1. Fintu nshi fibili ifyo twaishiba pali Yehova?

YEHOVA LESA alitemwa abantu aba mupepa. Ukutula na kale alibatemwa kabili akatwalilila fye ukubatemwa. Alitemwa no mulinganya. (Amalu. 33:5) Kanshi twalishiba ukuti: (1) Yehova cilamukalipa nga ca kuti ababomfi bakwe babafyenga. (2) Yehova alilaya ukuti abantu tabakatwalilile ukufyenga ababomfi bakwe kabili akonaula ababafyenga. Mu cipande ca kubalilapo, * twasambilile ukuti icalengele Lesa apeele abena Israele Amafunde ukupitila muli Mose, ni co alibatemenwe. Aya amafunde yalelesha abantu ukufyenga abantu banabo, kabili yalecingilila na bashakwete aba kubacingilila. (Amala. 10:18) Na kabili aya Mafunde yalelanga ukuti Yehova alitemwa nga nshi abantu abamupepa.

2. Mepusho nshi twalaasuka?

² Abantu balekele ukukonka Amafunde ya kwa Mose ilyo icilonganino ca Bena Kristu capangilwe mu mwaka wa 33 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu. Bushe ici calolele mu kuti Lesa tali no kupeela Abena Kristu amafunde yambi aya kubacingilila? Awe! Lesa aliba no kutemwa kabili wa mulinganya. Abena Kristu bali no kulakonka ifunde ilipya. Muli cino cipande twalabalilapo ukwishiba ili ifunde. Lyena twalaasuka aya amepusho: Cinshi twingalandila ukuti ukutemwa e kwalengele Lesa abikeko ili ifunde? Mulandu nshi twingalandila ukuti ili ifunde lilenga abantu balaba no mulinganya? Bushe abo bapeela amaka ya kutungulula bafwile ukulatungulula shani abantu?

3. Bushe “ifunde lya kwa Kristu” ilyaba pe lembo lya Abena Galatia 6:2 ni cinshi?

³ Belengeni Abena Galatia 6:2. Abena Kristu bakonka “ifunde lya kwa Kristu.” Yesu talembeele abasambi bakwe amafunde ayo balingile ukulakonka, lelo abebele fye ifya kucita, kabili abapeele amafunde na mashinte ya mafunde. “Ifunde lya kwa Kristu” ni fyonse ifyo Yesu alesambilisha. Natulande pa fyakonkapo pa kuti twishibe bwino ili ifunde.

4-5. Bushe Yesu alesambilisha shani abantu, kabili ni lilali alebasambilisha?

⁴ Bushe Yesu alesambilisha shani abantu? Ica kubalilapo, alebasambilishisha mu fyo alelanda. Amashiwi alelanda yali na maka pantu yalelenga abantu baishiba icine pali Lesa, baishiba ico babelele pano calo, kabili baishiba no kuti Ubufumu bwa kwa Lesa e bwingafumyapo fye amafya ayo abantu bakwata. (Luka 24:19) Ica bubili, Yesu alesambilishisha abantu mu fyo alecita. Fyonse ifyo alecita cila bushiku fyalelanga ifyo abasambi bakwe nabo balingile ukulacita.—Yoh. 13:15.

⁵ Ni lilali Yesu alesambilisha abantu? Alebasambilisha ilyo alebila imbila nsuma ilyo ashilafwa. (Mat. 4:23) Na kabili alisambilishe abasambi bakwe ilyo abuushiwe fye. Ku ca kumwenako, alimoneke kwi bumba lya basambi nalimo abacilile pali 500 kabili abapeele ifunde lya kulenga abantu baba abasambi. (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 15:6) Apo Yesu e utungulula icilonganino, alitwalilile ukweba abasambi bakwe ifya kucita na lintu abwelelemo ku muulu. Ku ca kumwenako, nalimo mu mwaka wa 96, Kristu aebele umutumwa Yohane ukuti akoseleshe kabili afunde Abena Kristu abasubwa.—Kol. 1:18; Ukus. 1:1.

6-7. (a) Bushe ifyo Yesu alesambilisha fyalembwa mwi? (b) Finshi tufwile ukulacita pa kuti tulekonka ifunde lya kwa Kristu?

⁶ Bushe ifyo Yesu alesambilisha fyalembwa mwi? Mu Mabuuku ya Mbila Nsuma yane e mwalembwa ifyo Yesu alelanda ne fyo acitile pano isonde. Mu mabuuku yamo na makalata ya mu Amalembo ya ciGriki aya Bena Kristu ayo abaume abo Lesa apeele umupashi wa mushilo kabili abaletontonkanya “nge fyo Kristu atontonkanya” balembele, namo mwaliba ifilenga twaishiba ifyo Yesu amona ifintu.—1 Kor. 2:16.

⁷ Ifyo tulesambililako: Ifyo Yesu alesambilisha kuti twafibomfya muli fyonse ifyo tucita. Kanshi ifunde lya kwa Kristu lilatutungulula muli fyonse ifyo tucita pa ng’anda, pa ncito nelyo  pa sukulu, na mu cilonganino. Nga tulebelenga Amalembo ya ciGriki aya Bena Kristu kabili tuletontonkanya sana pa fyo tulebelenga, kuti twaishiba ili ifunde. Nga ca kuti fyonse ifyo tucita nafilingana ne fyo Yesu atweba, na mafunde atupeela, na mashinte ya mafunde ayaba mu Amalembo ya ciGriki aya Bena Kristu ninshi tulekonka ili ifunde. Nga tulekonka ifunde lya kwa Kristu ninshi tuleumfwila Lesa wesu Yehova uwatutemwa kabili Umwine wa fyonse ifyo Yesu alesambilisha.—Yoh. 8:28.

8. Bushe umufula we funde lya kwa Kristu ni cinshi?

⁸ Ing’anda iyo bakuula bwino pa mufula uwakosa ilenga abekalamo baleumfwa ukuti balicingililwa. Ifi fine e fyaba ne funde ilisuma, lilenga abalikonka baleumfwa ukuti balicingililwa. Ukutemwa e mufula we funde lya kwa Kristu. Cinshi twalandila ifi?

9-10. Finshi filanga ukuti ukutemwa e kwalelenga Yesu aleafwa abantu, kabili finshi tufwile ukulacita pa kuti tulemupashanya?

⁹ Ica kubalilapo, ukutemwa e kwalelenga Yesu alecita fyonse ifyo alecita. Umuntu nga alomfwila abantu uluse kabili alabalangulukilako, ninshi alibatemwa. Apo Yesu aleumfwila abantu uluse, alesambilisha amabumba, aleundapa abalwele, aleliisha abali ne nsala, kabili alebuusha abafwa. (Mat. 14:14; 15:32-38; Marko 6:34; Luka 7:11-15) Nangu ca kuti Yesu alepoosa inshita iikalamba pa kuti alecita ifi fyonse, aleitemenwa ukwafwa abantu. Ne cacila pali fyonse ca kuti alilangile ukuti alitemwa abantu ilyo abafwilile.—Yoh. 15:13.

¹⁰ Ifyo tulesambililako: Nga tulemona ukuti ifyo abanensu balekabila fyalicindama ukucila ifyo tukabila ninshi tulepashanya Yesu. Na kabili kuti tulemupashanya nga ca kuti tulelangulukilako abo tubilako imbila nsuma. Nga tulebila imbila nsuma kabili tulesambilisha abantu pa mulandu wa kuti tulabalangulukilako ninshi tulekonka ifunde lya kwa Kristu.

11-12. (a) Finshi filanga ukuti Yehova alitubikako sana amano? (b) Finshi tufwile ukulacita pa kuti tulepashanya Yehova uwaba no kutemwa?

¹¹ Ica bubili, ifyo Yesu alecita fyalelanga ukuti Wishi aliba no kutemwa. Ilyo Yesu alebila imbila nsuma, alilangile ukuti Yehova alibika sana amano ku bantu bakwe. Pa fyo asambilishe paba ne cishinka ca kuti, Shifwe wa ku muulu alibika amano ku muntu onse kabili alimutemwa. (Mat. 10:31) Yehova alafwaisha ukupokelela impaanga iyaluba lelo iyalapila iyabwelela ku cilonganino. (Luka 15:7, 10) Yehova alangile ukuti alitutemwa ilyo atupeele Umwana wakwe uwaishiletufwila.—Yoh. 3:16.

¹² Ifyo tulesambililako: Finshi twingacita pa kuti tulepashanya Yehova uwaba no kutemwa? (Efes. 5:1, 2) Tulingile ukulamona aba bwananyina bonse ukuti balicindama, kabili tufwile ukulapokelela ‘impaanga iyalubile’ iyabwelela kuli Yehova. (Amalu. 119:176) Nga tuleafwa aba bwananyina ilyo bali na mafya, ninshi tulelanga ukuti twalibatemwa. (1 Yoh. 3:17) Nga tulelanga abantu ukuti twalibatemwa ninshi tulekonka ifunde lya kwa Kristu.

13-14. (a) Nga fintu ilembo lya kwa Yohane 13:34, 35 lilanda, lifunde nshi Yesu apeele abasambi bakwe, kabili mulandu nshi lyabela ifunde ilipya? (b) Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulekonka ifunde ilipya?

¹³ Ica butatu, Yesu aebele abasambi bakwe ukuti baletemwana. (Belengeni Yohane 13:34, 35.) Ili lifunde ilipya, pantu tulingile ukutemwa aba bwananyina nga fintu Yesu atutemwa. Ili ifunde lya kutemwa talyali mu Mafunde ayo Lesa apeele abena Israele. Ili ifunde lyalekoselesha abasambi ba kwa Yesu ukutemwa aba bwananyina icine cine. * Tufwile ukutemwa bamunyinefwe na bankashi ukucila ne fyo twaitemwa. Tulingile ukubatemwa sana ica kuti no kubafwila kuti twabafwila nga fintu Yesu atufwilile.

¹⁴ Ifyo tulesambililako: Finshi tufwile ukucita  pa kuti tulekonka ifunde ilipya? Kuti twatila fye, tulingile ukuipeelesha pa kuti tuleafwa bamunyinefwe na bankashi. Tatulingile ukuitemenwa fye ukubafwila lelo tufwile ukubafwa na mu tuntu utunono. Ku ca kumwenako, nga ca kuti lyonse tulaipeelesha pa kuti tulesendako uwa bwananyina umukalamba ku kulongana, nelyo nga twaitemenwa ukuleka fimo pa kuti tusekeshe uo twatemwa, nangu nga twapoka cuti ku ncito pa kuti tubombeko umulimo wa kwafwa abaponenwe no busanso ubukalamba, ninshi tulekonka ifunde lya kwa Kristu. Na kabili, nga tuleafwa aba bwananyina, bonse mu cilonganino bakalaumfwa ukuti balicingililwa.

15-17. (a) Bushe ifyo Yesu alecita filanga shani ukuti ali no mulinganya? (b) Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulepashanya Yesu?

¹⁵ Ishiwi lya kuti “umulinganya” nga fintu balibomfya mu Baibolo lipilibula ukucita ifyo Lesa amona ukuti fyalilungama, kabili ukulaficita ukwabula akapaatulula. Cinshi twingalandila ukuti ifunde lya kwa Kristu lilenga abantu baba no mulinganya?

¹⁶ Ica kubalilapo, tontonkanyeni pa fyo Yesu alecita ifyalelanga ukuti ali no mulinganya. Ilyo Yesu ali pano isonde, intungulushi sha baYuda shalipatile abashali abaYuda, shalisuulile abaYuda yaweyawe, kabili tashacindike abanakashi. Nomba Yesu ena ali no mulinganya kabili talepaatulula abantu. Alesuminisha abashali abaYuda abali ne citetekelo ukuba abasambi bakwe. (Mat. 8:5-10, 13) Talesala aba kubilako imbila nsuma, alebila ku bakankaala na ku bapiina bene. (Mat. 11:5; Luka 19:2, 9) Talesasukila abanakashi kabili talebasaalula. Lelo alebacindika kabili ali ne cikuuku kuli bena, kumo fye na banakashi abo abantu basuulile.—Luka 7:37-39, 44-50.

¹⁷ Ifyo tulesambililako: Nga tatulepaatulula abantu kabili nga tulebila imbila nsuma ku bantu bonse abalefwaya ukukutika nampo nga bakankaala, bapiina, balapepa nelyo tabapepa, ninshi tulepashanya Yesu. Abaume Abena Kristu nga balecindika abanakashi ninshi balepashanya Yesu. Nga tulecita ifi twalandapo, ninshi tulekonka ifunde lya kwa Kristu.

18-19. Finshi Yesu asambilishe pa kuba no mulinganya, kabili finshi tulesambililako?

¹⁸ Ica bubili, tontonkanyeni pa fyo Yesu alesambilisha pa kuba no mulinganya. Asambilishe abasambi bakwe amashinte ya mafunde aya mu Baibolo pa fyo balingile ukulacita pa kuti baleba no mulinganya. Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pe Funde lya Mulinganya. (Mat. 7:12) Takwaba uufwaya ukumufyenga. Kanshi tatufwile ukulafyenga abanensu. Nga tatulebafyenga nalimo nabo tabakaletufyenga. Nomba finshi twingacita nga balitufyenga? Na kabili Yesu asambilishe abasambi bakwe ukucetekela ukuti Yehova akaleka ‘kukabe umulinganya ku balilila kuli ena akasuba no bushiku.’ (Luka 18:6, 7) Na kuba aya mashiwi bulayo: Lesa wesu uwaba no mulinganya alishiba amesho tukwata muli shino nshiku sha kulekelesha, kabili akalofya abatufyenga ilyo umwine akamona ukuti nacilinga.—2 Tes. 1:6.

¹⁹ Ifyo tulesambililako: Nga tulekonka amashinte ya mafunde ya mu Baibolo ayo Yesu alesambilisha, tatwakalefyenga abantu. Na kabili nga ca kuti balitufyenga muli cino calo ca kwa Satana umwaba ulufyengo, kuti twasansamuka nga twaishiba ukuti Yehova akalofya bonse abatufyenga.

20-21. (a) Bushe abo bapeela amaka ya kutungulula bafwile ukulatungulula shani abantu? (b) Finshi umwaume alingile ukulacita pa kuti alelanga ukuti alitemwa umwina mwakwe? (c) Finshi umufyashi umwaume afwile ukulacita pa kuti elakalifya abana bakwe?

²⁰ Ukulingana ne funde lya kwa Kristu, bushe abo Yehova apeela amaka ya kutungulula  bafwile ukulatungulula shani abantu? Apo ukutemwa e mufula wa ili ifunde, abatungulula tabalingile ukulasaalula abo batungulula kabili bafwile ukubatemwa. Bafwile ukulaibukisha ukuti Kristu afwaya tuleba no kutemwa muli fyonse ifyo tucita.

²¹ Abatungulula mu lupwa. Umwaume afwile ukutemwa umwina mwakwe ‘filya na Kristu atemwa icilonganino.’ (Efes. 5:25, 28, 29) Na kabili alingile ukulaipusulako fimo pa kuti alefwaila umwina mwakwe ifyo akabila nga filya fine Kristu alecita. Abaume bamo nalimo kuti cabakosela ukutemwa abena mwabo muli uyu musango, nalimo pa mulandu wa kuti uko bakulila abaume tabatemwa abena mwabo kabili tababacindika. Limbi kuti cabakosela ukwaluka, lelo bafwile fye ukwaluka pa kuti balekonka ifunde lya kwa Kristu. Umwaume uuipusulako fimo pa kuti alelanga ukuti alitemwa umwina mwakwe, umwina mwakwe alamucindika. Umufyashi umwaume uwatemwa abana bakwe talingile ukulabakalifya mu fyo alanda na mu fyo acita. (Efes. 4:31) Lelo afwile ukulabalanga ukuti alibatemwa kabili alingile ukulabatasha pa kuti baleumfwa ukuti balicingililwa. Umufyashi nga alecita ifi, abana bakwe balamutemwa kabili balamucetekela.

22. Ukulingana ne fyo ilembo lya kwa 1 Petro 5:1-3 lilanda, bushe “impaanga” sha kwa nani, kabili baeluda balingile ukulashisunga shani?

²² Abatungulula mu cilonganino. Baeluda balingile ukulaibukisha ukuti “impaanga” te shabo. (Yoh. 10:16; belengeni 1 Petro 5:1-3.) Amashiwi ya kuti “umukuni wa kwa Lesa,” na ya kuti “abantu ba kwa Lesa,” yalenga baeluda baleibukisha ukuti impaanga sha kwa Yehova. Afwaya baeluda baletemwa ishi mpaanga kabili baleba ne cikuuku kuli shena. (1 Tes. 2:7, 8) Yehova alatemwa baeluda ababa no kutemwa ilyo balecema impaanga. Na kabili aba bwananyina nabo balabatemwa kabili balabacindika.

23-24. (a) Finshi baeluda bacita nga ca kuti uwa bwananyina acita icilubo icikalamba? (b) Ilyo baeluda balepingula imilandu ya musango uyu, finshi balingile ukutontonkanyapo?

 ²³ Finshi baeluda bafwile ukucita nga ca kuti uwa bwananyina acita icilubo icikalamba? Ifyo balingile ukucita fyalipusana ne fyo bakapingula na bakalamba abalekonka Amafunde ayo Lesa apeele abena Israele balecita. Aya Mafunde yalisuminishe abaume abaletungulula ukulapingula imilandu iyakumine ukupepa Yehova ne yakumine ifintu fimbi. Lelo ifunde lya kwa Kristu lyena lyasuminisha fye baeluda ukulapingula imilandu iyakuma ukupepa Yehova. Baeluda balishiba ukuti Lesa alipeela amabuteko amaka ya kupingula imilandu iyakuma ifintu fimbi. Amabuteko yalikwata na maka ya kupingula nampo nga kulipilisha uulufyenye nelyo nga kumukaka mu cifungo.—Rom. 13:1-4.

²⁴ Bushe baeluda bapingula shani umuntu nga acita icilubo icikalamba? Pa kuti bapingule bwino umuntu, balabebeta Amalembo. Balebukisha ukuti ukutemwa e mufula we funde lya kwa Kristu. Ukutemwa kulenga baeluda balatontonkanya pa mepusho pamo nga: Finshi tufwile ukucita pa kuti twafwe aba bwananyina abo balufyenye? Nga ca kuti uulufyenye wa bwananyina, ukutemwa kukalenga baeluda bakatontonkanye pa mepusho pamo nga: Bushe nalapila? Finshi twingacita pa kuti tumwafwe abe cibusa wa kwa Yehova na kabili?

25. Finshi tukasambililapo mu cipande cikonkelepo?

²⁵ Ala tulatasha nga nshi Yehova pa kutupeela ifunde lya kwa Kristu! Nga ca kuti bonse tuleibikilishako pa kuti tulekonka ili ifunde, ninshi cila muntu mu cilonganino akalaumfwa ukuti alitemwikwa, alicindama, kabili alicingililwa. Lelo icishinka ca kuti tucili twikala mu calo umo “ababifi” baleya “balebipilako fye.” (2 Tim. 3:13) Tufwile ukuba abalola. Finshi aba mu cilonganino ca Bena Kristu bafwile ukulacita pa kuti baleba no mulinganya nga fintu Lesa aba ilyo umo apanga umulandu pamo nga ukuulungana no mwana? Tukasuka ici cipusho mu cipande cikonkelepo.