Umulandu Ilyashi Lilanda Pali Edeni Lyacindamina

CIMO icipapusha sana ico abasoma bamo bakaanina ukuti ilyashi lilanda pali Edeni lya kwelenganye fye, ca kuti talyalandwapo mu mabuuku yambi aya mu Baibolo. Ku ca kumwenako, Profesa Paul Morris uwa mu kabungwe ka Religious Studies atile: “Takwaba amalembo yambi ayalanda pali Edeni mu kulungatika.” Nangu cingati abatila balisoma kuti basuminisha ku fyo uyu profesa alandile, ifyo asosele te fya cine.

Amabuuku ayengi ayaba mu Baibolo yalilanda pe bala lya Edeni, pali Adamu, Efa, e lyo na pa nsoka. * Nangu ca kuti abasoma balalufyanya pa kukaana ukuti takwaba amabuuku yambi mu Baibolo ayalanda pe bala lya Edeni, abalufyanya sana ni bashimapepo na balengulula Baibolo pantu ifi nabo bakaana, fyalenga abantu abengi ukulufiwa. Bashimapepo na balengulula Baibolo nga balesuusha ilyashi lyaba mwi buuku lya Ukutendeka ililanda pe bala lya Edeni, ninshi balesuusha Baibolo yonse. Mulandu nshi twalandila ifi?

Ukumfwikisha ifyacitike mwi bala lya Edeni kwalicindama pantu kuti kwalenga twaumfwikisha fyonse ifyalembwa mu Baibolo. Ku ca kumwenako, Icebo ca kwa Lesa cabelako ku kutwafwa ukwishiba amasuko ku mepusho yacindama ayo fwe bantu twipusha. Lyonse fye ilyo Baibolo yasuka aya mepusho, ilanda pa fyacitike mwi bala lya Edeni. Natulande pa fya kumwenako fimo.

● Mulandu nshi tukotela no kufwa? Adamu na Efa bali no kwikala umuyayaya abatwalilila ukumfwila Yehova. Bali fye no kufwa nga bakaana ukumumfwila. Muli bulya bwine bushiku bapondweke, balyambile ukufwa. (Ukutendeka 2:16, 17; 3:19) Baishileba abashapwililika kabili batendeke ukufyala abana ababembu kabili abashapwililika. E mulandu wine Baibolo ilondolwela ukuti: “Ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano calo ne mfwa yaingilile mu lubembu, e fyo ne mfwa yasalanganine ku bantu bonse pantu bonse balibembwike.”—Abena Roma 5:12.

● Mulandu nshi Lesa asuminishisha ifyabipa ukulacitika? Mwi bala lya Edeni, Satana atile Lesa  wa bufi, alafisa ifintu ifisuma ku fibumbwa fyakwe. (Ukutendeka 3:3-5) Pa kulanda ifi, Satana aleti Yehova talinga ukulateka abantu. Adamu na Efa basalilepo ukumfwila Satana; e co balikeene ukulatekwa na Yehova, baleti umuntu umwine kuti aipingwila icisuma ne cibi. Pa mulandu wa kuti Yehova wa mulinganya kabili alikwatisha amano, alishibe ukuti kwali fye inshila imo iya kulangilamo ukuti ifyo Satana alandile fyali fya bufi. Apeele abantu inshita ya kuti baleiteka abene ukulingana ne fyo imitima yabo ilefwaya. Ifyabipa ificitika pa mulandu wa kuti Satana alitwalilila ukutunka abantu fyalilanga fye apabuuta ukuti: Abantu te kuti baiteke abene ukwabula Lesa.—Yeremia 10:23.

● Mulandu nshi Lesa abumbile isonde? Yehova apangile ibala lya Edeni ilyayemba kabili e fyo alefwaya ukuti isonde lyonse lilemoneka. Aebele Adamu na Efa ukufyala abana pa kuti besule pe sonde no “kulimapo,” ukulenga isonde lyonse ukuba ilyayemba nga filya ibala lya Edeni lyali. (Ukutendeka 1:28) Kanshi Lesa alefwaya ukuti isonde libe paradaise, umwali no kulaikala abana ba kwa Adamu na Efa abapwililika kabili abaikatana. Baibolo ilanda sana pa fintu ifyo Lesa ali no kucita pa kufikilisha kulya kufwaya kwakwe ukwa pa kutendeka.

● Mulandu nshi Yesu Kristu aishile pe sonde? Filya Adamu na Efa bapondokele Lesa, mu kuya kwa nshita fyalengele ukuti Adamu na Efa na bana babo balefwa. Lelo apo Lesa alikwata ukutemwa, alipekenye inshila ya kulubwilamo abana ba kwa Adamu. Atumine Umwana wakwe pano isonde ku kwisapeela ico Baibolo ita ukuti icilubula. (Mateo 20:28) Ni mwi aya mashiwi yalola? Yesu e wali “Adamu wa kulekelesha”; alicitile ifyo Adamu afililwe ukucita. Alitwalilile ukuba uwapwililika pantu ali ne cumfwila kuli Yehova. Lyena ali-itemenwe ukutuula umweo wakwe ilambo, nelyo icilubula, pa kuti abantunse bonse aba cishinka bale-elelwa imembu na mu kulekelesha bakabe abapwililika nga filya Adamu na Efa bali mu Edeni ilyo tabalabembuka. (1 Abena Korinti 15:22, 45; Yohane 3:16) Kanshi Yesu alilenga abantu ukukwata isubilo lya kuti Yehova akafikilisha ukufwaya kwakwe ukwa kulenga isonde ukuba paradaise iyayemba nga filya ibala lya Edeni lyali. *

Ukufwaya kwa kwa Lesa ukwa kulenga isonde ukuba paradaise te malanda kanwa fye, kukacitika. Filya fine ibala lya Edeni lyali ilya cine cine, umwali inama na bantu ba cine cine, e fyo no bulayo bwa kwa Lesa ubwa kulenga isonde ukuba paradaise bwaba ubwa cine cine, kabili bukafikilishiwa nomba line. Bushe na imwe mukabamo mu paradaise? Cishintilile pali imwe. Lesa afwaya abantu abengi nga nshi bakekale mu paradaise, nangu ni balya abalecita ifyabipa mu kukanaishiba.—1 Timote 2:3, 4.

Ilyo Yesu alefwa, alandile ku mwaume uwalecita ifyabipa. Uyu mwaume ali cipondo, kabili alishibe ukuti alingile fye ukwipaiwa. Lelo alefwaya Yesu ukumusansamusha no kumwafwa ukuba ne subilo. Cinshi Yesu acitile? Amwebele ukuti: “Uli no kuba na ine mu Paradaise.” (Luka 23:43) Nga ca kutila Yesu alafwaya ukwisamona uyu muntu uwali icipondo ilyo akabuushiwa no kwikala umuyayaya muli paradaise, bushe te kuti afwaye ukuti na imwe mukekale mu paradaise? Ifi fine e fyo afwaya! Na Wishi wine e fyo afwaya! Nga mulefwaya mukekale mu paradaise, esheni na maka yenu yonse ukusambilila pali Lesa uwapangile ibala lya Edeni.

[Amafutunoti]

 [Akabokoshi ne Fikope pe bula 10]

UKUSESEMA UKUSANGWA MULI BAIBOLO YONSE

“Ndebika no bulwani pali iwe [insoka] no mwanakashi, na pa mwana obe no mwana wakwe. Ena akakufwanta ku mutwe nobe ukamusuma ku citende.”—Ukutendeka 3:15.

Uku e kusesema kwabalilapo muli Baibolo, uko Lesa asobele mu Edeni. Bushe ifi fintu fine fimininako finshi: umwanakashi, umwana wa mwanakashi, insoka, no mwana wa nsoka? Bushe paba shani “ubulwani” pali aba?

INSOKA

Ni Satana Kaseebanya.—Ukusokolola 12:9.

UMWANAKASHI

Cilonganino ca kwa Yehova ica ku muulu umwaba ifibumbwa fya mipashi. (Abena Galatia 4:26, 27) Esaya alisobele pa “mwanakashi” ukuti ku ntanshi ali no kufyala uluko ulwa mampalanya.—Esaya 54:1; 66:8.

UMWANA WA NSOKA

Ni bonse abasalapo ukucita ifyo Satana afwaya.—Yohane 8:44.

UMWANA WA MWANAKASHI

Intanshi, emininako Yesu Kristu uwafumine mu cilonganino ca kwa Yehova ica ku muulu. Bambi abo “umwana” wa mwanakashi emininako ni bamunyina ba kwa Yesu aba ku mupashi, abateka pamo nankwe mu muulu. Aba Abena Kristu basubwa e bapanga uluko lwa kwa Lesa, nelyo “Israele wa kwa Lesa.”—Abena Galatia 3:16, 29; 6:16; Ukutendeka 22:18.

UKUSUMWA KU CITENDE

Ni filya Mesia bamwipeye bubi bubi, nangu ca kuti tafwililile. Satana alengele ukuti Yesu bamwipaye ilyo aishile pano isonde. Yesu alibuushiwe.

UKUFWANTWA KU MUTWE

Ni filya Satana bakamonaula. Yesu akonaula Satana umupwilapo. Ilyo talamonaula, akafumya fyonse ifyabipa pa calo ifyo Satana atendeke mu Edeni.—1 Yohane 3:8; Ukusokolola 20:10.

Nga mulefwaya ukwishiba ico Baibolo yonse ilandapo, belengeni broshuwa itila, The Bible—What Is Its Message? Abalemba iyi broshuwa ni Nte sha kwa Yehova.

[Icikope pe bula 11]

Adamu na Efa baliculile nga nshi pa lubembu bacitile