“Mwe Bana, Beni Aba Cumfwila ku Bafyashi Benu”

“Mwe bana, beni aba cumfwila ku bafyashi benu muli Shikulu, pantu ici e calungama.”—ABENA EFESE 6:1.

1. Bushe icumfwila kuti camucingilila shani?

ICUMFWILA nalimo e calenga tube abomi ukufika na ino nshita, e lyo bambi balifwa pantu tabali ne cumfwila. Bushe kuba ne cumfwila kuli finshi? Ica kumwenako fye, kumfwila ifyo imibili yesu ‘iyapangwa mu musango wa kutiinya’ itusoka. (Amalumbo 139:14) Amenso yesu yalamona amakumbi yafiita, amatwi yalomfwa ukupanta kwa nkuba, e lyo amalaiti yapita mu mwela yalenga umushishi wesu ukwenda. Abaishiba balabutukila mu cubo pantu baleluka ku filecitika ukuti kwalaba imfula ya mabwe ne cipuupu kabili inkuba sha kulapanta sana ica kutila umuntu kuti afwa.

2. Mulandu nshi abana bakabila aba kubeba ifingabaletela ubusanso, kabili mulandu nshi balingile ukubela ne cumfwila ku bafyashi?

² Mwe baice mulakabila aba kumweba ifingamuletela ubusanso, kabili abafyashi benu e bakwata umulimo wa kucita ifyo. Nalimo mulebukisha ilyo balemweba ukuti: “Taluka ku mbabula walapya!” “Wilaya ku mumana pantu kuti wanwena.” “Ilyo taulatoloka umusebo ulelolesha uku no ku.” Ku ca bulanda, abana bamo balilemana e lyo bambi balifwa pa mulandu wa kubulwe cumfwila. Ukulaumfwila abafyashi benu “e calungama,” e co mulingile ukucita kabili ca mano. (Amapinda 8:33) Ilembo limbi litila ukumfwila abafyashi ‘kulateemuna’ Shikulu Yesu Kristu. Kanshi, Lesa e wamweba ukumfwila abafyashi benu.—Abena Kolose 3:20; 1 Abena Korinti 8:6.

Ubusuma Bwaba mu Kuba ne Cumfwila

3. Bushe kuli ifwe fwe bengi “ubumi bwine bwine” cinshi , kabili abana kuti basubila shani ukwisaipakisha ubu bumi?

³ Ukuba ne cumfwila ku bafyashi benu kulacingilila “ubumi pali nomba,” kabili kuti kwalenga mwaisaipakisha ubumi “ubukesa,” ubo twingeta ukuti “ubumi bwine bwine.’ (1 Timote 4:8; 6:19) Fwe bengi, ubumi ubwine bwine mweo wa muyayaya mu calo cipya ica kwa Lesa ico alaya abantu abomfwila amafunde yakwe. Ifunde limo ilyacindama sana litila: “‘Cindika wiso na noko’; ilili e funde lya ntanshi ilyaba ne ci cilayo: ‘Ukuti kuwame kuli iwe no kuti wikale nshiku ishingi pano isonde.’” Kanshi nga muleumfwila abafyashi mukaba ne nsansa. Inshita yenu iya ku ntanshi ikawama kabili kuti mwaisaipakisha umweo wa muyayaya muli paradaise pe sonde!—Abena Efese 6:2, 3.

4. Bushe abana kuti bacindika shani Lesa kabili kuti banonkelamo shani mu kucite fyo?

⁴ Nga muleumfwila abafyashi benu, ninshi mulecindika Lesa pantu e wamweba ukulaumfwila abafyashi benu. E lyo na imwe bene mukanonkelamo. Baibolo itila: “Ine ndi Yehova Lesa obe, uukusambilisho kuti ucenjele.” (Esaya 48:17; 1 Yohane 5:3) Bushe ukuba ne cumfwila kuti kwamunonsha shani? Kulalenga abafyashi benu ukuba ne nsansa, kabili bakalalanga ukuti balitemwa imibele yenu mu fintu ifyo bakalacita ifikalamulenga ukuba ne nsansa. (Amapinda 23:22-25) Nomba icacindama sana ca kuti ukumfwila abafyashi  benu kulalenga Shinwe wa mu muulu ukuba ne nsansa, kabili akamulambula icine cine! E co, natumone ifyo Yehova alepaala no kucingilila Yesu, uwalandile ukuti: “Lyonse ncita ifya kumutemuna.”—Yohane 8:29.

Yesu Alebombesha

5. Mulandu nshi twingasosela ukuti Yesu alebombesha?

⁵ Yesu ali ibeli lya kwa Maria. Uwali wishi wa pano calo, Yosefe, ali ni kabasa. Yesu na o aishileba kabasa, afwile asambilile uyu mulimo kuli Yosefe. (Mateo 13:55; Marko 6:3; Luka 1:26-31) Bushe Yesu ali ni kabasa wa musango nshi? Ilyo ali ku muulu, ninshi icipesha amano ca kuti nacisungu amwimite tacilacitika, Yesu uo balondolola nga mano, atile: “E po nali mupepi na kuli wene, [cibinda wa mulimo, NW], nali ica kupekelwa cakwe ubushiku no bushiku.” Lesa alitemenwe sana Yesu pantu alebombesha ilyo ali ku muulu. Kanshi kuti twatila na lintu ali umwaice pano isonde alebombesha, ali ni kabasa musuma!—Amapinda 8:30; Abena Kolose 1:15, 16.

6. (a) Cinshi mwingalandila ukuti ilyo Yesu ali umwaice alebomba imilimo pa ng’anda? (b) Ni muli finshi umo abaice bengapashanya Yesu?

⁶ Teti tutwishike ukuti ilyo Yesu ali umwaice aleyangala pantu Baibolo itila kale abaice baleyangala. (Sekaria 8:5; Mateo 11:16, 17) Na lyo line, apo ali ibeli mu lupwa ulupiina, alikwete imilimo na imbi pa mbali ya kusambilila bukabasa kuli Yosefe. Ilyo akulile, Yesu abikile sana amano ku mulimo wa kushimikila ica kuti ali-ipuswile ku fintu fimbi ifyo umuntu engatemwa ukucita. (Luka 9:58; Yohane 5:17) Bushe mwamona umo mwingapashanya Yesu? Bushe abafyashi benu balamweba ukupyanga uko mulaala nelyo ukubomba imilimo imbi? Bushe balamukoselesha ukulaya ku kulongana ku kupepa Lesa no kulashimikilako bambi ifyo mwasuminamo? Nga ni Yesu baebele ukucita ifyo, bushe muletontonkanya ukuti nga ayankwileko shani?

Alebelenga Sana Baibolo Kabili ali ni Kasambilisha Musuma

7. (a) Bushe Yesu nalimo aile na bani ku Ca Kucilila? (b) Ni kwi Yesu ali ilyo bambi baimine ulwendo lwa kubwelelamo ku mwabo, kabili mulandu nshi ashalile kulya?

⁷ Pa mitebeto ya baYuda itatu, abaume bonse aba mu ndupwa sha mu Israele babebele ukulaya ku kupepa Yehova pe tempele. (Amalango 16:16) Ilyo Yesu ali ne myaka 12, nalimo ulupwa lwakwe lonse lwalile ku Yerusalemu ku kusangwa ku Ca Kucilila. Yosefe na Maria bafwile balisendele na bana babo bambi abalumendo na bakashana. E lyo pa bali pa lwendo pamo no lupwa Yesu afyalilwemo pafwile pali na Salome no mulume wakwe Sebede na bana babo Yakobo na Yohane  abaishileba abatumwa ba kwa Yesu. Salome afwile ali ni nkanshi inankwe ya kwa Maria. * (Mateo 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Marko 15:40; Yohane 19:25) Ilyo balebwelelamo, Yosefe na Maria tabaishibe ukutila Yesu nashala, nalimo baletontonkanya ukuti ali na ba lupwa. Lintu papitile inshiku shitatu, e lyo Maria na Yosefe basangile Yesu mwi tempele ninshi “naikala pa kati ka bakasambilisha alekutika kuli bene no kubepusha.”—Luka 2:44-46.

8. Cinshi Yesu acitile ilyo ali mwi tempele, kabili mulandu nshi abantu balesungukila?

⁸ Bushe Yesu ‘aleipusha’ shani bakasambilisha? Taleipusha fye pa kuti eshibepo fimo nelyo ukusambililako fimo. Ishiwi babomfya mu ciGriki lipilibula ukwipusha nga filya ciba ilyo balelubulwisha umuntu, kanshi baleipushanya amepusho. Nangu ni lintu ali umwaice, Yesu alebelenga sana Baibolo ica kuti apapwishe na bakasambilisha abasambilile sana! Baibolo itila: “Bonse abalekutika kuli wene balesunguka umucetekanya wakwe ne fyasuko fyakwe.”—Luka 2:47.

9. Bushe kuti mwapashanya shani ifyo Yesu alesambilila Baibolo?

⁹ Mulandu nshi na bakasambilisha abasambilile sana basungukile pa fyo Yesu aishibe Baibolo lintu ali umwaice? Ni co akwete abafyashi abaletiina Lesa abamusambilishe amafunde ya kwa Lesa ukutula ku bunya. (Ukufuma 12:24-27; Amalango 6:6-9; Mateo 1:18-20) Na kabili lintu Yesu ali umwaice, Yosefe alemusenda kwi sunagoge ku kukutika ku Malembo ayo balebelenga no kulanshanya. Bushe na imwe mwaliba ne shuko lya kukwata abafyashi abamusambilisha Baibolo no kumusenda ku kulongana? Bushe mulatasha pa fyo babombesha na maka ukumusambilisha Baibolo nge fyo Yesu aletasha abafyashi bakwe? Bushe mulashimikilako bambi ifyo musambilila nge fyo na Yesu alecita?

Yesu Alenakila Abafyashi Bakwe

10. (a) Mulandu nshi abafyashi ba kwa Yesu balingile ukwishiba ukwa kumusanga? (b) Ca kumwenako nshi Yesu aimikila abana?

¹⁰ Bushe Yosefe na Maria baumfwile shani ilyo basangile Yesu mwi tempele pa numa ya nshiku shitatu? Ukwabula no kutwishika imitima yabo yalikele. Lelo, Yesu ena alipapile ilyo aumfwile ukuti abafyashi bakwe tabaishibe uko ali. Bonse babili balishibe ukuti Yesu afyelwe mu cipesha amano. Na kabili, nangu tabaishibe fyonse, bafwile balishibepo fimo pa milimo ali no kubomba ku ntanshi pamo ngo kupususha abantu no kuba Imfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa. (Mateo 1:21; Luka 1:32-35; 2:11) E ico, Yesu abepwishe ukuti: “Ico mulemfwaila cinshi? Bushe tamwaishibe ukuti mfwile ukuba mu ng’anda ya kwa Tata?” Na lyo line, Yesu alyumfwilile abafyashi bakwe kabili balibwekelemo ku Nasarete. Baibolo itila: “Alebanakila.” Na kabili, “nyina abakile ifi fyebo fyonse mu mutima wakwe.”—Luka 2:48-51.

11. Finshi mwingasambilila ku fyo Yesu ali ne cumfwila?

¹¹ Bushe cilamwangukila ukupashanya Yesu, e kuti ukulaumfwila abafyashi benu lyonse? Nelyo bushe mumona kwati ilingi line tabeshiba ifyo ifintu fyaba pali ino nshita kabili mwalishiba ifingi ukucila abafyashi benu? Ca cine, kuti mwacila abafyashi benu mu fintu fimo pamo nga ifya kubomfya amaselo foni, amakompyuta, nelyo ifintu fimbi ifyo balepanga muno nshiku. Nomba taleni tontonkanyeni pali Yesu awalengele bakasambilisha abasambilile sana ukusunguka pa “mucetekanya wakwe ne fyasuko fyakwe.” Nalimo mwalasumina ukuti nga bamulinganya kuli Yesu, kuti mwamoneka fye kwati tapaba ne fyo mwaishiba. Lelo, Yesu alenakila abafyashi bakwe. Ici tacilepilibula ukuti alesuminisha kuli fyonse ifyo balepingula. Na lyo line, ilyo ali umusepela, “alebanakila.” Bushe cinshi mwingasambililako ku fyo acitile?—Amalango 5:16, 29.

 Tacayanguka Ukuba ne Cumfwila

12. Bushe icumfwila kuti capususha shani umweo wenu?

¹² Tacayanguka ukuba ne cumfwila lyonse. Uko twingamwena ni ku fyacitikile abakashana babili imyaka iinono iyapita. Basalilepo ukutoloka umusebo uukalamba umupita sana imyotoka mu nshita ya kuti bapite umupita abantu pa muulu wa musebo. Baleita umunabo uwaleya mu kupita pa muulu wa musebo apapita abantu ukuti: “Tuleya John, bushe tatuleendela pamo?” Ilyo John aleshingashinga, umukashana umo atendeke ukumupumya, amwebele ukuti: “Kwaliba umwaume wa mwenso ifi kwati ni nkoko!” Nangu John takwete umwenso, atile: “Ndefwaya ukumfwila ifyo bamayo banjeba.” Ilyo papitile fye inshita iinono ninshi John ali pa muulu apapita abantu, aumfwile amawilo ya motoka yalila. Lintu aloleshe pa nshi amwene abakashana babapunka kuli motoka. Umukashana umo alifwile, e lyo umbi ena balimucenene sana ica kuti balimuputwile ukuulu. Banyina ba aba bakashana babili nabo balekaanya abana babo ukutoloka ulya musebo, balebeba ukulapita pa muulu apapita abantu, kabili pa numa baishileeba banyina John ukuti: “Kanshi abana bandi nga bali ne cumfwila ngo mwana wenu!”—Abena Efese 6:1.

13. (a) Mulandu nshi mulingile ukubela ne cumfwila ku bafyashi benu? (b) Ni lilali umwana ashingomfwila ifyo abafyashi bakwe bamweba ukucita?

¹³ Mulandu nshi Lesa asosela ukuti: “Mwe bana, beni aba cumfwila ku bafyashi benu”? Nga muleumfwila abafyashi benu, ninshi muleumfwila Lesa. E lyo abafyashi benu balishiba ifingi ukumucila. Ica kumwenako fye, imyaka isano ilyo bulya busanso tulandilepo bushilacitika, umwana wa banabo ba banyina John balimupunkile ilyo alefwaya ukutoloka ulya wine musebo kabili alifwile! Ca cine, tacayanguka ukulaumfwila abafyashi lyonse, lelo Lesa atila muleumfwila abafyashi benu. Nomba, nga ca kuti abafyashi benu, nelyo bambi, bamweba ukubepa ubufi, ukwiba, nelyo ukucita icili conse ico Lesa apata, mufwile “ukunakila Lesa nga kateeka ukucila ukunakila abantu.” E mulandu wine ilyo Baibolo yasosa ukuti “beni aba cumfwila ku bafyashi benu,” yatwalilila ukuti, “muli Shikulu.” Ici cipilibula ukuti muleumfwila abafyashi benu muli fyonse ukulingana na mafunde ya kwa Lesa.—Imilimo 5:29.

14. Mulandu nshi cayangukila ku wapwililika ukuba ne cumfwila, lelo mulandu nshi uwapwililika alingile ukusambilila icumfwila?

¹⁴ Nalimo kuti mwatila nga mwali abapwililika, e kuti ‘abashakowela, abapaatuka ku babembu,’ nge fyo Yesu ali, limbi nga calimwangukile ukumfwila abafyashi benu. (AbaHebere 7:26) Amuba abapwililika, nga tamwalemenena ku kucita icabipa, nge fyo caba pali ino nshita. (Ukutendeka 8:21; Amalumbo 51:5) Lelo, na Yesu wine alisambilile icumfwila.  Baibolo itila: “Nangu [Yesu] aali Mwana, asambilile icumfwila ku fintu aculileko.” (AbaHebere 5:8) Bushe amacushi yalengele shani Yesu ukusambilila icumfwila, ico ashali na kusambilila nga taishile pano calo?

15, 16. Bushe Yesu asambilile shani icumfwila?

¹⁵ Yehova aleeba Yosefe na Maria ifya kucita pa kucingilila Yesu ku bubi ilyo ali umwaice. (Mateo 2:7-23) Lelo, mu kuya kwa nshita Lesa alilekele ukucingilila Yesu. Yesu alesakamikwa icine cine kabili alekalipwa nga nshi ica kuti Baibolo itila “apaapeete no kulomba . . . no kukuuta kukalamba ne filamba.” (AbaHebere 5:7) Ni lilali ici cacitike?

¹⁶ Cacitike ilyo kwashele fye inshita iinono ukuti Yesu bamwipaye lintu Satana amusanshile pa kuti fye engapwisha bucishinka Bwakwe. Yesu alisakamikwe nga nshi pantu nalimo aletontonkanya ukuti ukufwa nge mbifi napamo kwali no kuleta umuseebanya pali Wishi ica kuti ilyo ‘alepepa [mwi bala lya Getsemane] amabe yakwe yali nga matoni ya mulopa ayaleponena pa nshi.’ Papitile fye amaawala ayanono Yesu alilungulwike ilyo alefwa pa cimuti ica kuti alilile “ukukuuta ukukalamba ne filamba.” (Luka 22:42-44; Marko 15:34) Kanshi “asambilile icumfwila ku fintu aculileko” kabili alengele umutima wa kwa Wishi ukusekelela. Apo nomba ali ku muulu, Yesu alatumfwila inkumbu ilyo twesha na maka ukuba ne cumfwila.—Amapinda 27:11; AbaHebere 2:18; 4:15.

Ukusambilila Icumfwila

17. Bushe tufwile ukumona shani ukusalapula?

¹⁷ Abafyashi nga bamusalapula, cilangililo ca kuti balimutemwa kabili balefwaya mukekale bwino. Baibolo ipusha ukuti: “Mwana mwaume nshi uo wishi ashisalapula?” Bushe teti mumfwe ububi nga ca kuti bashinwe tabamutemenwe sana ica kutila tabalekwata ne nshita ya kumulungika? E cimo cine na kuli Yehova, apo alimutemwa, alamulungika. “Cine cine, ukusalapula konse takumoneka ukwa kusekelela ilyo line, kano ukwa bulanda; lelo pa numa, kuli abo abakanshiwa kuli kwene kutwala icisabo ca mutende, e kutila, ubulungami.”—AbaHebere 12:7-11.

18. (a) Bushe ukusalapula kusuma kulanga cinshi? (b) Nge fyo mwamona, bushe ukusalapula kwa musango yu kwalenga shani abantu ukuba ne mibele isuma?

¹⁸ Imfumu ya mu Israele wa ku kale, iyo Yesu atile yali na mano nga nshi yalandile ukuti mulingile ukutemwa ukusalapula kwa bafyashi benu. Solomone alembele ukuti: “Uushibomba ku nkonto yakwe apato mwana wakwe umwaume; lelo untu amutemwa abangililo kumufunda.” Alandile no kuti umuntu uwatemwa ukumusalapula kuti apokolola umweo wakwe ku Mbo. (Amapinda 13:24; 23:13, 14; Mateo 12:42) Umwina Kristu umo umwanakashi ebukisha ukuti ilyo ali umwaice, nga apanga icongo mu kulongana, bawishi balemweba ukuti nalakulopola pa kuya ku ng’anda. Pali ino nshita atila bawishi balimutemenwe sana pantu balemusalapula kabili calenga ukuti abe ne mibele isuma.

19. Mulandu nshi uukalamba uo mulingile ukubela ne cumfwila ku bafyashi benu?

¹⁹ Nga mwalikwata abafyashi abamutemwa ica kuti balamusalapula no kumusalapula, muletasha. Mulebomfwila nge fyo na Shikulu Yesu Kristu aleumfwila abafyashi bakwe, Yosefe na Maria. Lelo, icikalamba ico mulingile ukubela ne cumfwila ku bafyashi benu ca kuti Shinwe wa mu muulu, Yehova Lesa, e fyo amweba ukucita. Nga mulecite fyo mukanonkelamo, e lyo ‘kuti kwawama kuli imwe kabili kuti mwaikale nshiku ishingi pano isonde.’—Abena Efese 6:2, 3.

[Amafutunoti]

Bushe Kuti Mwayasuka Shani?

• Bushe abana kuti banonkelamo shani mu kulaumfwila abafyashi babo?

• Ilyo Yesu ali umwaice, aimike shani ica kumwenako ica kuba uwa cumfwila?

• Bushe Yesu asambilile shani icumfwila?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 24]

Ilyo Yesu ali ne myaka 12 alishibe sana Amalembo

[Icikope pe bula 26]

Bushe Yesu asambilile shani icumfwila ku fyo aculileko?