Ifingalenga Ulupwa Ukuba ne Nsansa

Ifingafwa Abaingila mu Cupo na Kabili Ukulaikala Bwino

BA HERMAN * BATILE: “Abena mwandi aba kubalilapo bafwile ku bulwele bwa kansa ninshi twalikala na bo imyaka 34. Ilyo naupile Linda, aleumfwa kwati lyonse nalemulinganya ku mukashi wandi uwa ntanshi. Icabipishe ca kuti ifibusa na balupwa nga balelanda ifisuma pa fyo uwali umwina mwandi aali, Linda taleumfwa bwino.”

BA LINDA BATILE: “Ilyo naupilwe kuli ba Herman, naleumfwa kwati tabantemenwe ifyo batemenwe abaali abena mwabo. Abengi balitemenwe sana abo ba Herman baupile intanshi pantu baali abafuuka, aba mucinshi kabili balikwete imibele iisuma. Limo ndasakamikwa ukuti nalimo tatwakatale atumfwana sana na ba Herman nge fyo baleumfwana na baali abena mwabo.”

Nangu ca kuti icupo ca ntanshi ica ba Linda calipwa, ba Herman na ba Linda balitemwa sana ifi baupana. Na lyo line, balishiba ukuti mu cupo cabo kuti mwaba amafya ayashali mu fyupo fyabo ifya kubalilapo. *

Nga mwalyupa nelyo ukuupwa na kabili, bushe mutontonkanyapo shani pa cupo cenu? Ba Tamara abaupilwe pa numa ya myaka itatu ukutula apo balekanine na bena mwabo, batile: “Nga e muku wa kubalilapo uleupa nelyo ukuupwa, takuba no kutontonkanyapo ukuti icupo cenu cikapwa. Icupo ca bubili cena kulaba ukusakamikwa pantu icupo ca ntanshi calipwile.”

Na lyo line, abaupa nelyo ukuupwa na kabili balatemwana kabili mu cupo cabo mulaba ne nsansa. Balekala bwino mu fyupo fyabo, na imwe bene kuti mwaba ne nsansa mu cupo cenu. Kuti mwacita shani pa kuti mube ne nsansa mu cupo cenu? Lekeni  tulande pa mafya yatatu ayaseeka e lyo ne fyo Baibolo ingamwafwa. *

UBWAFYA 1: NGA CA KUTI ICUPO CENU ICA PA KUBALA CILELENGA MU CUPO CENU MWABA AMAFYA.

Ba Ellen, abekala ku South Africa batile: “Nga twaya mu kutandala na bena mwandi ku cifulo uko twatandele kale na baali abena mwandi, cilanjibukisha sana icupo ca ntanshi. Limo ndatendeka ukulinganya abena mwandi kubo naupilweko kale.” Nga ca kuti abena mwenu balyupilepo nelyo ukuupwa, nalimo te kuti muleumfwa bwino nga ca kuti ilingi line balelanda pa baali abena mwabo.

IFYO MWINGACITA: Mufwile ukwishiba ukuti bonse babili kuti camwafya ukulabililako fye ku cupo ca pa kubala, maka maka nga mwalikeele imyaka iingi. Na kuba, bamo batila limo balalabako baita abena mwabo ishina lya baali abena mwabo. Kuti mwacita shani icintu ca musango yu nga cacitika? Baibolo itila: “Mulelangulukilana.”—1 Petro 3:8.

Mwilaba sana no bufuba ica kuti mulekaanya abena mwenu ukulanda pa cupo cabo ica kale. Nga ca kuti abena mwenu balefwaisha ukulanda pa fyo baleikala na bena mwabo, mulebikako amano kabili mulekutikisha. Kabili mwilasondwelela bwangu bwangu ukuti balemulinganya ku bali abena mwabo. Ba Ian abo papita imyaka 10 apo baupiile na kabili batile: “Umwina mwandi Kaitlyn, taleumfwa ububi ukulanda pa wali umwina mwandi. Lelo, amwene ukuti nga ndelanda pa wali umwina mwandi, e lyo aali no kwishiba bwino ifyo naba.” Limo kuti mwasanga ukuti ukulanda pa bali abena mwenu kale, kuti kwamwafwa no kulaumfwana sana na bena mwenu.

Mulebika sana amano ku mibele iisuma iyo abena mwenu bakwata. Ca cine ukuti limo abena mwenu teti bakwate imibele nelyo ukucita ifintu nge fyo abali abena mwenu baali. Na lyo line, abena mwenu bafwile balicilako abaali abena mwenu muli fimo. Kanshi, mulekosha icupo cenu, “te kuilinganya ku muntu umbi iyo,” lelo mulebika sana amano ku bena mwenu e lyo mulebatasha sana pa mibele yabo iisuma. (Abena Galatia 6:4) Ba Edmond abaupile na kabili batile, “Filya fine umuntu ashingomfwana cimo cine na bantu babili, e fyo ne fyupo fibili fyaba, te kuti fibe fimo fine.”

Nga mulefwaya ukulaumfwana na bena mwenu, finshi mwingacita pa kuti tamuletontonkanya sana pa fyalecitika mu cupo ca pa kubala? Ba Jared batile: ‘Inshita imo nalyebele umwina mwandi ukuti naleumfwana no wali umwina mwandi kale. E co wilapapa nga ca kuti inshita shimo naibukisha ifisuma ifyalecitika mu cupo ca ntanshi. Lelo uleishiba ukuti ifyo ntontonkanyapo sana, fintu iwe na ine twikala bwino mu cupo.’

ESHENIKO IFI: Ipusheni abena mwenu ifyo bomfwa nga mwatendeka ukulanda pa baali abena mwenu kabili kuti cawama mwaishiba ilyo mushifwile ukubalandapo.

UBWAFYA 2: CILAMWAFYA UKULABA NE FIBUSA FYENU IFYA KALE IFYO BENA MWENU ABAPYA BASHAISHIBA.

Ba Javier abaupile ilyo papitile imyaka 6 ukutula apo balekanine na baali abena mwabo batile: “Ilyo naupile na kabili, tapapitile sana inshita, umukashi wandi atendeke ukumona kwati ifibusa fyandi fimo fyalemwesha no kumulengulula.” Ba Leo bena, ubwafya bakwete bwalipuseneko. Batile: “Abantu bamo bale-eba umukashi wandi ukuti balitemenwe sana uwali umwina mwakwe no kuti balamufuluka sana kabili balelandila ifi fyonse pa menso yandi!”

IFYO MWINGACITA: Mulelangulukilako bambi nga balanda ifyo mushitemenwe. Ba Ian abo tulandilepo kale batile, “Imona kwati inshita shimo abantu babili abaupana nga balikwata ifibusa e lyo balekana nelyo umo afwa, uwashalapo nga aupa nelyo ukuupwa kumbi, ifibusa fyabo tafyumfwa bwino.” Kanshi tamufwile ukumfwa ububi, “lelo mufwile ukuba abafuuka ku bantu bonse.” (Tito 3:2) Nga papita inshita, mukasuka mukaleumfwana ne fibusa fyenu e lyo na balupwa kabili mufwile ukwenekela ukuti mwakulakwatilako ifibusa na fimbi. Ba Javier abo tulandilepo kale batile ilyo papitile inshita, bena na bena mwabo balitendeke ukumfwana ne fibusa fyabo ifya kale. Na kabili batile:  “Icitwafwa ukuti tuleumfwana, kupanga ifibusa ifipya capamo no mwina mwandi.”

Nga muleisha ne fibusa fyenu ifya kale, mulelangulukilako abena mwenu. Ku ca kumwenako, ifibusa fyenu nga fyatendeka ukulanda pa cupo cenu ica kale, mulesala ifyo mwingalandapo pa kuti abena mwenu tabayumfwile kwati tamubabikileko amano. Ipinda lya mu Baibolo litila “Umuntu uulanda ukwabula ukutontonkanya aba kwati lupanga ululasaula, lelo ululimi lwa ba mano lulaposha.”—Amapinda 12:18.

ESHENIKO IFI: Ilyo mushilaya mu kwangalila capamo na bantu bambi, mufwile ukumona nga kuti cawama imwe na bena mwenu ukusangwako. Lanshanishisheni limo ifyo mwingasuka ifibusa fyenu nga bamwipusha pa cupo cenu ica ntanshi.

UBWAFYA 3: CILAMWAFYA UKUCETEKELA ABENA MWENU PANTU ABAALI ABENA MWENU TABAALI ABA CISHINKA.

Ba Andrew abo babutwike ku bena mwabo batile: “Naletiina ukuupa na kabili pantu naletontonkanya ukuti abo nkopa bakansha na kabili.” Lelo mu kuya kwa nshita, ba Andrew balyupile ba Riley kabili batile: “Ilingi line ndatontonkanya ukuti bushe nkasunga Riley nge fyo abaali abalume bakwe aba ntanshi balemusunga. Limo nalesakamikwa no kusakamikwa ukuti akansha, akaye upwa na kumbi.”

IFYO MWINGACITA: Mulelanshanya na bena mwenu ifili ku mutima. Baibolo itila “Abantu nga tabalelanshanya amapange yalafulungana.” (Amapinda 15:22) Ukulanshanya ifyali ku mutima e kwa-afwile ba Andrew na ba Riley ukucetekelana. Ba Andrew batile: “Nalyebele Riley ukuti nshakamuleke nangu pafwe insofu kalulu. Riley na o alinjebele ukuti nangu cikabe shani takanshe. Mu kuya kwa nshita, nalisukile naleka ukutontonkanya ukuti akansha.”

Nga ca kuti abena mwenu balibapondokele ku baali abena mwabo, lyonse mufwile ukulacita ifingalenga baleka ukutontonkanya ukuti mukabasha. Ku ca kumwenako, ba Michel na ba Sabine, balilanshenye ukuti cila muntu afwile ukulaeba umunankwe nga amonana no wali umwina mwakwe. Ba Sabine batile: “Ukucita ifi kwalengele ukuti tucetekelane sana.”—Abena Efese 4:25.

ESHENIKO IFI: Mwilaisha sana na bashili bena mwenu nelyo ukulanda na bo sana pa foni nelyo pa Intaneti nga ca kuti abena mwenu tabalipo.

Abengi abaupa no kuupwa na kabili baliba ne nsansa mu fyupo fyabo, na imwe bene kuti mwaba ne nsansa. Na kuba, mufwile nomba mwalishiba ifingi ifya mu cupo ukucila ifyo mwaishibe mu cupo ca ntanshi. Ba Andrew abo tulandilepo kale batile: “Ala tulekala bwino sana no mukashi wandi Riley! Pa myaka 13 iyo twaikala mu cupo, tulomfwana sana kabili tulefwaya ukutwalilila ukulaumfwana ifi fine.”

[Amafutunoti]

MUIPUSHE AMUTI . . .

▪ Mibele nshi iisuma iyo umwina mwandi akwata iyo natemwa sana?

▪ Nga ca kuti twatendeka ukulanda pa baali abena mwandi, finshi ningacita pa kuti umwina mwandi elaumfwa kwati tacindama lelo alemona ukuti nalimutemwa sana?

[Icikope pe bula 10]

Mulecitila pamo ifintu ifingalenga ukuti muleumfwana mu cupo cenu