Yehova E Wa Kutwafwa

“Ukunjafwa kufuma kuli Yehova, uwacito muulu na pano isonde.”—AMALUMBO 121:2.

1, 2. (a) Mulandu nshi cingasoselwa ukuti ifwe bonse inshita shimo tulakabila ukwafwiwa? (b) Yehova ni Kaafwa wa musango nshi?

IFWE bonse tulakabila ukwafwiwa. Na kuba tulakabila ukwafwa pa nshita shimo pa kuti tushipikishe ilyo twaponenwa no bwafya bwakakala, ilyo twafwilwa umutemwikwa ne lyo tulelolenkana no bwesho bwayafya. Ilingi line abantu baya kuli cibusa wa kutemwa ilyo balekabila ukwafwiwa. Ukwebako cibusa ubwafya kulangushako icisendo. Lelo umuntunse munensu te kuti atwafwe mu kufikapo. Kabili, bambi na bo te kuti fye babe na maka ya kumwafwa ilyo mulekabila ukwafwiwa.

² Lelo kwaliba, Uwa kutwafwa uwakwatisha amaka. Kabili atulaya ukuti takatale atulekelesha. E o kemba wa malumbo alandilepo ne citetekelo cakwe conse ati: “Ukunjafwa kufuma kuli Yehova.” (Amalumbo 121:2) Mulandu nshi uyu kemba wa malumbo ashininkishishe ukuti Yehova aali no kumwafwa? Pa kwasuka ubu bwipusho, lekeni tubebete Amalumbo 121. Ici calatwafwa ukumona umulandu na ifwe twingacetekelela Yehova ukuti e Wa kutwafwa.

Uwingatwafwa Ukwabulo Kufilwa

3. Ni ku mpili nshi kemba wa malumbo afwile ainwinine amenso, kabili mulandu nshi?

³ Kemba wa malumbo atendekela pa kulondolola ukuti apo Yehova e wabumbile fyonse, natukwata umulandu usuma uwa kumucetekela. Atila: “Ndeinwina amenso yandi ku mpili. Ni kwi ukufumo kunjafwa? Ukunjafwa kufuma kuli Yehova, uwacito muulu na pano isonde.” (Amalumbo 121:1, 2) Kemba wa malumbo tainwinine amenso ku lupili ululi lonse, kulila fye lupili. Ilyo aya mashiwi yalembelwe, itempele lya kwa Yehova lyali mu Yerusalemu. Ulya musumba, uwabelele apasumbuka mu mpili sha muli Yuda, wali e bwikalo bwa kwa Yehova ubwa mampalanya. (Amalumbo 135:21) Kemba wa malumbo afwile alinwinine amenso ku mpili sha ku Yerusalemu apakuulilwe itempele lya kwa Yehova, no kulomba ukwafwa kwa kwa Yehova ukwabulo kutwishika. Mulandu nshi kemba wa malumbo ashininkishishe ukuti Yehova aali no kumwafwa? Pantu e “wacito muulu na pano isonde.” Cili kwati kemba wa malumbo alesosa ati, ‘Cine cine takuli nangu cimo icingalesha Kabumba wa maka yonse ukungafwa!’—Esaya 40:26.

4. Kemba wa malumbo alondolwele shani ukuti Yehova aleshiba lyonse ifilekabila abantu bakwe, kabili mulandu nshi ico cabela ica kusansamusha?

⁴ Kemba wa malumbo nomba alondolola ukuti Yehova lyonse aleshiba ifilekabila ababomfi bakwe. Atila: “Te kuti aleke amakasa yobe ukutelemuka; uubaka iwe te kuti ashipule: mona, uubaka Israele tashipula nangu kulaalo  tulo.” (Amalumbo 121:3, 4) Te kuti cicitike kuli Lesa ukuleka abamucetekela “ukutelemuka” nelyo ukuwa no kukanaima. (Amapinda 24:16) Mulandu nshi? Pantu Yehova aba kwati ni kacema uulelinda impaanga uushishipula. Aya mashiwi ya kusansamusha icine cine! Takatale aleka ukwangwa ku filekabila abantu bakwe. Akasuba no bushiku lyonse alabalinda.

5. Mulandu nshi ilembo lisosela ati Yehova aba “ku kwa kulyo”?

⁵ Pa kucetekela ukuti Yehova alacingilila abantu bakwe muli bucishinka, kemba wa malumbo atile: “Yehova e ubaka iwe; Yehova e cintelelwe cobe ku kwa kulyo kobe. Akasuba takakoome mu kasuba, nangu mweshi mu bushiku.” (Amalumbo 121:5, 6) Umuyendo wa ku makasa mu Middle East, aletemwa sana nga asanga icintelelwe pantu calemucingilila ku kasuba nga nakalotoka. Yehova aba kwati cintelelwe ku bantu bakwe, alabacingilila ku bucushi bwapala akasuba kakabisha. Moneni ukuti ilembo lyacitila Yehova aba “ku kwa kulyo.” Mu nkondo sha pa kale, ukwa kulyo kwa mushilika takwalecingililwa ne nkwela, pantu aleikatila inkwela ku kwa kuso. Umushilika umbi alemwafwa pa kwiminina no kulwishisha abalwani ku kwa kulyo kwa uyu mushilika. Ukupala uyu mushilika umbi, Yehova muli bucishinka eminina mupepi na bamupepa, alaba lyonse waiteyanya ukubafwa.

6, 7. (a) Kemba wa malumbo atukonkomesha shani ukuti Yehova takatale aleka ukwafwa abantu bakwe? (b) Mulandu nshi na ifwe twingacetekelela nga kemba wa malumbo?

⁶ Bushe Yehova akatala aleka ukwafwa abantu bakwe? Nangu panono. Kemba wa malumbo asondwelele ati: “Yehova akakubaka ku bubi bonse, akabako mweo obe; Yehova akabako kufuma kobe no kwingila kobe, ukufuma kuli nomba no kuya umuyayaya.” (Amalumbo 121:7, 8) Moneni ukuti kalemba aleka ukulanda kwati filecitika pali ino nshita lelo alanda kwati fikacitika ku ntanshi. Mu cikomo 5 mwena kemba wa malumbo acitila: “Yehova e ubaka iwe.” Lelo muli fi fikomo, kemba wa malumbo alembele ati: “Yehova akakubaka.” Bakapepa ba cine tabatwishika ukuti Yehova akatwalilila ukubafwa na ku ntanshi. Te mulandu na kuntu baya, te mulandu no bucushi ubwabaponena, ukuboko kwakwe lyonse kukafika kuli bene ku kubafwa.—Amapinda 12:21.

⁷ Cine cine, kalemba wa Amalumbo 121 alicetekele ukuti Kabumba wa maka yonse alalinda ababomfi bakwe mu kunakilila nga filya kacema wa kutemwa asakamana impaanga kabili nga filya umulinshi waswatuka abo walola. Na ifwe bene kuti twacetekela nga kemba wa malumbo, pantu Yehova tateluka. (Malaki 3:6) Bushe ici cilolele mu kuti lyonse imyeo yesu yakulacingililwa? Iyo, lelo kulila fye natushintilila pali wene ukuti e Kaafwa wesu, akatubaka kuli fyonse ifingatuletela ubwafya bwa ku mupashi. Kanshi cili bwino ukwipusha ati, ‘Yehova atwafwa shani?’ Natulande pa nshila shine umo atwafwila. Muli cino cipande, twalalanda pa fyo ayafwile ababomfi bakwe abalembwa mu Baibolo. Mu cipande cikonkelepo, tukalanda pa fyo afwa abantu bakwe pali lelo.

Ukwafwa Ukufuma Kuli Bamalaika

8. Mulandu nshi tushingapapila ukuti bamalaika balapoosa sana amano ku babomfi ba kwa Lesa aba pano isonde?

⁸ Yehova alikwata iminshipendwa ne minshipendwa ya bamalaika. (Daniele 7:9, 10) Aba bana baume ababa mipashi balabomba ukufwaya kwa kwa Lesa muli bucishinka. (Amalumbo 103:20) Balishiba bwino ukuti Yehova alitemwa sana abantu bakwe abamupepa no kuti afwaya ukubafwa. E ico kanshi bamalaika balapoosa sana amano ku babomfi ba kwa Lesa aba pano isonde. (Luka 15:10) Cine cine fye, bamalaika bafwile balacankilwa mu kubomfiwa na Yehova ku kwafwa abantunse. Yehova abomfeshe shani bamalaika ku kwafwa ababomfi bakwe abantunse mu nshita yapita?

9. Peeleni ica kumwenako icilelangilila ifyo bamalaika bapeelwe amaka kuli Lesa ku kucingilila abantunse ba busumino.

⁹ Bamalaika balipeelwe amaka kuli Lesa ku kucingilila no kupususha abantunse aba busumino. Bamalaika babili bayafwile Lote na bana bakwe abanakashi ukupusuka ubonaushi bwa Sodomu na Gomora. (Ukutendeka 19:1, 15-17)  Malaika fye umo aipeye ifita fya bena Ashuri 185,000 ifyaishile ku kusansa Yerusalemu. (2 Ishamfumu 19:35) Ilyo Daniele apooselwe mu cilindi ca nkalamo, Yehova ‘atumine malaika wakwe, no kushindiko tunwa twa nkalamo.’ (Daniele 6:21, 22) Malaika umo afumishe umutumwa Petro mu cifungo. (Imilimo 12:6-11) Mu Baibolo mwaba ifya kumwenako na fimbi ifingi ifya bantu abacingililwe na bamalaika, ne ci cishininkisha ukuti amashiwi ya pa Amalumbo 34:7 ya cine ayatila: “Malaika wa kwa Yehova acite nkambi ukushinguluka pa bamutiina, no kubapokolola.”

10. Yehova abomfeshe shani malaika ku kukoselesha kasesema Daniele?

¹⁰ Limo limo, Yehova abomfeshe bamalaika ku kukoselesha no kukosha abantunse ba busumino. Ica kumwenako cishaiwamina cisangwa muli Daniele icipandwa 10. Pali iyi nshita, Daniele napamo aali ne myaka 100. Uyu kasesema alifuupwilwe nga nshi, pa mulandu wa fyo Yerusalemu alele amapopa na pa fyo umulimo wa kukuula cipya cipya itempele waleshingashinga. Kabili alisakamikwe nga nshi pa numa ya kumona icimonwa ca kutiinya. (Daniele 10:2, 3, 8) Lesa mu kutemwa atumine malaika ku kumukoselesha. Imiku iingi, malaika acinkwileko Daniele ukuti aali “uwatemwikwa apakalamba” mu menso ya kwa Lesa. Cinshi catumbwikemo? Kasesema umukoloci aebele malaika ati: “Mwankosha.”—Daniele 10:11, 19.

11. Ca kumwenako nshi cimo icilelangilila ukuti bamalaika balibomfiwe ku kutungulula umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma?

¹¹ Yehova kabili abomfeshe bamalaika ku kutungulula umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma. Malaika atungulwile Filipi ukushimikila pali Kristu kuli mutungwi umwina Etiopia, uwapingwilepo fye no kubatishiwa. (Imilimo 8:26, 27, 36, 38) Papitile fye inshita inono, Lesa afwaile ukuti imbila nsuma ishimikilwe ku Bena fyalo abashasembululwa. Mu cimonwa, malaika amoneke kuli Korneli, Umwina fyalo uwaletiina Lesa, no kumweba ukutuma aba kwita umutumwa Petro. Ilyo inkombe shafumine kuli Korneli shasangile Petro, shatile: “Korneli . . . aebelwe icebo ca kwa Lesa kuli malaika wa mushilo ukumwita ukuti mwise ku ng’anda yakwe no kuumfwa ifyo mulefwaya ukusosa.” Petro alisumine ukuya kuli Korneli ne cafuminemo ca kuti Abena fyalo ba kubalilapo abashasembululwa babele ulubali lwa cilonganino ca Bwina Kristu. (Imilimo 10:22, 44-48) Bushe batini kuti mwaumfwa shani nga ca kuti malaika alimwafwile ukusango muntu uwalemenena ku bulungami?

Ukwafwa Ukupitila mu Mupashi wa Mushilo

12, 13. (a) Mulandu nshi abatumwa ba kwa Yesu bashaletwishikila ukuti umupashi wa mushilo kuti wabafwa? (b) Ni mu nshila nshi umupashi wa mushilo wapeelele Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo amaka?

¹² Ilyo fye Yesu talafwa, aebele abatumwa bakwe ukuti tabakabe ukwabula uwa kubafwa. Wishi akabatumina “kaafwa, umupashi wa mushilo.” (Yohane 14:26) Abatumwa tabaletwishika nangu panono ukuti umupashi wa mushilo wali no kubafwa. Na kabushe, Amalembo yapuutwamo yaisulamo ifya kumwenako ifilangilila ifyo Yehova abomfeshe umupashi wa mushilo, amaka yapulishamo, ku kwafwa abantu bakwe.

¹³ Imiku iingi, umupashi wa mushilo walibomfiwe ku kupeela abantunse amaka aya kucito kufwaya kwa kwa Yehova. Umupashi wa mushilo wapeele Abapingushi amaka ya kulubula Israele. (Abapingushi 3:9, 10; 6:34) Ulya mupashi umo wine e wapeele na Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo amaka ya kutwalilila ukushimikila no kushipa te mulandu no kukaanya kwalekanalekana. (Imilimo 1:8; 4:31) Filya batungulwike bwino mu mulimo wabo uwa kushimikila e cilangilila ukuti umupashi wa mushilo walibombele. Nga kanshi “abashasambilila kabili abantu yaweyawe” kuti bafumya kwi amaka ya kusalanganya ubukombe bwa Bufumu icalo conse ica pali ilya nshita?—Imilimo 4:13; Abena Kolose 1:23.

14. Yehova abomfya shani umupashi wakwe uwa mushilo ku kulenga abantu bakwe ukumfwikisha fimo?

¹⁴ Yehova kabili abomfeshe umupashi wakwe  uwa mushilo ku kulenga abantu bakwe ukuumfwikisha fimo. Pa kwafwiwa no mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa, Yosefe ali na maka ya kwilula ifiloto fya kusesema ifya kwa Farao. (Ukutendeka 41:16, 38, 39) Ukupitila mu mupashi wakwe, Yehova asokolwele ukufwaya kwakwe ku baicefya lelo afishile kwene ku ba cilumba. (Mateo 11:25) E ico, ukukuma ku fintu Yehova apeela “abamutemwa,” umutumwa Paulo atile: “Ni kuli ifwe Lesa afisokolwela mu mupashi wakwe.” (1 Abena Korinti 2:7-10) Umuntu kuti aumfwikisha fye ukufwaya kwa kwa Lesa pa kwafwiwa no mupashi wa mushilo.

Ukwafwa Ukufuma mu Cebo ca kwa Lesa

15, 16. Cinshi Yoshua aebelwe ukucita pa kuti abe na mano?

¹⁵ Icebo ca kwa Yehova icapuutwamo ca “mulimo ku kusambilisha,” kabili cilenga ababomfi ba kwa Lesa ukuba ‘abafikapo bwino bwino, abaipangasha umupwilapo ku kubomba umulimo onse uusuma.’ (2 Timote 3:16, 17) Mu Baibolo mwaba ifya kumwenako ifingi ifya bantu ba kwa Lesa aba pa kale abaafwiwe ku malembo ya mu Cebo cakwe ayali nayalembwa kale kale.

¹⁶ Amalembo yaafwile ukutungulula bwino bwino bakapepa ba kwa Lesa. Ilyo Yoshua apeelwe umulimo wa kutungulula Israele, aebelwe ukuti: “Ibuuku ili lya malango [ayalembelwe na Mose] wileka lifume mu kanwa kobe pe, lelo uletontonkanyamo akasuba no bushiku, ukuti wangwe ukucita umwabela conse icalembwamo: pantu e lyo kuti walenge mibele yobe ukutunguluka, kabili kuti washuka.” Moneni ukuti Lesa talaile Yoshua ukuti aali no kumupeela amano mu cipesha amano. Lelo, Yoshua ali no kuba na mano nga ca kuti alebelenga no kwetetula mwi ‘buuku lya malango.’—Yoshua 1:8; Amalumbo 1:1-3.

17. Daniele ne Mfumu Yoshia bayafwiwe shani ku Malembo ayaliko pali ilya nshita?

¹⁷ Icebo ca kwa Lesa icalembwa kabili calyafwile ku kusokolola ukufwaya kwakwe. Ku ca kumwenako, Daniele ailwike imyaka Yerusalemu ali no kuba icibolya pa kubomfya ifyo Yeremia alembele. (Yeremia 25:11; Daniele 9:2) Moneni, na kabili, icacitike ilyo Imfumu ya kwa Yuda Yoshia yaleteka. Pali ilya nshita, uluko ninshi lwalileka ukuumfwila Yehova, kabili cimoneka kwati ishamfumu shalilekele ukuilembulwila ibuuku lya Malango no kucita ifyalembwamo. (Amalango 17:18-20) Lelo ilyo itempele lyalewamishiwa, “ibuuku lya malango,” napamo lilya line lyalembelwe na Mose, lyalisangilwe. Ili napamo lyali libuuku lya malango ilyapwishishiwe ukulembwa imyaka mupepi na 800 mu kubangilila. Ilyo aumfwile ifyalembelwemo, Yoshia ailwike ukuti uluko lwalipaaswike nga nshi ukufuma ku kufwaya kwa kwa Yehova, kabili imfumu yalicitilepo fimo ifyalekabila ukushipa pa kucita ifyalembwa mwi buuku. (2 Ishamfumu 22:8; 23:1-7) Cailanga fye ukuti abantu ba kwa Lesa aba pa kale baleafwiwa na Malembo Yashila ayaliko pali ilya nshita.

Ukwafwa Ukupitila mu Basumina Banensu

18. Mulandu nshi twingasoselo kuti Yehova e ulenga ukuti kapepa wa cine afwe umunankwe?

¹⁸ Ukwafwa uko Yehova apeela ilingi kwishila mu basumina banensu. Ukwabula no kupita mu mbali, Lesa e ulenga ukuti kapepa wa cine afwe umbi. Cinshi twasosele fyo? Pa milandu ibili. Ica kubalilapo, umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa ulabamo. Uyu mupashi ulenga abaulomba ukuti babe ne fisabo, pamo nga ukutemwa no busuma. (Abena Galatia 5:22, 23) E ico,  ilyo umubomfi wa kwa Lesa umo ayafwa umbi, ici ciba bushininkisho bwa kuti umupashi wa kwa Yehova ulebomba. Ica bubili, twapangwa mu cipasho ca kwa Lesa. (Ukutendeka 1:26) Ici cilepilibulo kuti kuti twaba ne mibele yakwe, pamo nga icikuuku ne nkumbu. E ico ilyo umubomfi wa kwa Yehova umo ayafwa umbi, Intulo ine ine iya kwafwa kwa musango yo ni uyo alepashanya.

19. Ukulingana ne fyalondololwa mu Baibolo, Yehova ayafwile shani abantu bakwe ukubomfya abasumina banabo?

¹⁹ Mu nshita sha mu Baibolo, Yehova ayafwile shani abantu pa kubalenga ukwafwana abene na bene? Ilingi Yehova alelenga umubomfi wakwe umo ukufunda umbi, nga filya cali ilyo Yeremia afundile Baruki ukufunda ukwapuswishe ubumi bwakwe. (Yeremia 45:1-5) Mu nshita mu nshita, bakapepa ba cine baleafwa abasumina banabo mu fya ku mubili, nga filya cali ilyo Abena Kristu mu Makedonia na Akaya balangile ukuti balefwaisha nga nshi ukwafwa aba bwananyina mu Yerusalemu abali abapiina. Umutumwa Paulo asosele ukuti bukapekape bwa musango ulya cine cine fye bwalengele ukuti kube “ukutootela kuli Lesa.”—2 Abena Korinti 9:11.

20, 21. Cali shani pa kuti umutumwa Paulo akoshiwe ku ba bwananyina ba ku Roma?

²⁰ Icitufika sana pa mutima lyashi lilanda pa nshita lintu ababomfi ba kwa Yehova babombeshe ku kukoshanya no kukoseleshanya. Moneni ica kumwenako ca mutumwa Paulo. Ilyo ali pa lwendo lwa kuya ku Roma ngo mufungwa, Paulo aendele mu musebo ukalamba uwa bena Roma uwaishibikwe ati Inshila ya ku Api. Umulundu wa kupelako uwa ulu lwendo tawaweme iyo, pantu walengele abayendo ukufika ku ncende ukwali sana ulutikiti. * Aba bwananyina mu cilonganino ca ku Roma balishibe ukuti Paulo aleisa. Cinshi baali no kucita? Bushe baali no kwikala fye mu mayanda yabo umukabile mu musumba ukufikila Paulo afika e lyo baisa ku kumuposha?

 ²¹ Kalemba wa Baibolo Luka, uwaile na Paulo pali ulu lwendo, atweba icacitike, ati: “Pa kufumako, ilyo aba bwananyina baumfwile ulwa ifwe, baishile ku kutukumanya ku Mushiika wa Api ne Ng’anda sha Beni Shitatu.” Bushe kuti mwaelenganye calandwapo pano? Pa kwishibo kuti Paulo aleisa, aba bwananyina baimine ubulendo ukufuma ku Roma ku kumukumanya. Bamo pali bene balelolela pa Mushiika wa Api, apa kutuushisha abalendo apaishibikwe nga nshi apali bakilomita mupepi na 74 ku nse ya Roma. Aba bwananyina bambi na bo balelolela pa Ng’anda sha Beni Shitatu, apa kutuushisha apali bakilomita 58 ku nse ya musumba. Paulo ayankwileko shani? Luka ashimiko kuti: “Paulo, atile ashibamona fye, atootela na Lesa kabili alikoshiwe.” (Imilimo 28:15) Taleni elenganyeni—ukumona fye balya ba bwananyina abaibikilisheko ukwenda intamfu ishailepela kwalikoseleshe Paulo no kumusansamusha! Lelo nani untu Paulo atashishe pali kulya kwafwa? Atashishe uwalengele ukuti bakapepa banankwe bese, e kutila Yehova Lesa.

22. Ilembo lyesu ilya mwaka wa 2005 lileti shani, kabili cinshi cikalandwapo mu cipande cikonkelepo?

²² Cine cine, ilyashi lyapuutwamo ililanda pa fyo Lesa ayafwile abantu lintu lyaumfwika. Takuli umbi uwingalinganako ku kwafwa. Nacilinga kanshi ukuti ilembo lya mwaka wa 2005 ilya Nte sha kwa Yehova lifume pa Amalumbo 121:2 apatila: “Ukunjafwa kufuma kuli Yehova.” Yehova atwafwa shani pali lelo? Ici e cikalandwapo mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

Ni mu nshila nshi Yehova ayafwile abantu bakwe

• ukupitila muli bamalaika?

• ukupitila mu mupashi wakwe uwa mushilo?

• ukupitila mu Cebo cakwe icapuutwamo?

• ukupitila mu basumina banabo?

[Amepusho]

[Amashiwi pe bula 15]

Ilembo lya mwaka wa 2005 likalati: “Ukunjafwa kufuma kuli Yehova.”—Amalumbo 121:2.

[Icikope pe bula 16]

Paulo atashishe Lesa pa kwafwa apokelele ukufuma ku ba bwananyina mu Roma