Ubumi Bwabo

Nalisambilila Ukucetekela Sana Yehova

Abashimika ili lyashi ni ba Aubrey Baxter

Bushiku bumo pa Cibelushi inshita ya cungulo, mu 1940, abaume babili balinsanshile no kumpuma ica kuti nawa na panshi. Kwali na bakapokola babili mupepi, lelo mu nshita ya kungafwa, batendeke ukumpaatila no kutasha abalempuma. Pali iyi nshita ninshi palipita imyaka isano ukutula apo natendekele ukucita ifyaishilelenga bampume. Ilyo natendeke ifi fintu, ninshi ndabomba pa mukoti wa malasha. Lekeni nondolole ifyo cali.

NAFYELWE mu 1913 mwi tauni lya Swansea, ilyabela mupepi na bemba mu citungu ca New South Wales ku Australila. Nali umwana wa butatu pa bana bane. Ilyo nali ne myaka isano, ulupwa lwesu lonse lwalilwele icifine icikali icaleitwa ati Spanish influenza, ico batila caipeye abantu abengi nga nshi pano calo. Icaweme ca kutila bonse pa ng’anda twalipuswike. Lelo ku ca bulanda, mu 1933, bamayo balifwile ninshi bali ne myaka 47. Balitemenwe Lesa. Na kuba balikwete ne fitabo fibili ifyali no mutwe wa kuti Light (Ulubuuto) ifyo Inte sha kwa Yehova shalebomfya ku kusambilila Baibolo na bantu.

Ilya nshita nalebomba pa mukoti wa malasha. Apo ku ncito kwaleba ilyo nalebomba sana e lyo ne nshita kushaleba sana ifya kucita, nalesenda aya mabuuku no kuyabelenga ukubomfya ulubuuto lwe laiti lyaleba pa ntanshi ya cisote candi. Mu kupita kwa nshita, nalimwene ukuti ninsanga icine. Natendeke no kukutika ku malyashi ya Baibolo ayo Inte sha kwa Yehova shalesabankanya pa mulabasa. Cimbi icandeteele nsansa, kumona batata na bamunyinane bonse batendeka ukutemwe cine ca mu Baibolo.

Ica bulanda na cimbi calicitike mu 1935 ilyo umwaice wandi Billy alwele akalaso afwa no kufwa.  Ali fye ne myaka 16. Lelo iyi nshita yena, twalikwete icisansamushi pantu twalishibe ukutila kwaliba ukubuuka. (Imilimo 24:15) Mu kupita kwa nshita, batata, na bakalamba bandi babili, ba Verner na ba Harold pamo na bakashi babo, bali-ipeele kuli Lesa. Abafyashi bandi na bamunyinane bonse balifwa, nashala fye neka. Lelo ba Marjorie, abakashi ba cibili aba ba Verner, na ba Elizabeth abakashi ba ba Harold bacili balabombela Yehova.

Ifyo Nasambilile Ukucetekela Yehova

Cali mu 1935 e lyo nalanshenye ne Nte sha kwa Yehova pa muku wa kubalilapo lintu nakulu bantu umo umwina Ukraine uwali ne ncinga aishile pa mwesu. Umulungu wakonkelepo pa nshiku ya Mulungu, nasangilwe ku kulongana kwa Bena Kristu, kabili papitile fye umulungu umo naya mu kushimikila pamo ne cilonganino. Nte uwaletungulula pa kulanshanya ifya kulanda mu kushimikila ampeele ututabo, kabili icampapwishe ca kutila anjebele ukuya neka mu kubomba! Pa ng’anda nabalilepo ukuya, nalitiinine ica kuti nafwaile ukwingila pa nshi! Lelo umwine wa ng’anda ali no mutima uusuma kabili alipokele no tutabo.

Amalembo pamo nga Lukala Milandu 12:1; na Mateo 28:19, 20, yalimfikile sana pa mutima ica kuti nalefwaya ukuba painiya nelyo umubomfi wa nshita yonse. Batata balinkoseleshe. Nangu ca kutila iyi nshita ninshi nshilabatishiwa, napangile ukutendeka bupainiya pa July 15, 1936. Pali bulya bushiku naile ku maofeshi ya Nte sha kwa Yehova ku Sydney, uko banjebele ukubomba na bapainiya 12 mu cifulo ca Dulwich Hill ku mpela fye ya musumba wa Sydney. Banangile ifya kubomfya icigayo ca kukalanka pa kupela ing’anu ico bapainiya balebomfya pa kuti belapoosa indalama ishingi ku fya kulya.

Ifyo Nabombele Bupainiya mu Mishi

Ilyo nabatishiwe muli ulya wine mwaka wa 1936, bantumine ukuyabombela mu cifulo cabela lwa pa kati ka Queensland pamo na bapainiya bambi babili, Aubrey Wills na Clive Shade. Ifipe twasendele, ni motoka ya kwa Aubrey, amacinga, akalimba ka maseleti ako twalebomfya ku kusabankanya amalyashi ya mu Baibolo, itenti umo twaikele pa myaka itatu, amabeti yatatu, itebulo, e lyo ne mpoto imo. Bushiku bumo icungulo nine nali no kwipika ifya kulya. Natile nalaipika bwino sana umusalu ne ng’anu ifyalaba e mulalilo. Lelo bonse twalifililwe ukulya. Awe kwaishile kabalwe, nati no kuti eya kampeele kabalwe alye. Yangu, ala anunshishemo fye apukunya umutwe afuma na po! Apa pene e po nalekele no kwesha ifya kwipikaipika.

Mu kuya kwa nshita twatile tufwile ukupwisha bwangu ukubombela mu cifulo cesu. E ico twacakenye patatu e lyo cila muntu apeelwe incende imo iya kubombelamo. Ilingi line akasuba kalewa ninshi ndi ukutali sana ukwa kuti te kuti mbwelele uko twaleikala, kabili nalelala mu mayanda ya bantu ba mu mishi aba cileela. Bushiku bumo nalelele pa busanshi ubusuma sana mu muputule wa beni pa farmu apo bateka ing’ombe. Lelo ubushiku bwakonkelepo, naleele pa nshi apalamba, mu kayanda ka fyani ifi aka mulunshi wa nama kabili imikupo ya nama iyanunka yali fye mpanga yonse. Ilingi line nalelala mu mpanga. Inshita imo imimbulu yalinshingulwike lelo yali ukutali tayalemoneka ifi kwafiitile. Na lyo line icongo yalepanga pa kulila, caleumfwika sana. Nangu nshamwene tulo ku mwenso, ilyo bwacele, naishileiluka  ukutila te ine yalefwaya, lelo yalefwaya ifya mu mala ya nama ifyo bapoosele mupepi.

Twalebomfya Motoka Yaliko Ifisoselo pa Kushimikila

Pa kusabankanya Ubufumu bwa kwa Lesa, twalebomfya sana motoka yakwete ifisoselo. Mu musumba wa Townsville, uwaba ku kapinda ka ku kuso aka citungu ca Queensland, bakapokola balitusuminishe ukwimika motoka pa ncende imo mu tauni. Lelo ilyashi twalesabankanya lyalikalifye abalepepa mwi calici lya Salvation Army, abatwebele ukufumamo. Ilyo twakeene, abantu basano batampile ukusunkanya sana motoka yesu. Iyo nshita ninshi ndi mu kati ndelisha icilimba ca maseleti! Twamwene ukutila te kuti ciwame ukukansana na ba bantu, e ico, ilyo balekele ukusunkanya motoka, twalifuminepo palya twali.

Mwi tauni lya Bundaberg, umuntu umo uwalesambilila Baibolo, alitwashime ubwato pa kuti tulesabankanya amalyashi pa mumana uwapitile muli ili itauni. Aubrey na Clive baile mu bwato ne cilimba ne fisoselo e lyo ine nashala pa cikuulwa twasonkeele. Bulya bushiku, abantu mu Bundaberg balyumfwile ishiwi lya maka ilya kwa Joseph F. Rutherford uwalebombela pa maofeshi yakalamba aya baNte ninshi alelanda ilyashi lya mu Baibolo ilya kusoka. Ilya nshita mwandini, yali ni nshita yaibela ica kuti abantu ba kwa Lesa balekabila ukushipa no kukwata icitetekelo.

Amafya Yalifulile mu Nshita ya Nkondo

Pa numa fye ya Nkondo ya Calo iya Cibili iyatendeke mu September 1939, Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa November 1 lwalandile pa fyo Abena Kristu bafwile ukutaluka ku fikansa fya calo na ku nkondo. Ifi fyebo fyalingafwile sana mu kupita kwa nshita. Pa numa ya kubomba na Aubrey na Clive pa myaka itatu, baishiletupeela imilimo imbi. Awe e fyo twalekene. Bampeele umulimo wa bukangalila wenda ku kapinda ka ku kuso aka citungu ca Queensland. Ifyalecitika muli uyu mulimo fyansambilishe ukucetekela sana Yehova.

Mu August 1940, nabombeele icilonganino mu Townsville, umwali bapainiya bane, Percy na Ilma Iszlaub * e lyo na Norman na Beatrice Bellotti, abana bankashi. Pa numa ya myaka 6, Beatrice aishileba umwina mwandi. Bushiku bumo pa Cibelushi icungulo ilyo twapwishishe ukushimikila mu musebo, e lyo abaume babili bampumine nga fintu nondolwele pa kubala. Lelo ubu bunkalwe bwalengele fye ukuti nkose mu mulimo wa kwa Yehova.

Ukufuma mu Townsville ukuya mu kati sana ku kapinda ka ku kuso, kwali bapainiya babili abana bankashi, Una na Merle Kilpatrick, abalebomba bwino sana. Bushiku bumo nalibombele bwino sana na ba bankashi babili mu butumikishi, e lyo banjebele ukubaabusha no bwato ukuya kwi shilya ukwali ulupwa lumo ulo balesambilisha Baibolo. Pa kubaabusha nali no kowa ukuyasenda ubwato kwi shilya, e lyo no kwisasenda bankashi no kubabusha. Lelo, ilyo nafikile apali ubwato, nasangile inkafi tapali! Kanshi uwasendele muntu umo uushalefwaya tuleshimikila kulya. Lelo ico acitile tacalengele tuneenuke. Pa myaka iingi nalibombele umulimo wa kupususha abalesamba insamfi nga banwina kabili apa ninshi ncili uwakosa ukusamba. E ico naikakile intambo ya ku bwato mu musana no kutinta ubwato ukuya ukwali abakashana, cilya baninamo, naowa na kabili natinta ubwato  no kubabusha. Yehova alitupaalile pa kubombesha kwesu pantu mu kuya kwa nshita, ulupwa lonse ulwali kwi shilya lwaishileba ni Nte sha kwa Yehova.

Yehova Alencingilila

Abashilika balecingilila icalo bacilike umusebo ku kapinda ka kulyo mupepi fye ne tauni lya Innisfail. Apo ubuteko bwalinsuminishe ukwikala muli ici citungu, balensuminisha ukwingila mu matauni ya muli ici citungu lelo abalefuma ku maofeshi ya Nte sha kwa Yehova tabalebasuminisha. Pa kuti bapite palya abashilika bacilike umusebo, nalebafisa mwi samba lya cipuna cabelele ku numa muli motoka yandi.

Amafuta ya mu myotoka yalicepele kanshi balepeela fye yanono kabili imyotoka ishingi balebikako ica kukafya amalasha. Pa kuti motoka yende, kwaleba umo balebika amalasha. Amalasha nga yayaka, yalefumya umwela uwakaba uwalelenga motoka ukwenda. Naleenda ubushiku ninshi mbikile amasaka ya malasha ku numa uko bamunyina balebelama mwi samba lya cipuna. Nga twafika apali abashilika, nalenyanta sana motoka pa kuti injini ipange sana icongo e lyo amalasha nayo yaleyaka sana ica kuti pakaba sana. Bushiku bumo naebele abashilika ukutila: “Ndetiina ukushimya motoka, pantu nga naishimya, yalakaana ukulila.” Apo baletiina ukukaba, icongo ne cushi calefuma kuli motoka, abashilika baloleshe fye motoka patali patali no kunjeba ati kabiye.

Shilya nshiku, nine balepeela umulimo wa kupekanya ukulongana kwa citungu ukwa Nte sha kwa Yehova mu Townsville. Baletupimina ifya kulya umuntu engashita, kabili pa kushita ifya kulya kano umukalamba wa cilye asuminisha. Pali ilya nshita, bamunyinefwe balebakaka pa mulandu kwa kukaana ukuba mu fikansa fya calo na mu nkondo. E ico ilyo naebele umukalamba wa cilye ukuti monane nankwe, nayipwishe nati, ‘Bushe ifi ndefwaya ukucita fili fye bwino nelyo bushe ndeitwala fye mu kanwa ka nkalamo?’ Nalyo line naliile mu kumumona nge fyo banjebele.

Nasangile kapingula naikala mu ofeshi lyakwe umwali ne tebulo ilisuma sana. Awe ampeele ne cipuna. Ilyo namwebele ico nailile mu kumumona, akakile nkanshi no kundolekesha. Lyene alimwentwile no kusosa ukuti, “Fya kulya fya bantu banga mulefwaya?” Namupeele icipepala apo twalembele ifya kulya twalefwaya ifishafulile na kufula. Ilyo aloleshe ifyalipo atile: “Namona kwati ifi mulembele apa fyacepa. Twalafifusha imiku ibili.” Ilyo nafumine mu ofeshi lyakwe nalitashishe sana Yehova, uwansambilishe na fimbi ifyalengele imucetekele.

Mu January 1941, umulimo wa Nte sha kwa Yehova walibindilwe mu Australia. Abengi batendeke ukututunganya ati twali inengu sha bena Japan! Inshita imo, pa farmu yesu iyo twaleita ati Kingdom Farm paishile amamotoka yabili umwaiswile bakapokola na bashilika. Iyi ncende, yaba apabatama apo beta ati Atherton Plateau, twaishitiile ukutila tulelimapo ifya kulya. Bakapokola na bashilika balefwaya icililaiti icikalamba ico batile twalecibomfya ku kulanga abalwani ba bena Australia fimo. Batupeele no mulandu wa kuti twalebyala amataba mu musango wa kutila yalangilila abali mu muulu mu ndeke pali fimo. Lelo na bene bali-imwenene ukuti fyonse ifi fyali fya bufi.

Apo ubuteko bwalikenye umulimo wesu, twalecenjela pa kutwala ifitabo na bamagazini kuli bamunyinefwe. Ku ca kumwenako, ilyo icitabo caleti Children cafumine, nasendele icibokoshi ca fitabo ukufuma ku Brisbane no kuya ku kapinda ka ku kuso ne shitima, no kulasha ifitabo mu fifulo umwali ifilonganino. Pa kuti bakapokola na bashilika beisula ifibokoshi no kupikitamo, nalishitile soo iyo nalekakila pa muulu wa cibokoshi ilyo nshilaikila. Nangu ca kutila ifyo nalecita tafyayafishe, fyalengafwa sana. Awe icibindo pa kupepa kwesu ico kapingula wa mu cilye atile “ca mutitikisha, tacalolelemo, kabili ca bunkalwe,” casukile capwa mu June 1943.

Banjita ku Bushilika

Mu mwaka wakonkelepo, Aubrey Wills, Norman Bellotti, na ine balitwitile ku bushilika. Aubrey na Norman e bo babalilepo ukwita e lyo ine banjita pa numa ya mulungu umo no kutupingula ukukakwa imyeshi 6. Pali ilya nshita ubuteko bwalepoka bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda abo baletumina Inte sha kwa Yehova isho baishibe lelo abashili ba Nte abalembeshe bamagazini bena tabalebapoka. Umulimo twakwete wa kusanga abantu abalepokelela bamagazini besu, e lyo no kukopolola aba bamagazini pa kuti tupeeleko ba Nte banensu. Ici calengele lyonse tulekwata impapulo shilanda pa fya mu Baibolo.

 Ilyo banjebele fye ukuti balankaka pa myesu 6 nga fintu naenekele, nalembeele ku cilye cikalamba no kuilishanya nga fintu aba ku maofeshi ya Nte sha kwa Yehova mu musumba wa Sydney banjebele ukucita. Ico twalefwaya kutila papiteko inshita ilyo bashilankaka pa kutila tusange umuntu umbi uwa kubomba umulimo nalebomba. Ilyo bashilankaka, natandalile baNte bamo pali balya 21 abo bakakile ku kapinda ka ku kuso aka citungu ca Queensland. Abengi bababikile mu cifungo cimo kabili kalinda wa cilya cifungo alitupatile sana. Ilyo namwebele nati bashimapepo ba mu macalici bena baleya mu kutandalila abantu babo, alifulilwe sana. Apundile ati “Nga balimpeele insambu, kuti natantamika baNte bonse no kubapika imfuti!” Bwangu bwangu abalinshi bamfumishe pa nse.

Ilyo naile mu kulubulula na kabili, balimpeele loya wa kundubulwilako. Na lyo line, cimo fye no kuti naleilubulwila fye, e ico nashintilile sana pali Yehova. Yehova na o tandekeleshe. (Luka 12:11, 12; Abena Filipi 4:6, 7) Icapapwishe ca kutila bapingwile ukuti tabankake, ne calengele ni co balisangile ukuti kalaliki alilufyenyeko fimo fimo pa kulemba ubupingushi bwa pa kubala!

Mu 1944, banjebele ukuya mu kubombela mu muputule uukalamba. Ififulo fyali muli uyu muputule, citungu ca South Australia, na ku kapinda ka ku kuso aka citungu ca Victoria ukufika fye na ku musumba wa Sydney uwabela mu citungu ca New South Wales. Umwaka wakonkelepo, kwali lulu mwi sonde lyonse uwa kuti bamunyina batendeke ukulanda amalyashi ku cintubwingi, kabili cila kalanda alipeelwe autulaini ya lyashi alingile ukupekanya ilyo ali no kulanda pe awala limo. Ukulanda amalyashi pe awala limo tacayangwike, lelo twalelanda apo twaleshintilila sana pali Yehova kabilli Yehova aletukosha.

Naupa Kabili Bampeela ne Milimo Imbi

Mu July 1946, naupile Beatrice Bellotti kabili twatendeke ukubomba bupainiya capamo. Ing’anda twaleikalamo yali ya mbao ilya bakulika kuli motoka. Mu December 1950, Jannyce, (ukwipifya Jann) umwana wesu umo fye mpo, alifyelwe. Twalibombele bupainiya mu fifulo ifingi sana pamo na mwi tauni lya Kempsey, ilyaba mu New South Wales. Uku, ni fwe fye twaliko baNte. Lyonse pa nshiku ya Mulungu, twaleya ku cikuulwa cimo uko naleya mu kulanda ilyashi lya ku cintubwingi uko twaleita abantu ukubomfya utupepala. Imyeshi ya kubalilapo abalebako fye ku kulongana, mwina mwandi Beatrice no mwana wesu Jann. Mu kuya kwa nshita abantu baile balefula. Pali ino nshita mu Kempsey mwaba ifilonganino fibili ifilelunduluka.

Ilyo Jann akwete imyaka ibili, twaileikala mu musumba wa Brisbane. Lyene ilyo apwishishe isukulu, bonse batatu twabombele bupainiya pa myaka ine (4) mu New South Wales, mwi tauni lya Cessnock. Ilyo banyina Beatrice batendeke ukulwala, twalibwelele ku Brisbane mu kubasakamana. Pali ino nshita nalikwata ishuko lya kubomba bueluda mu cilonganino ca Chermside.

Ine na Beatrice tulatasha Yehova pa fyo atupaala mu fintu ifingi, e lyo na pa kutupeela ishuko lya kwafwa abantu 32 ukumwishiba. Ndatasha Yehova pa kumpeela umukashi uwa mutima umusuma. Nangu ca kutila aba uwanakilila kabili uwatekanya, alishipa sana pantu tatiina ukulanda icine ca mu Baibolo. Umwina mwandi musuma icine cine kabili mufyashi umusuma. Icalenga ni co alitemwa Lesa kabili alimucetekela e lyo aba ne ‘linso ilituntulu.’ (Mateo 6:22, 23; Amapinda 12:4) Ndelandilako no mwina mwandi, nati cine cine: “Alipaalwo muntu uutetekela Yehova.”—Yeremia 17:7.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 9]

Motoka yaliko ifisoselo iyo twalebomfya ku kapinda ka ku kuso aka Queensland

[Icikope pe bula 10]

Apa ninshi ndeafwa bapainiya babili Una na Merle Kilpatrick ukusunka motoka yabo mu mainsa ku Queensland

[Icikope pe bula 12]

Pa bwinga bwesu