“Umunono” Aba “Ikana Limo”

“Umunono akabe kana limo, uwacepa akabo luko lwakosa.”—ESAYA 60:22.

1, 2. (a) Mulandu nshi imfifi yafimbila pano isonde ilelo? (b) Ulubuuto lwa kwa Yehova lwabalika shani panono panono pa bantu bakwe?

“IMFIFI ikafimba pano isonde, ne kumbi ilyafitula pa bantu na bantu, lelo Yehova [akabalika, NW] pali iwe, ubukata bwakwe bukamonekela pali iwe.” (Esaya 60:2) Aya mashiwi yalondolola bwino imibele ya pe sonde ukutendeka 1919. Kristendomu alikaana icishibilo ca kubapo kwa cifumu ukwa kwa Yesu Kristu, uuli “lubuuto lwa calo.” (Yohane 8:12; Mateo 24:3) Pa mulandu wa “cipyu cikalamba” ica kwa Satana, imfumu ya “bamwandanshi ba mfifi ino,” umwanda wa myaka uwalenga 20 wali ni nshita ya bunkalwe no bonaushi ubwacilishapo muli fyonse ifyo abantunse baacita. (Ukusokolola 12:12; Abena Efese 6:12) Abantu abengi baba mu mfifi ya ku mupashi.

² Lelo ulubuuto lucili lulebalika ilelo. Yehova ‘alebalikila’ pa babomfi bakwe, abashalapo basubwa, abali beminishi ba pe sonde aba “mwanakashi” wa mu muulu. (Esaya 60:1, NW) Maka maka ukutula ilyo balubwilwe muli bunkole ku Babele mu 1919, balilangisha ubukata bwa kwa Lesa no ‘kulengo lubuuto lwabo lubalikile ku cinso ca bantu.’ (Mateo 5:16) Ukufuma mu 1919 ukufika mu 1931, ulubuuto lwa Bufumu lwalibalikishe ilintu abasubwa bafuulile iminyololo iyasheleko iya fisambilisho fya ku Babele. Balisandulwike nga nshi ilintu Yehova afikilishe icilayo cakwe ica kuti: “Ukulonganya nkalonganya abashalako ba kwa Israele; nkababika pamo ngo mukuni mwi cinka; nge cikunka mu kati ka mulemfwe wa ciko; pakapooma pa mulandu wa bengi.” (Mika 2:12) Mu 1931, ubukata bwa kwa Yehova pa bantu bakwe bwalimonekele sana lintu bapokelele ishina Inte sha kwa Yehova.—Esaya 43:10, 12.

3. Camonekele shani ukuti ulubuuto lwa kwa Yehova lwali no kubalikila bambi abashali abasubwa?

³ Bushe Yehova ali no kubalikila fye pa  bashalapo aba “mukuni unono”? (Luka 12:32) Awe iyo. Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa ciNgeleshi ulwa September 1, 1931, lwalandile pa lwe bumba na limbi. Pa kulondolola bwino Esekiele 9:1-11, lwalandile ukuti umuntu uwakwete ulusengo lwa inki ulwa bukalemba uwalumbulwa muli ifyo fikomo emininako abashalapo basubwa. Ni bani abo uyu “muntu” ashilile akashilwa pa mpumi? Ni “mpaanga shimbi,” ishakwata isubilo lya kwikala kuli pe na pe mwi sonde lya paradise. (Yohane 10:16; Amalumbo 37:29) Mu 1935 balilwike ukuti ili bumba lya “mpaanga shimbi” e “bumba likalamba . . . abafuma ku luko lonse” ilyo umutumwa Yohane amwene mu cimonwa. (Ukusokolola 7:9-14) Ukufuma mu 1935 ukufika kuli nomba, umulimo uulebombwa sana wa kulonganya abe bumba likalamba.

4. Ni bani “ishamfumu” ne “nko” abalumbulwa pali Esaya 60:3?

⁴ Uyu mulimo walilumbulwa mu kusesema kwa kwa Esaya ukutila: “Inko shikesa ku lubuuto lobe, ne shamfumu ku kubalika kwa kutula kobe.” (Esaya 60:3) “Ishamfumu” shilumbwilwe pano ni bani? Ni ba 144,000 abashalapo abo, pamo na Yesu Kristu, baba impyani shinankwe isha Bufumu bwa mu muulu, kabili e batungulula umulimo wa kucitilo bunte. (Abena Roma 8:17; Ukusokolola 12:17; 14:1) Ilelo, “inko” ishakwata isubilo lya pe sonde ishisa kuli Yehova ku kusambilishiwa kabili ishilaalika bambi ukucita cimo cine, shalifulisha ukucila abashalapo basubwa abali fye amakana yanono.—Esaya 2:3.

Ababomfi Bapimpa aba kwa Yehova

5. (a) Fishinka nshi filanga ukuti ukupimpa kwa bantu ba kwa Yehova takwanenunwa? (b) Ni mu fyalo nshi mwali ukwingilishiwako kukalamba mu 1999? (Moneni charti pa mabula 17-20.)

⁵ Mwandi Inte sha muno nshiku isha kwa Yehova shalilangishe ukupimpa mu mwanda wa myaka uwalenga 20! Kabili te mulandu na mafya ukufulilako, ukupimpa kwabo takwanenwike ilyo umwaka wa 2000 walepalamina. Balikonkele sana ikambisho lya kwa Yesu ilya kuti: “Kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.” (Mateo 28:19, 20) Mu mwaka wa mulimo uwakulekelesha mu mwanda wa myaka uwalenga 20 bakasabankanya ba lyonse aba mbila nsuma bafikile ku cipendo cipya ica 5,912,492. Bapoosele amaawala 1,144,566,849 ukulanda na bantu pa lwa kwa Lesa ne mifwaile yakwe. Bacitile ifipempu fya kubwelelamo 420,047,796 ku bantu abalefwaya ukusambilila icine kabili batungulwile amasambililo ya Baibolo aya mu ng’anda 4,433,884. Mwandi balibombele mu kupimpa!

6. Mitantikile nshi ipya iyapayanishiwe kuli bapainiya, kabili ukwankulako kwali shani?

⁶ Mu January uyu mwaka wapwile, Ibumba Litungulula lyabilishe ukuteuluka kwa cipimo ca maawala yabombwa na bapainiya. Ici calengele abengi batendeke umulimo wa bupainiya bwa nshita yonse nelyo ubwa kwafwilisha. Ku ca kumwenako, mu myeshi ine iya kubalilapo mu 1999, iofesi lya Netherlands lyapokelele amaformu ya balembeshe bupainiya bwa nshita yonse ayacilile imiku ine pa yapokelelwe mu ciputulwa cimo cine mu 1998. Iofesi lya Ghana lishimiko kuti: “Ukutula apo icipimo cipya ica maawala yabombwa na bapainiya catendekela, bapainiya balitwalilila ukufulilako.” Mu mwaka wa mulimo uwa 1999, bapainiya mwi sonde lyonse bafikile kuli 738,343—icilelangilila fintu baba “abacincilile milimo isuma.”—Tito 2:14.

7. Yehova apaala shani ukupimpa kwa babomfi bakwe?

⁷ Bushe Yehova alipaala uku kupimpa? Ee. Ukupitila muli Esaya asoso kuti: “Inwina amenso yobe konse konse, umone. Bonse bene balongana, baisa kuli iwe, abana bobe abaume bakesa ukufumo kutali, abana bobe abanakashi bakasendwa kabafu ku baleshi.” (Esaya 60:4) ‘Abana baume’ na ‘bana banakashi’ abalonganikwa bacili balebombela Lesa mu kupimpa. Kabili nomba, impaanga shimbi isha kwa Yesu shilelonganikwa ku lubali lwa ‘bana baume’ na ‘bana banakashi’ abasubwa aba kwa Yehova mu fyalo 234 ne fishi fya muli bemba.

“Umulimo Onse Usuma”

8. ‘Mulimo nshi usuma’ Inte sha kwa Yehova shibomba?

⁸ Abena Kristu balikwata umulimo wa kushimikila imbila nsuma iya Bufumu no kwafwa abalefwaya ukusambilila icine ukuba abasambi. Lelo ‘baliteyanishiwa ku kubombo mulimo onse usuma.’ (2 Timote 3:17) E ico, balasakamana bwino indupwa shabo, balacite cileela ku bantu,  no kupempula abalwele. (1 Timote 5:8; AbaHebere 13:16) Kabili bakabomba ba kuitemenwa balabomba imilimo ikalamba pamo ngo kukuula Amayanda ya Bufumu, kabili uyu mulimo na o ulacitilo bunte. Mu Togo, ilyo Ing’anda ya Bufumu imo yakuulilwe, intungulushi she calici lya congolo shalefwaya ukwishiba umulandu Inte sha kwa Yehova shiikuulila ifikuulwa fya shiko ilintu icalici lyabo lyalebomfya aba kubakuulilako! Iofesi lya Togo lishimiko kuti ukukuula Amayanda ya Bufumu ayasuma kwalilenga abantu bamo ukufwaya ukusonkela nelyo ukukuula amayanda mu bwikashi umukakuulwa Amayanda ya Bufumu.

9. Inte sha kwa Yehova shankulako shani lintu kwaponako utuyofi?

⁹ Limo limo, balakabila ukubombako umulimo usuma na umbi. Uyu mwaka wa mulimo wapwile ifyalo ifingi fyalitebelelwe no tuyofi, kabili ilingi line abalebalilapo ukufika ukwali utuyofi ni Nte sha kwa Yehova. Ku ca kumwenako, incende ishingi mu Honduras shalyonawilwe ku cipuupu ca mwela icitwa Hurricane Mitch. Mu kwangufyanya, iofesi lya Sosaite lyapangile amakomiti ya bukangalume aya kuteyanya umulimo wa kukumbusuka. Inte mu Honduras na mu fyalo fimbi ifingi shalisangwileko ifya kufwala, ifya kulya, umuti, ne fintu fimbi ifyalekabilwa. Ababa mu Makomiti ya Makuule aya mu Citungu babomfeshe ukulamuka kwabo ku kukuula amayanda cipya cipya. Mu kwangufyanya, bamunyinefwe abatebelelwe na kayofi balyafwilishiwe ukutendeka ukwikala bwino na kabili. Mu Ecuador, Inte sha kwa Yehova shayafwile bamunyinabo lintu bamulamba baonawile amayanda yamo. Ilyo amwene ifyo Inte shabombele bwino, umulashi wa buteko umo asosele ati: “Nga naingishe ili bumba incito, kuti nabomba ifipapwa! Abantu abapala imwe bafwile ukusangwa mu fyalo fyonse mwi sonde.” Umulimo usuma uwa musango yo ulalumbanya Yehova Lesa no kulangilila fintu ‘bukapepa bwesu bwafwa ku fintu fyonse.’—1 Timote 4:8.

‘Abapupuka nge Kumbi’

10. Nangu cingati abasubwa balecepelako, mulandu nshi ishina lya kwa Yehova lilebilishiwa sana mwi sonde lyonse ukucila kale lyonse?

¹⁰ Yehova nomba aleipusha ati: “Finshi ifi ifipupuka nge kumbi, nge nkunda ku miinshi ya shiko? Pantu ifishi ne naamba fikanindila, ne ngalaba sha ku Tarshishi e ntanshi, ku kuleta abana bobe abaume ukufumo kutali . . . Bambi bambi bakakuula amalinga yobe, ne shamfumu shabo shikakupyungila.” (Esaya 60:8-10) Ababalilepo ukwankulako ku ‘kubalika’ kwa kwa Yehova bali ‘bana bakwe abaume,’ Abena Kristu basubwa. Lyene pakonkele “bambi bambi,” e kutila, ibumba likalamba, abapyungila bamunyina basubwa muli bucishinka, no kukonka ubutungulushi bwabo mu kushimikila imbila nsuma. E ico, nangu cingati abasubwa balecepelako, ishina lya kwa Yehova lilebilishiwa mwi sonde lyonse ukucila kale lyonse.

11. (a) Cinshi iciletwalilila kabili cinshi cafuminemo mu 1999? (b) Ni mu fyalo nshi mwali abengi ababatishiwe mu 1999? (Moneni charti pa mabula 17-20.)

¹¹ E ico, imintapendwa ya bantu balepupuka “nge nkunda ku miinshi ya shiko,” no kusanga icubo mu cilonganino ca Bwina Kristu. Abengi nga nshi balalundwako cila mwaka, kabili inshila icili iyaisuka ku balefwaya ukwisa. Esaya atila: “Impongolo shobe shikesuka pe, akasuba no bushiku tashakesalweko, ku kuleka abantu bengishe muli iwe ifyuma fya nko.” (Esaya 60:11) Uyu mwaka wapwile abantu 323,439 balibatishiwe mu kulangisha ukuipeela kwabo kuli Yehova, kabili Yehova acili talaisala impongolo. “Ifisuma fya nko shonse,” e kutila, aba mwi bumba likalamba, bacili balekonkomokela muli shene. (Haggai 2:7) Bonse abalefwaya ukufuma mu mfifi tababakaanya ukwisa. (Yohane 12:46) Shi aba musango yo bonse nabatwalilile ukutesekesha ulubuuto!

Ukushipa Te Mulandu no Kukaanya

12. Ni shani abatemwa imfifi besha ukushimya ulubuuto?

¹² Abatemwa imfifi balipato lubuuto lwa kwa  Yehova. (Yohane 3:19) Bamo besha fye no kushimya ulu lubuuto. Te kuti tupape pantu na Yesu wine, uuli “lubuuto lwa cine, ulubalikilo muntu onse,” balemupumya, ukumukaanya, na kuli pele pele balimwipeye ku baYuda banankwe. (Yohane 1:9) Mu mwanda wa myaka uwalenga 20, Inte sha kwa Yehova na sho balishipumya, ukushipoosa mu fifungo, ukushibinda, no kushipaya fye, ilintu mu busumino shalengele ulubuuto lwa kwa Yehova ukubalika. Mu myaka ya nomba line, bakakaanya balibomfya ifya kusabankanishishamo amalyashi ku kukubanya ubufi bwa kubepesha abalenga ulubuuto lwa kwa Lesa ukubalika. Bamo bafwaya abantu balesumino kuti Inte sha kwa Yehova shalibipa kabili shilingile ukucincintilwa nelyo ukubindwa. Bushe abalwani ba musango yo balitunguluka?

13. Cinshi cifumamo lintu twabomfya ifya kusabankanishishamo amalyashi ku kulondolola mu kushilimuka ifishinka pa lwa mulimo wesu?

¹³ Iyo. Uko cingacitika, Inte sha kwa Yehova shilabomfya ifya kusabankanishishamo amalyashi ku kulondolola ifishinka. E ico, ishina lya kwa Yehova lyalisabankanishiwa muli banyunshipepala, bamagazini na pa milabasa ya cilimba ne ya televishoni. Ici calilenga umulimo wa kushimikila ukubombwa bwino. Ku ca kumwenako, mu Denmark, programu umo uwa pa televishoni alandile pa mutwe wa kuti “Umulandu icitetekelo ca bena Denmark cilefubalila.” Kwali ukwipusha Inte sha kwa Yehova na beminishi ba mipepele imbi. Pa numa, umwanakashi umo uwatambileko ulya programu alandile ukuti: “Abakwete umupashi wa kwa Lesa tabalubike.” Uyu mwanakashi alitendeke ukusambilila Baibolo.

14. Cinshi bakakaanya bakasuka abapatikishiwa ukwishiba icikabalenga ukumfwe nsoni?

¹⁴ Inte sha kwa Yehova shalishibo kuti abengi muli cino calo bakulashikaanya. (Yohane 17:14) Nalyo line, ukusesema kwa kwa Esaya kulashikosha ukutila: “Abana baume ba baalemucusha bakesa kuli iwe baletoota, bakafwamina pa nyantilo sha makasa yobe bonse abakusuulile, no kukwito Musumba wa kwa Yehova, Sione wa Wa mushilo wa kwa Israele.” (Esaya 60:14) Bakakaanya bakalengwe nsoni ilyo bakeshiba ukuti uo balelwisha ni Lesa umwine. Bushe ni bani bengacimfya muli ubu bulwi?

15. Ni shani fintu Inte sha kwa Yehova ‘shoonka ibele lya nko,’ kabili ici caambukila shani umulimo wabo uwa kusambilisha no kubile mbila nsuma?

¹⁵ Na kabili Yehova alayo kuti: “Nkakucito kubo kupulama kwa muyayaya . . . Ukoonke bele lya nko, ukoonka ne bele lya shamfumu; ku kuleka wishibe ukuti ine Yehova ndi mupusushi obe.” (Esaya 60:15, 16) Ca cine, Yehova e Mupusushi wa bantu bakwe. Nga bashintilila pali wene, bakekala “umuyayaya.” Kabili ‘bakoonke beele lya nko,’ ukubomfya ifibombelo fimo fimo ifyabako ku kulundulula ukupepa kwa cine. Ku ca kumwenako, ukubomfya bwino bakompyuta ne fibombelo fya kumfwaninamo kulelenga Ulupungu lwa kwa Kalinda lulefuma pa nshita imo ine mu ndimi 121 na Loleni! mu ndimi 62. Programu umo uwa kompyuta apangilwa ku kulenga Baibolo wa New World Translation ukupilibulwa mu ndimi shimbi, kabili ukupilibula kwa musango yo kulaleta ubuseko bukalamba. Lintu Baibolo wa cina Croatia uwa Amalembo ya ciGriki aya Bwina Kristu afumine mu 1999, abengi balisekelele ica kuti balilukwishe ne filamba. Munyina umo umukoloci asosele ati: “Nalilolela uyu Baibolo pa nshita ntali. Nomba kuti nafwa mu mutende!” Baibolo wa New World Translation uwakumanina nelyo uwa Amalembo ya ciGriki aya Bwina Kristu, alyananishiwa ukucila pa mamilioni 100 mu ndimi 34.

Ifipimo Fyasumbuka Ifya Mibele Isuma

16, 17. (a) Nangu cingati calyafya, mulandu nshi cakatamina ukusungilila ifipimo fyasumbuka ifya kwa Yehova? (b) Ca kukumanya nshi cilangilila ukuti abacaice kuti bataluka ku kukoweshiwa ne calo?

¹⁶ Yesu atile: “Onse uucite fya bubifi apato lubuuto.” (Yohane 3:20) Lelo abekala mu lubuuto  balitemwa ifipimo fyasumbuka ifya kwa Yehova. Ukupitila muli Esaya, Yehova atila: “Abantu bobe bakaba abalungami bonse.” (Esaya 60:21a) Calyafya ukusungilila ifipimo fyalungama mwi sonde umo bucisenene, ukubepa, ubufunushi, ne cilumba fyaba mpanga yonse. Ku ca kumwenako, mu fyalo fimo, ubunonshi bulelunduluka kabili calyanguka ukupumbukila ku kulasupila ifyuma. Nangu cibe fyo, Paulo asokele ati: “Abafwayo kuba ne fyuma bawila mu kweshiwa kabili mu lukose, kabili mu lunkumbwa ulwingi ulwa kutumpa kabili ulwa kucena, ifyo fiibisha abantu mu kupomonwa kabili mu boni.” (1 Timote 6:9) Mwandi ca bulanda sana lintu umuntu ayobeka mu fya makwebo ica kuti aipusula ifintu ifyacindamisha, pamo nga ukubishanya na Bena Kristu, umulimo washila, ifishinte fya mibele isuma, ne milimo ya kusakamana ulupwa!

¹⁷ Ukusungilila ifipimo fyalungama kuti kwaba ukwayafya pali bufi ku bacaice, lintu abacaice banabo balebomfya imiti ikola no kucita bucisenene. Ku Suriname, ilyo  umukashana uwa myaka 14 aali ku sukulu, umulumendo uwayemba amwebele ukulaala nankwe. Uyu mukashana alikeene, kabili alondolwele ukuti Baibolo yalibinda abantu abashaupana ukucita ica musango yo. Abakashana bambi balimusekele kabili baeseshe ukumupatikisha ukuti asumine ukupitila mu kumweba ukuti abakashana bonse balefwaya ukulaala na ulya mulumendo. Lelo, uyu mukashana alikaaninine ndai. Ilyo papitile imilungu inono, ulya mulumendo bamusangile na kashishi ka HIV akalenga AIDS kabili alilwalishe. Umukashana alitemenwe pa mulandu wa kuti alibakile ifunde lya kwa Yehova ilya ‘kutalukako ku bulalelale.’ (Imilimo 15:28, 29) Inte sha kwa Yehova shilomfwa icilumba pa kukwata abacaice abashangila mu kucite calungama. Icitetekelo cabo, ne ca bafyashi babo, ‘cilacindamika’ no kucindika ishina lya kwa Yehova Lesa.—Esaya 60:21b.

Yehova Alilenga Kube Ukusanduluka

18. (a) Cintu nshi icikalamba Yehova acitila abantu bakwe? (b) Cinshi cilangilila ukuti ukusanduluka kukatwalilila, kabili masubilo nshi aya bukata ayo abekala mu lubuuto bapembelela?

¹⁸ Ca cine, Yehova alasanikila ulubuuto pa bantu bakwe, alabapaala, alabatungulula, no kubakosha. Mu mwanda wa myaka uwalenga 20, balimwene fintu yafikilishiwe amashiwi ya kwa Esaya aya kuti: “Umunono akabe kana limo, uwacepa akabo luko lwakosa, Ine Yehova ne wasose ci, mu nshita ya ciko nkacilengo kukalakasha.” (Esaya 60:22) Mu bantu abali abanono mu 1919, “umunono” alisanguka “ikana limo.” Kabili ukusanduluka kwa musango yu kucili kuletwalilila! Uyu mwaka wapwile abantu 14,088,751 e basangilweko ku kusefya Icibukisho ca mfwa ya kwa Yesu. Abengi aba bene tabali ni Nte. Tuli aba nsansa ukuti balisangilweko ku kusefya kwacindama, kabili tulebalaalika ukuti batwalilile ukwisa ku lubuuto. Yehova acili alebalikila pa bantu bakwe. Umwinshi wa kwingilila mu kuteyanya kwakwe ucili nawisuka. Lyene, shi bonse natupampamine pa kwikalila mu lubuuto lwa kwa Yehova. Mwandi ici cituletela amapaalo pali nomba! Kabili fintu ici cikatuletela ubuseko ku ntanshi lintu ububumbo bonse bukalumbanya Yehova no kusekelela mu bucindami bwa bukata bwakwe!—Ukusokolola 5:13, 14.

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Ni bani abalenga ubukata bwa kwa Yehova ukubalika muli shino nshiku sha kulekelesha?

• Cinshi cilangilila ukuti ukupimpa kwa bantu ba kwa Yehova kucili takwanenunwa?

• Milimo nshi isuma iyo Inte sha kwa Yehova shacincilamo?

• Te mulandu no kukaanya kwatapata, cinshi twingacetekela?

[Amepusho]

 [Charti pe bula 17-20]

LIPOTI WA MWAKA WA MULIMO UWA 1999 UWA NTE SHA KWA YEHOVA UWA MU CALO CONSE

 (Moneni muli magazini)

[Ifikope pe bula 15]

Abantu bacili balekonkomokela ku kuteyanya kwa kwa Yehova

[Icikope pe bula 16]

Tuli aba nsansa ukuti Yehova aliiswisha umwinshi kuli abo abatemwa ulubuuto