NAPAPITA imyaka nalimo 800 ukutula apo abaMaori baendele intamfu iitali ukwabuka bemba no kuyaikala ku New Zealand. Ilyo bafikile, balilondwele incende imo iyapusene sana ne fishi fya ku Polynesia uko bafumine. Incende basangile yali ya mpili kabili mwali amenshi makasa, utumana twa menshi ayakaba e lyo ne mfula yabungululu bwabuuta. Ilyo papitile imyaka nalimo 500, abantu bambi abafumine ku Bulaya, nabo balishile mu kwikala kuli iyi ncende. Muno nshiku, mu New Zealand mwaba abafuma ku Bulaya, abo beta ati Anglo-Saxon, e lyo na bafuma pa fishi fya Polynesia. Abantu abengi sana mu New Zealand bekala mu kalaale. Umusumba wa Wellington, e musumba uwabela sana ku kapinda ka ku kulyo pa misumba ikalamba yonse iyaba mu calo.

 Nangu ca kuti icalo ca New Zealand caba ukutali ne fyalo fimbi, abantu nalimo amamilioni yatatu balayako cila mwaka mu kutandala pa mulandu wa kuti cilamoneka bwino sana.

Mu New Zealand mwaliba sana inama ishaibela kabili e calo umwaba sana imisango ya fyuni ifingi ifishipupuka. Muli ici calo e mwaba na kolyokolyo uwingekala imyaka 100, uo beta ati tuatara. Inama isho bashafumya ku fyalo fimbi ni nama pamo nga utusuusu twa misango imo imo e lyo ne nama ishikalamba pamo nga ama whale na ma dolphin.

Inte sha kwa Yehova shalibomba imilimo ya kwa Lesa mu New Zealand pa myaka mupepi na 120. Ba Nte muli ici calo balasambilisha abantu Baibolo mu ndimi ukucila pali 19, kabili pali ishi ndimi paba ne ndimi sha bena Polynesia pamo ngo lulimi lwa ciNiuean, iciRarotongan, iciSamoan, ne ciTongan.