Mwilundulula Ico Lesa Alundenye
Mwilundulula Ico Lesa Alundenye
“Tabali babili kabili iyo, lelo bali umubili umo. Kanshi, ico Lesa alundenye, umuntu elundulula.”—MATEO 19:6.
1, 2. Mulandu nshi twingalandila ukutila ca mu Malembo, kabili kuti twaenekela abaupana limo limo ukukwata amafya?
TUTILE mulefwaya ukuya na motoka pa lwendo lwa kutali. Bushe kuti mwaenekela ukukwata ubwafya mu nshila? Umuntu onse uwaishiba ifyo ukwenda kwaba, aleshiba ukutila limo kuti kwaba ubwafya! Limbi kuti kwaisa imfula iikalamba nangu limbi kuti kwaba fuubefuube kabili mwaleka no kumona bwino uko muleya. Nga cabe fyo, kuti mwatendeka ukwenda panono panono kabili kuti mwabikako sana amano pa kwensha motoka yenu. Nakalimo motoka yenu kuti yafwila pa nshila kabili limbi te kuti mwishibe ne fya kulungisha. Kuti mwaimika fye motoka mu mbali ya musebo no kutendeka ukufwaya aba kumwafwilisha. Ifyo nga fyacitika, bushe kuti mwatila kanshi nga caliweme ukwikala fye, kabili bushe kuti mwasha motoka yenu apo pene mwaya no kuya? Kwena te kuti mucite fyo. Nga muleya ukutali, kuti mwaenekela ukukwata ubwafya pa lwendo, kabili kuti mwamona ne fyo mwingacita pa kupwisha ubwafya.
2 E fyo caba na mu cupo. Amafya yalabako, kabili abaletontonkanya pa kuupana tabalingile ukulamona kwati icupo ni nsansa sheka sheka. Pali 1 Abena Korinti 7:28, Baibolo tayapita na mu mbali, yatila abalume na bakashi bakaba no “bucushi mu mubili wabo.” Mulandu nshi cabele fyo? Icalenga, mulandu wa kutila abalume na bakashi tabapwililika, kabili tuleikala mu “nshita shaibela ishayafya.” (2 Timote 3:1; Abena Roma 3:23) Kanshi, nangu bantu baupana abomfwana fye bwino kabili ababika amano ku kukonka ifyo Lesa aalanda pa cupo, limo limo kuti bakwata amafya.
3. (a) Bushe abengi muno calo bamona shani icupo? (b) Mulandu nshi Abena Kristu babikila amano ku kusunga icupo cabo?
3 Muno calo shino nshiku, abaupana bamo nga bakwata amafya mu cupo, apo pene batila natulekane fye. Mu fyalo ifingi, ifyupo filepwa sana. Na lyo line, Abena Kristu ba cine balapwisha amafya, tababutukila fye ukupwisha icupo. Mulandu nshi? Pantu bamona icupo ukuti ca bupe ca mushilo ukufuma kuli Yehova. Yesu aebele abaupana ukuti: “Ico Lesa alundenye, umuntu elundulula.” (Mateo 19:6) Ca cine ukutila limo kuti cayafya ukukonka ifyo Yesu alandile. Pantu limbi balupwa nangu abantu bambi, ukubikako fye na balya abafunda abaupana ifya kwikala mu fyupo, abashikonka ifishinte fya mafunde ya mu Baibolo, ilingi line bakoselesha abaupana ukupaatukana nangu ukulekana apabula no mulandu uo Baibolo yasuminisha. * Nomba Abena Kristu balishiba ukuti cilawama sana ukusunga icupo no kupwisha amafya ukucila ukubutukila fye ukulekana. E ico kanshi, ukufuma fye pa kutendeka pene, cilawama sana nga twabika amano ku kukonka ifyo Yehova aalanda, ukucila ukukonka ifyo abantu baletweba.—Amapinda 14:12.
Ifyo Mwingapikulula Amafya mu Cupo
4, 5. (a) Finshi abaupana balingile ukucita pa kusunga icupo? (b) Mulandu nshi ukukonka ifishinte fya mafunde ya mu Baibolo kubombela bwino na lintu mu cupo mwaba amafya?
4 Kwena mu cupo conse apo capela limo limo mulaba amafya ayo abaupana bafwile ukupikulula. Ilingi line, bafwile ukwishiba ifya kupwisha ubwafya nga bapusana pa tuntu utunono. Na lyo line, mu fyupo fimo limbi kuti mwaba amafya ayakalamba sana ayengalenga ne cupo cabo ukusunkaana. Limo kuti mwaipushako na eluda uwaupa kabili uwabelesha mu cilonganino. Nomba ifi nga fyacitika, te kutila ninshi namufilwa ukusunga icupo cenu. Filanga fye ukuti calicindama ukulakonka sana ifishinte fya mafunde ya mu Baibolo pa kupikulula amafya mu cupo.
5 Yehova e waishiba bwino sana ukucila umuntu uuli onse ifyo tulingile ukucita pa kuti tuleikala bwino mu cupo, pantu E wabumbile abantu kabili E wabikileko ne cupo cine. Nomba tulingile ukuipusha ukuti, Bushe tukalakonka no kumfwila ifyo aalanda mu Cebo cakwe? Ala nga tulecite fyo, tukamwenamo. Yehova aebele abantu bakwe aba kale ukuti: “Iye, nga wapeepeka ku mafunde yandi! Lyene umutende obe nga waba ngo mumana, no bulungami bobe nga amabimbi ya bemba.” (Esaya 48:18) Ukukonka ifyo Baibolo yalanda kuti kwalenga abaupana ukulaikala bwino mu cupo. Katubale tulande pa fyo Baibolo ifunda abalume.
“Twalilileni Ukutemwa Abakashi Benu”
6. Finshi Baibolo ifunda abalume?
6 Muli kalata yakwe ku Bena Efese, umutumwa Paulo alilondolwele bwino ifyo abalume balingile ukukonka. Paulo alembele ukuti: “Mwe balume, twalilileni ukutemwa abakashi benu, filya na Kristu atemenwe icilonganino no kuipeela pali cene. E fyo na balume bafwile ukulatemwa abakashi babo nge mibili yabo iine. Uwatemwa umukashi wakwe ali-itemwa umwine, pantu takwaba umuntu nangu umo uwatala apata umubili wakwe wine; lelo alauliisha no ku-utentemba, filya Kristu na o aliisha no kutentemba icilonganino. Lelo, na imwe umo umo, onse atemwe umukashi wakwe ifyo aitemwa umwine.”—Abena Efese 5:25, 28, 29, 33.
7. (a) Cinshi icacindama icifwile ukukosha icupo ca Bena Kristu? (b) Bushe abalume kuti batwalilila shani ukutemwa abakashi babo?
7 Paulo talandile pa mafya yonse ayo abalume na bakashi bengakwata mu cupo. Alandile fye icacindama sana ico abaupana balingile ukucita pa kuti baleikala bwino mu cupo ca Bwina Kristu, atile balingile ukuba ne citemwiko. Na kuba, muli ifi fikomo fyambwilwe, Paulo alumbwile ishiwi lya kutemwa imiku 6. Moneni no kuti Paulo aebele abalume ukuti: “Twalilileni ukutemwa abakashi benu.” Paulo pa kulande fi, afwile alishibe ukuti tacayafya ukuba ne citemwiko lilya abantu balefwaya fye ukuupana, nomba ukutwalilila ukuba ne citemwiko kwena kuti kwayafyako. Kabili ukuba ne citemwiko kuti kwayafya sana muli shino “nshiku sha kulekelesha,” umufulile sana abantu “abaitemwa” kabili “abashifwaya fipangano.” (2 Timote 3:1-3) Iyi misango yabipa ileonaula sana ifyupo ifingi muno nshiku, lelo umulume uwatemwa umukashi wakwe takaleke imisango ya bukaitemwe iya muli cino calo ukumwingilila mu kutontonkanya kwakwe na mu micitile yakwe.—Abena Roma 12:2.
Kuti Mwasakamana Shani Abakashi Benu?
8, 9. Ni muli finshi umulume Umwina Kristu asakamana umukashi wakwe?
8 Nga ca kutila muli balume Abena Kristu, kuti mwacincintila shani ukuitemwa pa kutila mulelanga ukuti mwalitemwa abakashi benu icine cine? Mu mashiwi Paulo alembele ku Bena Efese yalya tulandilepo, Paulo alumbwile ifintu fibili ifyo mulingile ukucita, mufwile ukusakamana abakashi benu e lyo no kubatentemba nga filya fine muisakamana mwe bene. Kuti mwasakamana shani abena mwenu? Cimo ico mufwile ukucita, kubasakamana mu fyo bakabila mu mikalile. Paulo alembeele Timote ukuti: “Na cine umuntu nga tasakamana abantu bakwe, pali bufi aba mu ng’anda yakwe iine, ninshi nakaana icitetekelo kabili abo mubi ukucisha uushatetekela.”—1 Timote 5:8.
9 Na lyo line, kwaliba na fimbi ifyo mufwile ukucitila abakashi benu ukucila fye pa kubapekanishisha ifya kulya, ifya kufwala no mwa kwikala. Mulandu nshi twasosela ifyo? Pantu umwaume kuti alesakamana bwino sana umukashi wakwe mu fyo akabila mu mikalile, nomba limbi kuti alefilwa ukumusakamana bwino mu fyo aletontonkanyapo ne filemusakamika e lyo na mu fya kwa Lesa. Ukusakamana umukashi muli ifi, na ko kwine kwalicindama. Ca cine ukutila abaume abengi Abena Kristu balikwata imilimo iingi sana mu cilonganino. Nomba ukuba ne milimo yacindama mu cilonganino tacipilibula ukuti umwaume afwile ukulekelesha umulimo Lesa amupeela uwa kutungulula ulupwa lwakwe. (1 Timote 3:5, 12) Ulupungu lwa kwa Kalinda lumo lwalandile pali uyu mulandu ukuti: ‘Mu kumfwana ne fyo Baibolo yalanda, kuti calandwo kuti “ukucema kutendekela pa ng’anda.” Nga ca kuti eluda alekelesha ulupwa lwakwe, limbi kuti bamweba ukuleka umulimo wa bueluda.’ * Kanshi calicindama ukupekanishisha abakashi benu ifyo bakabila mu mikalile, ukubasakamana mu fyo baletontonkanya ne filebasakamika, e lyo ne cacindamisha pali fyonse, ukubasakamana mu fya kwa Lesa.
Bushe Calola mwi Ukutentemba Umukashi Wenu?
10. Bushe abalume kuti batentemba shani abakashi babo?
10 Ukutentemba umukashi wenu, kumusunga bwino pa mulandu wa kuti mwalimutemwa. Kwaba inshila ishingi isho mwingacitilamo ifi. Ica kubalilapo fye, fwayeniko inshita ya kuti muleba pamo na bakashi benu. Nga mulefilwa ukusangako inshita ya kuba pamo na bo, nalimo abena mwenu kuti baleka ukumutemwa sana. Ishibeni na kabili ukuti limbi inshita imwe mumona kwati e yo abena mwenu bafwaya ukuba pamo na imwe e lyo ne fyo mumona ukuti e kubabikako amano, nalimo kuti fyapusana ne fyo bena bafwaya. Tamufwile ukulanda fye pa kanwa ukuti mulatentemba abena mwenu. Abena mwenu bafwile ukumfwa ukuti mulabatentemba. Paulo alembele ukuti: “Umo umo elaifwaila icakwe, lelo afwaile umunankwe.” (1 Abena Korinti 10:24) Apo muli balume abakwata icitemwiko, mulafwaya ukushininkisha ukuti namwishiba bwino bwino ifyo abakashi benu balekabila.—Abena Filipi 2:4.
11. Umwaume nga tasunga bwino umukashi wakwe, cinshi cingacitika kuli bucibusa bwakwe na Lesa, kabili kuti caba shani ku cilonganino?
11 Na cimbi icingalanga ukuti mulatentemba abena mwenu kulabateeteesa mu milandile yenu na mu micitile. (Amapinda 12:18) Paulo alembeele Abena Kolose ukuti: “Mwe balume, muletemwa abakashi benu no kuba ne cipyu kuli bene iyo.” (Abena Kolose 3:19) Mu citabo cimo balanda ukuti amashiwi ya kwa Paulo aya kulekelesha pali ili lembo kuti twayapilibula no kuti “mwilamusunga kwati wa ncito,” nangu ukuti, “mwilamucita kwati musha.” Umwaume nga wa buluku ku mukashi, ilyo bali fye babili nangu ilyo bali pa bantu, ninshi cine cine tatentemba umukashi wakwe iyo. Umwaume nga wa buluku, kuti aonaula bucibusa bwakwe na Lesa. Umutumwa Petro aebele abalume ukuti: “Ikaleni na [bakashi benu] ifyo fine umwabela ukwishiba, mulebacindika nge cipe icanaka, umwanakashi, apo na imwe muli mpyani pamo na bo isha kusenamina kwa bupe fye ukwa bumi, pa kuti amapepo yenu yecilimwa.” *—1 Petro 3:7.
12. Finshi Umwina Kristu waupa engasambilila ku fyo Yesu alesunga icilonganino?
12 Mwilatontonkanya ukuti abakashi benu balimutemwa fye. Lyonse mulebacitila ifingalenga bamona ukuti cine cine mwalibatemwa kabili mulebeba no kuti mwalibatemwa. Abena Kristu baupa bafwile ukupashanya Yesu mu fyo alesunga icilonganino ca Bena Kristu. Taali na buluku, lelo aali ne cikuuku kabili alebelela abasambi bakwe uluse, nangu ca kuti limo balecita ifishali bwino. E co Yesu aebeele abantu ukuti: “Iseni kuli ine . . . pantu nalifuuka kabili nalipetama umutima, e lyo mwalasanga ukupuupuutulwa ku myeo yenu.” (Mateo 11:28, 29) Umwina Kristu waupa nga alapashanya Yesu, alasunga umukashi wakwe nga filya fine Yesu alesunga icilonganino. Umwaume uutentemba umukashi wakwe icine cine mu milandile yakwe na mu micitile, umukashi wakwe akamutemwa sana.
Abakashi Abakonka Ifishinte fya Mafunde ya mu Baibolo
13. Fishinte nshi ifya mafunde ifisangwa mu Baibolo ifingafwa abakashi?
13 Muli Baibolo mwaliba ne fishinte fya mafunde ifingafwa abakashi. Pa Abena Efese 5:22-24 na 33 patila: “Abakashi banakile abalume babo nga kuli Shikulu, pantu umulume e mutwe wa mukashi ifyo na Kristu e mutwe wa cilonganino, wene pa kubo mupusushi wa mubili uyu. Na kuba, filya icilonganino cinakila Kristu, e fyo na bakashi banakile abalume babo muli fyonse. . . . Umukashi . . . abe na katiina ku mulume wakwe.”
14. Mulandu nshi icishinte ca mu Baibolo ica kunakila cishabela kusuula abanakashi?
14 Moneni ifyo Paulo akomaile pa kunakila na katiina. Paulo aebele abakashi ukuti bafwile ukunakila abalume babo. Nga balecite fyo ninshi balekonka ifyo Lesa afwaya. Ifibumbwa fyonse apo fyapela mu muulu na pano calo kwaliba abo fifwile ukunakila. Na Yesu wine alanakila Yehova Lesa. (1 Abena Korinti 11:3) Kwena, umwaume uutungulula bwino umukashi wakwe akalenga ukuti cileangukila umukashi ukulamunakila.
15. Ni finshi fimo fimo ifyo Baibolo ifunda abakashi?
15 Paulo na kabili atile umukashi “abe na katiina ku mulume wakwe.” Umwina Kristu waupwa alingile ukuba no “mutima uwatalala kabili uwafuuka,” tafwile ukuba ne cilumba no kulakansana na balume nangu ukulaicitila fye ifyo alefwaya. (1 Petro 3:4) Umukashi uukonka amafunde ya kwa Lesa alabombesha pa kuti ifintu filewama pa ng’anda kabili alalenga abalume bakwe ukucindama. (Tito 2:4, 5) Akalaesha sana ukulanda ifisuma pa balume bakwe, e ico takalelanda ifingalenga abantu ukusuula abalume bakwe. Na kabili, umukashi akatungilila sana abalume pa kuti fyonse ifyo abalume balefwaya ukucita fibombeke.—Amapinda 14:1.
16. Finshi Abena Kristu baupwa bengasambilila kuli Sara na Rebeka?
16 Na lyo line, ukuba no mutima wafuuka kabili uwatalala tacalola mu kuti Umwina Kristu waupwa te kuti alandeko nangu cimo kabili tacalola na mu kuti ifyo wena atontonkanya tafyacindama. Abanakashi ba kale abaletiina Lesa, pamo nga Sara na Rebeka, balelanda nga pali fimo ifilebasakamika, kabili ilyashi lyalembwa mu Baibolo litulanga ukuti Yehova tatile balelufyanya ukucite fyo. (Ukutendeka 21:8-12; 27:46–28:4) Abena Kristu baupwa na bo bene kuti balanda ifyo baletontonkanya pali fimo. Nomba bafwile ukutontonkanya pa fyo abena mwabo balaumfwa, tabafwile ukulanda no musaalula. Nga balecite fyo, bakasanga ukuti ukulanshanya kukawama kabili abalume babo bakomfwa ifyo babeba.
Ishibeni Ukuti Icupo Tacifwile Kupwa
17, 18. Ni finshi fimo fimo ifyo abalume na bakashi bengacita pa kucincintila amatukuto ya kwa Satana aya kufwaya ukonaula icupo cabo?
17 Icupo tacifwile kupwa mpaka fye ne mfwa. Kanshi, bonse babili, abalume na bakashi bafwile ukuba ne mitima ya kufwaya sana ukucita ifingalenga icupo cabo ukutwalilila. Abaupana nga tabalelanshanya bwino, ubwafya kuti bwakosa sana kabili ifintu kuti fyabipa sana. Ilingi line, abaupana nga bakwata ubwafya balaleka ukusoshanya kabili ico cilalenga batwalilila fye abakalifiwa. Abaupana bamo balatampa no kufwaya umwa kupwishisha icupo, nalimo ukutampa ukutemwana no muntu umbi. Yesu asokele ukuti: “Uwatwalilila ukulolesha umwanakashi no kumukumbwa, ninshi nacita kale ubucende nankwe mu mutima wakwe.”—Mateo 5:28.
18 Umutumwa Paulo afundile Abena Kristu bonse, ukubikako na baupana ukuti: “Kalipeni, lelo mwibembuka; mwileka akasuba kawe mucili abakalifiwa, kabili mwipeela Kaseebanya apa kwikala.” (Abena Efese 4:26, 27) Umulwani wesu umukalamba Satana, alalwisha ukushukila Abena Kristu nga bapusana pali fimo. Mwileka Satana ukumucimfya! Nga mwakwata ubwafya, fwailisheni ifyebo mu mpapulo shilanda pa fya mu Baibolo no kumona ifyo Yehova aalanda mu Cebo cakwe pali uyo mulandu. Lanshanyeni mu kutekanya kabili landeni fyonse ifyo muletontonkanya pa ficitike. Citeni filya fine mwaishiba ukuti e fyo Yehova alanda pali uyo mulandu, mwicita ifyo mwishibe no kuti nafipusana na mafunde ya mu Baibolo. (Yakobo 1:22-25) Pampamineni pa kutwalilila ukwenda na Lesa mu cupo cenu, kabili mwileka umuntu nangu umo nelyo ubwafya ubuli bonse ukulundulula ico Lesa alundenye!—Mika 6:8.
[Amafutunoti]
^ para. 3 Moneni umukululo wa kuti “Ukulekana no Kupaatukana” muli Loleni! ya April-June, 2002, pe bula 10, iyalembwa ne Nte sha kwa Yehova.
^ para. 9 Moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda, ulwa May 15, 1989, ibula 12.
^ para. 11 Pa kuti umwaume alinge ukubomba imilimo yaibela mu cilonganino, tafwile ukuba “uupuma,” e kutila talingile ukulauma abantu nangu ukubeba amashiwi ayabi sana. E ico Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa September 1, 1990 pe bula 25 lutila: ‘Nga alyupa, umwaume te kuti afikepo nga alalanga imibele ya bukapepa ilyo ali kumbi, lelo pa ng’anda pena wa buluku.’—1 Timote 3:2-5, 12.
Bushe Muleibukisha?
• Mulandu nshi mu cupo ca Bena Kristu na mo mubela amafya?
• Bushe umulume alingile ukusakamana shani umukashi wakwe no kumutentemba?
• Bushe umukashi alingile ukucita shani pa kulanga ukuti alikwata akatiina ku mulume wakwe?
• Finshi abalume na bakashi bengacita pa kukosha icupo cabo?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 20]
Umwaume tafwile ukusakamana fye bwino umukashi mu fyo akabila mu mikalile, lelo alingile ukumusakamana na mu fya kwa Lesa
[Icikope pe bula 21]
Umwaume uutentemba umukashi wakwe alamulenga ukuba ne nsansa
[Icikope pe bula 23]
Abena Kristu baupwa balalanda mu mucinshi ifyo baletontonkanya pali fimo