Ifingalenga Ulupwa Ukuba Ne Nsansa

Ifya Kusalapula Abana

Ba John * batila: Ilyo abafyashi bandi bashilansalapula, balebala banjipusha bwino bwino pa kuti beshibe ifyo naletontonkanya pa kucita ico cilubo ne calengele ncicite. Na ine wine ndesha ukupashanya abafyashi bandi ilyo ndesalapula abana bandi abakashana. Umukashi wandi, Alison, ena te fyo akulile. Nga alufyanya bawishi na banyina apo pene fye balemusalapula. Bena balekalipila fye abana babo nelyo ukubalopola ukwabula no kufwaya ukwishiba icacilenga balufyanye. Inshita shimo mona kwati umukashi wandi na o asalapula abana besu bukali bukali.

Ba Carol batila: Ilyo batata batubutwike, nali fye ne myaka isano. Tabampooseleko na mano, kabili tababikile na mano ku baice bandi batatu abanakashi. Bamayo balebombesha pa kuti fye baletupeela ifyo twalekabila, kabili na ine wine nalebomba imilimo iingi sana iya kusakamana abaice bandi. Nalefilwa no kwangala na baice banandi pantu nalebomba imilimo iyo abafyashi ilingi line babomba. Ukufika na ino nshita nalitemwapo sana ukubomba ukucila ukwangala. Nga ndesalapula abana bandi, ndacula sana mu mutima pa filubo bapanga. Ndafwaya ukwishiba icilengele umwana ukulufyanya ne fyo acilatontonkanya. Abalume bandi ba Mark bena, tabapoosa inshita iikalamba ukulatontonkanya pa ficitike. Bawishi babakushishe mu citemwiko, lelo bali ne funde, kabili balesakama banyinabo bwino bwino. Abana besu abakashana nga balufyanya, abalume bandi bwangu bwangu balapwisha ubwafya. Balatala baishiba apabelele ubwafya, babombelapo, awe ninshi capwa balabanako.

IFI ifyalandile ba John na ba Carol, filanga ukuti inkulilo yenu kuti yalenga na imwe ukulasalapula abana benu filya fine bamukushishe. Nga ca kutila inkulilo ya balume na bakashi yalipusana, ilingi line ne fyo bacita filapusana, maka maka lintu balekansha abana babo. Limo limo ubu bwine bupusano bulalenga mu cupo mwaba amafya.

Amafya yalakosa sana nga ca kuti abafyashi balenaka sana. Abaupana abakwata umwana wa kubalilapo, balasanga ukuti umulimo wa kukansha umwana ulanasha icine cine, kabili ulasenda sana inshita. Ba Joan na balume babo ba Darren, abakusha abana banakashi babili, batila: “Nalitemwa abana bandi, nomba ilingi balekaana ukuya mu kusendama pa nshita nalebeba ukuti bayesendama. Baleshibuka pa kati ka bushiku lintu balingile  ukuba mu tulo. Nga ndelanda, balencilima. Balesha insapato, ifya kufwala, e lyo ne fya kwangasha pa nse kabili balesha ne fya kulya pa mbilibili.”

Ilyo bamuka ba Jack bakwete umwana wa bubili, baishilelwala ubwelele bwa kusakamikwa ubo banamayo bamo balwala pa numa ya kupaapa. Ba Jack batila: “Nga nainuka ku ncito, nalefika pa ng’anda ninshi ninaka nga nshi, e lyo inshita iikalamba ubushiku nshalelaala pantu nalesakamana umwana uwafyelwe. Ici calengele ukuti ciletukosela ukukansha lyonse umwana wesu umukashana umukalamba. Apo twalepoosa amano kuli bonse babili, ena aleumfwa ububi pantu alefwaya ukuti e o tulepoosako amano.”

Abafyashi abanakile nga batendeka ukupusanina pa fyo balingile ukukansha abana, kuti balaumanina na pa tuntu utunono fye. Nga ca kutila abaupana tabalepwisha amafya balekwata, ayo yene mafya kuti yalenga panono panono batendeka ukupaatukana, ica kuti no mwana atampa no kusembeleka umufyashi umo pa kuti bamupeele ifyo alefwaya. Fyebo nshi ifyacindama ifyaba mu Baibolo ifingafwa abaupana ukukosha icupo cabo ilyo balebombesha ukukansha abana babo?

Muleshako Inshita ya Kuba na Bena Mwenu

Lesa apekenye ukuti abantu baletala baupana e lyo pa numa bakwata abana, kabili icupo cabo cifwile ukutwalilila na lintu abana batampa ukuikalila. Baibolo yalilandapo pa cupo ilyo itila: “Ico Lesa alundenye, umuntu e cilekanya.” (Mateo 19:6) Amashiwi yaba mu cikomo 5 yatulanga icishinka na cimbi ica kutila Lesa afwaya ukutila umwana nga akula, ‘asha wishi na nyina.’ (Mateo 19:5) Kanshi ukukusha abana mulimo umo uwaba mu cupo, lelo te kutila e co abantu bopanina. Cine cine, abafyashi balingile ukupoosa inshita iikalamba mu kukansha abana babo, lelo balingile no kulaibukisha ukutila icupo cabo nga cakosa, e lyo na bana bengakula bwino.

Cinshi cimo icingalenga abaupana ukutwalilila ukulaumfwana bwino ilyo balekusha abana babo? Nga cingacitika, muleshako inshita ya kuba pamo babili fye ukwabula na bana. Nga mulecita ifi, mukalalanshanya pa fintu fyacindama ifikumine ulupwa lwenu e lyo mwakulatemwa no kwisha na bena mwenu. Nomba ukulanda fye icishinka, ukushako inshita ya kuba na bena mwenu kwalyafya. Ba Alison, abo twacilandapo pa mubalo, batile: “Icalecitika ca kuti cilya fye twati twikale babili na bena mwandi, e lyo kasuli wesu umwanakashi aisa alefwaya ukumulela nelyo umwana wesu uwa myaka 6 atendeka ukuilishanya ukuti afilwa ukusanga utwa kulembelako.”

Ba Joan na ba Darren, abo twacilandapo, batendeke ukushako inshita ya kuba babili no kupingulapo ukuti balingile ukubikila abana babo abanakashi inshita ya kusendama. Ba Joan batila: “Lyonse inshita ya kusendama nga yafika, abana besu balesendama, e lyo baleishiba no kuti twalashimya na malaiti. Ici calelenga ine na ba Darren ukulashako inshita ya kutuusha no kulanshanya.”

Nga ca kutila abaupana babikila abana inshita ya kusendama no kulaikonka, kuti baleshako inshita ya kuba pamo e lyo no kulenga umwana wabo ‘ukukanaitunga ukucila pa fyo aba.’ (Abena Roma 12:3) Abana abakanshiwa bwino ukulakonka amafunde ya kusendama bwangu, mu kuya kwa nshita baleshiba ukuti balicindama mu lupwa lwabo, lelo bakeshiba ukuti te bacindamisha pa bana bonse, e ico balingile ukukonka ifyo abafyashi balelanda, ukucila abafyashi ukulakonka ifyo abana balefwaya.

ESHENIKO IFI: Bikileni abana inshita ya kusendama kabili lyonse muleikonka. Nga ca kutila umwana wenu akaana ukusendama pa nshita mwamubikila, napamo pa mulandu wa kutila alefwaya ukunwako amenshi, kuti mwamusumininsha ukucita ico cine fye epela. Lelo mwileka umwana wenu ukutwalilila ukulalomba ukuti alefwaya ukucita ifintu ifingi pa kuti fye esendama pali ilya nshita mwabika. Umwana nga apapaata ukuti mumusuminisheko fye amanineti yasano, kabili mwamusuminisha, shininkisheni ukuti tamupulile mu nshita mumupeele. Inshita mumupeele nga yapwa, mwebeni ukuyasendama kabili mwisumina fimbi ifyo alalomba. Lekeni “Ee wenu abe Ee, na Iyo wenu abe Iyo.”—Mateo 5:37.

 Abana Balingile Ukwishiba Ukuti Mulomfwana

Ipinda lya mano limo litila: “We mwana wandi, umfwila ukusalapula kwa kwa wiso, kabili wisuula amafunde ya kwa noko.” (Amapinda 1:8) Ici cikomo ca mu Baibolo cilanga ukuti bonse babili bawishi na banyina balikwata amaka pa bana babo. Lelo nangu ca kuti abaupana bakulile mu nshila imo ine, inshita shimo kuti bapusana mu nshila balesalapwilamo abana na pa mafunde yamo ayalingile ukukonkwa lintu kwaba ubwafya. Bushe abafyashi kuti bacita shani lintu bakwata amafya ya musango yo?

Ba John, abo tulandilepo batila: “Ine mona ukuti calicindama ukukanalandila pa bana ifintu ifyo tushilesuminishanya.” Lelo ukukanalandila pa bana ifyo mushilesuminishanya takwayanguka. Ba John batila, “Abana balapoosa sana amano ku ficita abafyashi. Nangu tulekansanina ku mbali, umwana wesu aleishiba ukuti ine na banyina tatuleumfwana.”

Bushe ba John na ba Alison bacita shani lintu bakwata ubu bwafya? Ba Alison batila: “Nga ca kutila napusana na balume bandi mu nshila balesalapwilamo umwana wesu, ndalolela umwana afumapo, e lyo nalanda ifyo ndetontonkanya. Nshifwaya umwana ukulamona kwati kuti acita ifyo alefwaya pa kusembelekapo umo pali ifwe pa mulandu wa kuti tatulesuminishanya mu nshila ya kumusalapwilamo. Nga ca kutila aishiba ukuti tatulesuminishanya, ndamweba ukuti onse mu lupwa afwile ukukonka filya Yehova alanda ukuti umulume e mutwe wa lupwa no kumweba ukutila na ine wine mfwile ukumfwila ifyo bawishi balanda pantu e mutwe. Kanshi na o wine alingile ukutumfwila pantu tuli bafyashi bakwe.” (1 Abena Korinti 11:3; Abena Efese 6:1-3) Ba John batila: “Nga tuli pamo no lupwa, nine nsalapula abana besu. Lelo nga ca kutila umwina mwandi Alison e wishibe bwino bwino ubwafya bakwete, ndamulekela ukuti abasalapule e lyo na ine ndasuminisha ifyo alebasalapula. Nga ca kutila nshitemenwe ifyo alebasalapula, ndalanshanya nankwe inshita imbi.”

Cinshi mwingacita pa kuti ukukanaumfwana pa kusalapula abana kwilenga mupusane na bena mwenu ica kutila mu kuya kwa nshita abana balafilwa no kumucindika?

ESHENIKO IFI: Saleni inshita imo cila mulungu iya kulanda pa fya kukansha umwana, kabili lanshanyeni ifyo mushilesuminishanya ukwabula no kupita mu mbali. Esheni ukumfwikisha ifyo abena mwenu balelandapo, kabili cindikeni ifyo balelanda pantu nabo mwana wabo.

Twalilileni Ukuba Abaikatana

Ukulanda fye icishinka, ukukansha abana mulimo uwakosa. Inshita shimo, ukubomba uyu mulimo kuti kwamoneka kwati kulemunasha. Nomba tapakapite ne nshita, abana benu bakatampa ukuikalila, kabili mukashala fye babili filya fine mwali pa kubala. Bushe pa mulandu wa fyo mulepitamo ilyo mulekusha abana benu, icupo cenu cikakoselako nelyo iyo? Icingamwafwa sana cishinka caba pali Lukala Milandu 4:9, 10 apatila: “Ukuba babili kwawama ukucila ukuba weka, pantu bena balalambulwa icisuma pa kubombesha kwabo. Pantu umo nga awa, umunankwe kuti amwimya.”

Abafyashi nga balebombela pamo, ifintu ku ntanshi kuti fyabawamina. Ba Carol abo twacilandapo pa kutendeka na bo balanda ifyo bomfwa. Batila: “Nalishibe ukuti abena mwandi balikwete imibele iisuma iingi, lelo ukukusha abana kwalinenga ukwishiba imibele na imbi iisuma iyo bakwata. Ukutemwa no mucinshi nabakwatila fyalikulilako lintu ndemona ifyo balesakamana abana besu abanakashi mu citemwiko.” Ba John balanda pa bena mwabo ba Alison, ukutila: “Ukumona umukashi wandi alesakamana bwino ulupwa, kwalinenga ukumutemwisha no kumucindikisha.”

Nga ca kutila muleshako inshita ya kuba na bena mwenu, no kulabombela pamo imyaka yonse iyo mulekusha abana, icupo cenu cikalakoselako lintu abana benu baleya balekula. Cine cine, abana benu nabo bene bakalamupashanya sana kabili bakaba ne mibele iisuma!

[Futunoti]

MUIPUSHE AMUTI . . .

▪ Bushe ndashako inshita ya kuba fye babili no mwina mwandi cila mulungu?

▪ Bushe njafwilisha shani umwina mwandi lintu alesalapula abana?