Bushe Ishina Lyenu Lyalola Mwi?

Umwanakashi umwina Ethiopia e lyo fye apaapile umwana umwaume. Nomba insansa akwete sha-alwike ubulanda lintu amwene akanya kakwe takalesakunya nakalya. Ilyo banakulu baishile, baimishe umwana uushalepeema pa kuti bamusambe, apo pene alitendeke ukusakunya no kupeema e lyo no kulila! Ishina lya bawishi wa mwana lipilibula ukuti “Icipesha amano,” e ico abafyashi balundileko ishina na limbi ilya mu ciAmharic, kabili lyaishileba ati Icipesha Amano Nacicitika, no kupeela umwana wabo ili shina.

Ku calo ca Burundi, kwali umulumendo uwalefulumuka abashilika abalefwaya ukumwipaya. Ilyo abeleme mwi bala, alaile Lesa ukuti nga amupususha, akenika umwana wakwe ibeli ati Manirakiza, icipilibula ati “Lesa e Mupusushi.” Ilyo papitile imyaka isano, uyu mwaume uwaletasha pa fyo Lesa amupuswishe, ainike umwana wakwe umwaume ibeli ili line ishina.

UKWINIKA abana amashina ayapilibulapo fimo kuti kwamoneka kwati takwacindama ku bantu bamo, lelo uyu musango wafuma ku bantu abaliko imyaka ishishibantu. Na kuba muli Baibolo mwaliba amashina ayengi sana ayakwata ubupilibulo. Ukwishiba bwino umwalola amashina ya bantu bamo, kuti kwalenga mwanonkelamo sana ilyo mulebelenga Baibolo. Natulande pa mashina yamo ayaba mu Baibolo.

Amashina ya mu Malembo ya CiHebere Ayakwata Ubupilibulo

Pa mashina ya kubalilapo ayaba mu Baibolo, paba ne shina lya kuti Sete, ilyalola mu kuti “Uwasontwa.” Nyina wa kwa Sete, Efa, alilondolwele umulandu asalile ili ishina, ilyo atile: “Lesa nasonta ulubuto na lumbi ulwa kupyana pali Abele, pantu Kaini alimwipeye.” (Ukutendeka 4:25) E lyo Lameke uwaishilefyalwa mu lupwa lwa kwa Sete, na o ainike umwana wakwe ati Noa, ilyalola mu kuti “Ukutuusha” nelyo “Ukusansamusha.” Lameke atile umulandu ainikile umwana wakwe ili ishina mulandu wa kuti, “e ukatusansamusha ku milimo yesu na ku kucucutika kwa minwe yesu pa mulandu wa mushili uo Yehova atiipile.”—Ukutendeka 5:29.

Na Lesa wine alyalwilepo amashina ya bantu bamo abakalamba pa kusobela ifyali no kucitika ku ntanshi. Ku ca kumwenako, Lesa alyalwile ishina lya kwa Abramu, ilyalola mu kuti “Wishi Nacindikwa,” no kumupeela ishina lya kuti Abrahamu ilyalola mu kuti “Wishi we Bumba Likalamba.” Na cine, ukulingana ne shina bamupeele, Abrahamu aishileba wishi wa nko ishingi. (Ukutendeka 17:5, 6) Natulande na pa mukashi wa kwa Abrahamu, Sarai uo ishina lyakwe napamo lyalepilibula ati “Uwa Fikansa.” Afwile alitemenwe lintu Lesa ayalwile ishina lyakwe lyaba ati “Sara,” ilyalola mu kuti “Namfumu,” pa mulandu wa kuti ali no kuba nacikolwe wa shamfumu.—Ukutendeka 17:15, 16.

Lesa aleinika na bana banono bamo bamo amashina. Ku ca kumwenako, ni Lesa wasalile ishina ilyo Abrahamu na Sara bali no kwinika umwana wabo umwaume, Isaki ilyalola mu kuti, “Ukusekelela.” Ili shina lyali no kulenga aba  bakote ba cishinka ukulaibukisha ifyo basekelele lintu baumfwile ati bali no kukwata umwana mu bukote. Ilyo Isaki akulile no kuba umubomfi wa kwa Lesa uwa cishinka, ishina lyakwe lifwile lyalitwalilile ukulenga Abrahamu na Sara ukusekelela lintu baleba capamo no mwana wabo untu batemenwe icine cine.—Ukutendeka 17:17, 19; 18:12, 15; 21:6

Lintu Rakele umupongoshi wa kwa Isaki ainike umwana wakwe umwaume uwa kulekelesha, kwali icalengele. Ilyo aleshikila pa busanshi, Rakele ainike umwana ati Benoni, ishina ilipilibula ati “Umwana wa Kulosha Kwandi.” Lelo umulume wakwe uwafwililwe alyalwile ili shina no kutila ni Benjamini, ilyalola mu kuti “Umwana wa ku Kuboko kwa Kulyo.” Ili shina lyalepilibula ukuti Benjamini balimutemenwe nga nshi no kuti wishi ali no kulamwafwilisha.—Ukutendeka 35:16-19; 44:20.

Inshita shimo abantu baleipeela amashina nelyo ukwinika bambi ukulingana ne fyo balemoneka. Ku ca kumwenako, Isaki na Rebeka balikwete umwana mwaume uwafyelwe no bupipi bwakashikila ubwingi kwati masako, e co bamwinikile ati Esau. Mulandu nshi? Pantu mu ciHebere ili shina lipilibula ati “Uwa Bupipi.” (Ukutendeka 25:25) Na mwi buuku lya kwa Ruti tubelengamo ukuti Naomi akwete abana babili. Umo amwinike ati Maalone, icalola mu kuti “Uwalwalilila” e lyo umbi na o amwinike ati Kilyone icalola mu kuti “Uushakosa.” Baibolo tayatweba nampo aba bantu bapeelwe aya mashina lintu bafyelwe fye nelyo pa numa, lelo yalilingile pantu na kuba aba balumendo balifwile bwangu.—Ruti 1:5.

Umusango umbi uwaseekele wali wa kwalula amashina. Ilyo Naomi alebwelela ku Betelehemu, ninshi napelelwa nga nshi, pa mulandu wa kufwilwa umulume na bana abaume, talefwaya abantu ukulamwita ishina lyakwe ilyalola mu kuti “Ubusuma Bwandi.” E ico abebele ukuti: “Mwilanjita ati Naomi. Mulenjita ati Mara, [icalola mu kuti “Ubulanda”], pantu Uwa Maka Yonse nanenga ubulanda nga nshi.”—Ruti 1:20, 21.

Kwali nabaleinika abana pa kuti baleibukisha icintu cikalamba icacitike ilyo afyelwe. Ku ca kumwenako, ishina lya kwa kasesema Hagai lyalola mu kuti “Uwafyelwe pa Mutebeto.” *

Amashina Yakwete Ubupilibulo ku Bena Kristu

Ishina lya kwa Yesu lyalikwata ubupilibulo ubwacindama sana ubusobela ifyo ali no kucita ku ntanshi. Ilyo Yesu ashilafyalwa, Lesa aebele abafyashi bakwe ukupitila muli malaika  ati: ‘Mukamwinike ati Yesu,’ icalola mu kuti “Yehova e Pusukilo.” Mulandu nshi? Malaika uwalandile kuli Yosefe atile: “Pantu akapususha abantu bakwe ku membu shabo.” (Mateo 1:21) Ilyo Yesu asubilwe no mupashi wa mushilo lintu abatishiwe, bamupeele ishina na limbi ilya ciHebere ilya kuti “Mesia.” Mu ciGriki ili shina ni “Kristu.” Aya mashina yonse yabili, yalola mu kuti “Uwasubwa.”—Mateo 2:4.

Yesu na o alinike abasambi bakwe bamo amashina pa mulandu wa mibele bakwete. Ku ca kumwenako ainike Simone ishina lya ciYuda ilya kuti Kefa, ilyalola mu kuti “Icilibwe.” Ili shina lya kuti Kefa mu ciGriki ni “Petro,” kabili ili line shina e lyo aishibikilwako sana. (Yohane 1:42) Yesu ainike abasambi bakwe babili, Yakobo na Yohane, abali bamunyina abakali, ati “Boanerge,” icalola mu kuti, “Abana abakalipa kwati kubulukuta kwa mfula.”—Marko 3:16, 17.

Abasambi ba kwa Yesu nabo balitwalilile ukulainika bambi amashina yalingene ne mibele abo bantu bakwete. Umo pali aba, musambi Yosefe uo bainike ati Barnaba, icalola mu kuti “Umwana wa Cisansamushi.” Na cine, Barnaba alecita filya fine ishina lyakwe lyalepilibula, alesansamusha abengi abakwete amafya mu mikalile na mu mipepele yabo.—Imilimo 4:34-37; 9:27; 15:25, 26.

Ishina Mwakwata Lyalicindama

Tatuisalila amashina batwinika ilyo twafyalwa. Lelo, ifyo tucita e fyo batwishibilako. (Amapinda 20:11) E ico kuti mwaipusha amuti, ‘Nga ca kutila Yesu nelyo abatumwa bali no kumpeela ishina, lishina nshi benganjinika? Lishina nshi lingawama ukumpeela pa mulandu wa mibele nakwata nelyo ifyo abantu banjishiba?’

Tulingile ukutontonkanya sana pali ici cipusho. Mulandu nshi? Imfumu ya mano Solomone yalembele ati: “Cawama ukusala ishina ilisuma ukucila ifyuma ifingi.” (Amapinda 22:1) Ca cine, nga ca kuti twalipanga ishina lisuma pa cipanda twikala, ninshi twalicita bwino sana. Ne cacilapo ukucindama ca kuti, nga twapanga ishina lisuma kuli Lesa, tukakwata icuma ca muyayaya. Tukakwata shani ico cuma? Lesa alilaya ati akalemba amashina ya bantu abamutiina mwi “buuku lya kwibukisha,” kabili akabapeela isubilo lya kwikala umuyayaya.—Malaki 3:16; Ukusokolola 3:5; 20:12-15.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 15]

Bushe lishina nshi abantu bengampeela pa kulondolola ifyo naba?

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 14]

Bushe Imanuele Ali Nani?

Amashina ya bantu bamo abalembwa mu Baibolo yalesobela ifya ku ntanshi kabili yalelanga no mulimo bali no kubomba. Ku ca kumwenako, Lesa alengele kasesema Esaya ukulemba ati: “Moneni! Umukashana akemita, no kufyala umwana mwaume, kabili akamwinika ishina lya kuti Imanuele.” (Esaya 7:14) Ili shina lyalola mu kuti “Lesa Aba Na Ifwe.” Abantu bamo abalanda pa fyaba mu Baibolo batila uwaishileba Imanuele ni mfumu imo iya bena Israele nelyo umwana umo uwa kwa Esaya. Lelo Mateo, uwalembele pali Yesu, alondolwele ukutila Imanuele uo Esaya asobele ni Yesu.—Mateo 1:22, 23.

Nomba bamo batila ifi Baibolo itila Yesu e Imanuele, ninshi isambilisha ukuti Yesu e Lesa wine. Nomba nga ni fyo, ninshi na Elihu, umulumendo, uwalesansamusha Yobo no kumulungika, na o wine ali ni Lesa. Cinshi twasosela ifi? Pantu na o ishina lyakwe lipilibula ati, “Uyu E Lesa Wandi.”

Yesu umwine tatalile alandapo ukuti ni Lesa. (Yohane 14:28; Abena Filipi 2:5, 6) Lelo alepashanya sana imibele ya kwa Wishi, kabili alifikilishe ukusesema konse uko Lesa asobele pali Mesia. (Yohane 14:9; 2 Abena Korinti 1:20) Ishina lya kuti Imanuele e lilondolola bwino sana umulimo Yesu akwata apo e Mesia, uwafuma mu lupwa lwa kwa Davidi, uulenga bonse ukwishiba ukuti Lesa lyonse alaba pamo na bantu abamupepa.

[Icikope]

IMANUELE “Lesa aba na ifwe”

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 15]

Ishina Ilyacindamisha pa Mashina Yonse

Ishina lya kwa Lesa lilasangwa mu Baibolo ukucila pa miku 7,000. Ili shina lyakwata ifilembo fine ifya ciHebere, ifyo balemba ifi יהוה, nomba ilingi line balilemba ati “Yehova” mu Cibemba. Bushe ili shina lipilibula nshi? Ilyo Mose aipwishe Lesa pe shina lyakwe, Yehova amwaswike ati: “Nkaba uo nkafwaya ukuba.” (Ukufuma 3:14, Baibolo ya The Emphasised Bible, iyapilibulwa na J. B. Rotherham) Kanshi ishina lya kwa Lesa lilalenga twashininkisha ukuti nangu cibe shani Lesa akacita ifili fyonse ifyo afwile ukucita pa kuti ubufwayo bwakwe bukafikilishiwe. (Esaya 55:8-11) Lesa nga atulaya icintu, kuti twacetekela sana ifyo atulaya no kulacita ifintu ifyumfwana no bulayo bwakwe. Mulandu nshi? Pantu ishina lyakwe ni Yehova.

[Icikope pe bula 13]

ABRAHAMU “Wishi we Bumba Likalamba”

[Icikope pe bula 13]

SARA “Namfumu”