1, 2. (a) Mulandu nshi abatwalilila ukubombela mu cifulo umo abantu bashikutika sana imbila nsuma batukoselesesha? (Moneni icikope pa muulu.) (b) Finshi Yesu alandile pa kubila imbila nsuma mu “citungu ca ku mwabo”? (Moneni futunoti.)

BA SERGIO na ba Olinda abaupana abali ne myaka muli ba 80 ni bapainiya abekala ku United States. Pali nomba balalwala amolu e ico cilabakosela ukwenda. Na lyo line pa myaka iingi balacelela ukuya ku ncende ukuba sana abantu mu tauni kabili bafika pali iyi ncende ne nshita ya 7 koloko. Beminina mupepi ne citesheni ca basi no kutendeka ukupeela abantu impapulo. Abantu abengi tababikako amano, lelo aba bapainiya tabaleka ukuya pali ici cifulo, abantu nga babalolesha balamwentula. Akasuba nga kafika pa kati ka mutwe, balabwelelamo ku ng’anda. Pa 7 koloko ulucelo lwakonkapo balafika pali ici cifulo ku kubila imbila nsuma. Na kuba aba abaupana balacelela ku kubila imbila nsuma iya Bufumu inshiku 6 mu mulungu, umwaka onse.

² Na bamunyinefwe na bankashi abengi mwi sonde lyonse balitwalilila ukubila imbila nsuma pa myaka iingi mu cifulo umo abantu bashatemwa sana ukukutika imbila nsuma. Nga ca kuti na mu cifulo  mubila imbila nsuma abantu tabatemwa sana ukukutika, tulemutasha nga nshi pa fyo mwatwalilila ukushipikisha. * Ifi mushanenuka ukubombela Yehova mulakoselesha aba bwananyina abengi ukubikako fye na babombela Yehova pa myaka iingi. Moneni ifyo bakangalila ba muputule balandile: “Nga nabombela pamo na bamunyinefwe na bankashi ba musango uyu mu mulimo wa kubila, ndakoselako.” Umbi atile: “Ifi batwalilila ukubila imbila nsuma fyalenga ntwalilile ukubila no kuba uwashipa.” Umbi na o atile: “Ifi batwalilila ukushipikisha filankosha.”

3. Mepusho nshi twalayasuka, kabili mulandu nshi?

³ Pa kuti tutwalilile ukubomba umulimo wa kubila uo Yesu atupeele, natwasuke amepusho yatatu: Mulandu nshi limo tufuupwilwa? Finshi tulingile ukucita pa kuti tuletwala ifisabo? Finshi fingatwafwa ukutwalilila ukutwala ifisabo ilyo tuleshipikisha?

4. (a) Bushe Paulo aumfwile shani pali filya abaYuda balekaana ukukutika imbila nsuma? (b) Mulandu nshi Paulo aleumfwila ubulanda?

⁴ Nga ca kuti mwalifuupulwapo ilyo mulebila imbila nsuma mu cifulo umo abantu bashikutika sana, ninshi kuti mwaishiba ifyo umutumwa Paulo aumfwile. Paulo alibilile imbila nsuma pa myaka nalimo 30, kabili alyafwile abantu abengi ukuba abasambi ba kwa Kristu. (Imil. 14:21; 2 Kor. 3:2, 3) Lelo abaYuda banankwe abengi balekaana ukukutika imbila nsuma ne ci calengele beba Abena Kristu ba cine. Abengi balekaana ukukutika ifyo Paulo alelanda, kabili bamo balemucusha no kumucusha. (Imil. 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Bushe ifi abaYuda balecita fyalengele Paulo aleumfwa shani? Ailandile ati: “Ndesosa icine pa menso ya kwa Kristu . . . ndi no bulanda ubukalamba no kucululuka ukushipwa mu mutima wandi.” (Rom. 9:1-3) Mulandu nshi Paulo aleumfwila ifi? Pantu alitemenwe sana ukubila imbila nsuma. Icalengele alebila ku baYuda ni co alibabikileko sana amano. E mulandu wine aleumfwila ubulanda nga bakaana uluse lwa kwa Lesa.

5. (a) Cinshi cilenga tulebila imbila nsuma ku bantu? (b) Mulandu nshi limo twingafuupwilwa?

⁵ Na ifwe bene icilenga tulebila imbila nsuma ku bantu ni co twalibabikako sana amano. (Mat. 22:39; 1 Kor. 11:1) Cinshi twababikilako amano? Twaliimwena ifyo abasalapo ukubombela Yehova bapaalwa. Nga twatontonkanya pa bantu ababa mu cifulo tubila imbila nsuma, tutontonkanya atuti, ‘Nga ca kuti twabafwa ukusambilila kuti bamona amapaalo baipusula!’ E mulandu wine tushilekela ukubakoselesha ukusambilila icine pali Yehova na pa co abumbiile abantu. Ciba kwati tuleeba abo tubilako atuti: ‘Twamuletela ubupe ubusuma. Mukwai pokeni.’ E co ‘tucululukila mu mutima’ abantu nga bakaana ukupoka ubu bupe. Nga twaumfwa ifi tacipilibula ukuti ninshi tatwakwata icitetekelo, lelo ni co twalitemwa sana umulimo wa kubila imbila nsuma. Kanshi nangu ca kuti inshita shimo tulafuupulwa, tulashipikisha. Ba Elena ababomba bupainiya pa myaka ukucila pali 25, balandile ifyo na ifwe twingalanda, batile: “Umulimo wa kubila imbila nsuma ulankosela. Na lyo line takwaba umulimo uo ningabomba uwacila pa kubila imbila nsuma.”

6. Cipusho nshi twalayasuka, kabili twalacita shani pa kucasuka?

⁶ Finshi fingalenga twacetekela ukutila kuti twalatwala ifisabo mu mulimo wa kubila nangu tubila mu cifulo umo bashikutika sana imbila nsuma? Pa kuti twasuke ici cipusho icacindama, natulande pa filangililo fibili ifyo Yesu alandile  umo alandile pa mulandu tulingile ‘ukulatwalila ifisabo.’ (Mat. 13:23) Icilangililo ca kubalilapo ca muti wa mwangashi.

7. (a) Bushe “umulimi,” “umwangashi,” ne “misambo” fimininako bani? (b) Cipusho nshi twalayasuka?

⁷ Belengeni Yohane 15:1-5, 8. Moneni ifyo Yesu aebele abasambi bakwe, atile: “Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine.” Yesu alondolwele ukuti Yehova “e mulimi,” ena “mwangashi wine wine” e lyo abasambi bakwe “misambo.” * Nomba ifisabo ifyo abasambi ba kwa Kristu balingile ukutwala ni finshi? Muli ici cilangililo Yesu talandile mu kulungatika ifisabo ifyo alelandapo, lelo alilandileko fimo ifitwafwa ukwishiba ifisabo alelandapo.

8. (a) Mulandu nshi twingalandila ukuti ifisabo Yesu alandilepo muli ici cilangililo tafimininako abasambi abapya? (b) Finshi Yehova ashingatweba ukucita, kabili mulandu nshi?

⁸ Yesu alandile ati: “Umusambo onse uwaba muli ine uushitwala ifisabo, [Tata] alaufumyamo.” Mu nshila imbi kuti twatila, Yehova kuti atumona fye ukutila tuli babomfi bakwe nga tuletwala ifisabo. (Mat. 13:23; 21:43) Kanshi muli ici cilangililo ifisabo ifyo Umwina Kristu onse alingile ukutwala te bantu abo nalimo twingalenga baba abasambi abapya. (Mat. 28:19) Nga ca kuti abasambi abapya e fisabo, ninshi ba Nte aba cishinka abashilenga abantu ukuba abasambi ba kwa Yesu pa mulandu wa kuti babila imbila nsuma mu cifulo umo abantu bashikutika sana imbila nsuma kuti baba imisambo iishitwala ifisabo iyo Yesu alandilepo mu cilangililo. Lelo ifi te fyo caba! Mulandu nshi? Pantu te kuti tupatikishe abantu ukuba basambi. Yehova aliba no kutemwa te kuti ebe ababomfi bakwe ukucita ifyo bashingaba na maka ya kucita. Fyonse ifyo Yehova atweba ukucita kuti twaficita.—Amala. 30:11-14.

9. (a) Mulimo nshi uo tufwile ukulabomba pa kuti tuletwala ifisabo? (b) Cilangililo nshi twalalandapo, kabili mulandu nshi?

⁹ Nomba bushe ifisabo ifyo tulingile ukutwala ni finshi? Ukwabula no kutwishika ifisabo fifwile fimininako umulimo uo tushingafilwa ukubomba. Umulimo wa ‘kutwala ifisabo’ mulimo nshi? Mulimo wa kubila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. * (Mat. 24:14) Ifyo Yesu alandile mu cilangililo ca kwa katanda wa mbuto filanga ukuti ifi twalanda cishinka. Natulande pali ici cilangililo calenga bubili.

10. (a) Finshi ulubuto no mushili ifyo Yesu alandilepo mu cilangililo fimininako? (b) Finshi umutwe wa ngano watwele?

¹⁰ Belengeni Luka 8:5-8, 11-15. Mu cilangililo ca kwa katanda wa mbuto, ulubuto “cebo ca kwa Lesa,” nelyo imbila ya Bufumu. Umushili wimininako umutima wa muntu uwa mampalanya. Tutile lubuto lwa ngano e lwaponene pa mushili uusuma, e lwamenene no kukula lwakwata no mutwe. Lyena ‘lwatwele ifisabo 100.’ Nomba fisabo fya musango nshi umutwe wa ngano watwele? Bushe watwele utumitwe twa ngano utunono? Awe, watwele imbuto ishipya, isha kuti nga shabyalwa kuti shakula shakwata ne mitwe. Muli ici cilangililo, ulubuto lumo lwatwele imbuto ishingi. Bushe ifyaba mu cilangililo fyakuma shani umulimo wa kubila imbila nsuma?

11. (a) Finshi icilangililo ca kwa katanda wa mbuto citusambilisha pa mulimo wa kubila imbila nsuma? (b) Bushe tutwala shani ulubuto lwa Bufumu ulupya?

¹¹ Natulangilile, tutile imyaka iingi ku numa ba Nte bamo nelyo abafyashi besu balitwebeleko imbila nsuma iya Bufumu. Balisekelele ilyo bamwene ukuti twalitemenwe imbila ya Bufumu iyaba ngo lubuto. Nga filya fine umushili uusuma uo Yesu alandilepo mu cilangililo wameseshe  ulubuto, na ifwe twalipokelele imbila no kuitemwa. Ne ci calengele imbila ya Bufumu iyaba ngo lubuto ilimbe imishila no kukula, mu kupita kwa nshita yalitendeke ukutwala ifisabo. Nga filya fine umutwe wa ngano utwala imbuto ishipya tautwala imitwe iipya, na ifwe tutwala ulubuto lwa Bufumu ulupya te basambi abapya. * Ciba shani pa kuti tutwale ulubuto lwa Bufumu ulupya? Lyonse ilyo twabila imbila ya Bufumu, ninshi tuletanda ulubuto ulo babyele mu mutima wesu. (Luka 6:45; 8:1) Kanshi ici cilangililo ciletusambilisha ukuti nga twatwalilila ukubila pa Bufumu ninshi ‘tulebyala ifisabo ilyo tuleshipikisha.’

12. (a) Finshi tulesambilila ku filangililo Yesu alandile, ica muti wa mwangashi ne ca kwa katanda wa mbuto? (b) Bushe ifyo mwasambililako fyalenga muleumfwa shani?

¹² Finshi tulesambilila ku cilangililo ca muti wa mwangashi ne ca kwa katanda wa mbuto ifyo Yesu alandile? Ifi filangililo fitwafwa ukwishiba ukuti tatutwala ifisabo pa mulandu wa kuti abantu tulebilako imbila nsuma balekutika. Lelo tutwala ifisabo nga twatwalilila ukubila imbila nsuma nampo nga abantu balekutika nelyo iyo. Ifi fine e fyo na Paulo alandilepo ilyo atile: “Onse umo umo akapokelela icilambu cakwe ukulingana no mulimo wakwe.” (1 Kor. 3:8) Umulimo e ukalenga umuntu akapokelele icilambu te fifuma mu mulimo wakwe iyo. Ba Matilda ababomba bupainiya pa myaka 20 batile: “Ndasekelela nga nshi ukwishiba ukuti Yehova atulambwila pa milimo tubomba.”

13, 14. Ukulingana na Abena Roma 10:1, 2, finshi fyalengele Paulo atwalilile ukushimikila abashalefwaya ukukutika imbila ya Bufumu?

¹³ Finshi fingatwafwa ukulatwala ifisabo ilyo tuleshipikisha? Nga fintu tusambilile, Paulo alifuupwilwe pa mulandu wa kuti abaYuda balekaana ukukutika imbila ya Bufumu. Na lyo line, tanenwike. Moneni ifyo alandile muli kalata alembeele Abena Kristu mu Roma pa fyo  aleumfwa, atile: “Ukufwaya kwa mutima wandi no kupapaata uko mpapaatilako abena Israele kuli Lesa, cine cine, kwa kuti bakapusuke. Pantu nababela inte nati ukupimpa kwa kubombela Lesa kwena balikwata; lelo te kupimpa ukwalingana no kwishiba kwine kwine.” (Rom. 10:1, 2) Finshi Paulo alandile ukuti e fyalengele atwalilile ukubila imbila nsuma?

¹⁴ Ica kubalilapo, Paulo alandile ukuti icalengele atwalilile ukubila imbila nsuma ku baYuda “kufwaya kwa mutima [wakwe].” Paulo alefwaisha ukuti abaYuda bamo bakapusuke. (Rom. 11:13, 14) Ica bubili ico Paulo alandile ca kuti ‘alebapapaatilako kuli Lesa.’ Mwi pepo alepapaata Lesa ukuti afwe cila muYuda ukusumina imbila ya Bufumu. Ica butatu, Paulo atile: “Ukupimpa kwa kubombela Lesa kwena balikwata.” Paulo alimwene ukutila kuti bacita ifisuma. Alishibe ukuti filya abaYuda bali abapimpa nga baba abasambi ba kwa Kristu bali no kuba abapimpa.

15. Finshi tufwile ukulacita pa kuti tulepashanya Paulo? Langilileni.

¹⁵ Kuti twacita shani pa kuti tulepashanya Paulo? Ica kubalilapo, tulingile ukulafwaisha ukusanga abantu ababa ‘no mutima uusuma uufwaya umweo wa muyayaya.’ Ica bubili, tulapapaata Yehova mwi pepo pa kuti esule imitima ya bafwaya ukusambilila. (Imil. 13:48; 16:14) Ba Silvana ababomba bupainiya mupepi ne myaka 30 balandile abati, “Ilyo nshilaya pa ng’anda ya muntu mu cifulo mombela, ndapepa kuli Yehova pa kuti angafwe ukumona ifisuma mu bantu.” Na kabili tulapepa kuli Lesa ukuti bamalaika batutungulule ku bantu abafwaya ukusambilila. (Mat. 10:11-13; Ukus. 14:6) Ba Robert ababomba bupainiya ukucila pa myaka 30 batile, “Cilawama ukubombela pamo na bamalaika abaishiba ifyo abantu tubilako bapitamo.” Ica butatu, tulafwaisha ukumona ifisuma ifyo abantu bengacita. Ba Carl ni baeluda kabili napapita imyaka 50 ukutula apo babatishiwilwe, batile, “Ndafwaisha ukumona icishibilo nangu icinono icilelanga ukuti umuntu alefwaya ukusambilila, pamo nga ifyo alemwentula, ifyo alelolesha, nelyo icipusho aipusha.” Nga filya fine cali kuli Paulo na ifwe bene kuti twalashipikisha ilyo tuletwala ifisabo.

16, 17. (a) Finshi tulesambilila ku mashiwi yaba pali Lukala Milandu 11:6? (b) Landeni ifingacitika ku batumona ilyo tulebila imbila nsuma.

¹⁶ Nga ca kuti abantu tabalefwaya ukukutika imbila ya Bufumu iyo tubila, tatufwile ukulamona ukuti tuleipoosela fye inshita ya kutanda imbuto. (Belengeni Lukala Milandu 11:6.) Nangu ca kuti abantu abengi balakaana ukukutika, ukutumona kwena balatumona. Balamona ifyo tufwala bwino, ifyo twaba no mucinshi, ne fyo tumwentula bwino. Mu kupita kwa nshita imibele yesu iisuma kuti yalenga bamo bailuka ukuti ifyo batontonkanya pali ifwe te fyo twaba. Ba Sergio na ba Olinda abo tulandilepo kale balimwene ifi twalandapo.

¹⁷ Ba Sergio balandile abati: “Pa nshita imo twalilekele ukuya mu tauni pa mulandu wa kulwala. Ilyo twatendeke ukuya na kabili, abapita nshila baletwipusha abati, ‘Cinshi mushaleishila? Twalemufuluka.’” Ba Olinda nabo balandile uku ninshi balemwentula abati: “Banamutekenya ba mabasi baleimya amaboko no kutweba abati, ‘mulabomba umulimo uusuma!’ Balatulomba na magazini.” Aba abaupana balipapile ilyo umwaume aile apo babikile kastandi ka mpapulo no kubapeela amaluba e lyo abatasha pa mulimo babomba.

18. Mulandu nshi mulefwaila ukutwalilila ‘ukutwala ifisabo ilyo muleshipikisha’?

¹⁸ Nga ‘tatulekele amaboko yesu yatuusha’ pa kutanda imbuto sha Bufumu, ninshi tulebombesha ukubila “ubunte ku nko shonse.” (Mateo 24:14) Ne cacilapo ukucindama, tulaba ne nsansa isho abacita ifilenga Yehova asekelela bakwata, pantu Yehova alitemwa bonse ‘abatwala ifisabo ilyo baleshipikisha’!