Ukumfwila Kampingu Yenu
Ukumfwila Kampingu Yenu
“Ifintu fyonse fyalisanguluka ku bantu abasanguluka. Lelo ku bakowela kabili ababulwe citetekelo takwaba nangu cimo icasanguluka.”—TITO 1:15.
1. Finshi filanga ukuti Paulo alibikile amano ku filonganino fya ku Krete?
ILYO umutumwa Paulo abwelele pa lwendo lwa bumishonari ulwalenga butatu, balimwikete kabili mu kulekelesha bamutwele ku Roma, uko bamukakile pa myaka ibili. Bushe cinshi acitile ilyo afumine mu cifungo? Inshita imo, aile na Tito ku cishi ca Krete, lyena pa numa amulembeele kalata umo atile: ‘Nakushile mu Krete, ukuti ulungike ifyakolobana no kusonta abakalamba.’ (Tito 1:5) Pa kucita ifyo Paulo amwebele, Tito ali no kulabomba na bantu abakwete bakampingu abakowela.
2. Bwafya nshi ubo Tito bamwebele ukupwisha pa cishi ca Krete?
2 Paulo aebele Tito imilingo ya bakangalila ba mu cilonganino kabili amwebele no kuti mu Krete mwali “abengi abashinakila abasabaila fye, kabili ababeleleka amatontonkanyo.” Aba bantu ‘balewisha amayanda yonse pa kusambilishe fyo bashifwile ukusambilisha.’ Tito ali no ‘kubebaula.’ (Tito 1:10-14; 1 Timote 4:7) Paulo atile amatontonkanyo yabo na bakampingu fyali ‘ifyakowela.’ Abomfeshe ishiwi “ukukowela” ukulosha kuli filya ciba nga inki yaponena pa ca kufwala icabuuta. (Tito 1:15) Bamo pali balya baume bafwile bali baYuda pantu ‘bakakatile ku kusembululwa.’ Pali ino nshita takwaba abonaula ifilonganino abatila Abena Kristu bonse bafwile ukusembululwa; lelo kuti twasambililako ifingi pali kampingu nga twabelenga ifyo Paulo afundile Tito.
Abantu Abaali na Kampingu Iyakowela
3. Fyebo nshi filanda pali kampingu ifyo Paulo alembele Tito?
3 Moneni ifyebo Paulo asosele ilyo alandile pali kampingu. Atile: “Ifintu fyonse fyalisanguluka ku bantu abasanguluka. Lelo ku bakowela kabili ababulwe citetekelo takwaba nangu cimo icasanguluka, lelo fyonse amatontonkanyo yabo na bakampingu wabo fyalikowela. Basosa pa mbilibili abati baishiba Lesa, lelo ku milimo yabo bamukaana.” Ici cilelanga fye ukuti bamo pali ilya nshita balekabila ukwalula imibele yabo pa kuti babe “abatuntulu mu citetekelo.” (Tito 1:13, 15, 16) Bakampingu babo balefilwa ukulekanya icasanguluka ne cishasanguluka.
4, 5. Bwafya nshi bamo mu cilonganino bakwete, kabili ici calengele bakampingu babo ukuba shani?
4 Imyaka ukucila pali 10 ilyo Paulo ashilalemba ifi fyebo, ninshi ibumba litungulula ilya Bena Kristu lyalilandapo kale ukutila umuntu talekabila ukusembululwa pa kuti alepepa Lesa wa cine, kabili balitumine na makalata mu filonganino fyonse. (Imilimo 15:1, 2, 19-29) Na lyo line, bamo mu Krete ‘bakakatile ku kusembululwa.’ Balekaana pa cintubwingi ifyo ibumba litungulula lyasosele, kabili ‘balesambilisha ifyo bashifwile ukusambilisha.’ (Tito 1:10, 11) Apo balilubile mu fyo baletontonkanya, nalimo balefwaya abantu bonse balekonka ifyo Amafunde ya kwa Mose yalandile pa fya kulya na pa fyo balecita pa kuba uwasanguluka. Nalimo balilundileko na fimbi ku fyo Amafunde ya kwa Mose yalandile, kwati ni filya fine bashibo balecita mu nshiku sha kwa Yesu, kabili balekonka ne milumbe ya baYuda na mafunde ya bantunse.—Marko 7:2, 3, 5, 15; 1 Timote 4:3.
5 Ifyo baletontonkanya fyalengele kampingu yabo ukonaika, e kutila tabalepingula bwino ifya kucita. Paulo alembele ukuti: “Ku bakowela kabili ababulwe citetekelo takwaba nangu cimo icasanguluka.” Kampingu yabo yalyonaike ica kuti tayalebatungulula bwino nelyo ukubacinkulako nga nabalufyanya. Na kabili, balepingula Abena Kristu banabo pa fintu ifishalebakuma, ifintu ifyo Abena Kristu bengapingulapo mu nshila shalekanalekana. Kanshi abena Krete balemona ifyalungama ifyo bamo balesalapo ukucita kwati tafyalungama. (Abena Roma 14:17; Abena Kolose 2:16) Nangu cingati baletila balishibe Lesa, ifyo balecita fyalelanga ukuti tabamwishibe.—Tito 1:16.
“Fyalisanguluka ku Bantu Abasanguluka”
6. Misango nshi ibili iya bantu iyo Paulo alandilepo?
6 Bushe kuti twanonkelamo shani muli ifi fyebo Paulo alembeele Tito? Moneni ifyo Paulo acilenye ifintu muli aya mashiwi yatila: “Ifintu fyonse fyalisanguluka ku bantu abasanguluka. Lelo ku bakowela kabili ababulwe citetekelo takwaba nangu cimo icasanguluka, lelo fyonse amatontonkanyo yabo na bakampingu wabo fyalikowela.” (Tito 1:15) Paulo talepilibula ukuti Umwina Kristu wa mibele isuma kuti acita fyonse ifyo alefwaya pantu fyonse fye fyalisanguluka kuli ena. Twalishininkisha ifi pantu muli kalata imbi, Paulo alilondolwele bwino bwino ukuti abacita ubulalelale, abapepa utulubi, abapupa imipashi, na bacita ifintu fimbi ifyabipa “tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” (Abena Galatia 5:19-21) Kanshi kuti twatila Paulo alelanda pa misango ibili iya bantu, e kutila ababa ne mibele iisuma kabili ifibusa fya kwa Lesa e lyo na bakwate mibele yabipa abashili ifibusa fya kwa Lesa.
7. Cinshi ilembo lya AbaHebere 13:4 lyakaanya, kabili cipusho nshi bamo bengepusha?
7 Umwina Kristu talingile fye ukukanacita ifintu ifyo Baibolo yakaanya mu kulungatika, lelo kwaliba na fimo ifyo Baibolo ishalandapo mu kulungatika ifyo Abena Kristu bashilingile ukucita. Ica kumwenako fye, tontonkanyeni pali uku kufunda kutila: “Icupo cibe ica mucinshi kuli bonse, no busanshi bwa cupo bube ubushakowela, pantu aba bulalelale na bacende Lesa akabapingula.” (AbaHebere 13:4) Na bashili Bena Kristu nangu fye bantu abashaishiba nangu cimo pali Baibolo kuti bamona ukuti ili lembo lyalikaanya ubucende. Muli ili lembo na malembo yambi aya mu Baibolo Lesa alikaanya abaupa nelyo ukuupwa ukuulungana na bashili bena mwabo. Bushe cilolele mu kutila kuti caba fye bwino ku bantu babili abashaupana ukulafyompana ifya mfwalo? Abalumendo na bakashana abengi batila ukufyompana ifya mfwalo takwabipa pantu te bulalelale. Bushe Umwina Kristu kuti atila ukufyompana ifya mfwalo kwalisanguluka?
8. Bushe Abena Kristu bapusanako shani ne fyo abantu abengi mu calo fye conse batontonkanya pa kufyompa ifya mfwalo fya muntu umbi?
8 Pa AbaHebere 13:4 na pali 1 Abena Korinti 6:9 palanda ukuti Lesa alikaanya ubucende no bulalelale (mu ciGriki, por·neiʹa). Bushe finshi ubulalelale busanshamo? Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti ubulalelale lipilibula ukubomfya ifya mfwalo mu cifyalilwa nelyo mu nshila ishili iya cifyalilwa mu musango wabipa. Lisanshamo ne misango yonse iya bulalelale no muntu uo mushaupana nankwe ukulingana na Malembo. Kanshi no kufyompa ifya mfwalo fya muntu umbi nako kwine bulalelale nangu cingati abalumendo na bakashana abengi mu calo fye conse babeba ukuti ici cimusango caliba fye bwino. Abena Kristu ba cine tabatontonkanya nelyo ukucita ifintu nge ficita “abasabaila fye, kabili ababeleleka amatontonkanyo.” (Tito 1:10) Bakonka amafunde yalungama ayaba mu Malembo ya Mushilo. Tabamona ukuti ukufyompa ifya mfwalo fya muntu umbi kwaliba fye bwino, lelo balishiba ukuti ukulingana na Malembo ici cimusango bulalelale, por·neiʹa, kabili balakansha bakampingu babo ukukaana ici cimusango. *—Imilimo 21:25; 1 Abena Korinti 6:18; Abena Efese 5:3.
Apo Bakampingu Balipusana, ne fyo Abantu Basalapo Ukucita Filapusana
9. Nga ca kuti “ifintu fyonse fyalisanguluka,” finshi kampingu icita?
9 Nomba ni mwi Paulo aloseshe ilyo atile “ifintu fyonse fyalisanguluka ku bantu abasanguluka”? Paulo alelanda pa Bena Kristu abasambilisha kampingu yabo amafunde ya kwa Lesa ayaba mu Cebo cakwe icapuutwamo. Aba Bena Kristu balishiba ukuti abasumina banabo kuti bapingulapo ukucita ifyalekanalekana pa fintu ifyo Lesa ashakaanya mu kulungatika. Kanshi tabapingula abanabo, lelo bamona ifyo Lesa ashakaanya ukuti “fyalisanguluka.” Tabenekela bonse ukutontonkanya nge fyo bena batontonkanya pa fintu ifyo Baibolo ishalandapo mu kulungatika. Lekeni tulangilile.
10. Bwesho nshi Umwina Kristu engakwata ilyo kwaba ubwinga (nelyo icililo)?
10 Kwaliba indupwa ishingi umo abakashi nelyo abalume batendeka ukulongana ilyo abena mwabo bena tabalongana. (1 Petro 3:1; 4:3) Ici kuti calenga kwaba amesho ayengi, nalimo lintu kwaba ubwinga nelyo icililo ca kwa lupwa. Elenganyeni ifyo cingaba ku Mwina Kristu uo abalume bapepa kumbi. Tutile lupwa wa balume aleupa nelyo ukuupwa, e lyo ubwinga bukabela mu calici. (Nelyo lupwa wa balume, nalimo abafyashi, nabafwa, e lyo bakatwala icililo mu calici.) Aba babili bafwile ukusangwako, kabili umulume alefwaya ukuti akaye ku calici no mukashi wakwe. Bushe kampingu yakwe ikamusuminisha ukuyako? Bushe akacita shani? Lekeni tulande pa fintu fibili ifingacitika.
11. Londololeni ifyo Umwina Kristu engatontonkanya nga kuti aya ku bwinga ubukabela mu calici nelyo iyo, kabili cinshi engapingulapo ukucita?
11 Tutile baLoisi batontonkanya sana pe funde lya mu Baibolo ilitila, ‘Fumeni muli Babiloni Mukalamba,’ e kutila ukupepa kwa bufi ukwa mu calo conse. (Ukusokolola 18:2, 4) Kale baLoisi balepepa kwi calici line ukukabela ubwinga kabili balishiba ificitika nga kuli ubwinga ukuti bonse abasangilweko bafwile ukupepako, ukwimbako inyimbo, no kucita ifyo bonse balecita. Lelo baLoisi bena tabalefwaya ukucitako ifyo, kabili tabalefwaya fye no kuyako pantu limbi kuti bayacita ifyo Lesa akaanya. BaLoisi balicindika abalume babo kabili balefwaya ukubanakila pantu ukulingana na Malembo abalume e mutwe wabo; lelo, tabalefwaya ukupula mu fishinte fya mu Baibolo. (Imilimo 5:29) E ico, mucinshi mucinshi baeba abalume ukuti nga balefwaya ukusangwako kuti baya, lelo bena tabakayeko. Limbi kuti balondolola ukutila nga basangwako e lyo bakaana ukucitako ifyo bonse balecita, kuti baseebanya abalume babo, kanshi cawama ukukanayako. Ukukanayako kwalenga baLoisi ukushala na kampingu yasanguluka.
12. Bushe finshi Umwina Kristu umbi engatontonkanya no kucita ilyo bamwita ku bwinga ubukabela mu calici?
12 BaRuti nabo bali no bwesho bumo bwine. Balicindika abalume babo, ba cishinka kuli Lesa, kabili balomfwila ifyo kampingu iyakanshiwa na Baibolo ibeba. Ilyo batontonkanya pa fishinka ifyo na baLoisi batontonkenyepo, baRuti bapepa kuli Yehova no kubelenga icipande ca “Amepusho Ukufuma ku Babelenga” ica mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa May 15, 2002. Baibukisha ukuti abaHebere batatu balisumine ukuya uko abantu balepepa icilubi, lelo balitwalilile aba cishinka kuli Lesa pantu tabapepeleko icilubi. (Daniele 3:15-18) Basumina ukuti bakaya na balume ku calici lelo bakaana ukuti tabakaciteko ifyo bonse bakalacita, kabili na kampingu yabasuminisha. Mucinshi mucinshi balondolwela abalume babo bwino bwino ifyo kampingu yabo ikabasuminisha ukucita ne fyo ikabakaanya. BaRuti balesubila ukuti abalume babo bakamona ubupusano bwaba pa kupepa kwa cine no kwa bufi.—Imilimo 24:16.
13. Mulandu nshi tushilingile ukupapila ifi Abena Kristu babili bapingwilepo ukucita ifyapusana?
13 Bushe ifi Abena Kristu babili bapingwilepo ukucita ifyapusana filelanga ukuti umuntu kuti acita fye ifili fyonse ifyo alefwaya nelyo ukuti umo pali aba ali na kampingu iishakanshiwa na Baibolo? Awe nakalya. Pa mulandu wa kuti uku ku calici eko baLoisi balepepa kale, balishiba inyimbo na fyonse ificitika kabili bailuka ukuti nga basangwako kuti bacitako ifyo baishiba ukuti fyalilubana. Na kabili ukwibukisha ifyalecitika ku calici uko baleya pamo na balume nalimo e kulengele ukuti bakaane ukuyasangwako. Kanshi nabashininkisha ukuti ukukanayako e kuli bwino kuli bena.
14. Finshi ifyo Abena Kristu bafwile ukulaibukisha pa fyo umuntu engaisalila umwine?
14 Bushe ninshi ifyo baRuti bapingwilepo ukucita nafilubana? Te kuti tupingule nga nafilubana nelyo iyo. Kabili tatukwete insambu sha kubapingula nelyo ukubaseka pa fyo basalilepo ukusangwa ku calici nangu cingati tabalecitako ifyo bonse balecita. Tufwile ukulaibukisha ukufunda kwa kwa Paulo ukulanda pa fyo abantu balingile ukuisalila ifyo bengalya ne fyo bashingalya. Paulo atile: “Uulya esuula uushilya, kabili uushilya epingula uulya . . . Ni kuli shikulu wakwe wine eminina atemwa ukuwa. Cine cine, akalengwa ukwiminina, pantu Yehova kuti amulenga ukwiminina.” (Abena Roma 14:3, 4) Icishinka ca kuti takwaba Umwina Kristu uuli onse uwingeba umunankwe ukukanacita ifyo kampingu yakanshiwa na Baibolo ilemweba, pantu ukucite fyo kuti kwaba kwati tulekaana ukumfwa ku muntu uuletweba ifya kucita pa kuti tupusuke ilyo tuli mu busanso.
15. Mulandu nshi tulingile ukutontonkanishisha sana pali kampingu ya bambi na pa fyo bengomfwa ilyo tulepingulapo ukucita fimo?
15 Nomba bonse babili, baLoisi na baRuti, bafwile ukutontonkanya pa fintu na fimbi. Ilyo balepingulapo ukucita fimo bafwile ukutontonkanya na pa fyo fikakuma bambi. Umutumwa Paulo atufunda ukuti: “Ici e co mupingule, ica kukanabikila munyinenwe ica kupunwisha nangu ica kuipuntulako.” (Abena Roma 14:13) BaLoisi nalimo balishiba ukuti ifya musango yu fyalipunwishapo bambi mu cilonganino nelyo mu lupwa, kabili balishiba no kuti ifyo bacita kuti fyakuma sana abana babo. E lyo baRuti nabo limbi balishiba ukuti ifya musango yu tafyapunwishapo uuli onse mu cilonganino nelyo mu bwikashi. Aba banakashi babili, ukubikako fye na ifwe bonse, tulingile ukwishiba ukuti kampingu iyakanshiwa na Baibolo ilalenga umuntu ukutontonkanya na pa fyo bambi bengomfwa nga acita fimo. Yesu atile: “Onse uwapunwisha umo pali aba abanono abantetekela, camuwamina ukuti akulikwe mu mukoshi icimpelo nga cilya cipindululwa ku mpunda, no kwibishiwa muli bemba uwapabuka.” (Mateo 18:6) Nga ca kuti ifyo umuntu alefwaya ukucita kuti fyapunwisha bambi e lyo atwalilila fye ukucita ifyo fine, mu kuya kwa nshita kampingu yakwe kuti yakowela, nge fyo cali ku Bena Kristu ba ku Krete.
16. Bushe kuti twaenekela Umwina Kristu ukuba shani nga papita inshita?
16 Umwina Kristu onse afwile ukutwalilila ukulakosha bucibusa bwakwe na Lesa, kwati fye ni filya fine afwile no kutwalilila ukulasambilila ifya kulaumfwila ifyo kampingu yakwe ilemweba. Lekeni tulande pali baMarko ababatishiwe fye nomba line. Kampingu yabo yabeba ukuleka ukulacita ifyo amalembo yakaanya ifyo balecita kale, nalimo ifilesanshamo ukupepa ifilubi nelyo ukulya umulopa. (Imilimo 21:25) Na kuba, balileka no kucita ifintu ifimoneka kwati fyalipalako ne fyo Lesa alesha. Nomba balapapa umulandu bamo bakaanina ukucitako ifintu fimo ifyo bena bamona ukuti fisuma fye, pamo nga fimo ifyo batambisha pa TV.
17. Langilileni ifyo ukupita kwa nshita no kukosha bucibusa na Lesa fingakuma kampingu ya Mwina Kristu ne fyo apingulapo ukucita.
17 Mu kuya kwa nshita, baMarko baishiba bwino Lesa no kupalama nga nshi kuli ena. (Abena Kolose 1:9, 10) Bushe ukwishiba bwino Lesa kwalenga baMarko ukuba shani? Kampingu yabo yakanshiwa nga nshi. Nomba baMarko baleumfwila sana kampingu yabo kabili baletontonkanya na pa fishinte fya mu Baibolo pa kucita ifintu. Na kuba, nabeshiba ukuti ifintu fimo ifimoneka kwati nafipalana ne fyo Lesa alesha ifyo balekaana ukucita fyaliba fye bwino. Na kabili, ukwishiba bwino ifishinte fya mu Baibolo no kulaumfwila sana kampingu yabo iyakanshiwa kwalenga baMarko ukuleka ukulatamba amaprogramu ya pa TV ayo kale balemona kwati yaliba fye bwino. Ukwabula no kutwishika kampingu yabo naikanshiwa nga nshi.—Amalumbo 37:31.
18. Cinshi cilenga tuleba ne nsansa?
18 Mu filonganino ifingi mwaba Abena Kristu abalekanalekana. Bamo e lyo batendeke fye ukulongana. Nalimo kampingu yabo taibebapo icili conse ilyo balepingula fimo ifya kucita, lelo muli fimbi mwena ilabeba ifyo bengacita. Aba musango yo kuti bakabila inshita no kubafwa pa kuti basambilishe kampingu yabo amafunde ya kwa Yehova no kulakonka ifyo ilebeba ukucita. (Abena Efese 4:14, 15) Lelo, mu filonganino fimo fine mufwile mwaliba Abena Kristu abengi abaishiba sana ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa, abakonka ifishinte fya mu Baibolo, kabili abakwata bakampingu abakanshiwa na Baibolo. Ala tulaba ne nsansa ukusangwa pamo na “bantu abasanguluka” abamona ukuti ifintu ifiteemuna Shikulu “fyalisanguluka” kabili fyaliba fye bwino ku bantu abapepa Lesa wa cine! (Abena Efese 5:10) E ico, ifwe bonse natube no buyo bwa kuba na kampingu yasanguluka no kuisungilila iyasanguluka pa kuti iletutungulula ukulingana no kwishiba kwine kwine no kuipeelesha kuli bukapepa.—Tito 1:1.
[Futunoti]
^ para. 8 Mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa ciNgeleshi ulwa March 15, 1983, amabula 30-1, mwaliba ifyebo ifyalanda pa fyo na baupana bafwile ukulamona ici cimusango.
Bushe Kuti Mwayasuka Shani?
• Mulandu nshi Abena Kristu bamo mu Krete bakwatile bakampingu abakowela?
• Finshi fingalenga Abena Kristu babili abakwata bakampingu abakanshiwa na Baibolo ukupingulapo ukucita ifyapusana?
• Bushe kampingu yesu ifwile ukuba shani mu kuya kwa nshita?
[Amepusho]
[Mapu pe bula 26]
(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)
Sisili
GRISI
Krete
ASIA MINOR
Kupro
BEMBA WA MEDITERRANEAN
[Icikope pe bula 28]
Abena Kristu babili abali no bwesho bumo bwine kuti bapingulapo ukucita ifyapusana