1, 2. (a) Mulandu nshi abantu mu nshita ya mutumwa Paulo balelandila sana pa busha no buntungwa? (b) Nani uo Paulo aleeba abantu ukuti e Ntulo ya buntungwa bwa cine cine?

ABENA Kristu mu nshita ya batumwa baletekwa no buteko bwa bena Roma. Abena Roma baleitakisha ukuti balekonka sana amafunde, ukuti bali no mulinganya kabili bali bantungwa. Na lyo line, icalengele ubuteko bwa bena Roma bukose no kulumbuka, basha abo bwalebomfya. Inshita imo, abantu ukucepako panono pali hafu abo bwaleteka bali basha. Ukwabula no kutwishika, abantu yaweyawe na Bena Kristu bene balelanda sana pa buntungwa no busha.

² Amakalata ayo umutumwa Paulo alembele yalilanda sana pa buntungwa. Lelo talebila imbila nsuma pa kuti alule mikalile ya bantu nelyo imitekele nga fintu abantu pali ilya nshita balefwaya ukucita. Paulo na Bena Kristu banankwe balebombesha ukwafwa abantu ukwishiba imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa ne lambo lya cilubula ilya kwa Kristu Yesu ilyacindama nga nshi. Paulo alyafwile Abena Kristu banankwe ukwishiba Intulo ya buntungwa  bwa cine cine. Ku ca kumwenako, muli kalata ya bubili iyo alembeele Abena Kristu mu Korinti, atile: “Yehova Mupashi; kabili ukuli umupashi wa kwa Yehova, e kuli ubuntungwa.”—2 Kor. 3:17.

3, 4. (a) Cinshi calengele Paulo alande amashiwi yaba pali 2 Abena Korinti 3:17? (b) Finshi tulingile ukucita pa kuti tube no buntungwa ubo Yehova apeela?

³ Mu fipandwa fya kubalilapo muli kalata Paulo alembeele abena Korinti, alandile pa bukata Mose akwete ilyo aletentemuka Ulupili lwa Sinai pa numa ya kuba pa cinso ca kwa malaika wa kwa Yehova. Ilyo abantu bamwene Mose, balitiinine e ico Mose aliifimbile icifimbo ku menso. (Ukufu. 34:29, 30, 33; 2 Kor. 3:7, 13) Paulo alondolwele ukuti; “Lelo ilyo bapilibukila kuli Yehova, icifimbo cilafimbulwa.” (2 Kor. 3:16) Ni mwi Paulo aloseshe ilyo alandile aya mashiwi?

⁴ Nga fintu twasambilile mu cipande cafumineko, Yehova, Kabumba uwapangile ifintu fyonse e wakwata fye ubuntungwa ubushakwata mwakupelela. E co twingalandila ukuti, ukuli Yehova no “kuli umupashi wa kwa Yehova,” e kuba ubuntungwa. Pa kuti tube abantungwa kabili tunonkelemo tulingile ‘ukupilibukila kuli Yehova’ e kutila, ukuba ifibusa fyakwe. Ilyo abena Israele bali mu matololo tabalemona ifintu nga fintu Yehova afimona, balekonkelela ififwaya imitima yabo. Cali kwati imitima yabo ne mitontonkanishishe yabo yalifimbilwe icifimbo kabili yalikosele, babikile fye amano ku kubomfya ubuntungwa ubo nomba bakwete ku kucita ifya kuisekesha.—Heb. 3:8-10.

5. (a) Buntungwa bwa musango nshi umupashi wa kwa Yehova upeela? (b) Twaishiba shani ukuti ubusha bwa ku mubili te kuti butupoke ubuntungwa ubo Yehova apeela? (c) Mepusho nshi twalayasuka?

⁵ Ubuntungwa ubo umupashi wa kwa Yehova upeela bwalicila pa buntungwa umuntu akwata nga alubulwa mu busha. Ubuntungwa ubo umupashi upeela bwalicila sana pa buntungwa abantu balwisha ukukwata, umupashi wa kwa Yehova ulalubula abantu ku busha bwa lubembu ne mfwa e lyo na ku kupepa kwa bufi na kufisambilisho fya bufi. (Rom. 6:23; 8:2) Ala ubu buntungwa busuma icine cine! Umuntu kuti aba na ubu buntungwa nangu ali mu cifungo nelyo nga musha. (Ukute. 39:20-23) Ifi fine e fyo cali kuli munyinefwe Harold King uwashipikishe ilyo bamubikile mu cifungo pa myaka iingi pa mulandu ne fyo asuminemo. Kuti mwatamba ifyo alandile pa JW Broadcasting. (Kuti mwaya apo balemba ati AMALYASHI BASHIMIKE > UKUSHIPIKISHA AMAFYA.) Kuti twalanga shani ukuti tulatasha pa buntungwa twakwata? Na kabili finshi twingacita pa kuti tulebomfya bwino ubu buntungwa?

6. Bushe abena Israele balangile shani ukuti tabaletasha pa buntungwa ubo Yehova abapeele?

⁶ Nga twaishiba ifyo ubupe batupeele bwauma umutengo, tulafwaya sana ukutasha uwatupeela. Abena Israele tabaletasha pa buntungwa ubo Yehova abapeele ilyo abalubwile mu busha mu Egupti. Ilyo papitile fye imyeshi inono ukutula apo abalubwilile, batendeke ukufuluka ifya kulya balelya ne fyo balenwa ku Egupti, kabili baleilishanya pa fyo Yehova alebapayanishisha, balefwaya fye no kubwelelamo ku Egupti. Baleni tontonkanyeni, babikile amano kwi ‘sabi, ifibimbi, ifitangamenshi, liiki, kanyense na galiki’ ukucila ukubika amano ku buntungwa ubo Yehova Lesa abapeele ubwa kumupepa. Bushe mwamona umulandu Yehova afulilwe abantu bakwe? (Impe. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Na ifwe tufwile ukusambililako ku fyo bacitile!

7. Finshi Paulo acitile ifyalingana ne fyo alandile pali 2 Abena Korinti 6:1, kabili kuti twamupashanya shani?

 ⁷ Umutumwa Paulo akoseleshe Abena Kristu bonse ukulatasha pa buntungwa ubo Yehova atupeela ukupitila muli Yesu Kristu, Umwana wakwe. (Belengeni 2 Abena Korinti 6:1.) Muleibukisha ukuti Paulo ali sana no bulanda pa mulandu wa kuba umusha wa lubembu ne mfwa. Na lyo line, alandile ati: “Ndetootela Lesa pantu akampususha muli Yesu Kristu Shikulwifwe.” Mulandu nshi? Aebele Abena Kristu banankwe ukuti: “Pantu ifunde lya mupashi ulya uupeela umweo muli Kristu Yesu lyalimulubula kwi funde lya lubembu kabili ilya mfwa.” (Rom. 7:24, 25; 8:2) Na ifwe tulingile ukulatasha pa fyo Yehova atubulula ku busha bwa lubembu ne mfwa nga fintu Paulo aletasha. Pa mulandu wa cilubula kuti twabombela Lesa na kampingu iisuma kabili kuti twaba ne nsansa.—Amalu. 40:8.

8, 9. (a) Finshi umutumwa Petro alandile pa kutusoka pa fyo tubomfya ubuntungwa? (b) Mafya nshi tukwata muno nshiku?

⁸ Tulingile no kulaibukisha ukuti tatulingile ukulabomfya ubuntungwa twakwata bubi bubi. Umutumwa Petro alitusokele ukukanalabomfya ubuntungwa bwesu nga kabepekesho ka kucitilamo ifyo imitima yesu ifwaya. (Belengeni 1 Petro 2:16.) Bushe ifi Petro alandile tafilengele mwaibukisha ifyacitikile abena Israele ilyo bali mu matololo? Kabili muno nshiku emo tulingile no kulakonka sana uku kufunda! Satana na bantu ba mu calo cakwe balapanga ifintu ifimoneka bwino sana, pamo nga ifya kufwala, ifya kulya ne fya kunwa, ifya kuleseshamo icitendwe e lyo ne fintu fimbi. Ilingi line abasabankanya amakwebo balabomfya abantu abamoneka bwino sana pa kutubeleleka pa kuti tulemona ukuti tufwile fye ukushita ifintu ifyo tushikabila no kukabila. Nga tatucenjele ifintu fya musango uyu kuti fyatubeleleka twafilwa no kubomfya bwino ubuntungwa twakwata!

⁹ Amashiwi Petro alandile kuti twayabomfya na ku fintu ifyacindama sana ifyo tucita, pamo nga amasambililo, incito tulefwaya ukulabomba ne milimo imbi. Ku ca kumwenako, abacaice ababa ku masukulu balabeba ukulabombesha pa kuti bakaye ku masukulu ya lulumbi uko basambilisha amasambililo ya pa muulu. Babeba ifilenga balamona kwati amasambililo ya pa muulu yakalenga bakengile incito ya pa muulu kabili bakalefola indalama ishingi nga nshi. Amalipoti ilingi line yalanga ubupusano bwaba pa ndalama abasambilila sana bafola ne sho abantu abasambilila fye panono bafola. Ilyo abacaice balesala ifyo bakalacita nga bakula, kuti balafwaisha ukuya ku masukulu uko basambilisha amasambililo ya pa muulu. Finshi ifyo bena na bafyashi balingile ukulaibukisha?

10. Finshi tulingile ukulatontonkanyapo ilyo tulebomfya ubuntungwa twakwata ubwa kuisalila ifya kucita?

¹⁰ Abantu bamo bamona kwati apo umuntu umwine e ulingile ukuisalila ifya kucita, alikwata ubuntungwa bwa kusalapo ifili fyonse ifyo alefwaya cikulu fye kampingu yakwe naimusuminisha. Nalimo batontonkanya pa mashiwi ayali muli kalata Paulo alembeele Abena Kristu mu Korinti pa fya kulya. Atile: “Cinshi kampingu wa muntu umbi engalapingwila ubuntungwa bwandi?” (1 Kor. 10:29) Nangu ca kuti twalikwata ubuntungwa bwa kuisalila ifya kucita mu fintu pamo nga amasambililo ne milimo ya kubomba, tulingile ukulaibukisha ukuti ubuntungwa twakwata bwalikwata umwakupelela kabili muli fyonse ifyo tusalapo ukucita mulafuma ifisuma nelyo ifibi. Uyu e mulandu Paulo abalilepo ukulanda ati: “Fyonse fyalisuminishiwa; lelo te fyonse ifingatwafwa. Nangu fyonse fyalisuminishiwa;  lelo te fyonse ifingatukuula.” (1 Kor. 10:23) Aya mashiwi yalatwafwa ukwishiba ukuti ilyo tulesala ifya kucita mu bumi, kwaliba ifyacindama sana ifyo tufwile ukutontonkanyapo ukucila ukubika fye amano ku fingatusekesha.

11. Mulandu nshi twalubwilwa?

¹¹ Ilyo Petro asokele pa kukanabomfya ubuntungwa nga kabepekesho ka kucitilamo ifyabipa, alandile ne fyo tulingile ukububomfya. Atukoseleshe ukubomfya ubuntungwa “nga basha ba kwa Lesa.” Kanshi ico Yehova abomfeshe Yesu ukutulubula kwi funde lya lubembu ne mfwa ni co afwaya ukuti tuipeele no kuba “nga basha ba kwa Lesa.”

12. Finshi tulesambililako kuli Noa no lupwa lwakwe?

¹² Inshila iisuma iyo twingabomfeshamo bwino ubuntungwa twakwata no kukanaba na kabili abasha ba ici calo na basha ba fifwaya umutima, kulabombesha mu mulimo ya kwa Lesa. (Gal. 5:16) Natulande pali Noa no lupwa lwakwe. Baleikala na bantu abali abankalwe kabili abali ne mibele iyabipa sana. Lelo tabalecitako ifyo abantu baleikala nabo balecita. Cinshi cabafwile? Babikile sana amano ku kubomba imilimo Yehova abapeele, e kutila ukupanga icibwato, ukubikamo ifya kulya ifyo bali no kulalya ne fyo inama shali no kulalya, e lyo no kusoka abantu. Baibolo itila: “Noa acitile ukulingana na fyonse ifyo Lesa amwebele. Filya fine fye e fyo acitile.” (Ukute. 6:22) Finshi fyafuminemo? Noa no lupwa lwakwe balipuswike ilyo icalo caonawilwe pali ilya nshita.—Heb. 11:7.

13. Mulimo nshi Yesu bamupeele uo na o atupeela?

¹³ Finshi Yehova atweba ukulacita muno nshiku? Apo tuli basambi ba kwa Yesu, twalishiba bwino umulimo Lesa atupeela. (Belengeni Luka 4:18, 19.) Muno nshiku, lesa wa buno bwikashi alipofwisha abantu abengi nga nshi kabili basha ba mipepele, ba fintu ifyo bakwata kabili basha ba mitekele. (2 Kor. 4:4) Twalikwata ishuko lya kwafwa abantu ukwishiba Yehova no kulapepa Lesa uupeela  ubuntungwa nga filya Yesu aleyafwa abantu. (Mat. 28:19, 20) Uyu mulimo tawayanguka, kabili mwaliba amafya ayengi. Mu fyalo fimo, abantu tabafwaya ukwishiba Lesa kabili balafulwa nga tulebashimikila. Icipusho ico bonse tulingile ukutontonkanyapo ca kuti, ‘Bushe kuti nabomfya shani ubuntungwa nakwata ku kutungilila umulimo wa Bufumu?’

14, 15. Finshi abantu ba kwa Yehova bacita pa kuti babombeko umulimo wa kubila imbila nsuma? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

¹⁴ Naciwama ifi abengi belwike ukuti impela ya cino calo naipalama nga nshi kabili baleyangusha imikalile yabo pa kuti balebombesha mu mulimo wa nshita yonse. (1 Kor. 9:19, 23) Bamo babombela mu fifulo baba; bambi balaya ukwaba ukukabila. Amalipoti yalanga ukuti mu myaka 5 iyapita, aba bwananyina ukucila pali 250, 000 balitendeke bupainiya bwa nshita yonse, kabili pali ino nshita bapainiya ba nshita yonse balicila pali 1,100,000. Ala aba aba bwananyina balilanga ukuti balabomfya bwino sana ubuntungwa bakwata ku kubombela Yehova!—Amalu. 110:3.

¹⁵ Finshi fyalengele aba bamunyinefwe na bankashi babomfye bwino ubuntungwa bakwata? Natulande pali ba John na ba Judith ababombelapo mu fyalo ifyalekanalekana pa myaka 30. Bebukisha abati ilyo Isukulu lya Bapainiya lyatendeke mu 1977, aba bwananyina balebakoselesha sana ukuitemenwa ukuya mu kubombela ukwali ukukabila. Apo ba John balefwaya ukuya mu kubombela ukwali ukukabila, pa miku iingi balyalwile incito isho balebomba pa kuti bangushe imikalile. Mu kupita kwa nshita ilyo baile ku calo cimbi, balimwene ukuti ukupepa kuli Yehova no kushintilila pali ena fyalelenga bacimfya amafya pamo nga ukusambilila ululimi ulupya, ukubelesha imikalile iipya, ne miceele iipya. Bomfwa shani pa mulimo babombele muli iyi myaka? Ba John batile: “Naleumfwa ukuti nalebomba umulimo uusuma nga nshi pa milimo yonse iyo nabombelepo. Nalitemenweko Yehova, nga filya umwana atemenwako wishi. Nomba nalishiba bwino umo amashiwi yaba pali Yakobo 4:8 yalola, yatila: ‘Palameni kuli Lesa, na o akapalama kuli imwe.’ Nalishibe ukuti nalisangile insansa sha cine cine isho nalefwaya.”

16. Finshi abengi bacita pa kulanga ukuti balabomfya bwino ubuntungwa bwabo?

¹⁶ Kwena bamo kuti bakumanisha fye ukubomba umulimo wa nshita yonse pa nshita iinono. Lelo abengi balaitemenwa ukubombako mu makuule mwi sonde lyonse. Ku ca kumwenako, ilyo balekuula amaofeshi yakalamba ku Warwick mu musumba wa New York, bamunyinefwe na bankashi nalimo 27,000 baliipeeleshe ukubombako, bamo balebomba imilungu ibili, bambi umwaka umo no kucilapo. Abengi pali aba balishile ifyo balecita pa kuti babombeko. Ifyo aba aba bwananyina bacitile filanga ukuti balabomfya ubuntungwa ubo Lesa abapeela ku kumulumbanya no ku mucindika!

17. Finshi ababomfya bwino ubuntungwa ubo Lesa apeela bakapokelela?

¹⁷ Tulatasha pa fyo twaishiba Yehova kabili twaliba no buntungwa ubo ababa mu kupepa kwa cine bakwata. Natulesala bwino ifya kucita pa kuti tulelanga ukuti tulatasha pa buntungwa twakwata. Mu cifulo ca kulabomfya bubi bubi ubu buntungwa, tulingile ukulabubomfya ku kubombela Yehova na maka yesu yonse. Nga tulecita ifi, Yehova akatupaala ilyo akafikilisha ifyo alanda muli ubu busesemo ubutila: “Ifibumbwa na fyo fikalubuka ku busha bwa kubola no kuba abana ba kwa Lesa.”—Rom. 8:21.