanaka.” (Esa. 40:29) Ku ca bulanda, abantu ba kwa  Lesa bamo muno nshiku bamona kwati pa kuti bashipikishe amafya balingile ukufuma mu cilonganino. Bamona kwati imilimo iyo fwe Bena Kristu tubomba cisendo te paalo. E ico balaleka ukubelenga Icebo ca kwa Lesa, ukuya mu kulongana, no kubila imbila nsuma, kabili ifi fine e fyo Satana afwaya ukuti bacite.

3. (a) Kuti twacita shani pa kuti Satana tatunashishe? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipande?

³ Satana Kaseebanya alishiba ukuti nga twabika sana amano ku milimo iyo fwe Bena Kristu tubomba tukaba abakosa, lelo tafwaya ukuti tube abakosa. Kanshi nga ca kuti umubili wanaka na matontonkanyo nayo yanaka, te kwesha ukufuma kuli Yehova. Mulepalama sana kuli ena pantu “akamwikasha, kabili akamukosha.” (1 Pet. 5:10; Yako. 4:8) Muli cino cipande twalalanda pa fintu fibili ifingalenga twabwelela inuma mu mulimo wa kwa Lesa, kabili twalalanda na pa fyo Baibolo ingatwafwa ukushipikisha. Natubalilepo ukulanda pa fyo Yehova atukosha nga fintu Esaya 40:26-31 ilanda.

4. Finshi twingasambilila ku mashiwi yaba pali Esaya 40:26?

⁴ Belengeni Esaya 40:26. Takwaba umuntu uwingapenda intanda shonse mu muulu. Basayantisti batila mu cipinda bushiku umwaba isonde ico beta abati Milky Way mwaba amabilioni ya ntanda nalimo 400. Lelo intanda shonse ishaba muli ici cipinda bushiku Yehova alishinika amashina. Finshi twingasambililako? Ico tulesambililako ca kutila, Yehova nga alibika amano ku fintu ifishipeema, ninshi alibika sana amano kuli imwe mwe bamubombela. Na kuba tamumubombela pa mulandu wa kuti e fyo mulingile fye ukucita, lelo ni co mwalimutemwa! (Amalu. 19:1, 3, 14) Shifwe uwatutemwa alimwishiba bwino sana. ‘Ne mishishi ya ku mitwe yenu yonse aliipenda.’ (Mat. 10:30) Na kabili uwaimbile amalumbo aimbile ati: “Yehova alishiba ulwa nshiku sha ba kaele.” (Amalu. 37:18) Ukwabula no kutwishika Yehova alamona amesho ayo mukwata, kabili kuti amupeela amaka ya kushipikisha.

5. Finshi fingalenga twashininkisha ukutila Yehova kuti atupeela amaka?

⁵ Belengeni Esaya 40:28. Yehova e Ntulo ya bukose. Natulande pa maka ayo apeela akasuba keka fye. Uwaishiba ifya sayansi David Bodanis alandile ati amaka ayo akasuba kafumya pali sekondi imo fye kuti twayalinganya ku maka ayo amabilioni ya mabomba yafumya nga yapuulika. Na umbi uufwailisha asangile ukuti ‘abantu kuti babomfya amaka ayo akasuba kafumya pali sekondi imo fye pa myaka 200,000!’ Bushe kuli uwingatwishika ukutila Uupeela akasuba amaka kuti afilwa ukutupeela amaka ya kushipikisha amafya?

6. Ni mu nshila nshi ikoli lya kwa Yesu lyabela ilyayanguka, kabili finshi tulingile ukulacita nga twaishiba ifi?

⁶ Belengeni Esaya 40:29. Tulaba sana ne nsansa nga tulebombela Yehova. Yesu aebele abasambi bakwe ati: “Sendeni ikoli lyandi.” Kabili atile “Mwalasanga ukutuusha. Pantu ikoli lyandi talyafina, ne cipe candi calyanguka.” (Mateo 11:28-30) Ala aya amashiwi ya cine! Inshita shimo kuti tuleumfwa ukunaka sana ilyo twaima ukuya ku kulongana nelyo mu kubila imbila nsuma. Lelo bushe tumfwa shani nga twabwela? Tulomfwa bwino kabili tulakwata na maka ya kushipikisha amesho. Cine cine ikoli lya kwa Yesu lyalyanguka!

7. Landeni pa cacitike icilanga ukuti ifyaba pali Mateo 11:28-30 fya cine?

⁷ Nkashi uo twalaita ukuti Kayla alilwala ubulwele bwa kupomponteka umubili, no bwa kuba sana no bulanda kabili alilwala mushongo  nelyo umutwe uukalipa sana. Kanshi inshita shimo alafilwa ukuya ku kulongana. Lelo ilyo aibikilisheko aya na ku kulongana, atile: “Ilyashi lyacilalanda pa kufupuulwa. Abacilanda ilyashi bacilanda cikuuku cikuuku kabili bacimoneka ukuti balalangulukilako abantu ica kuti nacilila no kulila ilyo bacilalanda. Nalimwene ukuti nalingile ukulaya mu kulongana.” Alitemenwe sana pantu aliibikilisheko ukuya ku kulongana!

8, 9. Ni mwi Paulo aloseshe ilyo alembele ukuti: “Ilyo ndi uwanaka, e lyo nkwata amaka”?

⁸ Belengeni Esaya 40:30. Nangu twingeshiba ukubomba imilimo iingi, te fyonse twingacita ku maka yesu. Bonse tulingile ukwishiba ici cishinka. Nangu ca kuti umutumwa Paulo ali uwafikapo, tali na maka ya kucita fyonse ifyo alefwaya ukucita. Ilyo aebele Lesa ifyo aleumfwa, Lesa amwaswike ati: “Mu kunaka kobe e mo amaka yandi yamonekesha.” Paulo alyumfwile umo Yehova alosesha, e co alandiile ati: “Ilyo ndi uwanaka, e lyo nkwata amaka.” (2 Kor. 12:7-10) Ni mwi Paulo aloseshe?

⁹ Paulo alilwike ukutila Lesa nga taamwafwile, nga takwete amaka ya kucita fyonse. Umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa e walelenga Paulo akwate amaka. Na kabili walelenga abombe imilimo iyo ashali no kubomba ku maka yakwe. Na ifwe bene e fyo caba. Nga ca kuti Yehova atupeela umupashi wakwe kuti twaba abakosa sana!

10. Bushe Yehova ayafwile shani Davidi ukushipikisha amafya ayo akwete?

¹⁰ Ilingi line Davidi alemona ifyo umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa ubomba. Aimbile ati: “Pa mulandu wa kwafwa kwenu kuti nalwisha ifipondo; kabili ku maka ya kwa Lesa wandi kuti naciluka icibumba.” (Amalu. 18:29) Kwaliba amafya ayaba nge fibumba ayo ‘tushingaciluka’ ku maka yesu; kano Yehova atwafwa.

11. Landeni ifyo umupashi wa mushilo utwafwa ukushipikisha amafya?

¹¹ Belengeni Esaya 40:31. Kapumpe tabomfya amaka yakwe nga ali mu muulu na lintu alelela. Umwela uwakaba e umwimya, ici cilenga elabomfya sana amaka. Kanshi nga mwakwata umulimo uukalamba uo mulemona kwati te kuti muubombe, muleibukisha kapumpe. Mulelomba Yehova ukuti amupeele “kaafwa, umupashi wa mushilo” uwingalenga mwakwata amaka. (Yoh. 14:26) Icawama ca kutila, uyu umupashi kuti watwafwa lyonse ilyo tuleukabila, akasuba no bushiku. Na kabili tulakabila sana umupashi wa mushilo nga twapusana no wa bwananyina. Lelo mulandu nshi tupusanina?

12, 13. (a) Mulandu nshi Abena Kristu limo bapusanina? (b) Finshi ilyashi lya kwa Yosefe litusambilisha pali Yehova?

¹² Icilenga tulepusana na bantu banensu ni co bonse tatwapwililika. E ico kulaba inshita shimo ilyo umunensu engalanda nelyo engacita ifingatukalifya, nangu ifwe bene kuti twakalifya umunensu mu fyo twalanda nelyo mu fyo twacita. Ifya musango uyu nga fyacitika, kuti bwaba bwesho ubukalamba. Nga fintu ciba ku mesho yonse, Yehova afwaya twalanga ukuti tuli ba cishinka kuli ena ilyo tulebombela pamo na ba bwananyina abo atemwa nangu ca kuti balalufyanya.

¹³ Ilyashi lya kwa Yosefe lilanga ukutila Yehova kuti aleka ababomfi bakwe baeshiwa. Ilyo Yosefe ali umulumendo bandume nankwe abamufimbiile balimushitishe, kabili abamushitile bamusendele ku Egupti. (Ukute. 37:28) Yehova alemona ifyalecitikila Yosefe kabili aleumfwa ububi nga amona ifyo balecusha cibusa wakwe uwalungama. Na lyo line, tamufumishe mu bwafya akwete. Pa numa ilyo Yosefe bamubepeshe ukuti alefwaya ukucenda muka Potifa balimupoosele mu cifungo, lelo  Yehova tamupokolwele. Nomba bushe Lesa alilekeleshe Yosefe? Awe nakalya. Baibolo itila: “Yehova alepaala conse ico [Yosefe] alecita.”—Ukute. 39:21-23.

14. Fisuma nshi fingafumamo nga ca kuti ‘twaleka’ ubukali?

¹⁴ Natulande na pa mubomfi wa kwa Yehova na umbi. Kwena bantu fye abanono abo bacushapo nge fyo bacushishe Davidi. Lelo Davidi tafuliilwe Lesa. Na kuba, alembele ati “Leka ubukali kabili taluka ku cipyu; wikalipa pantu ukukalipa kulenga umuntu ukucita ifyabipa.” (Amalu. 37:8) Icikalamba ico ‘tulekela’ ubukali ni co tufwaya ukupashanya Yehova ‘uushitukanda ifyo tufwile ukukandwa ukulingana ne membu shesu.’ (Amalu. 103:10) Lelo tulanonkelamo nga ‘tuleleka’ ubukali. Nga tuli no bukali kuti twalwala ubulwele bwa kubutukisha umulopa na malwele ayengalenga twalafilwa ukupeema bwino. Na kabili kuti twalwala amalwele ya ku libu na ku ndusha, kuti twalakwata inungulila, na mu mala kuti mulekalipa. Nga natukalipa, ilingi line tatutontonkanya bwino, kabili ifi kuti fyalenga twalanda nelyo twacita ifintu ifyo twingalanguluka pa numa. Na kabili ubukali inshita shimo kuti bwalenga twaba no bulanda pa nshita iitali. Lelo Baibolo itila, “umutima uwatekanya e bumi bwa mubili.” (Amapi. 14:30) Nomba finshi tufwile ukucita nga ca kuti uwa bwananyina atukalifya, kabili kuti twacita shani pa kuti tutendeke ukumfwana nankwe? Kuti twacita ifi nga tulekonka ifyo Baibolo itufunda.

15, 16. Finshi tulingile ukucita pa kuwikishanya no watukalifye?

¹⁵ Belengeni Abena Efese 4:26. Tatupapa nga ca kuti abantu abashipepa Yehova e baletucusha. Lelo nga ca kuti uwa bwananyina nelyo lupwa e walanda nelyo ewacita fimo ifyatukalifya sana, kuti twaba no bulanda. Finshi tulingile ukucita nga ca kuti twafilwa ukusuulako uwa bwananyina nga atukalifya? Bushe tukatwalilila fye ukukalipa pa myaka iingi? Nelyo tukakonka ifyo Baibolo itufunda pa kuti tulepwisha bwangu amafya? Nga tulelalikisha ukupwisha ubwafya, kuti cakoselako ukutendeka ukumfwana no wa bwananyina na kabili.

¹⁶ Kuti mwacita shani uwa bwananyina nga amukalifya lelo mwafilililwa fye ukusuulako ku cilubo? Finshi mulingile ukucita pa kuti mutampe ukumfwana na kabili? Ica kubalilapo, mufwile ukweba Yehova fyonse mwi pepo. Lombeni ukuti Yehova amwafwe ukulanshanya bwino no wa bwananyina. Muleibukisha ukuti uyu uwa bwananyina na o ni cibusa wa kwa Yehova. (Amalu. 25:14) Lesa alimutemwa. Yehova wa cikuuku ku fibusa fyakwe, kabili ifi fine e fyo afwaya na ifwe tuleba ku ba bwananyina.  (Amapi. 15:23; Mat. 7:12; Kol. 4:6) Ica bubili, mufwile ukutontonkanya pa fyo mwalayalanda nga mwaya mu kuwikishanya. Mwilamona kwati uwa bwananyina aiminine fye pa kumukalifya. Na kabili muleibukisha ukuti nalimo ifyo mwacitile na fyo fyalilengele ukuti mupusane. Nalimo pa kutendeka ukulanshanya kuti mwatila, “Nalimo nalikuntukilwa bwangu, lelo ifyo mwalandile mailo, naumfwile kwati . . . ” Nga ca kuti tamuwikishenye, kuti mwabwelelako inshita imbi pa kuti mutampe ukumfwana na kabili. Ilyo mushilabwelelako, mulepepelako uwa bwananyina uo mwapusene nankwe; mulelomba ukuti Yehova alemwafwa. Mulelomba Lesa ukuti alemwafwa ukubika amano ku mibele iisuma iyo uyu uwa bwananyina akwata. Nampo nga namuwikishanya nelyo iyo, kuti mwacetekela ukuti Yehova nasekelela pa fyo mwaleesha ukutendeka ukumfwana no wa bwananyina kabili cibusa wa kwa Lesa.

17. Cinshi Yehova abomfya pa kutwafwa ukuba ifibusa fyakwe na kabili nga ca kuti twabembuka, kabili mulandu nshi tulingile ukukonkela ifyo atweba?

¹⁷ Abantu bamo bamona kwati tabalinga ukubombela Yehova pa mulandu wa kuti balicitile imembu ishikalamba. Nga tuleumfwa ububi pa fyabipa ifyo twacitile kale te kuti tuleba ne nsansa. Imfumu Davidi iyasakamikwe sana pa fyabipa ifyo yacitile yalandile aiti: “Ilyo natalele amafupa yandi yalipomponteke mu kuteta kwandi akasuba konse. Ukuboko kwenu ukwafina kwali pali ine akasuba no bushiku.” Icawemeko ca kuti Davidi alibombeele pa bwafya. Alembele ati “Nasukile nayebelela ulubembu lwandi kuli imwe . . . Na imwe mwalinjelela pa membu shandi.” (Amalu. 32:3-5) Nga ca kuti mwacita ulubembu ulukalamba, Yehova aliiteyanya ukumwafwa pa kuti mube cibusa wakwe na kabili. Lelo mulingile ukukonka ifyo amweba ukupitila mu cilonganino cakwe. (Amapi. 24:16; Yako. 5:13-15) Te kwesha ukushingashinga pantu kuti mwafilwa ukwisaba no mweo wa muyayaya! Nomba finshi mulingile ukucita nga ca kuti kampingu yatwalilila fye ukumucusha pa fyabipa ifyo mwacitile kale nangu ca kuti Lesa alimwelela?

18. Bushe ifyacitikile Paulo kuti fyayafwa shani abomfwa ukuti tabalinga ukubombela Lesa?

¹⁸ Inshita shimo umutumwa Paulo alesakamikwa pa fyabipa ifyo acitile kale. Umwine alandile ati: “Nine nacepesha pa batumwa, kabili nshalinga ukwitwa umutumwa, pa mulandu wa kuti nacushishe icilonganino ca kwa Lesa.” Lelo Paulo alandile no kuti: “Icikuuku ca kwa Lesa e calenga ukuti mbe fino ndi.” (1 Kor. 15:9, 10) Yehova alitemenwe Paulo nangu ca kuti tali uwapwililika, kabili Yehova alefwaya ukuti na Paulo wine eshibe ifi. Nga mwalilapila ukufuma pa nshi ya mutima pa membu isho mwacitile kale, kabili mwalyeba na baeluda nga ca kuti lwali lubembu ulukalamba, mwilatwishika ukuti Yehova alimubelela uluse. Kanshi mwilatwishika nangu panono, mufwile mwasumina ukuti alimubelela uluse!—Esa. 55:6, 7.

19. Lilembo nshi ilya mwaka wa 2018, kabili mulandu nshi libelele ilyalinga?

¹⁹ Apo cino calo cili ku mpela, kuti twaenekela ukuti amafya yakulafulilako fye. Lelo mufwile ukucetekela ukuti Yehova ‘uupeela amaka ku wanaka; kabili uukosha uushikwete amaka’ kuti amwafwa pa kuti mutwalilile ukumubombela. (Esa. 40:29; Amalu. 55:22; 68:19) Muli uno mwaka wa 2018 lyonse nga twaya mu kulongana pa Ng’anda ya Bufumu tukalaibukisha ici cishinka. Icishinka cili mu mashiwi ayali mwi lembo lya mwaka ilileti: “Abalecetekela Yehova bakaba na maka na kabili.”—Esa. 40:31.