Mwe Bacaice—Muletungululwa ne Cebo ca kwa Lesa

“Nonka amano, nonka umucetekanya.”—AMAPI. 4:5.

1, 2. (a) Cinshi ca-afwile umutumwa Paulo ukucimfya ubwafya akwete ubwakufilwa ukucita icalungama? (b) Kuti mwanonka shani amano no mucetekanya?

“LYONSE ilyo mfwaya ukucita icalungama, nsanga ndecita icabipa.” Bushe mwalishiba uwasosele aya amashiwi? Mutumwa Paulo. Nangu ca kuti Paulo alitemenwe Yehova, limo aleshomboka pa kuti fye acite icalungama. Bushe aleumfwa shani pali ubu bwafya? Atile “Yangu ne mulanda wine wine!” (Rom. 7:21-24) Bushe kuti mwaelenganya ifyo Paulo aumfwile? Bushe na imwe limo cilamukosela ukucita icalungama? Nga caba ifyo, bushe mulomfwa ububi nga filya Paulo aumfwile? Nga e fyo ciba, te kwesha ukufuupulwa. Paulo alicimfishe ubu bwafya, kanshi na imwe kuti mwabucimfya.

² Icalengele Paulo acimfye ni co asalilepo ukutungululwa na “mashiwi ayatuntulu.” (2 Tim. 1:13, 14) Icafuminemo ca kuti alinonkele amano no mucetekanya ifyalemwafwa ukucimfya amafya no kulacita ifintu ifisuma. Yehova Lesa kuti amwafwa na imwe ukunonka amano no mucetekenya. (Amapi. 4:5) Alatupanda amano ukupitila mu Cebo cakwe, Baibolo. (Belengeni 2 Timote 3:16, 17.) Moneni ifyo ifishinte fya mu Malembo fingamwafwa ukulaumfwana na bafyashi benu, no kwishiba ifya kubomfya indalama, ne fyo fingamutungulula ilyo muli mweka.

Muletungululwa ne Cebo ca kwa Lesa mu Lupwa

3, 4. Mulandu nshi napamo cingamwafisha ukumfwila amafunde ya bafyashi benu, lelo mulandu nshi bamupeelela amafunde?

³ Bushe cilamukosela ukukonka amafunde ya bafyashi benu? Mulandu nshi napamo mufililwa ukuyakonka? Umulandu umo kuti waba kufwaya ukulaitungulula mwe bene. E fyo ciba ku bengi ilyo belekula. Lelo ilyo muli pa ng’anda pa bafyashi, mufwile ukulabomfwila.—Efes. 6:1-3.

⁴ Ukwishiba bwino ico abafyashi benu bamupeelela amafunde ne co bafwaila mulecita ifintu fimo, kuti kwamwafwa ukulabomfwila. Ca cine, na imwe limbi mwalyumfwapo ifyo Brielle, * uwa myaka 18 omfwa. Alandile pa bafyashi bakwe ukuti: “Bacita kwati tabalipo abaice nga ine. Tabafwaya nalandapo ifyo ndetontonkanya, nangu ukuipingwila ifya kucita, tabafwaya nkakule.” Nga Brielle na imwe napamo mumona kwati abafyashi benu tabamupeela sana ubuntungwa bwa kucita ifyo mufwaya. Lelo, ico abafyashi benu bamupeelela amafunde, ni co balamusakamana. E lyo kabili abafyashi Abena Kristu balishiba ukuti bakalubulula kuli Yehova pa fyo bamusunga.—1 Tim. 5:8.

5. Busuma nshi mwingasanga mu kumfwila amafunde ya bafyashi benu?

⁵ Ca cine, ukumfwila amafunde ya bafyashi benu kwaba kwati kulipila inkongole isho mwakongola ku banki. Nga mulebwesha  inkongole, aba ku banki nabo kuti batwalilila ukumukongwesha. Na bafyashi benu benekela imwe ukulabapeela umucinshi no kubomfwila. (Belengeni Amapinda 1:8.) Nga mulebomfwila, e lyo bakulamupeela sana ubuntungwa bwa kucita ifyo mulefwaya. (Luka 16:10) Lelo nga muletwalilila ukutoba amafunde yabo, mwikapapa nga mwamona baleka ukumupeela ubuntungwa bwa kucita ifyo mulefwaya.

6. Bushe abafyashi kuti ba-afwa shani abana babo ukuba ne cumfwila?

⁶ Inshila imo iyo abafyashi bengafwilamo abana ukulakonka amafunde, kubalanga ica kumwenako icisuma. Nga abafyashi baleitemenwa ukucita ifyo Yehova afwaya, ninshi balelanga abana ukuti amafunde ya kwa Yehova yaliba fye bwino. (1 Yoh. 5:3) Na lyo line, Baibolo yalilanda ukuti pa nshita shimo, Yehova alepeela ababomfi bakwe ishuko lya kulanda ifyo baletontonkanya pa fintu fimo. (Ukute. 18:22-32; 1 Isha. 22:19-22) Bushe te kuti kubeko inshita ilyo abafyashi bengasuminisha abana babo ukulandapo pa fintu fimo?

7, 8. (a) Bwafya nshi abacaice abengi bakwata? (b) Finshi mushifwile ukulaba pa kuti mulenonkelamo mu fyo bamufunda?

⁷ Abana nabo kuti baleumfwa ububi nga bamona kwati ilyo abafyashi babakalipila, babafyenga fye. Limbi na imwe mwalyumfwapo ifyaumfwile umulumendo we shina lya Craig uwatile, “Bamayo balecita kwati ni bakapolola abafwailisha imilandu. Lyonse balefwaya ukumona umo ndufyenye.”

⁸ Abafyashi nga balesalapula no kufunda umwana, ilingi line balamukalipila. Baibolo nayo yalilanda ukuti ukufunda, nangu kwingalinga shani, takumfwika bwino. (Heb. 12:11) Cinshi cingamwafwa ukunonkelamo mu fyo bamufunda? Ico mushifwile ukulaba ca kuti ico abafyashi benu bamufundila, ni co balimutemwa. (Amapi. 3:12) Tabafwaya mwakwata imisango yabipa lelo bafwaya ukumwafwa pa kuti mukwate imibele isuma. Balishiba ukuti nga tabalemusalapula, ninshi balimupata! (Belengeni Amapinda 13:24.) Tamufwile no kulaba ukuti umuntu onse alapanga ifilubo ilyo alesambilila fimo. E ico nga bamulungika, kuti cawama mwamonamo ubusuma mu fyo balemweba. Baibolo itila: “Ukunonka amano kwawama ukucila ukunonka silfere, no kusanga amano kwawama ukucila golde.”—Amapi. 3:13, 14.

9. Ukucila ukulatontonkanya fye ukuti nababafyenga, cinshi abacaice bafwile ukucita?

⁹ Na lyo line abafyashi nabo balapanga ifilubo. (Yako. 3:2) Ilyo balemufunda limo kuti balanda fimo ifishili bwino. (Amapi. 12:18) Cinshi cingalenga abafyashi benu ukulanda ifyo? Napamo masakamika, nelyo kuti balemona kwati ico mwalufyanishisha ni co tabamufunda bwino. Ukucila ukulatontonkanya fye pa kuti nabamufyenga, kuti cawama mwalanga ukuti mulatasha pa fyo besha na maka ukumwafwa. Ukumfwila ilyo bamufunda, kukamwafwa na lintu mukakula.

10. Cinshi cingamwafwa ukulakonka sana amafunde ya bafyashi benu no kumfwila ilyo bamulungika?

¹⁰ Bushe kuti mwatemwa cilemwangukila ukukonka amafunde ya bafyashi benu no kumfwila nga bamulungika? Icingamwafwa, kulalanshanya bwino na bafyashi benu. Kuti mwacita shani ifyo? Ica kubalilapo, mulingile ukukutika. Baibolo itila: “Umuntu onse abe uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda, uukokola ukukalipa.” (Yako. 1:19) Ukucila ukuipokolola, esheni ukutekanya no kumfwikisha ifyo abafyashi benu balelanda. Bikeni amano ku fyo balelanda, te nshila belalandilamo. Lyena esheni ukulanda mu mashiwi yenu ifyo abafyashi benu balandile e lyo mucinshi mucinshi balondolweleni ifyo mwaumfwa. Nga mwacita ifyo, abafyashi benu kuti bamona ukuti namumfwa ifyo basosele. Ni shani nga ca kuti mulefwaya ukulondolola ico mulandiile fimo nelyo ico mucitiile fimo? Ilingi line cilawama ‘ukulama akanwa’ mpaka mwacita ifyo abafyashi benu  balefwaya. (Amapi. 10:19) Ukucita ifyo kulanga ukuti muletungululwa no mupashi wa kwa Lesa.

Muletungululwa ne Cebo ca kwa Lesa mu fyo Mubomfya Indalama

11, 12. (a) Cinshi Icebo ca kwa Lesa citweba pa ndalama, kabili mulandu nshi? (b) Bushe abafyashi benu kuti bamwafwa shani ukwishiba ifya kubomfya indalama?

¹¹ Baibolo itila: ‘Indalama shilacingilila.’ Lelo ilembo limo line litila amano yalicindama sana ukucila indalama. (Luk. Mil. 7:12) Icebo ca kwa Lesa citwafwa ukwishiba ukuti indalama shilaafwa, lelo tacitukoselesha ukushitemwisha. Mulandu nshi tushifwile ukutemwisha indalama? Tontonkanyeni pali ici cilangililo: Abepika ifya kulya, balishiba ukuti umwele uwatwa ulabomba bwino. Lelo umwele umo wine kuti wacena umuntu nga ca kutila taubomfeshe bwino. Ne ndalama shine nga washibomfya bwino shilafwa. Lelo “abafwaisha ukuba ne fyuma” ilingi line tabomfwana no lupwa ne fibusa, e lyo na bucibusa bwabo na Lesa bulonaika. Ne ci cilenga ‘baleilasaula abene amacushi ayengi.’—Belengeni 1 Timote 6:9, 10.

¹² Kuti mwasambilila shani ukubomfya bwino indalama? Kuti cawama mwaipusha abafyashi benu pa kuti bamupandako amano pa fya kubomfya indalama. Solomone alembele ati: “Uwa mano akomfwa no kulundako ukusambilila, kabili uwa mucetekanya muntu uumfwila ubutungulushi bwa mano.” (Amapi. 1:5) Anna umukashana wacaice alipwishe abafyashi bakwe ukumupandako amano. Atile “Batata balinsambilishe ifya kubomfya indalama, kabili balinjebele no busuma bwa kubomfya bwino indalama sha lupwa.” Banyina Anna nabo balimusambilishe ifingamwafwa ukubomfya bwino indalama. Atile: “Bansambilishe ubusuma bwa kulinganya imitengo ilyo nshilashita icintu.” Bushe ifyo fyamwafwa shani? Anna ayasuka ukuti: “Nomba nalishiba ifya kusunga bwino indalama shandi. Nshishita ifintu icishiteshite, e ico nshikwata inkongole nangu masakamika yesa pa mulandu wa nkongole.”

13. Cinshi cingamwafwa ukulabomfya bwino indalama?

¹³ Nga muleshita ifintu icishiteshite, nelyo nga muleshitila ukuti abanenu bamone ukuti muli bandalama, kuti mwayingisha mu nkongole. Cinshi cingamwafwa ukukanacite fyo? Mufwile ukuilama mu fyo mubomfya indalama. Ifi e fyo Ellena, uuli ne myaka nalimo 20 acita. Atile: “Ilyo naya na banandi, ndapangila kabela indalama isho nalabomfya. . . . Mfwaya ukuya na banandi balya ababomfya bwino indalama kabili abankoselesha ukulinganya imitengo ukucila ukushita fye ifyo nasanga umuku wakubalilapo.”

14. Mulandu nshi cawamina ukuicingilila ku “kubeleleka kwa fyuma”?

¹⁴ Ukukwata indalama no kushibomfya bwino kwalicindama. Lelo, Yesu atile “abaishiba ukuti balakabila ifya kwa Lesa” e bakwata insansa shine shine. (Mat. 5:3) Asokele no kuti “ukubeleleka kwa fyuma” kuti kwalenga umuntu ukuleka ukubika amano ku fya kwa Lesa. (Marko 4:19) Kanshi kuti cawama nga ca kuti mwalatungululwa ne Cebo ca kwa Lesa no kukanatemwisha indalama!

Muletungululwa ne Cebo ca Kwa Lesa Ilyo Muli Mweka

15. Ni lilali mwingeshiwa sana?

¹⁵ Ni lilali mwingeshiwa sana, ilyo muli na  bantu bambi nelyo ilyo muli mweka? Kwena ilyo muli ku sukulu nelyo ku ncito, mulabikako sana amano pa kuti muicingilile kuli fyonse ifingonaula bucibusa bwenu na Lesa. Lelo lilya muletuusha, kabili tamubikile na mano ku kuicingilila e lyo kwingesa ifingonaula imibele yenu iisuma.

16. Mulandu nshi mufwile ukulaumfwila Yehova na lintu muli mweka?

¹⁶ Mulandu nshi mulingile ukulaumfwila Yehova na lintu muli mweka? Ibukisheni ici: Kuti mwalenga Yehova ukufulwa nelyo ukulenga umutima wakwe ukusekelela. (Ukute. 6: 5, 6; Amapi. 27: 11) Ifyo mucita filakuma Yehova pantu “asakamana imwe.” (1 Pet. 5:7) Afwaya mulemumfwila pa kuti cilemuwamina. (Esa. 48:17, 18) Ilyo ababomfi ba kwa Yehova bamo mu Israele bakeene ukumumfwila, balemulungulusha. (Amalu. 78:40, 41) Lelo, Yehova alitemenwe sana kasesema Daniele, na kuba malaika amwitile ukuti “uwatemwikwa nga nshi.” (Dan. 10:11) Mulandu nshi? Daniele lyonse aleba uwa cishinka kuli Lesa ilyo ali na bantu na lintu ali eka.—Belengeni Daniele 6:10.

17. Fipusho nshi mufwile ukuyipusha ilyo mulesala inyimbo ne fya kutamba?

¹⁷ Pa kuti mutwalilile ukuba aba cishinka kuli Lesa ilyo muli mweka, mufwile ‘ukukwata amano aya kulekanya icalungama ne calubana.’ Lyena mufwile ukubomfya ayo mano “ukupitila mu kubelesha,” e kutila ukulacita ifyo mwaishiba ukuti e fyalungama. (Heb. 5:14) Ku ca kumwenako, ilyo mulesala inyimbo sha kukutikako, amafilimu ya kutamba, nelyo ifya pa Intaneti, ifi fipusho kuti fyamwafwa ukusala ifisuma no kukanacita ifyabipa. Yipusheni ifipusho fyakonkapo: ‘Bushe ifi kuti fyangafwa ukuba ne cikuuku nelyo kuti fyalalenga nalasekelela ‘pa cabipa icaponena umunandi’?’ (Amapi. 17:5) ‘Bushe calangafwa “ukutemwa ubusuma” nelyo calalenga cilenkosela “ukupata ububi”?’ (Amose 5:15) Ifyo mucita ilyo muli mweka filalanga ifyo mwacindika.—Luka 6:45.

18. Finshi mufwile ukucita nga ca kuti mu bumfisolo mulacita ifyabipa, kabili mulandu nshi?

¹⁸ Cinshi mufwile ukucita nga ca kuti mubumfisolo mulacita ifyo mwaishiba ukuti fibi? Ibukisheni ukuti, “uufimba pa fibi ifyo acitile takashuke, lelo uufisokolola no kufileka akabelelwa uluse.” (Amapi. 28:13) Teti ciwame nga ca kuti mwatwalilila ukucita ifyabipa no “kulenga umupashi uwa kwa Lesa ubulanda”! (Efes. 4:30) Mufwile ukuyebelela ifilubo fyenu kuli Lesa na ku bafyashi benu. Nga mwacita ifyo “abakalamba ba cilonganino” bakamwafwa. Umusambi Yakobo atile: Lekeni “bamupepeleko [umubifi], bamusubile amafuta mwi shina lya kwa Yehova. No mulwele akapola pantu abamupepelako bali ne citetekelo, na Yehova akamwimya. Kabili nga alicita imembu, imembu shakwe shikelelwa.” (Yako. 5:14 ,15) Ca cine, ukucita ifi kuti kwalenga mwaba ne nsoni kabili kuti mwafuma ne fyabipa. Lelo nga mwaeba aba kumwafwa, tamwakatwalilile ukucita icabipa kabili mukakwata kampingu wasanguluka na kabili.—Amalu. 32:1-5.

 Lengeni Umutima wa kwa Yehova Ukusekelela

19, 20. Bushe Yehova afwaya ubumi bwenu ukuba shani, lelo cinshi mufwile ukucita?

¹⁹ Yehova ni “Lesa wa nsansa,” kabili afwaya imwe ukuba ne nsansa. (1 Tim. 1:11) Alamusakamana sana. Nangu ca kuti tapali uulemona ifyo mule-esha na maka ukucita icalungama, Yehova alamona. Tapaba icafisama ku menso ya kwe. Alamuceeceeta pa kuti amwafwe ilyo mule-esha ukucite icisuma, te filubo afwaya ukumona iyo. Baibolo itila: “Amenso ya kwa Yehova, yalamona mu calo conse pa kuti alange amaka yakwe aya kwafwa ababa ne mitima ya cishinka kuli ena.”—2 Imila. 16:9.

²⁰ E ico lekeni Icebo ca kwa Lesa cilemutungulula, kabili mulekonka ifyo cisambilisha. Nga mulecita ifyo, mukakwata amano no mucetekanya ifikamwafwa ukucimfya amafya yakalamba no kusala bwino ifya kucita mu bumi. Nga mulecita ifi, te bafyashi benu fye cikaletela insansa, lelo na Yehova wine akasekelela e lyo kabili na imwe mukaba ne nsansa sha cine cine.

[Futunoti]

Kuti Mwayasuka Shani?

• Cinshi abacaice balingile ukwishiba icingalenga balakonka amafunde ya bafyashi no kumwenamo ilyo babalungika?

• Mulandu nshi cawamina ukukanatemwisha indalama?

• Cinshi cingamwafwa ukuba ne cishinka kuli Yehova na lintu muli mweka?

[Ifipusho]

[Icikope pe bula 6]

Bushe mukalaba aba cishinka kuli Yehova ilyo muli mweka?