Cinshi Cilenga Imikalile Ukuwama?

LINTU Jesse, umusambi wa pa sukulu lya ku sekondari, uli ne myaka 17 bamwipwishe icilenga ubumi ukuwama, ayaswike ati, “Kwangala ukufisha pantu ulefwaya, cikulu fye ucili no mweo.” Lelo Suzie ena te fyo aletontonkanya. Atile: “Ukufuma pa nshi ya mutima wandi nasumino kuti pa kuti imikalile iwame cishintilila pa fyo we mwine ulefwaya ibe.”

Bushe mwalibala amutontonkanya pa co twabela pano? Bushe kwaliba umulandu abantunse babela pano? Nelyo bushe Suzie nalungika pa kulando kuti imikalile isuma ishintilila pa fyo umuntu umwine alefwaya ibe? Nangu kube ubuyantanshi mu calo, mu mutima mwaliba cimo icifwaya ukwishiba umulandu twabelako. Limo limo fwe bengi tulepusha atuti ‘Cinshi twabelako?’

Basayantisti ba muno nshiku balyesha sana ukulondolola ico twabelako. Cinshi catumbukamo? Uwasambilila ifyo abantu batontonkanya e lyo na pa bumi bwa nama, profesa David P. Barash atile: “Takwaba icili conse ico twapyana icilanga ukuti twaba pano pa mulandu wa kusanguka.” Basayantisti abasumina mu kusanguka batila, kwaba fye umulandu umo uo ifibumbwa fyabelako, e kutila ukulaikala fye e lyo no kufyalana. E ico, Profesa Barash alanda ati: “Mwi sonde umo abantu bashaishiba ico babelako kabili umo bashipoosa amano ku bantu banabo, bantu abene e bafwile ukulenga imikalile yabo ukuwama pa kuisalila, no kuipingwila ifyo balefwaya ukucita.”

Ico Twabela Pano

Bushe ico twabela pano kuicitila fye icili conse ico tulefwaya? Baibolo tayatuleka ukuti tulelulumba fye muli lino isonde ukwabula ukwishiba ico twabelako. Yalitweba kale sana ukuti kwaliba umulandu twabela pano. Ukubapo kwesu te kwa kuli cela mushuke. Itwebo kuti, Kabumba, apoosele iminshipendwa ya myaka ukupekanya isonde ilyo ashilabumba umuntu. Takuli icaiishile fye. Kabumba wesu ashininkishe ukuti conse “naciwamisha.” (Ukutendeka 1:31; Esaya 45:18) Mulandu nshi acitile fi? Ni pa mulandu wa kuti alikwatile umuntu ubufwayo.

Nangula ni fyo, Lesa talingiile libela ifyo inshita ya ku ntanshi yali no kuba ku muntu umo na umo. Ne lyo ca kuti ifyo twapyana ku bafyashi filatukuma, ilingi line nifwe fwe baisalila ifyo tucita. Bonse twalikwata insambu sha kuipingwila ifyo tulefwaya ukucita mu bumi.

Nangu ca kutila twalikwata insambu sha kubomfya ubumi bwesu mu nshila tulefwailamo, caliba bwino ukutontonkanya pali Kabumba ilyo tulecita icili conse. Na kuba, abengi balisanga ukuti imikalile isuma yalyampana no kuba bacibusa ba kwa Lesa. Ifyo ukufwaya kwa kwa Lesa no kufwaya kwesu fya-ampana fyalikomailwapo mu bupilibulo bwe shina lya kwa Lesa, Yehova, ilipilibula “Uulenga Ukuba.” (Ukufuma 6:3; Amalumbo 83:18) E kutila, panono panono alafikilisha fyonse ifyo alaya  kabili alafishapo fyonse ifyo afwaya ukucita. (Ukufuma 3:14; Esaya 55:10, 11) Taleni tontonkanyeni pa bupilibulo bwe shina lya kwa Lesa. Ishina lya kuti Yehova ciikatilo kuli ifwe bonse ica kuti e Ntulo, kabili e waishiba icikalamba twabelako.

Ukwishiba fye ukuti Kabumba e ko aba kulakuma ifyo umo amona ubumi. Linet, uuli ne myaka 19 atila: “Ukulolesha ifintu ifyayemba ifyo Yehova abumba ne co fyabelako, kunanga ukuti na ine wine paliba umulandu amumbiile.” Amber alundapo ati: “Ilintu abantu bamo basosa ati ‘tabaishiba nga Lesa e ko aba,’ ndomfwa bwino pantu ine nalishiba ukuti e ko aba. Ifyo Yehova abumba bushininkisho bwa cine ubwa kuti e ko aba.” (Abena Roma 1:20) Nangu ni fyo, tacipelela fye pa kwishibo kuti Kabumba e ko aba. Tukabila ukuba ifibusa fyakwe.

Bucibusa na Lesa

Baibolo na kabili kuti yatwafwa pali ulu lubali. Ifipandwa fya kubalilapo muli Baibolo filalangilila bwino bwino ukuti Yehova Lesa ni Shifwe wakwata ukutemwa. Pantu, ilyo abumbile Adamu na Efa, tababumbile fye ukwabula ukubeba untu aaba. Ukucila, alelanda na bo lyonse. Tabalekele fye mu Edene ukuti baleitungulula abene e lyo atwalilila ukucita ifintu fimbi. Lelo alibapeele amafunde ya fyo bali no kwikala bwino. Alibapeele umulimo usuma uwa kubomba, kabili alipekenye na masambililo ayo bali no kutwalilila ukusambilila. (Ukutendeka 1:26-30; 2:7-9) Bushe ifi te fyo mwingenekela umufyashi uwalamuka, kabili uwa citemwishi ukucita? Nomba tontonkanyeni umo ici calola. Danielle atila: “Ukwishiba ukuti Yehova abumbile isonde e lyo atupangile na maka ya kuti tuleipakisha ububumbo bwakwe, bushinino bwa kuti afwaya tube ne nsansa.”

Na kabinge, ukupala wishi umusuma, Yehova afwaya abana bakwe bonse ukuba ifibusa fyakwe. E mulandu wine Imilimo 17:27 itulailo kuti: “Taba kutali kuli ifwe umo umo.” Bushe palipo ubupusano ubuli bonse? Amber atila: “Ukwishiba Yehova kwalinenga ukushininkisha ukuti nshaba neka. Te mulandu ne fingancitikila, nalikwata uwa kubutukilako.” Kabinge, ilyo mwaishiba Yehova, mukasango kuti wa cikuuku, wa bulungi kabili musuma. E o mwingashintililapo. Jeff atila: “Ilyo Yehova abele cibusa wandi uwa pa mutima, nalishibe ukuti takwali umbi uwali no kuntungilila.”

Ku ca bulanda, ifyabipa ifingi fyalilandwa pali Yehova. Abantu batila Yehova e walenga ukucula kwa bantunse e lyo ne mibele yabipa iicitwa na ba mipepele. Utuyofi twabipisha utwacitikila abantu batila ni Yehova e walenga. Lelo Amalango 32:4, 5 yalondolola ukuti: “Imibele yakwe yonse bupingushi. . . . Bayonaula—tabali bana bakwe, e kalema kabo; ni nkulo iyapondama, kabili iyapotama.” E co kanshi mulimo wesu ukufwailisha ifishinka fwe bene.—Amalango 30:19, 20.

Ubufwayo bwa kwa Lesa Bwafishiwapo

Te mulandu na fintu twasalapo, tapali ne lyo cimo icikalesha Lesa ukufishapo ubufwayo bwakwe kwi sonde na ku bantunse. Na kabushe, e Kabumba. Nomba bushe ubo bwine, bufwayo nshi? Yesu Kristu alandile pali bwene mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili ilyo atile: “Ba nsansa abafuuka imitima, pantu bakapyana isonde.” Pa numa, alangile umusambi wakwe Yohane ukuti Lesa “akonaula abaleonaula isonde.” (Mateo 5:5; Ukusokolola 11:18) Apo Yesu ali pamo na Lesa ilyo alebumba, alishiba ukuti ukufuma fye pa kutendeka bwaba bufwayo bwa kwa Lesa ukuti abantunse bapwililika bakekale pe sonde lya paradaise kuli pe na pe. (Ukutendeka 1:26, 27; Yohane 1:1-3) Na kabili, Lesa tateluka. (Malaki 3:6) Lesa atulaya ati: “Cine cine ifyo napangile, e fyo cikaba, cine cine ifyo napandile amano, e fyo cikeminina.”—Esaya 14:24.

Muno nshiku, Yehova kale kale alitendeka ukulonganika abantu abapanga ubwikashi bwaikatana ubwa bantu, abashikonka imibele yaba muli cino calo iya bukaitemwe, lelo abatemwa Lesa na banabo. (Yohane 13:35; Abena Efese 4:15, 16; Abena Filipi 2:1-4) Bantu abaipeela  abatemwa ubuyantanshi kabili abacincishiwa ne citetekelo ku kufishapo ico bafwaya, e kutila ukushimikila imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa ubuleisa ilyo buno bwikashi bushilapwa. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ukucila mu fyalo 230, Abena Kristu ukucila pa mamilioni 6 kale kale balapepela pamo mu kutemwana, na mu kwikatana kwa bumunyina bwa mwi sonde lyonse.

Lekeni Imikalile Yenu Iwame

Nga ca kuti mulefwaya imikalile yenu ukuwama, ishibeni ukuti Yehova alemulaalika nomba ukubishanya na bantu bakwe, e kuti ‘uluko lwa balungami.’ (Esaya 26:2) Lelo kuti mwatila, ‘Bushe imikalile yaba shani kuli aba Bena Kristu? Bushe mfwile ukuba ulubali lwabo? Kutikeni ku fyo imisepela imo yalanda:

Quentin atila: “Icilonganino e bucingo bwandi ukufuma ku calo. Ukwishiba ukuti Yehova alibimbwamo mu mikalile yandi kulangafwa ukwishiba ukuti e ko aba kabili afwaya mbe ne nsansa.”

Jeff atila: “Icilonganino e cifulo cawamisha ningayako ku kukoseleshiwa. Bamunyina na bankashi e mo baba, abangafwa no kuntasha. Baba lupwa lwandi ulwa cine cine.”

Linet asosa ati: Ubuseko bubako ilyo umo asambilila icine ca mu Baibolo kabili apingulapo ukubombela Yehova tabwingalinganishiwa ku cili conse. Ici cilandetela insansa shine shine.”

Cody alanda ati: “Ukwabula Yehova, imikalile yandi nga tayacindeme. Nga nalelulumba fye nga fintu caba ku bengi, ukwesha ukusanga insansa, lelo ukwabula ukushisanga. Lelo, Yehova alimpeela ishuko lishaiwamina ilya kuba cibusa wakwe, kabili ici calilenga imikalile yandi ukuwama.”

Mulandu nshi mushingafwailishisha mwe bene ico twabela pano ukupitila mu kwishiba Yehova? Mukasango kuti nga mwapalama kuli Kabumba wenu, Yehova Lesa, imikalile yenu ikawama icine cine.

[Ifikope pe bula 31]

Bucibusa na Lesa bulenga imikalile yesu ukuwama

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 29]

Icikope ca baNASA