Bushe Lyonse Mukabila Ifunde lya mu Baibolo?

KU BWAICE, napamo abafyashi benu balemupeela amafunde ayengi. Ilyo mwalekula, mwasangile ukuti balefwaya fye ifintu filemuwamina. Apo nomba muli bakalamba, napamo mucili mwalikwata ifishinte ifyo mukonka ifyo bamusambilishe, nangula ino nshita te bamusunga.

Shifwe wa ku muulu, Yehova, atupeela amafunde ya kulungatika ayengi mu Cebo cakwe, Baibolo. Ku ca kumwenako, alibinda ukupepo tulubi, ubulalelale, ubucende, no bupuupu. (Ukufuma 20:1-17; Imilimo 15:28, 29) Ilyo lwa ku mupashi ‘tulekula muli fyonse,’ tulatesekesha ukuti Yehova afwaya ifintu filetuwamina kabili amafunde yakwe tayakosa ukucila mu cipimo.—Abena Efese 4:15; Esaya 48:17, 18; 54:13.

Lelo, kwaba ifintu ifingi apashaba ifunde lya kulungatika. E cilenga bamo ukutontonkanya ukuti nga tapali ifunde lya mu Baibolo ilya kulungatika, kuti bacita ico balefwaya. Bapelulula abati nga Lesa alimwene ukuti cilekabilwa, nga alilandile ukufwaya kwakwe ukupitila mwi funde lya kulungatika.

Abatontonkanye fyo ilingi line balapingula ifyabulamo amano kabili ku ntanshi balalungulushiwa no kulungulushiwa. Balafilwa ukumona ukuti mu Baibolo tamwaba fye amafunde yeka lelo mwaba ne filangilila imitontonkanishishe ya kwa Lesa. Ilyo tulesambilila Baibolo no kwishiba ifyo Yehova amone fintu, tulalundulula kampingu wakanshiwa na Baibolo kabili tulafwiwa ukusala nshila ilanga ukuti twalishiba imitontonkanishishe ya kwa Lesa. Nga twacite fyo, tulalenga umutima wakwe ukusamwa kabili tulanonkelamo mu fifuma mu kupingula ifya mano.—Abena Efese 5:1.

Ifya Kumwenako fya mu Baibolo Ifyapulamo

Ilyo twamona ifyalembwa mu Baibolo pa babomfi ba kwa Lesa aba ku kale, tusanga ukuti mumo baletontonkanya pa mitontonkanishishe ya kwa Yehova nangu ca kuti takwali ifunde lya kulungatika. Tontonkanyeni pa ca kumwenako ca kwa Yosefe. Ilyo muka Potifari alefwaya ukulaala nankwe, takwali ifunde lyapuutwamo na Lesa ilyalembelwe ilyaleseshe ubucende. Lelo, nangu line takwali ifunde lya kulungatika, Yosefe alilwike ukuti ubucende lubembu kuli kampingu wakwe umwine e lyo na kabili kwali “kubembukila Lesa.” (Ukutendeka 39:9) Cilemoneka kwati Yosefe alishibe ukuti ubucende bwali kupusana ne mitontonkanishishe ya kwa Lesa no kufwaya kwakwe, ukwalumbwilwe mu Edene.—Ukutendeka 2:24.

Moneni ica kumwenako na cimbi. Pa Imilimo 16:3, tusangapo ukuti ilyo Paulo talasenda Timote ukuya pa nyendo sha buKristu, atalile amusembulula. Lelo, mu cikomo 4 tubelengamo ati pa numa ya ifyo Paulo na Timote bapitile mu misumba baleshimika “ifipoope ifyapingwilwe ku batumwa na bakalamba abali mu Yerusalemu.” Pali fyo fipoope pali ne ca kuti Abena Kristu nomba tabalekabila ukutungululwa ne funde lya kuti balesembululwa! (Imilimo 15:5, 6, 28, 29) Mulandu nshi Paulo amwenene ukuti calekabilwa kuli Timote ukusembululwa? “Pa mulandu wa baYuda abali  kulya, pantu bonse fye balishibe ukuti wishi [kwa Timote] aali muGriki.” Paulo talefwaya ukukalifya abantu nelyo ukubapunwisha. Ico ayangilweko ca kuti Abena Kristu “[baleishininkisha] kuli kampingu wa muntu onse ku menso ya kwa Lesa.”—2 Abena Korinti 4:2; 1 Abena Korinti 9:19-23.

Iyi lyonse yali e mitontonkanishishe ya kwa Paulo na Timote. Belengeni amalembo pamo nga Abena Roma 14:15, 20, 21 na 1 Abena Korinti 8:9-13; 10:23-33. Mwalamona ifyo Paulo ayangilwe sana bumupashi bwa bambi, maka maka abengaipununa pali fimo ifya kuti kwena tafyalubana. Kabili Paulo alembele ulwa kwa Timote ati: “Pantu nshikwete umuntu umbi uwakwata umutima uwalingana no wakwe uwingasakamane cine cine ifikumine imwe. Pantu aba bambi bonse baleifwaila fye ifyabo abene, te fya kwa Kristu Yesu iyo. Lelo mwalishiba ubushininkisho aishininkishishe umwine, ukuti pamo ngo mwana kuli wishi acucutike na ine ku kulundulula imbila nsuma.” (Abena Filipi 2:20-22) Aba baume babili aba Bwina Kristu batubikile ica kumwenako icisuma nga nshi! Ukucila ukucita fye ifingabawamina ilyo pashili ifunde lya kulungatika ilya bulesa, aba baume bapashenye ukutemwa kwa kwa Yehova no Mwana wakwe pa kutontonkanya pa fyo ukupingula kwabo kwali no kukuma bumupashi bwa bambi.

Tontonkanyeni pali Yesu Kristu, ica kumwenako cesu icapulamo. Mu Lyashi lya pa Lupili, alondolwele bwino bwino ukuti uwaumfwikisha ubufwayo bwa mafunde ya kwa Lesa akayomfwila na mu fintu ifishalumbulwa mu kulungatika muli ayo mafunde. (Mateo 5:21, 22, 27, 28) Yesu, atemwa Paulo, nangu ni Timote, nelyo Yosefe tabalepelulula abati apo takuli ifunde lya kwa Lesa ilya kulungatika, umuntu kuti acita ico atemenwe. Pa kuinashisha ku mitontonkanishishe ya kwa Lesa, aba bantu balekonka ico Yesu alumbwile ati amafunde yabili ayakulisha pali yonse—e kutila ukutemwa Lesa no kutemwa umunobe.—Mateo 22:36-40.

Ni Shani Ulwa Bena Kristu ba Leelo?

Camoneka fye apabuuta ukuti tatulingile ukumona Baibolo nge citabo ca mafunde, ukwenekela ukuti tonse fye tufwile ukubikwamo. Tulalenga umutima wa kwa Yehova ukusekelela ilyo twasala ukucita ifilanga imitontonkanishishe yakwe, nangu tapali ifunde lya kulungatika ilya kutweba ica kucita. Mu nshila imbi, ukucila lyonse ukufwaya ukwebwa ifyo Lesa afwaya tulecita, kuti ‘tulekutuluka icabo kufwaya kwa kwa Yehova.’ (Abena Efese 5:17; Abena Roma 12:2) Mulandu nshi ici cilengela Yehova ukusansamuka? Pantu cilanga ukuti tatwayangwa fye ku fingatuwamina ne fyo twakwata insambu sha kucita lelo twayangwa na ku kumuteemuna. Cilanga no kuti tulatasha ukutemwa kwakwe ica kuti tulafwaya ukumupashanya, no kulenga uko kutemwa ukucincisha imitima yesu. (Amapinda 23:15; 27:11) Ukulunda pali fyo, ukucite fintu ukushimpa pa fyaba mu Malembo kulenga no kuti tube abatuntulu lwa ku mupashi na ku mubili.

Natumone ifyo ici cishinte cingabomfiwa mu fya pa lwesu.

Ukusala Ifya Kusekesha

Tontonkanyeni pa mulumendo ulefwaya ukushita ulwimbo lumo. Ifyo omfwile pali ulo lwimbo fisuma sana, lelo asakamikwa pantu icifwambo umuli ulo lwimbo cilelanga ukuti  amashiwi yabamo yalanda pa fya kulaalana kabili ya nsele. Lyene, alishiba no kuti inyimbo ishingi isha kwa uyu kemba shumfwika isha bukali bukali. Apo uyu mulumendo alitemwa Yehova, alefwaya ukwishiba imitontonkanishishe Yakwe pali uyu mulandu. Kuti akutuluka shani ukufwaya kwa kwa Lesa pali ci?

Muli kalata umutumwa Paulo alembele ku bena Galatia, atantawile imilimo ya bumubili ne fisabo fya mupashi wa kwa Lesa. Napamo mwalishiba ifisabo fya mupashi wa kwa Lesa: ukutemwa, ukusekelela umutende, ukushishimisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, ukufuuka, ukuilama. Lelo milimo nshi iya bumubili? Paulo alemba ati: “Awe imilimo ya bumubili naimoneka, ni yi, ubulalelale, ukukowela, imibele yakamuka, ukupepo tulubi, ukupupa imipashi, ubulwani, ifikansa, akalumwa, icipyu, ulubuli, amalekano, ifyakaniko, umufimbila, ukukolwakolwa, iciwowo, ne fyapale fi. Ulwa ifi fintu ndemusokela libeela, filya namusokele kale, ukuti abalecite fyabe fi tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.”—Abena Galatia 5:19-23.

Moneni amashiwi ya kulekelesha muli uyo mutande. “Ifyapale fi.” Paulo tatantawilile fyonse fye ifingamonwa nge milimo ya bumubili. Tacilepilibula ukuti umuntu kuti atila, ‘Amalembo yalinsuminisha ukucita ifintu ifishaba pa mutande wa kwa Paulo uwa milimo ya bumubili.’ Lelo, bakabelenga balekabila ukulingulula pa kuti beshibe ne fishaba pa mutande lelo “ifyapale fi.” Abacite fintu ifishalumbulwa lelo “ifyapale fi” tabakapyane amapaalo ya mu Bufumu bwa kwa Lesa.

Kanshi, tulekabila ukukutuluka, nelyo ukwiluka, ifishiteemuna Yehova. Bushe ico cakosa? Tutile dokota wenu amweba ukuti mulelya ifisabo ifingi ne misalu kabili mwilalya sana keke, umukaka, ne fyapale fi. Bushe kuti camukosela ukwishiba nga mufwile ukulya amashikono nelyo iyo? Nomba moneni na kabili pa fisabo fya mupashi wa kwa Lesa ne milimo ya bumubili. Bushe lulya lwimbo tulumbwile lwaba pi? Kwena talupalile nangu panono ku kutemwa, ubusuma, ukuilama, nelyo ku mibele imbi iyaba mu fisabo fya mupashi wa kwa Lesa. Umuntu talekabila ifunde lya kulungatika pa kwiluka ukuti inyimbo sha musango yu shilapinkana ne mitontonkanishishe ya kwa Lesa. Ifishinte fimo fine e fingabomba na pa kusala ifya kubelenga, amafilimu, amaprogramu ya pa televishoni, ifyangalo fya pa kompyuta, ifya pa Intaneti, na fimbipo.

Imimonekele Isuma

Mu Baibolo mwaba ne fishinte ifyakuma ku mifwalile no kupempenkana. Ifi filenga Umwina Kristu umo umo ukwishiba icaba imimonekele yalinga kabili iisuma. Muli fi na mo, uwatemwa Yehova amona ishuko lya kucite fingalenga Wishi wa ku muulu ukusekelela, te kucita ifyo atemenwe iyo. Nga fintu tumwene kale, nga Yehova tapeele fipoope fya kulungatika pa mulandu umo, te kutila ninshi tasakamana pa fyo abantu bakwe balecita pali co. Imifwalile ilapusana ukulingana ne ncende, nangu fye mu ncende imo ine, imifwalile ilaluka-aluka. Lelo, Lesa apeela ifishinte fya kwafwa abantu bakwe inshita shonse kabili ku ncende shonse.

Ku ca kumwenako, ilembo lya 1 Timote 2:9, 10 litila: “Ifyo fine ndefwaya abanakashi ukufwala bafwale ukuyene, pamo no bufuuke na mano ayatuntulu, beipulamikila imishishi iyalukwa, na golde nangu ni bamargariti nelyo ica kufwala ca mutengo sana, lelo mu nshila iyayana abanakashi abatila tutiina Lesa, ukupitila mu milimo isuma.” Kanshi, abanakashi Abena Kristu—na baume kumo—balingile ukutontonkanya bwino pa fyo abantu ku ncende yabo benekela “abatila tutiina Lesa” ukumoneka. Calilinga maka maka ku Mwina Kristu ukutontonkanya ifyo imimonekele yakwe ili no kulenga bambi ukutontonkanya pa lwa bukombe bwa mu Baibolo asenda. (2 Abena Korinti 6:3) Umwina Kristu uubika ica kumwenako takacishemo ukwangwa sana ifyo alefwaya nelyo pa fyo amona ukuti ni nsambu shakwe. Akangwa sana ku kukanapumbula nelyo ukupunwisha bambi.—Mateo 18:6; Abena Filipi 1:10.

 Nga ca kuti Umwina Kristu asanga ukuti imifwalile imo ilekalifya nelyo ukupunwisha bambi, kuti apashanya umutumwa Paulo pa kwangwa bumupashi bwa bambi ukucila ukwangwa ifilemuwamina. Paulo atile: “Mube abampashanya, ifyo na ine mpashanya Kristu.” (1 Abena Korinti 11:1) Kabili Paulo alembele ulwa kwa Yesu ati: “Nangu fye ni Kristu taiteemwine umwine.” Ukufunda kwa kwa Paulo ku Bena Kristu bonse kuntu kwayeba. Kwa kuti: “Awe, ifwe fwe bakosa tufwile ukusende fya kunakuka fya bashakosa, kabili te kulaiteemuna fwe bene. Ifwe umo umo tuteemune umunensu ku cisuma ica kumukuulilila.”—Abena Roma 15:1-3.

Ukuwamyako Ukulingulula Kwesu

Kuti twawamyako shani ukulingulula kwesu pa kuti twishibe ifya kuteemuna Yehova nangu tapeela ifunde lya kulungatika pa mulandu umo? Nga tulebelenga Icebo cakwe cila bushiku, ukucisambilila lyonse, no kwetetula pa fyo tubelenga, tuli no kukula mu kulingulula kwesu. Uko kukula te kwa lubilo. Ukukula kwa ku mupashi kwaba ngo kukula kwa mwana. Kwa panono panono kabili takumonwa apo pene. E ico icikabilwa kutekanya, kabili tatulingile ukukalifiwa nga ca kuti tatulemona ukulunduluka apo pene. Lelo kwena, te kutila ukupita fye kwa nshita kukalenga ukulingulula kwesu ukuwama. Iyo nshita ifwile yaba ya kutontonkanya pa Cebo ca kwa Lesa lyonse nga fintu cisoselwe pa muulu, kabili tulingile ukubomfya ico Cebo ukufika apo twingapesha.—AbaHebere 5:14.

Kuti twatila ilintu amafunde ya kwa Lesa yesha icumfwila cesu, ifishinte fyakwe fyesha bumupashi bwesu ukumona ifyo bwashika no kufwaisha kwesu ukwa kumuteemuna. Ilyo tulekula lwa ku mupashi, tuli no kwangwa sana pa kupashanya Yehova no Mwana wakwe. Tukafwaisha ukushimpa ukupingulapo kwesu pa mitontonkanishishe ya kwa Lesa pa fintu nge fyo yaba mu Malembo. Ilyo tulelenga Shifwe wa ku muulu ukusekelela muli fyonse tucita, tukasanga ukuti ubuseko bwesu bukafulilako.

[Ifikope pe bula 23]

Imifwalile yalipusanapusana ukulingana ne ncende, lelo ifishinte fya mu Baibolo filingile ukutwafwa pa kusala imifwalile