“Twalilileni Ukulola”

“E ico [twalilileni ukulola, NW], pa kuti tamwaishibo bushiku Shikulwinwe akesamo.”—MATEO 24:42.

1. Inkonkotela ababombela Yehova bomfwa shani pa numa ya kubomba mu kuipeela pa myaka iingi? Landeni ica kumwenako.

ABENGI inkonkotela ababombela Yehova mu busumino basambilile icine lintu bali abalumendo na bakashana. Ukupala ulya muntu wa makwebo uwasangile margariti umo uwaumo mutengo no kushitisha fyonse ifyo akwete pa kuti engamushita, balya basambi ba Baibolo abaswatuka baliikeene abene no kuipeela kuli Yehova. (Mateo 13:45, 46; Marko 8:34) Bomfwa shani ico balilolela pa nshita yalepa ukucila ifyo baleenekela pa kuti bengamona imifwaile ya kwa Lesa ukufikilishiwa pe sonde? Tabalangulushiwa iyo! Balasuminishanya na Munyina A. H. Macmillan, uwalandile pa numa ya kubombela Lesa mu kuipeela pa myaka 60, ati: “Nincilanapo ukupampamina pa kusungilila icitetekelo candi. Calilenga ubumi bwandi ukuwama. Cicili cilengafwa ukulolesha ku ntanshi ukwabula umwenso.”

2. (a) Kufunda nshi ukwa pa nshita yalinga Yesu afundile abakonshi bakwe? (b) Fipusho nshi twalalandapo muli cino cipande?

² Ni shani pa lwa imwe? Te mulandu muli baice nelyo abakalamba, bebeteni amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “E ico twalilileni ukulola, pa kuti tamwaishibo bushiku Shikulwinwe akesamo.” (Mateo 24:42) Muli aya mashiwi yanono mwaliba icine. Tatwaishiba ubushiku Shikulu akesakanda ubwikashi buno ubwabipa. Na cine, tatukabila na kwishiba. Ico tulekabila ukucita, kwikala imikalile ya kuti ilyo Shikulu akesa, tatwakeselangulushiwa. Pali uyu mulandu, fya kumwenako nshi tusanga muli Baibolo ifikatwafwa ukutwalilila ukulola? Bushe Yesu alangilile shani pa lwa ici? Kabili bushininkisho nshi twakwata ilelo ubulangilila ukuti tuleikala mu nshiku sha kulekelesha isha cino calo cabula bukapepa?

Ica Kumwenako ca Kusoka

3. Bushe abantu abengi ilelo bapalana shani na bantu ba mu nshiku sha kwa Noa?

³ Abantu ilelo nabapalana sana na baume na banakashi abaliko mu nshiku sha kwa Noa. Pano isonde lilya paiswilepo ububifi, kabili ukulinga konse ukwa matontonkanyo ya mitima yabo kwali “ukwabipa fye inshiku shonse.” (Ukutendeka 6:5) Abantu baobelwe fye ne mikalile ya cila bushiku. Lelo, ilyo ashilaletako Ilyeshi likalamba, intanshi Yehova apeele abantu inshita ya kuti balapile. Atumine Noa ukweba aba bantu, kabili Noa alyumfwilile, kabili abombele nga “kabila wa bulungami” nalimo pa myaka 40 nelyo 50 nelyo fye ukucilapo. (2 Petro 2:5) Nangu cibe fyo, abantu balisuulile ifyo Noa abasokele. Tabali abalola. E ico, kuli pele pele, Noa no lupwa lwakwe e  bapuswike ubupingushi bwa kwa Yehova.—Mateo 24:37-39.

4. Mulandu nshi twingalandila ukuti ubutumikishi bwa kwa Noa bwalibombele bwino, kabili ni shani mwingasosa ifyapalako pa lwa mulimo wenu uwa kushimikila?

⁴ Bushe ukushimikila kwa kwa Noa kwalibombele? Apantu banono bayankwileko, nalimo kuti mwatila takwabombele. Kwena, ukushimikila kwa kwa Noa kwalifikilishe imifwaile ya kuko nangu ca kuti banono bayankwileko. Mulandu nshi? Pantu kwalipeele abantu ishuko lya kusala nampo nga balefwaya ukubombela Yehova nelyo iyo. Bushe abantu bankulako shani mu cifulo cenu ica kubombelamo? Nangu ca kuti banono abankulako, mulebomba bwino sana. Mulandu nshi? Pa mulandu wa kuti ukupitila mu kushimikila, mulebilisha ukusoka kwa kwa Lesa, na muli fyo mulebomba umulimo Yesu apeele abakonshi bakwe.—Mateo 24:14; 28:19, 20.

Ukusuula Bakasesema ba kwa Lesa

5. (a) Ifintu fyali shani mu Yuda mu nshiku sha kwa Habakuki, kabili abantu bayankwileko shani ku bukombe bwa kusesema kwakwe? (b) Abantu mu Yuda balangile shani ulucu kuli bakasesema ba kwa Yehova?

⁵ Ilyo papitile imyaka iingi pa numa ya Lyeshi, ifintu mu bufumu bwa Yuda fyalibipile nga nshi. Mwalifulile ukupepo tulubi, ulufyengo, ukutitikisha, no kwipayana fye. Yehova aimishe kasesema Habakuki ukusoka abantu ukuti nga tabalapile, abena Kaldi nelyo abena Babele bali no kubaletela akayofi. (Habakuki 1:5-7) Lelo abantu te ba kuumfwa iyo. Napamo bapelulwile abati, ‘Ukucila pa myaka 100 iyapita, kasesema Esaya alisokele ifyapalako, lelo ficili tafilafikilishiwa!’ (Esaya 39:6, 7) Bacilolo abengi aba mu Yuda tabalesuula fye ukusoka; lelo na kabili bali ba lucu na kuli bakasesema. Inshita imo, bapene bepaye kasesema Yeremia kabili nga balimwipeye abula Ahikamu mwana Shafani ukumupokololako. Ilyo Imfumu Yehoyakimu yakalifiwe ku fyebo fya kusesema na fimbi, yapingwile ukuti kasesema Uria epaiwe.—Yeremia 26:21-24.

6. Yehova akoseshe shani Habakuki?

⁶ No bukombe bwa kwa Habakuki bwalekabila ukuba ubwashipa, kabili na bo bwine abantu tababutemenwe nga fintu cali na kuli Yeremia, uwapuutilwemo kuli Lesa ukusobela ukuti Yuda ali no kupomonwa pa myaka 70. (Yeremia 25:8-11) E ico, kuti twaumfwikisha ico abelele uwa nkumbabulili ilintu akuutile ati: “Mwe Yehova, bushe ndekuuta ukufika ku nshita nshi, na imwe ukuumfwa iyo? Ndebilikisha kuli imwe pa lufyengo, na imwe ukupususha iyo.” (Habakuki 1:2) Yehova ayaswike Habakuki mu nkumbu ukumweba aya mashiwi aya kukosha icitetekelo, aya kuti: “Icimonwa cicili cilelola ku nshita iyalingilwe, cilabutukisha ukulola ku mpela—tacakabepe ubufi; nga cashingashinga e lyo ucilolele, pantu ukwisa cikesa, tacakashimbe iyo.” (Habakuki 2:3) E co Yehova alibikile “inshita iyalingilwe” iya kupwisha ulufyengo no kutitikisha. Nga ca kuti camoneke  kwati icimonwa caleshingashinga, Habakuki tali na kufuupulwa, nangu ukunashako imibombele yakwe. Lelo ali no kutwalilila ‘ukucilolela,’ ukwikala kwati cili no kwisa ubushiku ubuli bonse. Ubushiku bwa kwa Yehova tabwali na kushimba iyo!

7. Mulandu nshi Yerusalemu ali no konawilwa na kabili mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E.?

⁷ Na cine Yerusalemu, umusumba wa bwangalishi mu Yuda, alyonawilwe ilyo papitile imyaka nalimo 20 ukutula apo Yehova aebele Habakuki. Pa numa Yerusalemu alikuulilwe cipya cipya kabili ifya bupulumushi ifingi ifyabombomanike Habakuki fyalilungikwe. Nangu cibe fyo, mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo uwa mu Nshita Yesu, ulya musumba na kabili wali no konaulwa pa mulandu wa kuti abekashi ba uko tabakwete ubusumino. Mu nkumbu, Yehova ateyenye ukuti abalungami bakapusuke. Uno muku, abomfeshe kasesema uwacindamisha, Yesu Kristu, ku kubilo bukombe. Mu 33 C.E., Yesu aebele abakonshi bakwe ati: “Ilyo mukamona Yerusalemu naushingwa ku milalo, e lyo ishibeni ukuti ukupomonwa kwa uko nakupalama. E lyo abali mu Yudea bafulumukile ku mpili.”—Luka 21:20, 21.

8. (a) Cinshi nalimo cacitikile Abena Kristu bamo ilintu inshita yalekungauka pa numa ya mfwa ya kwa Yesu? (b) Ukusesema kwa kwa Yesu pa lwa Yerusalemu kwafikilishiwe shani?

⁸ Ilyo imyaka yalekungauka, Abena Kristu bamo abaleikala mu Yerusalemu bafwile balelanguluka ilyo ukusesema kwa kwa Yesu kwali no kufishiwapo. Na kuba, tontonkanyeni pa fyo bamo aba bene baipuswile. Nalimo balikeene ukuitumpa mu bukwebo bwa ndalama pa mulandu wa kupampamina pa kutwalilila ukulola. Bushe balifunshike mu kupita kwa nshita? Bushe baletontonkanya ati baleonaula fye inshita? Nelyo ukuti ukusesema kwa kwa Yesu kwali no kufishiwapo ku ba ku ntanshi, te bena iyo? Mu 66 C.E., ukusesema kwa kwa Yesu kwatendeke ukufikilishiwa lintu imilalo ya bena Roma yashingile Yerusalemu. Abatwalilile ukulola balimwene cilya cishibilo, bafulumwike mu musumba, kabili balipuswike ukupomonwa kwa Yerusalemu.

Ukulangilila Ubucindami bwa Kuba Abalola

9, 10. (a) Kuti mwasupawila shani icilangililo ca kwa Yesu pa lwa basha abalelolela shikulu wabo ukubwela uko aile mu kuupa? (b) Mulandu nshi napamo cakosele abasha ukulolela shikulwibo? (c) Mulandu nshi cali no kuwamina abasha nga ca kuti balitekenye?

⁹ Pa kukomaila pa bucindami bwa kuba abalola, Yesu alingenye abasambi bakwe ku basha abalelolela shikulu wabo ukubwela ukufuma uko aile ku kuupa. Balishibe ukuti akabwela bushiku bumo mu nshita ya bushiku, lelo ni nshita nshi iya bushiku? Bushe ali no kwisa pa bulinde bwa kubalilapo? Napamo ubwa cibili? Atemwa ubwa citatu? Tabaishibe. Yesu asosele ati: “Nga [shikulu] aisa pa bulinde bwa cibili atemwa ubwa citatu no kubasanga ifi [balelola], balishuka balya.” (Luka 12:35-38) Elenganyeni ifyo amenso na matwi fyali fye ku nshila! Nga baumfwa icasakanya, nangu nga bamona icinshingwa baleti: ‘Bushe napamo ni shikulu uyo waisa?’

¹⁰ Cali no kuba shani nga shikulu afikile pa bulinde bwa cibili ubwa bushiku, ubwaletendeka pa 9 koloko ya bushiku ukufika pa kati ka bushiku? Bushe abasha bonse ukusanshako ababombeshe ukutula ulucelo, bali no kuipekanya ukumusengela, nelyo bushe bali no kusangwa mu tulo? Ni shani nga ca kuti shikulu abwelele pa bulinde bwa citatu ubwa bushiku, ubwaletendeka pa kati ka bushiku ukufika 3 koloko ya ku maca? Bushe abasha bamo bali no kufuupulwa no kulailishanya ati shikulwibo nacelwa? * Ni balya fye abasha abalelola ilyo shikulu afikile e bali no kwebwa ukuti ba nsansa. Kuli bena ifisosa Amapinda 13:12 fya cine, apatila: “Icacetekelwa icashimba cilwaliko mutima; lelo icafwaiwa icaisa muti wa mweo.”

11. Ipepo kuti lyatwafwa shani ukutwalilila ukulola?

¹¹ Pa nshita camoneke kwati kucelwa, cinshi cali no kwafwa abakonshi ba kwa Yesu ukutwalilila ukulola? Ilyo ali mwi bala lya Getsemane ilyo  bashilamwikata, Yesu aebele abatumwa bakwe ati: “[Twalilileni ukulola no kupepa, NW] ukuti mwiingila mu kweshiwa.” (Mateo 26:41) Ilyo papitile imyaka imo, Petro, uwasangilwepo ilya nshita, afundile Abena Kristu banankwe ifyapalako. Alembele ati: “Impela ya fyonse naipalama. E ico beni abatekanya, no kusakamana mu kupepa.” (1 Petro 4:7) Cine cine, ipepo lya mukoosha lilingile ukuba ulubali lwa mibombele yesu iya Bwina Kristu. Na kuba, tukabila ukulapaapaata Yehova pe ukutwafwilisha ukutwalilila ukulola.—Abena Roma 12:12; 1 Abena Tesalonika 5:17.

12. Bupusano nshi bwaba pa kutunganya no kuba abalola?

¹² Moneni no kuti Petro atile: “Impela ya fyonse naipalama.” Ipaleme shani? Abantunse tabengeshiba ubushiku, na kashita nyunsu. (Mateo 24:36) Lelo, paliba ubupusano pa kutunganya no kwenekela. Baibolo itukoselesha ukwenekela, te kutunganya iyo. (Linganyeniko 2 Timote 4:3, 4; Tito 3:9.) Ni nshila nshi imo twingatwalililamo ukwenekela impela? Yaba kupitila mu kwangwako ku bushininkisho bwa kuti impela naipalama. E ico natupituluke mu bushininkisho 6 ubulanga ukuti tuleikala mu nshiku sha kulekelesha isha cino calo cabula bukapepa.

Ubushininkisho 6 Ubushingatwishikwa

13. Ukusesema kwa kwa Paulo ukwalembwa muli 2 Timote icipandwa 3 kumulanga shani ukuti tuleikala mu “nshiku sha kulekelesha”?

¹³Ubwa kubalilapo, bwa kuti tulemona ukufikilishiwa kwa mashiwi ya kwa Paulo pa lwa “nshiku sha kulekelesha.” Paulo alembele ati: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesaba inshita ishayafya. Pantu abantu bakaba abaitemwa, abatemwe ndalama, aba mataki, aba miiya, aba miponto, aba bucintomfwa ku bafyashi, abashitootela, abashashila, abaumalala, abatalama, aba lwambo, ababulo kuiteka, abankalwe; bakaba abashatemwa busuma, bashikamfutu, bacintalika, abatuumikwa, abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa; abantu abakwate mimonekele ya bukapepa, lelo abakaana amaka ya buko. Ku babe fi talukako. Lelo abantu babifi kabili abafutika bakalundulukila ku kubipo kucila, abalufya kabili abalufiwa.” (2 Timote 3:1-5, 13) Bushe tatulemona ukuti uku kusesema kulefikilishiwa mu nshiku shesu? Abengakaana ni balya abasuula ifi fishinka ku mufulo! *

14. Amashiwi mu Ukusokolola 12:9 ukulosha kuli Kaseebanya yalefikilishiwa shani ilelo, kabili cinshi cili no kumucitikila nomba line?

¹⁴Ubwa bubili, bwa kuti tulemona ifyafumamo lintu Satana ne fibanda fyakwe batamfiwe mu muulu, mu kufikilisha Ukusokolola 12:9. Palya tubelengapo ati: “Icing’wena cikalamba capooselwe pa nshi, icisoka cikote iciitwa Kaseebanya kabili Satana, icilufya bonse abaikala mu calo conse; capooselwe pe sonde, na bamalaika wa ciko bapooselwe pamo na co.” Ici calilenga akalanda kakalamba pe sonde. Cine cine, ukutula 1914 kwaliba akalanda kakalamba pa bantunse. Lelo ukusesema mu Ukusokolola kulundapo ukuti lintu Kaseebanya akapooswa pe sonde, akeshiba ukuti “ali ne nshita inono fye.” (Ukusokolola 12:12) Pali iyi nshita, Satana alalwisha abakonshi basubwa aba kwa Kristu. (Ukusokolola 12:17) Ukwabula ukutwishika twalimona ifyafumamo muli uku kusansa mu nshita yesu. * Nangu cibe fyo, mu kwangufyanya, Satana akapooswa mu cilindi ca ku mbo ‘ukuti elufya kabili inko.’—Ukusokolola 20:1-3.

15. Ukusokolola 17:9-11 kupayanya shani ubushininkisho bwa kuti tuleikala mu nshiku sha kulekelesha?

¹⁵Ubwa butatu, bwa kuti tuleikala mu nshita ya “mfumu” yalenga 8 kabili iya kulekelesha iyalumbulwa mu kusesema kwalembwa pa Ukusokolola 17:9-11. Pano umutumwa Yohane alumbula ishamfumu 7, ishimininako ifyalo fyakwatisha amaka 7—Egupti, Ashuri, Babele, Media na Persia, Greece, Roma, ne fyalo fyakwatisha amaka ifyaumana akapi ifya Britain na America. Yohane amona ne ‘mfumu yalenga 8’  iyafuma “muli cinelubali [7].” Iyi mfumu yalenga 8—e kuti imfumu ya kulekelesha iyo Yohane amwene mu cimonwa—nomba imininako akabungwe ka United Nations. Yohane asoso kuti iyi mfumu yalenga 8 ‘ku bonaushi e ko ileya,’ kabili pa numa ya iyi mfumu, takuli ishamfumu shimbi shalumbulwa. *

16. Ifishinka mu kufikilishiwa kwa cimpashanya ico Nebukadnesari alotele filangilila shani ukuti tuleikala mu nshiku sha kulekelesha?

¹⁶Ubwa bune, bwa kuti tuleikala mu nshita iyaimininwako na makasa ya cimpashanya ico Nebukadnesari alotele. Kasesema Daniele ashimbwile ici ciloto ca cimpashanya cikalamba icapalo muntu. (Daniele 2:36-43) Imbali shine isha fyela isha ici cimpashanya shimininako ifyalo fyakwatisha amaka ifyalekanalekana, ukutendeka no mutwe (Ubuteko bwa Babele) no kutentemuka ukufika ku makasa no tukondo (e kuti amabuteko ayaleteka lelo). Ifyalo fyonse ifyakwatisha amaka ifyaimininwako ne ci cimpashanya fyalimonekela kale. Nomba tuleikala mu nshita iyaimininwako na makasa ya cimpashanya. Uku kusesema takulumbulapo ifyalo fimbi ifyali no kukonkapo. *

17. Umulimo wesu uwa kushimikila Ubufumu upayanya shani ubushininkisho na bumbi ubwa kuti tuleikala mu nshita ya ku mpela?

¹⁷Ubwa busano, bwa kuti tulemona uko umulimo wa kushimikila ulebombwa mwi sonde lyonse, umulimo uo Yesu alandile ukuti wali no kubombwa ilyo impela ya bwikashi buno ishilaisa. Yesu asosele ati: “Imbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.” (Mateo 24:14) Ilelo, uko kusesema kucili kulefikilishiwa pa cipimo icishatala acimonwa. Ca cine, kucili ififulo fimo ifishilashimikilwamo, kabili kuti pambi mu nshita yalingwa iya kwa Yehova, umwinshi ukalamba uwa kubombeshamo ukesulwa. (1 Abena Korinti 16:9) Nangu cibe fyo, Baibolo tailanda ukuti Yehova ali no kulolela ukufikila uuli onse pe sonde akashimikilweko. Lelo, imbila nsuma ikashimikilwa ukufika apo Yehova umwine akamona ati calinga; e lyo impela ikesa.—Linganyeniko Mateo 10:23.

18. Mu kushininkisha, cikaba shani ku basubwa bamo lintu ubucushi bukalamba bukabalamuka, kabili kuti twaishiba shani ici?

¹⁸Ubushininkisho bwalenga 6, bwa kuti impendwa ya basambi basubwa aba cine aba kwa Kristu ileya ilecepelako, nangu cingati bamo mu kushininkisha bakaba pe sonde lintu ubucushi bukalamba bukabalamuka. Abashalapo abengi nomba nabakota, kabili mu kupita kwa myaka impendwa yabo yalicepelako. Nalyo line, pa kulosha ku bucushi bukalamba, Yesu atile: “Inshiku shilya ashibulaipifiwa, nga tengapusuka umuntunse nangu umo; lelo, pa mulandu wa basalwa, inshiku shilya shikepifiwa.” (Mateo 24:21, 22) E co mu kushininkisha bamo “abasalwa” abasubwa bakaba pe sonde lintu ubucushi bukalamba bukabalamuka. *

Finshi Fili no Kucitika ku Ntanshi?

19, 20. Mulandu nshi cibelele ice pamfya nga nshi kuli ifwe ukuba abalola no kutwalilila ukulola?

¹⁹ Finshi fili no kucitika ku ntanshi? Kuli ifintu fya kucincimusha. Paulo asokele ati:  “Ubushiku bwa kwa Shikulu bukesa ngo mupupu ubushiku.” Ilyo alelanda pa bantu baitunga ukwishiba no kukwata amano, atile: “Ilyo balesosa, abati, Mutende, kabili, Takuli ca kusakamana, e lyo uboni ubwa kupumikisha bwabemina.” E ico, Paulo acincisha bakabelenga bakwe ati: “E ico twilaala nga bantu bambi, lelo tulole kabili tutekanye.” (1 Abena Tesalonika 5:2, 3, 6) Cine cine, abasubila ukuti utubungwe twa bantunse e tukaleta umutende no mutelelwe tabeshibe ifyo balecita. Abantu ba musango yo balilaala utulo twine twine!

²⁰ Ukonaulwa kwa bwikashi buno kukesa mu kupumikisha icine cine. E ico, natutwalilile ukwenekela ubushiku bwa kwa Yehova. Lesa umwine aebele Habakuki ati: “Tacakashimbe iyo”! Na kuba, ino e nshita tukabila sana ukutwalilila ukulola.

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha?

• Fya kumwenako nshi ifya mu Malembo ifingatwafwa ukutwalilila ukulola?

• Yesu alangilile shani ubucindami bwa kuba abalola?

• Bushininkisho nshi 6 ubulangilila ukuti tuleikala mu nshiku sha kulekelesha?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 9]

A. H. Macmillan abombele Yehova mu busumino pa myaka mupepi na 60

[Icikope pe bula 10]

Yesu alingenye abasambi bakwe ku basha abatwalilila ukulola