1, 2. (a) Finshi abengi balanda pa kutungululwa no mupashi wa kwa Lesa? (b) Mepusho nshi ayacindama pa kutungululwa no mupashi wa kwa Lesa ayo twalayasuka?

NKASHI umo ku Canada alandile ati, “Ukulatungululwa no mupashi wa kwa Lesa kwalilenga ndeba ne nsansa, kabili kulangafwa ukushipikisha amesho ayo nkwata cila bushiku.” Munyinefwe umo ku Brazil alandile ati, “Twaliba ne nsansa mu cupo cesu pa myaka 23 ukutula apo twaupanina, icalenga ni co tulabombesha pa kuti tuletungululwa no mupashi wa kwa Lesa.” Kabili munyinefwe umbi ku Philippines atile, “Ukulatungululwa no mupashi wa kwa Lesa kwalilenga nilasakamana sana, kabili kwalilenga ndeumfwana bwino na ba bwananyina aba nkulilo ishapusanapusana.”

² Ifi aba balandile filelanga ukuti tulanonkelamo nga tuletungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Kanshi tulingile ukuyipusha atuti, ‘Kuti nacita shani pa kuti ndetungululwa no mupashi wa kwa Lesa na pa kuti ndenonkelamo sana nge fi abo tulandilepo banonkelamo?’ Lelo ilyo tushilayasuka ici cipusho, tulingile ukwishiba bwino ifyo Baibolo ilanda pa bantu abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Muli cino cipande twalayasuka amepusho yatatu ayacindama. (1) Bushe umuntu  uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa aba shani? (2) Bantu nshi twingasambililako ifingalenga twalatungululwa no mupashi wa kwa Lesa? (3) Bushe nga tuleesha na maka ‘ukulatontonkanya nge fyo Kristu atontonkanya’ kuti catwafwa shani ukulatungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

3. Bushe Baibolo ilondolola shani ubupusano bwaba pa ukonkelela ififwaya umutima wakwe na pa utungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

³ Ifyo umutumwa Paulo alandile pa bupusano bwaba pa “muntu uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa” no “muntu uukonkelela ififwaya umutima wakwe” fyalenga twaishiba ifyo “umuntu uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa aba.” (Belengeni 1 Abena Korinti 2:14-16.) Bupusano nshi bwabapo? “Umuntu uukonkelela ififwaya umutima wakwe” bamulondolola ukuti “tatemwa ifya mupashi wa kwa Lesa, pantu kuli ena buwelewele; kabili te kuti afishibe.” Lelo “umuntu uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa” ena “aceeceeta fyonse” kabili ‘atontonkanya nge fyo Kristu atontonkanya.’ Paulo atukoseleshe ukuti tuletungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Bupusano nshi bumbi ubwaba pa ukonkelela ififwaya umutima wakwe na pa utungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

4, 5. Finshi umuntu uukonkelela ififwaya umutima wakwe acita?

⁴ Natubalilepo ukulanda pa fyo uukonkelela ififwaya umutima wakwe aba. Abantu abengi mu calo babika fye amano ku fifwaya imitima yabo. Paulo atile batungululwa no “mupashi uyo nomba ubomba mu bana bacintomfwa.” (Efes. 2:2) Uyu mupashi ulenga abantu abengi balakonkelela icinabwingi abacita fye ifyo imitima yabo ifwaya. Ifi bacita fyalenga abantu abengi balacita fye ifyo abene balemona ukuti fyalilungama, kabili tabaibikilishako no kukonka amafunde ya kwa Lesa. Ilingi line uukonkelela ififwaya umutima wakwe abika fye amano ku kufwaya ukulumbuka na ku kukwata ifyuma ifingi nelyo ku kucingilila insambu shakwe.

⁵ Finshi fimbi ifyo twingeshibilako umuntu uukonkelela ififwaya umutima wakwe? Abantu ababa ne “micitile ya muntu umubembu” ninshi bakonkelela ififwaya imitima yabo. (Gal. 5:19-21) Muli kalata ya kubalilapo iyo Paulo alembeele icilonganino ca mu Korinti alilandile pa fyo abakonkelela ififwaya imitima yabo bacita. Balacita ifilenga kwaba amalekano, balaibika mu malyashi ayashibakumine, balalwishanya abantu, balatwalana ku filye, tabacindika abaletungulula, baliili, kabili balanwesha ubwalwa. Umuntu uukonkelela ififwaya umutima wakwe nga atunkwa alafilwa ukuilama. (Amapi. 7:21, 22) Yuda alilandile pa bantu abali no kulakonkelela sana ififwaya imitima yabo ica kuti tabali no ‘kukwata umupashi wa kwa Lesa.’—Yuda 18, 19.

6. Finshi twingeshibilako umuntu uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

⁶ Nomba bushe “umuntu uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa” aba shani? Uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa alibika sana amano kuli bucibusa bwakwe na Lesa, lelo ifi te fyo umuntu uukonkelela ififwaya umutima wakwe aba. Abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa balaibikilishako ‘ukupashanya Lesa.’ (Efes. 5:1) Ici cilolele mu kuti balabombesha ukwishiba ifyo Yehova amona ifintu no kulafimona nge fyo afimona. Balishininkisha ukuti Lesa e ko aba. Balesha ukukonka amafunde ya kwa Yehova muli fyonse ifyo balecita lelo abakonkelela ififwaya imitima yabo te fyo bacita. (Amalu. 119:33; 143:10) Uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa alaibikilishako ukuba ne “fisabo fya mupashi.”—Gal. 5:22, 23.

7. Finshi Baibolo ilanda pa bantu abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

⁷ Baibolo ilanda ukuti abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa baliba ne nsansa. Pali Mateo 5:3 patila: “Balipaalwa abaishiba ukuti balakabila ifya kwa Lesa, pantu ubufumu bwa mu muulu bwabo.” Pa Abena Roma 8:6 patweba ubusuma bwaba mu kutungululwa no mupashi wa kwa  Lesa, patila: “Ukutontonkanya ififwaya imitima kutungulula ku mfwa, lelo ukutontonkanya ifya kwa Lesa kutungulula ku mweo na ku mutende.” Nga twabika amano ku fya kwa Lesa, tulaba no mutende na Lesa, tulaba aba mutende pali ino nshita, kabili tulakwata isubilo lya kwikala umuyayaya ku ntanshi.

8. Mulandu nshi uo tulingile ukulabombesesha pa kuti lyonse tuletungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

⁸ Na lyo line icalo twikalamo calibipa kabili mwalifula abantu abakonkelela ififwaya imitima yabo, kanshi tulingile ukulabombesha pa kuti lyonse tuletungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Nga ca kuti umuntu aleka ukutungululwa no mupashi wa kwa Lesa, ninshi akulatungululwa no mupashi wa ici calo. Finshi tulingile ukucita pa kuti ifi taficitike? Finshi tulingile ukucita pa kuti tulekula mu fya kwa Lesa?

9. (a) Finshi fingatwafwa ukukula mu fya kwa Lesa? (b) Ni bani abaletungululwa no mupashi wa kwa Lesa abo twalasambililapo?

⁹ Umwana umunono kuti akula mu mano nga alemona ifisuma ifyo abafyashi bakwe balecita kabili nga alebapashanya. Na ifwe kuti twakula mu fya kwa Lesa nga ca kuti tulemona ifyo abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa bacita e lyo no kulabapashanya. Lelo tatulingile ukulapashanya abantu ababika fye amano ku fifwaya imitima yabo. (1 Kor. 3:1-4) Baibolo yalilanda pa bantu abo twingapashanya na abo tushingapashanya. Apo tufwaisha ukukula mu fya kwa Lesa, natulande pa bantu abo twingapashanya. Twalalanda pali Yakobo, Maria, na Yesu.

10. Bushe Yakobo alangile shani ukuti aletungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

¹⁰ Natubalilepo ukulanda pali Yakobo. Ifintu fyalyafishe kuli Yakobo nga fintu fyayafya na kuli fwe bengi muno nshiku. Ndume nankwe Esau alefwaya ukumwipaya. Na kabili shifyala alemuliila amasuku pa mutwe. Nangu ca kuti Yakobo aleikala na bantu ababikile fye amano ku fyalefwaya imitima yabo, alitwalilile ukutungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Alitetekele ifyo Lesa alaile Abrahamu, kabili alibikile amano  ku kusakamana ulupwa lwakwe ulo Yehova ali no kubomfya pa kufishapo ubufwayo bwakwe. (Ukute. 28:10-15) Ifyo Yakobo alelanda ne fyo alecita fyalelanga ukuti alishibe amafunde ya kwa Lesa no kufwaya kwakwe. Ku ca kumwenako, ilyo Esau alefwaya ukumwipaya, Yakobo aebele Lesa ati: “Ndepepa kuli imwe, nati, mpokololeni . . . Mwatile, ‘Nkakucita icisuma kabili nkalenga abana bobe ukufula ngo mucanga wa pali bemba, uushingapendwa ku bwingi.’” (Ukute. 32:6-12) Yakobo alitetekele ifyo Yehova amulaile ne fyo alaile ifikolwe fyakwe kabili alefwaya ukucita ifintu ukulingana no bufwayo bwa kwa Lesa.

11. Finshi filanga ukuti Maria aletungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

¹¹ Nomba natulande pali Maria. Mulandu nshi Yehova asalile Maria ukuba nyina wa kwa Yesu? Ukwabula no kutwishika ni co aletungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Twaishiba shani? Amashiwi alandile ilyo atandalile balupwa wakwe Sekaria na Elisabete e yalanga ukuti aletungululwa no mupashi wa kwa Lesa. (Belengeni Luka 1:46-55.) Amashiwi Maria alandile yalanga ukuti alitemenwe sana Icebo ca kwa Lesa kabili alishibe bwino Amalembo ya ciHebere. (Ukute. 30:13; 1 Sam. 2:1-10; Mal. 3:12) Na kabili nangu ca kuti Maria na Yosefe e lyo baupene fye, tabalepanga icupo mpaka Yesu afyalwa. Bushe ifi bacitile filanga cinshi? Filanga ukuti bonse babili babikile sana amano ku kucita ukufwaya kwa kwa Yehova ukucila ukubika amano ku fyo abene balefwaya. (Mat. 1:25) Mu kuya kwa nshita Maria alebika amano kuli fyonse ifyalecitika ilyo Yesu alekula, kabili alebika amano ku fyo alelanda. Na kabili “asungile aya mashiwi yonse mu mutima wakwe.” (Luka 2:51) Ukwabula no kutwishika alibikile amano ku bufwayo bwa kwa Lesa ubwali no kufikilishiwa muli Mesia. Bushe ifi Maria alecita tafiletusambilisha ukuti tulingile ukubika intanshi ukufwaya kwa kwa Lesa?

12. (a) Finshi Yesu alecita ifilanga ukuti alepashanya Wishi? (b) Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulepashanya Yesu? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

¹² Pa bantu bonse abaikalapo pano isonde, Yesu e waletungululwa sana no mupashi wa kwa Lesa! Fyonse ifyo alecita pano isonde na lintu alebila imbila nsuma, fyalelanga ukuti alefwaya ukulapashanya Wishi, Yehova. Alilangile imibele ya kwa Yehova mu fyo aletontonkanya, mu fyo aleumfwa pa fintu e lyo na mu fyo alecita. Alecita ukufwaya kwa kwa Lesa kabili alekonka amafunde yakwe. (Yoh. 8:29; 14:9; 15:10) Ku ca kumwenako linganyeni ifyo kasesema Esaya alandile pa fyo Yehova aba ne cikuuku ku fyo Marko kalemba wa Mbila Nsuma alandile pa fyo Yesu aleumfwa. (Belengeni Esaya 63:9; Marko 6:34.) Bushe na ifwe kuti twalanga icikuuku ku bantu abalekabila ubwafwilisho nga filya Yesu alecita? Na kabili Yesu alebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma no wa kusambilisha. (Luka 4:43) Ifi fyonse Yesu alecita e lyo ne fyo aleumfwa filangilila ukuti aletungululwa no mupashi wa kwa Lesa.

13, 14. (a) Finshi tulesambilila ku bantu abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa muno nshiku? (b) Langilileni.

¹³ Na muno nshiku mwine kwaliba abantu abengi abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa abapashanya sana Kristu. Nalimo mwalimona ukuti balabombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma, balapokelela sana abeni, baliba ne cikuuku e lyo ne mibele imbi iisuma. Nangu ca kuti nabo bene tabapwililika, balaibikilishako ukuba ne mibele iisuma. Nkashi Rachel uwa ku Brazil alandile ati: “Nalitemenwe sana ukukwata ifya kufwala fyonse ifyalefuma. Ici calengele nilafwala ifya mucinshi sana. Lelo ukusambilila icine kwalengele nayaluka pa kuti ndetungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Kwena calikosele pa kuti njaluke, lelo ilyo nayalwike nali ne nsansa sana kabili natendeke ukulaikala ukulingana no kufwaya kwa kwa Lesa.”

¹⁴ Ba Reylene bankashi abekala ku Philippines bena bakwete ubwafya bumbi. Balefwaya  ukusambilila sana no kulabomba incito iisuma pa kuti bakekale bwino. Batile: “Nalilekele ukubika amano ku kucita ifyo napangile ukucita mu mulimo wa kwa Lesa. Lelo mu kupita kwa nshita nailwike ukuti kwali ifyacindama sana ifyo nshalecita ifyacilile pa ncito iyo nalebomba. Nasukile natendeka ukubika amano ku kubombela Yehova na kabili.” Ukutula ilya nshita, ba Reylene balicetekela amashiwi ayaba pali Mateo 6:33, 34, ukuti Yehova akalabasakamana. Batile: “Nalishininkisha ukuti Yehova akalansakamana!” Nalimo na imwe mwalishibako bamo mu cilonganino cenu abacetekela sana Yehova nga fintu ba Reylene bamucetekela. Ukwabula no kutwishika nga twamona aba bwananyina abapashanya Kristu, tulafwaya sana ukulabapashanya!—1 Kor. 11:1; 2 Tes. 3:7.

15, 16. (a) Finshi tulingile ukucita pa kuti tube nga Kristu? (b) Finshi tufwile ukucita pa kuti twishibe “ifyo Kristu atontonkanya”?

¹⁵ Finshi tufwile ukulacita pa kuti tulepashanya Kristu? Baibolo pali 1 Abena Korinti 2:16 itweba ‘ukulatontonkanya nge fyo Kristu atontonkanya.’ Na kabili pa Abena Roma 15:5 itweba “ukuba no mutima umo wine uo Kristu Yesu akwete.” Kanshi pa kuti tube nga Kristu, tulingile ukwishiba ifyo aletontonkanya ne fyo ali. Nga twaishiba, lyena tufwile ukulamupashanya. Yesu abika sana amano kuli bucibusa bwakwe na Lesa. Kanshi ukuba nga Yesu kulenga twapalama sana kuli Yehova. E ico nacicindama ukwishiba ifyo twingacita pa kuti tuletontonkanya nge ifyo Yesu atontonkanya.

¹⁶ Finshi tulingile ukucita? Abasambi ba kwa Yesu balemona ifipesha mano ifyo alecita, baleumfwa amalyashi alelanda, balemona ifyo alecita ku bantu abalekanalekana, kabili balemona ifyo alekonka ifyo Lesa afwaya. Balandile abati: “Tuli nte pali fyonse ifyo acitile.” (Imil. 10:39) Kwena, ifwe te kuti tumone ifyo alecita nga fintu cali ku basambi bakwe. Lelo apo Yehova alitutemwa, alitupeela amabuuku ya Mbila Nsuma ayengatwafwa ukwishiba bwino ifyo Yesu ali. Nga tulebelenga no kulatontonkanya sana pa fyaba mu mabuuku ya kwa Mateo, Marko, Luka, na Yohane ninshi tuleishiba ifyo Kristu atontonkanya. Ifi kuti fyalenga ‘twalakonka sana mu ntampulo shakwe.’ (1 Pet. 2:21) Na kabili kuti ‘twaipangasha ku mitontonkanyo imo ine’ nge yakwete Kristu.—1 Pet. 4:1. Baibolo ya Diocese of Mbala.

17. Bushe ukulatontonkanya nga Kristu kukatwafwa shani?

¹⁷ Bushe ukwishiba ifyo Kristu atontonkanya kukatwafwa shani? Nga filya fine ifya kulya ifisuma filenga umubili waba bwino, e fyo no kwishiba ifyo Kristu atontonkanya kukalenga tukaletungululwa sana no mupashi wa kwa Lesa. Mu kupita kwa nshita nga kwacitika fimo, tukalaishiba ifyo Kristu engacita nga ca kuti e o ifyo fyacitikile. Ici cikalenga tukalepingula bwino pa fintu ica kuti na kampingu tayakaletucusha pa numa, na Lesa akalasekelela. Bushe mwamona ubusuma bwa ‘kufwalila Shikulu Yesu Kristu’?—Rom. 13:14.

18. Finshi mwasambilila muli cino cipande pa fyo mufwile ukucita pa kuti muletungululwa no mupashi wa kwa Lesa?

¹⁸ Natusambilila ifyo umuntu uutungululwa no mupashi wa kwa Lesa aba. Natusambilila no kutila kuti twasambililako ku bantu abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Na kabili natusambilila ifyo ‘ukutontonkanya nge fyo Kristu atontonkanya’ kwingalenga twalatungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Na lyo line, kwaliba na fimbi ifyo tufwile ukwishiba pa kuti tuletungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Ku ca kumwenako, kuti twaishiba shani nga tulatungululwa no mupashi wa kwa Lesa lyonse? Finshi fimbi ifyo twingacita pa kuti tuletungululwa sana no mupashi wa kwa Lesa? Na kabili bushe ukulatungululwa no mupashi wa kwa Lesa kukalatwafwa shani mu fyo tucita cila bushiku? Icipande cikonkelepo cikasuka aya mepusho.