1, 2. Bushe indupwa twakulilamo shapusana shani, kabili twapusana shani mu fyo twasambilile icine?

YEHOVA e watendeke ulupwa. (Efes. 3:14, 15) Nangu ca kuti twafyalwa ing’anda imo, tulapusana imibele ne fitucitikila. Bamo nalimo bakulila pa ng’anda ya bafyashi babo. Bambi nabo abafyashi babo balifwa pa mulandu wa kuti balilwele, nelyo bafwile mu busanso nangu ku fintu fye fimbi. E lyo bambi nabo tabaishiba na bafyashi babo.

² Nangu ca kuti twaba mu lupwa lwa bakapepa ba kwa Yehova, ifyo twasambilile icine fyalipusanapusana. Nalimo mwakuliile mu lupwa lwa ba Nte kabili abafyashi benu e bamusambilishe amafunde ya kwa Lesa. (Amala. 6:6, 7) Nelyo mwaba pa bantu abengi nga nshi abasambilile icine ku babomfi ba kwa Yehova abaleshimikila.—Rom. 10:13-15; 1 Tim. 2:3, 4.

3. Finshi ifyo bonse twapalanamo?

³ Nangu ca kutila twalipusana mu nkulilo, kwaliba fimo ifyo twapalanamo. Bonse twalipyana ukukanapwililika, ulubembu, ne mfwa, pantu Adamu taumfwilile Lesa. (Rom. 5:12) Nangu caba ifi, apo tuli bakapepa ba cine aba kwa Yehova, kuti twamwita  ukuti “Shifwe.” Ilyo kasesema Esaya alelanda pa bantu abo Lesa asalile, atile: “Mwe Yehova, ni mwe Shifwe.” (Esa. 64:8) Na kabili, ilyo Yesu asambilishe abasambi bakwe ifya kupepa, atendeke na mashiwi ya kuti: “Shifwe wa mu muulu, ishina lyenu libe ilya mushilo.”—Mat. 6:9.

4, 5. Finshi twalasambilila ifyalatwafwa ukutemwa sana Shifwe, Yehova?

⁴ Shifwe wa ku muulu alasakamana no kucingilila bakapepa bakwe aba cine ababa mu lupwa lwakwe. Yehova alandiile mu waimbile amalumbo ukuti: “Apo [kapepa wa cine] alintemwa, na ine nkamupokolola. Nkamucingilila pantu alishiba ishina lyandi.” (Amalu. 91:14) Ca cine, Yehova Lesa alatupususha no kutucingilila ku balwani besu pa kuti tabatulofeshe.

⁵ Twalasambilila pa fintu fitatu ifyalalenga tutemwe sana Shifwe wa ku muulu: (1) Shifwe alatupeela ifyo tukabila. (2) Yehova alatucingilila. (3) Lesa ni Cibusa wesu. Ilyo tulesambilila pali ifi fishinka, kuti cawama ukulatontonkanya pali bucibusa bwesu na Lesa no kumona ifyo twingacita pa kuti tulemucindika nga Shifwe. Kuti cawama no kulatontonkanya pa mapaalo ayo Yehova apeela abapalama kuli ena.—Yako. 4:8.

6. Ni mwi umo Yehova alangila ukuti e utupeela “ica bupe conse icisuma”?

⁶ Umutumwa Yakobo atile: “Ica bupe conse icisuma no bupe bonse ubwapwililika fifuma ku muulu, pantu Lesa e mwine wa fya mu muulu ifisanika ulubuuto.” (Yako. 1:17) Ubumi bupe ubusuma nga nshi ubo Yehova atupeela. (Amalu. 36:9) Nga tulebombela Lesa, akulatupaala sana kabili ku ntanshi tukaba no mweo wa muyayaya mu calo cipya. (Amapi. 10:22; 2 Pet. 3:13) Nomba ifi kuti fyacitika shani apo twalipyana ulubembu lwa kwa Adamu?

7. Cinshi Lesa aacita pa kuti tube ifibusa fyakwe?

⁷ Ifyo Yehova atupeela fingi icine cine ica kuti te kuti tufipende no kufipenda. Ku ca kumwenako, icikuuku cakwe calilenga ukuti atulubule. Ifwe bonse tuli babembu kabili twalipyana ukukanapwililika kuli Adamu. (Rom. 3:23) Na lyo line, pa mulandu wa kuti Yehova aliba no kutemwa, alicitilepo fimo pa kuti tube ifibusa fyakwe. Umutumwa Yohane atile: “Kuli ici e ko ukutemwa kwa kwa Lesa kwamonekele muli ifwe, pantu Lesa atumine Umwana wakwe uwafyalwa eka ukwisa muli ici calo ukuti tukwatile umweo muli ena. Uku e kutemwa, te mu kuti ni fwe twatemenwe Lesa, lelo ni mu kuti ena e watutemenwe no kutuma Umwana wakwe ku kuba ilambo lya kufuta pa membu shesu.”—1 Yoh. 4:9, 10.

8, 9. Mu nshita ya kwa Abrahamu na Isaki, bushe Yehova alangile shani ukuti alapekanishisha abantu bakwe ifyo bakabila? (Moneni icikope cili pa ntendekelo ya cino cipande.)

⁸ Mu myaka ya ba 1800 B.C.E., kwali icacitike icalelangilila ifyo Yehova aali no kulanga ukutemwa ukukalamba ku bantunse ba cumfwila pa kuti bakabe no mweo wa muyayaya. Pa AbaHebere 11:17-19 patila: “Citetekelo calengele ukuti Abrahamu, ilyo aeshiwe, apene atuule Isaki ilambo, kabili umuntu uwapokelele amalayo apene atuule umwana wakwe uwafyelwe eka ilambo, nangu ca kuti balimwebele ukuti: ‘Uuketwa “umwana obe” akafuma muli Isaki.’ Lelo alishibe ukuti Lesa ali na maka ya kumwimya ku bafwa; kabili ukufuma uko kwine e ko amupokelele, kabili ici cali cilangililo.” Ifyo Abrahamu acitile fyalipalana ne fyacitile Yehova. Yehova apeele Umwana wakwe, Yesu Kristu pa kuti alubule abantunse.—Belengeni Yohane 3:16, 36.

⁹ Isaki afwile alitemenwe sana ukuti tabamutuulile ilambo! Ukwabula no kutwishika, Isaki alitashishe sana pa fyo Lesa apekenye impaanga iyaiketwe mu cimpusa  ukuti e yo batuule ilambo. (Ukute. 22:10-13) E mulandu wine batendekele ukwita ilya ncende ukuti “Yehova-yaire,” mu ciHebere ili shiwi lipilibula ukuti “Yehova Akapekanya.”—Ukute. 22:14.

10, 11. Ni bani ababa pa ntanshi mu “mulimo wa kubwesesha abantu kuli Lesa,” kabili babwesesha shani abantu kuli Lesa?

¹⁰ Nga twatontonkanya pali fyonse ifyo Yehova atupeela, tuleluka ukuti akukanaba icilubula ca kwa Yesu Kristu nga tatwaba ifibusa fya kwa Yehova. Paulo atile: “Pa kuti ici e co twapingula, atuti apo umuntu umo afwilile bonse; ninshi bonse balifwile; kabili afwilile bonse pa kuti aba mweo belaikalila abene beka kano ukulaikalila uwabafwilile kabili uwabuushiwe.”—2 Kor. 5:14, 15.

¹¹ Pa mulandu wa kuti Abena Kristu ba kubalilapo balitemenwe Lesa kabili baletasha pe shuko lya kumubombela, balisumine ukubomba ‘umulimo abapeele uwa kubwesesha abantu kuli Lesa.’ Umulimo balebomba uwa kushimikila no kulenga abantu ukuba abasambi walengele abantu ba cishinka ukubwelela kuli Lesa, ukuba ifibusa fyakwe, na pa kulekelesha ukuba abana bakwe. Muno nshiku, ababomfi ba kwa Yehova abasubwa balabomba umulimo umo wine uwa kushimikila. Apo ni nkombe sha kwa Lesa na Kristu, umulimo babomba ulenga abantu ababa ne mitima iisuma ukupalama kuli Yehova no kuba ababomfi bakwe.—Belengeni 2 Abena Korinti 5:18-20; Yoh. 6:44; Imil. 13:48.

12, 13. Kuti twalanga shani ukuti tulatasha pali fyonse ifyo Yehova atupeela?

¹² Pa mulandu wa kuti Abena Kristu ababa ne subilo lya kwikala pe sonde balatasha pali fyonse ifyo Yehova abapeela, babombela pamo na basubwa umulimo wa kushimikila imbila nsuma iya Bufumu. Pa kubomba uyu mulimo, tubomfya Baibolo, ubupe ubusuma na bumbi ubo Lesa atupeela. (2 Tim. 3:16, 17) Nga tulebomfya bwino Icebo ca kwa Lesa ilyo tuleshimikila, tulalenga abantu bambi ukuba ne shuko lya kwisaba no mweo wa muyayaya. Pa kubomba uyu mulimo tushintilila pa mupashi wa mushilo, ubupe na bumbi ubo Yehova atupeela. (Seka. 4:6; Luka 11:13) Muli uyu mulimo mulafuma ifisuma ifingi nge fyo tumona ilyo tubelenga mu citabo ca Ilyashi lya Nte sha kwa Yehova. Ala lishuko nga nshi ukubombako uyu mulimo uulenga Shifwe kabili uutupeela fyonse ifyo tukabila ukulumbanishiwa!

¹³ Nga twatontonkanya pa fintu ifyo Lesa atupeela, kuti cawama ukuyipusha atuti: ‘Bushe ndebombesha mu mulimo wa kushimikila pa kuti nange ukuti ndatasha pali fyonse ifyo Lesa ampeela? Kuti nacita shani pa kuti ndesambilisha bwino?’ Kuti twalanga ukuti tulatasha pa fisuma ifyo Lesa atupeela nga tulebika Ubufumu intanshi. Nga twacita ifi, Yehova akalatupeela fyonse ifyo tukabila. (Mat. 6:25-33) Pa mulandu wa kuti Lesa alitutemwa, tufwile ukulaesha na maka ukulenga umutima wakwe ukusekelela.—Amapi. 27:11.

14. Bushe Yehova apususha shani abantu bakwe?

¹⁴ Davidi, uwaimbile amalumbo atile: “Ine nalicula kabili ndi mupiina. Yehova alantontonkanyapo. Ni mwe kaafwa wandi kabili Uwa kumpususha.” (Amalu. 40:17) Yehova lyonse alapususha abantu bakwe nge bumba, maka maka nga balebacusha sana ku balwani babo. Ala tulatasha nga nshi pa fintu ifingi ifyo Lesa atupeela ifitwafwa ukutwalilila ne citetekelo icakosa ilyo tuli na mafya ya musango uyu!

15. Landeni ifyo umufyashi acingilile umwana wakwe uo atemwa.

¹⁵ Umufyashi uwatemwa abana bakwe  tabapeela fye ifyo bakabila lelo alabacingilila no kubacingilila. Nga bali mu busanso alafwaya ukubacingilila bwangu bwangu. Munyinefwe umo alebukisha icacitike ilyo ali fye umwaice. Bushiku bumo ilyo balefuma mu kushimikila na bawishi bapitile inshila iyapitile pa kamana. Imfula yalilokele sana ulucelo ica kuti akamana kaliswile. Kanshi pa kwabuka akamana baletantala pa mabwe. Uyu munyinefwe e watangile, ilyo aletantala pa mabwe alisheleele, aponena na mu kamana, no kwibila mu menshi imiku ibili. Bwangu bwangu bawishi balimwikete no kumufumya mu menshi. Ala uyu munyinefwe alitashishe pa fyo bawishi bamupuswishe! Shifwe wa ku muulu alatupokolola ku mafya ayaba ngo mukuku ayafuma kuli Satana ne calo cakwe icabipa. Ukwabula no kutwishika, takwaba nangu umo uwingatucingilila nga Yehova.—Mat. 6:13; 1 Yoh. 5:19.

16, 17. Bushe Yehova ayafwile shani no kucingilila abena Israele ilyo balelwa na bena Amaleke?

¹⁶ Twalishiba ukuti Yehova alacingilila abantu bakwe ku fyo apuswishe abena Israele ilyo abafumishe mu Egupti mu 1513 B.C.E. no kubacingilila mu cipesha mano ilyo baleabuka Bemba Wakashika. Ilyo bapitile mu ciswebebe ukulola ku Lupili lwa Sinai, bafikile mu Refidimu.

¹⁷ Pa mulandu wa kusesema kwaba pa Ukutendeka 3:15, Satana alefwaya sana ukusansa abena Israele abalemoneka kwati tabakwete uwa kubafwa. Abomfeshe abena Amaleke abali abalwani ba bantu ba kwa Lesa ukusansa abena Israele. (Impe. 24:20) Baleni tontonkanyeni ifyo Yehova apuswishe abantu bakwe ukubomfya abaume ba cishinka bane Yoshua, Mose, Aarone na Huri. Ilyo Yoshua alelwa na bena Amaleke, Mose, Aarone na Huri baninine pa lupili ulwali mupepi. Abena Israele  balekwatilako amaka nga ca kutila Mose aimya amaboko. Amaboko ya kwa Mose nga yanaka, Aarone na Huri baleyekatilila. Kanshi pa mulandu wa kuti Yehova alibafwile no kubacingilila, “Yoshua acimfishe Amaleke na bantu bakwe.” (Ukufu. 17:8-13) Mose akuulile icipailo no kucinika ati Yehova-nisi, icalola mu kuti “Yehova E Cubo Candi.”—Belengeni Ukufuma 17:14, 15.

18, 19. Bushe Lesa acingilila shani abantu bakwe muno nshiku?

¹⁸ Yehova alacingilila bonse abamutemwa na bamumfwila. Nga filya fyacitile abena Israele mu Refidimu, na ifwe tushintilila pali Lesa ukuti aletwafwa abalwani nga batusansa. Ilingi line Yehova alatucingilila nge bumba, kabili alatupokolola kuli Satana Kaseebanya. Ku ca kumwenako, imiku iingi Lesa alicingilila bamunyinefwe abo bacusha pa mulandu wa kukanaitumpa mu fikansa fya calo. Ifi e fyacitike mu Germany icalo icaletekwa na ba Nazi e lyo na mu fyalo fimbi muli ba 1930 na ku kutendeka kwa ba 1940. Ukulabelenga no kulatontonkanya pa malyashi ayalanda pa fyo bamunyinefwe bapitamo na malyashi ayaba mu citabo ca Ilyashi lya Nte sha kwa Yehova ayalanda pa fyo Lesa acingilile abantu bakwe ilyo balebacusha yalalenga twacetekela sana Yehova, Icubo cesu.—Amalu. 91:2.

¹⁹ Na kabili, Yehova alatucingilila ilyo atusambilisha ukupitila mu cilonganino cakwe e lyo na mu mpapulo. Tontonkanyeni pa fyo ifyo atusambilisha fyatwafwa mu myaka ya nomba line. Imibele ya bantu mu calo ilebipilako fye pantu nabatemwa sana ubulalelale, bucakolwa, no kutamba ifye shiku. Lelo Yehova alatwibukishako no kutweba ifyo tufwile ukucita pa kuti tuletaluka ku fingalenga twaonaula bucibusa bwesu na ena. Ica kumwenako, Shifwe wa ku muulu Yehova alatufunda ukukana-ampana na bantu ababipa pa Intaneti. *—1 Kor. 15:33.

20. Bushe Lesa abomfya shani icilonganino cakwe ku kututungulula no kutucingilila?

²⁰ Kuti twalanga shani ukuti ‘Yehova e utusambilisha’? Nga tuleumfwila amafunde yakwe. (Esa. 54:13) Mu cilonganino e mo twingatungululwa bwino no kucingililwa pantu mwaliba baeluda abatwafwa no kutufunda ifya mu Baibolo. (Gal. 6:1) Yehova abomfya baeluda e kutila, “ifya bupe ku bantu” pa kutusakamana. (Efes. 4:7, 8) Bushe tufwile ukucita shani ilyo baeluda baletufunda? Tufwile ukubanakila no kubomfwila. Nga tulecita ifi Lesa akalatupaala.—Heb. 13:17.

21. (a) Finshi tufwile ukupampaminapo ukucita? (b) Finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

²¹ Shi natupampamine pa kutwalilila ukulatungululwa no mupashi wa mushilo no kulanakila ubutungulushi bwa kwa Shifwe wa ku muulu. Na kabili tufwile ukulatontonkanya pa fyo Umwana wakwe Yesu Kristu alecita ilyo ali pe sonde no kulaesha na maka ukumupashanya. Pa mulandu wa kuti Yesu aali ne cumfwila ukufikila ne mfwa, Lesa alimulambwile icine cine. (Fil. 2:5-11) Na ifwe nga twacetekela Yehova no mutima wesu onse, akatupaala. (Amapi. 3:5, 6) E ico, natuleshintilila pali Yehova uutupeela fyonse ifyo tukabila no kutucingilila. Ala lishuko ilikalamba sana ukubombela Lesa kabili ilyo tulemubombela tulaba ne nsansa! Nga tuletontonkanya pali bucibusa bwesu na Shifwe wa ku muulu tukamutemwa sana. Mu cipande cikonkelepo tukasambilila pa fyo Yehova aba Cibusa wesu.