Amapaalo Yaba mu Mbila Nsuma

“Yehova ansubila ku kubile mbila nsuma ku balanda; antuma ku kukakililako abafunaike misana, . . . ku kusansamusha bonse abaloosha.”—ESAYA 61:1, 2.

1, 2. (a) Yesu atile ali nani, kabili acitile shani ifyo? (b) Mapaalo nshi imbila nsuma Yesu abilile yaletele?

BUSHIKU bumo pe Sabata, ninshi tapalapita ne nshita apo Yesu atendekele ubutumikishi bwakwe, ali mwi sunagoge lya mu Nasarete. Amalembo yatila, “kuli wene kwapeelwe ne buuku lya kwa Esaya kasesema. Na pa kufungulule buuku, asangile apalembwa ukutila, Umupashi wa kwa Shikulu waba pali ine, pantu ansubile ku kubile mbila nsuma.” Yesu abelengele amashiwi na yambi ayaba muli uku kusesema. Lyene alikele no kutila: “Buno bushiku ilembo ili nalifishiwa mu matwi yenu.”—Luka 4:16-21.

² Pa kucite fi, Yesu aishibishe ukuti e kashimikila wasobelwe, uwalebila mbila nsuma no kusansamusha abantu. (Mateo 4:23) Kabili imbila Yesu abilile yali ni mbila nsuma icine cine! Aebele abalekutika kuli wene ati: “Nine lubuuto lwa calo; uukonka ine takende mu mfifi, lelo akaba no lubuuto lwa mweo.” (Yohane 8:12) Kabili atile: “Nga imwe mwaikalilila mu cebo candi, muli basambi bandi cine cine; kabili mukeshibe cine, ne cine cikamulenga abantungwa.” (Yohane 8:31, 32) Ca cine, Yesu ali ne “fyebo fya mweo wa muyayaya.” (Yohane 6:68, 69) Ca cine, ulubuuto, umweo, no buntungwa fyaba mapaalo ayo tufwile ukucindamika!

3. Ni mbila nsuma nshi abasambi ba kwa Yesu babilile?

 ³ Pa numa ya Pentekoste 33 C.E., abasambi batwalilile umulimo wa kwa Yesu uwa kushimikila. Bashimikile ‘imbila nsuma iya bufumu’ ku bena Israele na ku bena fyalo. (Mateo 24:14; Imilimo 15:7; Abena Roma 1:16) Abapokelele iyi mbila balishibe Yehova Lesa. Balilubwilwe ku busha bwa fya mapepo no kuba mu luko lupya ulwa ku mupashi, “Israele wa kwa Lesa,” uo ababamo baba ne subilo lya kuteka umuyayaya mu muulu na Shikulwibo, Yesu Kristu. (Abena Galatia 5:1; 6:16; Abena Efese 3:5-7; Abena Kolose 1:4, 5; Ukusokolola 22:5) Ala mwandini aya yali mapaalo yacindama icine cine!

Ukushimikila Lelo

4. Bushe umulimo wa kushimikila imbila nsuma ulefishiwapo shani lelo?

⁴ Muno nshiku, Abena Kristu basubwa, ukutungililwa ne “bumba likalamba” ilya “mpaanga shimbi” ililekulilako, baletwalilila ukufishapo umulimo wasobelwe uwapeelwe intanshi kuli Yesu. (Ukusokolola 7:9; Yohane 10:16) Ici calenga imbila nsuma ukubilwa ifyo ishabala aibilwa. Mu fyalo ne ncende 235, Inte sha kwa Yehova baliya “ku kubile mbila nsuma ku balanda; . . . ku kukakililako abafunaike misana, ku kubilisha kuli bankole ukulubuka, na ku bakakwa ukwiswilwa; ku kubilisho mwaka wa luse lwa kwa Yehova, no bushiku bwa cilandushi ca kwa Lesa wesu; ku kusansamusha bonse abaloosha.” (Esaya 61:1, 2) E ico, umulimo wa Bwina Kristu uwa kushimikila uletwalilila ukuleta amapaalo ku bengi no kupeela ukusansamusha kwine kwine ku “bali mu ca bucushi conse.”—2 Abena Korinti 1:3, 4.

5. Bushe Inte sha kwa Yehova bapusana shani na macalici ya Kristendomu ukukuma ku mulimo wa kushimikila?

⁵ Ca cine ukuti amacalici ya mu Kristendomu yalatungilila inshila shimo isha kushimikila. Abengi balatuma bamishonari ku kucita insangu mu fyalo fimbi. Ku ca kumwenako, ulupapulo lwa The Orthodox Christian Mission Center Magazine lushimika pa mulimo wa bamishonari ba Orthodox mu Madagascar, ku kapinda ka ku kulyo aka Afrika, mu Tanzania, na mu Zimbabwe. Lelo, mwi calici lya Orthodox, nga filya caba mu macalici yambi aya mu Kristendomu, abengi ababamo tababombako uyu mulimo. Lelo, Inte sha kwa Yehova bonse abaipeela balatukuta ukubombako umulimo wa kushimikila. Balishiba ukuti ukushimikila imbila nsuma kulanga ukuti icitetekelo cabo ca cine. Paulo atile: “Ku mutima umuntu atetekela no kulungamikwa, kabili ku kanwa alumbula no kupusuka.” Kanshi icitetekelo icishilenga umuntu ukubomba ninshi califwa.—Abena Roma 10:10; Yakobo 2:17.

Imbila Nsuma Iileta Amapaalo Yabelelela

6. Ni mbila nsuma nshi ilebilwa lelo?

⁶ Inte sha kwa Yehova babila imbila yawamisha. Babomfya amaBaibolo yabo ku kulanga abantu abafwaya ukukutika ukuti Yesu apeele ubumi bwakwe pa kuti abantunse bengaba ne nshila ya kulandilamo na Lesa, ukulekelelwa imembu, no kuba ne subilo lya mweo wa muyayaya. (Yohane 3:16; 2 Abena Korinti 5:18, 19) Babilisha ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bwalitendeka ukuteka mu muulu kabili butungululwa ne Mfumu yasubwa, Yesu Kristu, no kuti bwalaswa bufumyepo ububifi bonse pe sonde no kwangalila ukubweshiwa kwa Paradise. (Ukusokolola 11:15; 21:3, 4) Pa kufishapo ukusesema kwa kwa Esaya, balebako abena mupalamano babo ukuti uno “mwaka wa luse lwa kwa Yehova” ilyo abantunse bengankula ku mbila nsuma. Kabili balasoka ukuti nomba line, “ubushiku bwa cilandushi ca kwa Lesa wesu” bukesa ilyo Yehova akonaula ababifi bashilapila.—Amalumbo 37:9-11.

7. Cinshi cacitike icilanga ifyo Inte sha kwa Yehova baikatana, kabili cinshi calenga ukuti bekatane?

⁷ Muli cino calo caisulamo fye amalanda no tuyofi, iyi e mbila nsuma yeka iyaba na mapaalo yabelelela. Abapokelela iyi mbila balikatana mu bwananyina bwa mwi sonde lyonse ubwa Bena Kristu abashipaatukana pa mulandu fye wa kuti bafuma ku fyalo nelyo imikowa yapusanapusana  nelyo pantu bamo balikwata indalama e lyo bambi bapiina. ‘Balifwala ukutemwa, pantu e kukakila fyonse pamo mu kwitabana.’ (Abena Kolose 3:14; Yohane 15:12) Icacitike uyu mwaka wapwile mu calo caba mu Afrika cilanga ici cishinka. Bushiku bumo ulucelo abantu baumfwile fye imfuti shalalila. Kwali abalefwaya ukutaasha ubuteko. Ilyo abantu batendeke ukupaatulula imishobo, ulupwa lwa Nte lwalipeelwe umulandu wa kucingilila baNte bambi abafumine ku mushobo umbi. Ulu lupwa lwayaswike ati: “Ni Nte sha kwa Yehova epela e baleikala mu mwesu.” Icacindeme kuli bene te kupusana kwa mishobo; lelo kutemwa kwa Bwina Kristu—e kuti ukusansamusha abalecula. Lupwa uushili Nte atile: “Ababa mu mipepele yonse balefutuka abo bapepa na bo. Inte sha kwa Yehova fye e bashacitile ico.” Ifyacitike mu fyalo fimbi ifyapumfyanishiwa no kulwishanya kwa bana calo filanga ukuti Inte sha kwa Yehova cine cine ‘balitemwa aba bwananyina.’—1 Petro 2:17.

Imbila Nsuma Ilaalula Abantu

8, 9. (a) Bushe abantu abapokelela imbila nsuma baluka shani? (b) Finshi fyacitike ifilanga amaka imbila nsuma yakwata?

⁸ Imbila nsuma yalyampana ne co Paulo aitile “ubwikashi bwa nomba no bukesa.” (1 Timote 4:8) Iyi mbila ilapeela isubilo lisuma ilya cine cine ilya ku ntanshi kabili ilawamyako “ubwikashi bwa nomba.” Inte sha kwa Yehova umo umo batungululwa ne Cebo ca kwa Lesa, Baibolo, pa kuti baalule imikalile yabo ukulingana no kufwaya kwa kwa Lesa. (Amalumbo 119:101) Balaba no buntu bupya ilyo balundulula imibele pamo nga ubulungami na bucishinka.—Abena Efese 4:24.

⁹ Moneni ica kumwenako ca kwa Franco. Ali wa cipyu. Lyonse ilyo fimo fyalubana, alekalipa nga nshi no kutoba ifintu. Umukashi wakwe alesambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova, kabili ica kumwenako cabo ica Bwina Kristu casukile cayafwa Franco ukumona ukuti alekabila ukwaluka. Asambilile Baibolo nabo kabili umuya inshiku atendeke ukukwata ifisabo fya mupashi wa mushilo ifya mutende no kuilama. (Abena Galatia 5:22, 23) Ali pa bantu 492 ababatishiwe mu Belgium mu mwaka wa mulimo uwa 2001. Kabili tontonkanyeni pali Alejandro. Uyu mulumendo alikunkwime nga nshi ku miti ikola ica kuti atendeke ukufwayafwaya tonse uto engashitisha pa cishala, pa kuti ashitishe kabili asange indalama sha kushitamo imiti ikola ne sha kushitamo ifya kulya. Ilyo Alejandro ali ne myaka 22, Inte sha kwa Yehova bamwipwishe nga kuti atemwa ukusambilila Baibolo, kabili alisumine. Alebelenga Baibolo cila bushiku no kusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu. Aliwemye imibele yakwe bwangu  sana ica kuti ilyo ne myeshi 6 ishilakumana, atendeke ukubomba umulimo wa kushimikila—kabili ali pa bantu 10,115 abashimikile uyu mwaka wapwile mu Panama.

Imbila Nsuma Lipaalo ku Balanda

10. Ni bani bankula ku mbila nsuma, kabili baaluka shani?

¹⁰ Esaya asobele ukuti imbila nsuma yali no kubilwa ku balanda. Bushe aba balanda ni bani? Ni balya abalondololwa mwi buuku lya Imilimo ukuti ‘abasontelwa ku mweo wa muyayaya.’ (Imilimo 13:48) Bantu baicefya abasangwa konse mu bwikashi kabili abapokelela icine. Abantu ba musango yu basambilila ukuti ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa kuleta amapaalo ayengi ayacindama nga nshi ukucila conse ica mu calo. (1 Yohane 2:15-17) Lelo, Inte sha kwa Yehova bafika shani abantu pa mitima mu mulimo babomba uwa kushimikila?

11. Bushe Paulo atile imbila nsuma ifwile ukubilwa shani?

¹¹ Tala tontonkanyeni pa ca kumwenako ca mutumwa Paulo, uwalembeele abena Korinti ati: “Ine, mwe bamunyinane, ilyo naishile kuli imwe ukubile ca nkama ca kwa Lesa, nshaishile no kupulama kwa cebo nangu ukwa mano. Pantu napangile ukukanaishiba akantu muli imwe, kano Yesu Kristu, na wene untu atanikwe.” (1 Abena Korinti 2:1, 2) Paulo talefwaya ukutemuna abalekutika kuli wene pa fyo asomene. Asambilishe fye ifishinka ifyashininkishiwa na Lesa, ifyaba nomba mu Baibolo. Moneni ukukoselesha kumbi ukwa kwa Paulo kuli kashimikila munankwe Timote ukwa kuti: “Bile cebo; cincila.” (2 Timote 4:2) Timote ali no kubila “icebo,” e kuti ubukombe bwa kwa Lesa. Paulo kabili alembele Timote ati: “Cincilo kuipeela kuli Lesa ngo wasuminishiwa, umubomfi uushingaba na ca kukwatilapo insoni, uulungiko kusose cebo ca Cine.”—2 Timote 2:15.

12. Bushe Inte sha kwa Yehova lelo bomfwila shani amashiwi ya kwa Paulo kabili bamupashanya shani?

¹² Inte sha kwa Yehova balapashanya Paulo, no kumfwila amashiwi alembeele Timote. Balishiba ukutila Icebo ca kwa Lesa calikwata amaka kabili balacibomfya ilyo balefwaya ukulanga abena mupalamano babo amashiwi yasuma ayapeela isubilo kabili ayasansamusha. (Amalumbo 119:52; 2 Timote 3:16, 17; AbaHebere 4:12) Ca cine, balabomfya bwino impapulo shilanda pali Baibolo pa kuti abalefwaya ukusambilila bengasambilila ifingi pali Baibolo. Lelo lyonse bafwaya ukulanga abantu ifyaba mu Malembo. Balishiba ukuti Icebo capuutwamo ica kwa Lesa cikalenga abantu baicefya ukwaluka. Kabili icitetekelo cabo nabo cilakosa ilyo balebila pa Cebo ca kwa Lesa.

“Ukusansamusha Bonse Abaloosha”

13. Mu mwaka wa 2001, finshi fyacitike ifyalengele ukuti kube ukukabila mwi sonde lyonse ukwa kusansamusha abaloosha?

¹³ Mu mwaka wa 2001 mwacitike utuyofi utwingi, kabili ici calengele abantu abengi ukufwaya icisansamushi. Mu September uyu mwaka wapwile, mu United States mwacitike akayofi kakalamba ilyo ifipondo fyasanshile ifikuulwa fya World Trade Center mu New York ne cikuulwa ca Pentagon mupepi na Washington, D.C. Ala mwandini uku kusansa kwapapwishe abantu icalo conse! Ilyo kwacitika ifya musango yo, Inte sha kwa Yehova balabombesha ukufishapo umulimo wabo uwa “kusansamusha bonse abaloosha.” Fimo ifyacitike fyalalanga ifyo bacite ci.

14, 15. Bushe baNte babomfeshe shani bwino amalembo ku kusansamusha abaleloosha pa nshita shibili ishalekana?

¹⁴ Nte uuli ni kashimikila wa nshita yonse alandile no mwanakashi mu nshila no kumwipusha ifyo aletontonkanya pa kusansa kwa fipondo ukwacitike. Umwanakashi atendeke ukuloosha. Atile ali no bulanda nga nshi kabili alefwaya ukwafwa. Nte amwebele ukuti Lesa alitutemwa sana bonse, kabili abelengele Esaya 61:1, 2. Uyu mwanakashi amwene ukuti mwali amano muli ifi fyebo fyapuutwamo na Lesa, pantu atile abantu bonse baleloosha. Alisumine ilyo bamupeele trakiti no kulomba ukuti uyu Nte akamutandalile ku mwakwe.

 ¹⁵ BaNte babili abalebomba umulimo wa kushimikila basangile umwaume uwalebomba mu cikuulwa cakwe. Baipwishe nga kuti bamulanga amashiwi ya kusansamusha aya mu Malembo pa mulandu wa kayofi kacitike pa World Trade Center. Ilyo asumine, babelengele 2 Abena Korinti 1:3-7, apaba na mashiwi yatila: “Ukusansamuka . . . kwafulisha muli Kristu.” Uyu mwaume alitashishe ukuti abena mupalamano bakwe abali ni Nte baleebako bambi amashiwi ya kusansamusha kabili atile: “Shi Lesa napaale umulimo uusuma mulebomba.”

16, 17. Fintu nshi fibili ifyacitike ifilanga amaka ya Baibolo aya kwafwa abantu abali no bulanda nelyo abasakamikwa pa mulandu wa tuyofi?

¹⁶ Nte uwaletandalila abalefwaya ukusambilila asangile umwana wa mwanakashi wasumine ukusambilila Baibolo ilyo amutandalile kabili alondolwele ukuti alefwaya ukwishiba ifyo abena mupalamano bali pa numa ya kayofi kacitike. Uyu mwaume alipapile ukuti Nte abomfeshe inshita yakwe ku kutandalila abantu no kumona ifyo bali. Atile alebombela mupepi ne cikuulwa ca World Trade Center ilyo uku kusansa kwacitike kabili alimwene fyonse ifyacitike. Ilyo aipwishe umulandu Lesa asuminishisha ukucula, Nte abelengele ifikomo muli Baibolo, ukusanshako na Amalumbo 37:39, ayatila: “Ukupusuka kwa balungama kufuma kuli Yehova, e ca kushinamo cobe mu nshita ya kumanama.” Uyu mwaume aipwishe ifyo Nte no lupwa lwakwe bali, amulombele ukubwela, kabili alimutashishe nga nshi pa kumutandalila.

¹⁷ Umbi uwali pa bantu abengi abo Inte sha kwa Yehova basansamwishe ilyo kwali ukusansa kwa fipondo ali mwanakashi uo baNte bakumenye ilyo baletandalila abena mupalamano babo. Alisakamikwe icibi pa fyacitike kabili alikutike ilyo babelengele Amalumbo 72:12-14, apatila: “Ipokololo mubusu uwakuuta, no mulanda, no ushikwete wa kumwafwa; ilililo bulanda umulanda no mubusu, ne myeo ya babusu ilapususha: ilubule myeo yabo mu kunyanyantilwa na mu kufyengwa; no mulopa wabo walifinisha mu menso ya iko.” Mwandini ayo mashiwi yali ayasuma! Umwanakashi aipwishe baNte ukubelenga ifi fikomo na kabili no kubeba ukwingila mu mwakwe pa kuti batwalilile ukulanshanya. Ilyo bapwile ukulanshanya, isambililo lya Baibolo lyalitendeke.

18. Bushe Nte ayafwile shani abena mupalamano bakwe ilyo bamulombele ukubapepelako?

 ¹⁸ Nte umo abomba umo bashitisha ifya kulya mu cifulo mwaba sana abakankaala kabili umo abantu kale bashalefwaya sana ukukutika ku mbila nsuma ya Bufumu. Pa numa ya kusansa kwa fipondo, abantu balisakamikwe. Pali Cisano icungulo bushiku, umukalamba wa ici cifulo aebele bonse ukufuma pa nse no kwikata ama kandulo, ukwikala tondolo pa nshita inono ku kwibukisha abafwile. Apo alebalangulukilako ifyo baleumfwa, Nte aile pa nse no kwiminina mu mbali ya musebo. Umukalamba wa ncito alishibe ukuti ali mutumikishi wa Nte sha kwa Yehova, e co pa numa ya ici, aipwishe Nte ukubapepelako. Nte alisumine. Ilyo alepepa, alandile ukuti abantu konse baleloosha lelo atile abaleloosha tabalekabila ukuloosha ukwabula isubilo. Alandile pa nshita ilyo ifintu fyabipa ifya musango yo fishakalecitika no kutila bonse kuti bapalama sana kuli Lesa wa cisansamushi pa kusambilila icine icaba muli Baibolo. Ilyo atile, “Amene,” umukalamba wa ncito—ninshi na bantu 60 abali pa nse ya cikuulwa balemukonka—aile kuli Nte, amutasha, amukumbatila, no kutila ili e pepo lyawamisha ilyo ashabala omfwa.

Amapaalo ku Bantu

19. Cintu nshi icacitike icilanga ukuti abantu bamo balamona imibele isuma iya Nte sha kwa Yehova?

¹⁹ Maka maka muli shino nshiku, abantu ababa mu fifulo umo Inte sha kwa Yehova bashimikila balanonkelamo sana—nge fyo abantu abengi balanda. Ca cine abantu abakoselesha umutende, ubufumacumi, ne mibele isuma kuti bayafwa nga nshi abantu ukucita icisuma. Mu calo cimo icaba pa kati ka Asia, baNte basangile umwaume uwali kapokola kale. Uyu mwaume atile inshita imo balimupeele umulimo wa kubebeta imipepele yalekanalekana. Ilyo alebebeta Inte sha kwa Yehova, alitemenwe nga nshi pantu bali abafumacumi kabili aba mibele isuma. Alitemenwe nga nshi icitetekelo cabo icakosa no kuti fisambilisho fyabo fya mu Malembo. Uyu mwaume asumine ukusambilila Baibolo.

20. (a) Bushe umulimo Inte sha kwa Yehova babombele umwaka wapwa ulanga cinshi? (b) Cinshi cilanga ukuti kucili umulimo wa kubomba, kabili tumona shani umulimo wesu uwa kushimikila?

²⁰ Fingi ifyo twingashimika, lelo muli cino cipande twalandako fye pa finono, kabili fyatulanga bwino ukuti Inte sha kwa Yehova balibombeshe mu mwaka wa mulimo uwa 2001. * Balandile na bantu imintapendwa, basansamwishe abengi abaleloosha, kabili mwafumine ifisuma mu mulimo wabo uwa kushimikila. Kwali abantu 263,431 abaipeele kuli Lesa pa kubatishiwa. Bakashimikila mu calo conse bafulileko na mapesenti 1.7. Kabili abantu 15,374,986 abasangilwe ku Cibukisho ca mfwa ya kwa Yesu balanga ukuti umulimo uciliko. (1 Abena Korinti 11:23-26) Shi natutwalilile ukufwaya abalanda abankula ku mbila nsuma. Kabili ilyo umwaka wa luse uwa kwa Yehova uciliko, natutwalilile ukusansamusha “abafunaike misana.” Ala mwandini twalikwata umulimo usuma! Kwena bonse kuti twabwekeshapo amashiwi ya kwa Esaya ayatila: “Ukusekelela nkasekelela muli Yehova, umweo wandi ukalayangila muli Lesa wandi.” (Esaya 61:10) Shi Lesa natwalilile ukutubomfya ilyo alefishapo amashiwi ya kusesema ayatila: “Shikulu Yehova akalengo bulungami no kutasha ukupuuka ku mulola wa nko shonse.”—Esaya 61:11.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

• Abalanda bamwenenemo shani mu mbila nsuma Yesu abilile?

• Abayankwile ku mulimo wa kushimikila uwa basambi ba kwa Yesu mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo banonkelemo shani?

• Abankulako bwino ku mbila nsuma banonkelamo shani lelo?

• Bushe tumona shani umulimo wesu uusuma uwa kuba bakashimikila?

[Amepusho]

 [Charti pe bula 19-22]

LIPOTI WA MWAKA WA MULIMO UWA 2001 UWA NTE SHA KWA YEHOVA MU CALO CONSE

 (Moneni muli magazini)

[Ifikope pe bula 15]

Inte sha kwa Yehova lyonse balebukisha umulimo wabo uwa kubila

[Ifikope pe bula 17]

Abankula ku mbila nsuma baba mu bwananyina bwa mwi sonde lyonse ubwaikatana