ILYO Yesu ashilaya ku muulu aebele abasambi bakwe ati: “Mukaba inte shandi . . . na ku mpela ya pano isonde.” (Imilimo 1:8) Bushe abasambi bali no kubila shani imbila nsuma ukufika na ku mpela ya pano isonde?

Ba Martin Goodman abasambilila sana kabili bakafundisha ba pa Oxford University batile, “Abena Kristu baleshimikila sana abantu imbila nsuma, ne ci calengele ukuti bapusaneko ne mipepele imbi ukusanshako ne mipepele ya baYuda abaletekwa no buteko bwa bena Roma.” Yesu aleshimikila abantu mu ncende ishalekanalekana, kanshi Abena Kristu ba cine nabo balingile ukulabila “imbila nsuma iya bufumu bwa kwa Lesa” mu ncende shonse nga filya fine Yesu alecita. Balingile ukulafwaya abantu abalefwaya ukusambilila icine. (Luka 4:43) E mulandu wine kwabelele “abatumwa.” Ishiwi lya ukuti “abatumwa” lipilibula ukuti abo batuma ku kubomba umulimo. (Marko 3:14) Yesu aebele abasambi bakwe ati: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.”—Mateo 28:18-20.

Abatumwa 12 aba kwa Yesu balifwa, lelo ababomfi ba kwa Yehova abengi balabapashanya mu kubila imbila nsuma. Nga babeba ukuya mu kushimikila abantu ku ncende uko aba kubila imbila nsuma baceepa, batila: “E po ndi! Ntumeni.” (Esaya 6:8) Ku ca kumwenako, bamishonari abapwisha Isukulu lya Gileadi balibatuma ku kubila imbila nsuma ku fyalo fimbi. Bambi nabo balikuukila ku ncende shimbi mu calo cabo. E lyo abengi balisambilila ululimi lumbi pa kuti baleyafwako mu filonganino nelyo mu mabumba aya balanda ululimi lumbi. Ukucita ifi twalandapo kwalyafya, lelo aba bamunyinefwe na bankashi balaipeelesha pa  kuti balecita ifilanga ukuti balitemwa Yehova na bantu banabo. Kanshi balipekenye bwino no kubomfya bwino inshita yabo, amaka yabo, ne ndalama pa kuti bakuukile uko aba kubila imbila nsuma baceepa. (Luka 14:28-30) Imilimo ilyo aba bamunyinefwe na bankashi babomba yalicindama sana.

Kwena, te bonse abengakuukila uko aba kubila imbila nsuma baceepa, nelyo ukusambilila ululimi lumbi. Lelo bonse fye kuti tulebomba nga bamishonari mu filonganino twaba.

Mu nshita ya batumwa, Abena Kristu bali abacincila mu mulimo wa kubila nangu ca kuti abengi tabakuukile ku ncende shimbi ku kubila imbila nsuma, kabili tabali bamishonari. Paulo aebele Timote ati: “Bomba umulimo wa kwa kabila wa mbila nsuma, bombesha umulimo obe onse.” (2 Timote 4:5) Nangu ca kuti aya mashiwi yakumine Abena Kristu bakubalilapo, na ifwe bene yalitukuma. Abena Kristu bonse bafwile ukulakonka ifunde lya kubila imbila nsuma ya Bufumu no kupanga abasambi. Kwaliba inshila ishingi isho twingabombelamo nga bamishonari mu filonganino twaba.

Natulangilile, bamishonari nga bakuukila ku calo cimbi, ifyo baya mukusanga filapusana ne fyo ifintu fyaba mu calo cabo, e ico balesha na maka pa kuti babeleshe imikalile ya ku calo bayako. Nangu ca kuti te kuti tukuukile uko bakabila ba mbila nsuma baceepa, tufwile ukwesha na maka ukulashimikila abantu mu nshila ishalekanalekana! Ku ca kumwenako, mu 1940, bamunyinefwe balibakoseleshe ukulashimikilako abantu mu misebo ubushiku bumo cila mulungu. Bushe mulashimikilako abantu mu misebo? Bushe mwalibomfyapo utumastandi twamawilo utwa kubikapo impapulo pa kushimikila? Ico tulelandapo ni ci, Bushe mulaitemenwa ukubomfya inshila ishipya isha kushimikilamo abantu imbila nsuma?

Nga mwalitemwa ukushimikila abantu imbila nsuma, mukaba abacincila pa kubila. Ilingi line abakuukila uko bakabila ba mbila nsuma baceepa, nelyo abasambilila ululimi lumbi, ni bakasabankanya abafikapo kabili abengakosha ifilonganino. Ku ca kumwenako, balaba pa ntanshi mu mulimo wa kubila. Bamishonari nabo ilingi line e batungulula mu filonganino mpaka bamunyinefwe muli ifyo ifilonganino bafikapo ukubomba imilimo. Nga mwalibatishiwa, bushe mulafwaya ukuba umubomfi atumikila  nelyo eluda pa kuti mulebombela aba bwananyina mu cilonganino mwaba?—1 Timote 3:1.

Kuti tuleyafwa aba mu cilonganino mu nshila na shimbi. Kuti ‘tulekoselesha’ aba bwananyina nampo nga tuli bakalamba nelyo nga tuli baice, nga ni fwe bamunyina nelyo bankashi.—Abena Kolose 4:11.

Pa kwafwa bamunyinefwe na bankashi tulingile ukubeshiba bwino. Baibolo itukoselesha ukuti lyonse ilyo tulelongana, tufwile ‘ukulatontonkanya pa banensu,’ e kutila ukulatontonkanya pa fyo bamunyinefwe na bankashi balekabila. (AbaHebere 10:24) Ici tacilolele mu kuti tufwile ukulafwaisha ukwishiba ifishitukumine pali bamunyinefwe. Lelo cilolele mu kuti tufwile ukulabika amano ku fyo bamunyinefwe na bankashi balekabila. Nalimo kuti nababulisha fimo, nelyo bali no bulanda, nangu balekabila ukubakoselesha ukubomfya Baibolo. Kwena limo limo baeluda na babomfi batumikila e bafwile ukwafwa aba bwananyina. (Abena Galatia 6:1) Lelo bonse fye kuti tuleyafwa bamunyinefwe na bankashi abakalamba, nelyo indupwa ishili na mafya.

Ku ca kumwenako, ilyo ba Salvatore bakwete ubwafya bwa ndalama, balilekele ubukwebo balecita bashitisha ne fyo balebomfya mu bukwebo, balishitishe ing’anda yabo, e lyo ne fintu ifingi ifyo bakwete, kanshi balisakamene sana pa fyo bali no kusunga ulupwa lwabo. Aba mu lupwa lumo ulo bali nalo mu cilonganino balimwene ukuti ba Salvatore balekabila ubwafwilisho. E ico balibapeeleko indalama kabili balyafwile ba Salvatore na bena mwabo ukufwaya incito. Ilingi line aba muli ulu lupwa baleba pamo icungulo na ba Salvatore no lupwa lwabo, kabili balebakoselesha. Aba muli ishi indupwa shibili balitemwanene sana, kabili ino nshita balebukisha inshita baleba pamo no kukoseleshanya mu nshita ya mafya.

Abena Kristu ba cine balacincila pa kushimikila abantu ifyo basuminamo. Tufwile ukulapashanya Yesu uwali uwacincila, tufwile ukulaebako abantu pa fintu ifisuma ifyo Lesa atulaya. Nampo nga kuti twakuukila uko bakabila ba mbila nsuma baceepa nelyo iyo, bonse fye kuti tuleyafwa aba bwananyina mu cilonganino twaba ukulingana na papelele amaka yesu. (Abena Galatia 6:10) Nga tuleyafwa abantu banensu, tukaba ne nsansa kabili ‘tukalaya tuletwala ifisabo mu mulimo onse uusuma.’—Abena Kolose 1:10; Imilimo 20:35.