Wota Blong Laef i Ron Long Ol Hil Blong Andes

Ol Hil blong Andes, oli seraotem kantri blong Peru long tu haf. Eria long saed i go long wes, i wan draeples mo i klosap long solwota. Eria long saed i go long is, i bigfala bus mo i hot tumas. Haf blong ol 27 milian man long Peru oli laef long ol bigfala hil blong Andes. Ol man oli stap olbaot long ol hil ya, antap we ples i level, long saed blong ol hil, long ol ples we i godaon olgeta bitwin long ol hil ya, mo long gudfala graon blong ol level ples we oli stap raonabaot long ol hil ya.

 FROM we ol hil ya oli bigwan, i no isi long ol man blong narafala ples oli kam visitim eria ya. Taswe, ol milian man we oli laef long ol hil ya oli stap olgeta nomo, mo bighaf blong ol samting we i stap hapen long ol narafala ples i no kasem olgeta.

Ol man ya oli gat ol garen mo ol anamol blong olgeta, olsem ol lama, alpakas, vikunas, * mo sipsip. Mo from we oli nidim wota, plante vilej oli stap klosap long ol reva. Be, i gat wan narafala wota we i ron long ol hil blong Andes​—⁠hemia wota long saed blong spirit we i kamaot long Jeova. Hem nao i stamba blong wota “we i save givim laef.” (Jeremaea 2⁠:13) God i yusum ol Witnes blong hem, blong halpem ol man we oli laef antap long ol hil blong Andes, blong oli kasem stret save long saed blong hem mo ol stamba tingting blong hem.​—⁠Aesea 12⁠:3; Jon 17⁠:⁠3.

Nating se ol man ya oli stap farawe, ol man blong God oli traehad blong kasem olgeta wetem mesej blong Baebol we i givim laef, from we God i wantem “sevem olgeta man, mo i wantem we olgeta man bambae oli save trutok.” (1 Timoti 2⁠:⁠4) Mesej ya blong Baebol i sas tumas mo i givhan bigwan long ol man we hat blong olgeta i stret. Hem i mekem olgeta oli kam fri long ol bilif mo kastom we oli mekem man i fraet long ol dedman, ol rabis spirit, mo paoa blong ol samting raonabaot long olgeta. Mo samting we i impoten moa se, mesej ya i givim hop blong kasem laef we i no save finis long paradaes long wol ya.

Oli Traehad

Ol man blong talemaot Kingdom we oli visitim ol ples ya longwe, oli mas rere blong jenisim plante samting long laef blong olgeta. Blong kasem hat blong ol man wetem ol tijing blong Baebol, oli mas save smol long tufala lanwis ya, Kwuja mo Aimara.

I no isi blong kasem ol vilej blong Andes. I no gat plante tren we oli ron long eria ya. I hadwok blong faenem wan transpot taem weta mo ol rod oli nogud. ?Taswe, olsem wanem nao ol Witnes oli karem mesej blong Kingdom i go long ol man ya?

Ol man blong talemaot gud nius oli no fraet blong mekem wok ya. Olsem profet Aesea, olgeta tu oli talem se: “!Mi ya, mi save go! !Yu sanem mi!” (Aesea 6⁠:⁠8) Blong visitim ol eria long not, sentrol, mo saot, oli yusum tri trak. Wanwan Iong ol trak ya oli pulum wan smol haos biaen. Oli karem plante bokis we oli fulap long ol Baebol mo buk. Ol paenia, no man we oli mekem wok blong prij fultaem, oli gat strong tingting blong wok. Oli planem sid blong Kingdom long hat blong ol man ya we oli kaengud, oli glad blong tekem strenja i kam long haos blong olgeta, mo we hat blong olgeta i stret.

From we ol rod long ol hil ya oli gat plante kona, oli denja tumas. Blong winim trabol ya, ol trak oli no ron stret be oli mas tanem i go long lef saed, afta oli tanem i go long raet saed, gogo kasem antap. Wan taem, wan misinari i stap ron long wan bas long wan rod olsem. Taem hem i lukluk i goaot long windo, hem i sek we wil blong bas biaen, i glisim klif we i godaon bitim 190 mita. !Misinari ya i klosem ae blong hem nomo, go kasem we bas i muf i go fored lelebet!

Sam rod oli nogud mo oli smol tumas. Wan long trifala trak ya we i pulum wan smol haos biaen, i stap ron i godaon long wan smol rod olsem, nao draeva i sek long wan bigfala trak we i stap kam antap fesem hem. Ale, trak ya we i pulum smol haos i mas arier i gobak antap long hil go kasem ples we rod ya i naf blong tufala trak i pas.

Nating se i olsem, frut we i kamaot from ol traehad ya i nambawan. ?Yu yu laekem blong harem sam moa stori long saed blong ol traehad ya?

“Wota” i Kasem Lek Titikaka

Antap long ol bigfala Hil blong Andes i gat wan lek, we nem blong hem Lek Titikaka. Lek ya i stap antap long hil we i 3,800 mita antap long solwota. I no gat wan narafala lek long wol we i hae olsem hemia, we i longwe long solwota mo we ol sip oli save pas long hem. I gat 25 reva we oli ron i go long Titikaka. Ol reva ya oli stat long ol hil we oli gat sno antap long olgeta, mo we sam long olgeta oli hae bitim 6,400 mita. Ples ya i hae tumas, taswe hem i kolkol oltaem, mo ol man we oli no lan blong laef long wan hae ples olsem oli save sik from.

I no longtaem i pas, wan grup blong ol paenia we oli toktok lanwis blong Kwuja mo Aimara, oli mekem wan trip i go long tufala aelan blong  Amantani mo Takile, long Lek Titikaka. Oli soem wan sinema, we nem blong hem “Luklukgud Long Ol Jos.” Sinema ya i soemaot klia ol giaman tijing blong Krisendom. * Ol man oli glad tumas blong lukluk sinema ya. Wan man we i mekem welkam long ol brata, i letem wan bigfala rum long haos blong hem blong oli save stap long hem mo tijim Baebol long hem.

Long faswan miting long Amantani, 100 man oli kam; mo 140 oli joen long miting long Takila. Ol brata oli mekem miting long lanwis blong Kwuja. Wan hasban mo waef blong hem, we fastaem tufala i stap long big aelan, i talem se: “I stret taem blong yufala ol Witnes blong Jeova i tingbaot mifala. Mifala i prea longtaem finis blong yufala i kam.”

Tufala aelan ya oli bigwan. Be gud nius i kasem samwe long 40 narafala aelan we oli “flot” antap long Lek Titikaka tu. ?Ol aelan oli flot antap long lek ya? Yes, ol man oli wokem ol aelan ya long totoras, hemia ol waelken we i gru long ol ples we wota blong lek i no dip tumas. Ol waelken ya i gru i kam antap gogo i kamaot long wota. Blong wokem wan aelan, ol man oli benem ol waelken, we rus blong olgeta i stap yet long graon aninit long wota, mo oli wokem mat long hem. Oli kavremap mat ya wetem sofmad mo mekem hem i strong wetem sam moa smosmol pis waelken, blong hem i kam olsem wan floa. Ol man oli laef long ol smol haos we oli wokem long waelken, antap long ol floa ya.

Ol Witnes blong Jeova oli yusum wan bot blong prij long ol man long ol aelan blong Lek Titikaka. Bot ya i naf blong karem 16 man. Afta we oli angka klosap long wan aelan we i flot, oli wokbaot long floa blong waelken blong visitim ol haos wanwan. Oli talem se samtaem oli harem se floa i stap muvmuf smol. Ples ya i nogud long ol man we oli stap kasem sik blong solwota.

Ol man we oli toktok lanwis Aimara, oli stap long ol vilej klosap long solwota, mo long ol aelan we graon blong olgeta i joen long big aelan. I moa isi blong kasem olgeta long bot i bitim we yu wokbaot long rod. Oli talem se, klosap 400,000 man oli laef long eria ya we ol bot ya oli save kasem wetem mesej blong Kingdom. I luk olsem se ol bot ya bambae oli bisi longtaem yet.

Olgeta We Oli Tosta Oli Haremgud Bakegen

Flavio i laef long vilej blong Santa Lucía, klosap long Juliaca, long ol hil blong Andes. Long jos blong hem, Evanjelis, hem i lanem tijing blong helfaea. Blong plante yia, hem i stap fraet blong kasem panis blong olwe long wan faea. Plante taem, hem i tingbaot weswe wan God we i gat lav i save mekem ol man oli harem nogud long faea blong olwe. Taem Tito, we i prij fultaem olsem wan Witnes blong Jeova, i visitim vilej ya, hem i faenem Flavio.

Wan long ol faswan kwestin we Flavio i askem long hem, hemia se: “?Jos blong yu i tijim we ol man oli harem nogud blong olwe long helfaea?” Tito i ansa se, Man we i Wokem olgeta samting i no laekem nating tijing ya, mo tu, tijing ya i daonem nem blong Jeova, we i wan God blong lav. Tito i yusum prapa Baebol blong Flavio, blong pruvum se ol dedman oli no save wan samting nating, mo oli stap wet blong laef bakegen long wol ya aninit long Kingdom blong God. (Prija 9⁠:5; Jon 5⁠:​28, 29) Flavio i sapraes long ol samting ya. Kwiktaem nomo hem i agri blong stadi Baebol, mo i no longtaem biaen hem i baptaes blong kam wan Kristin.

Wan Vilej We i Gat Fasin Tangkiu

Tingbaot bigfala glad we ol Witnes oli kasem taem oli karem Baebol i go long ol vilej we neva man i luk Baebol bifo. !Mo tu, tingbaot glad we oli gat taem oli prij long wan vilej we ol man oli neva save long ol Witnes blong Jeova no gud nius we oli stap talemaot! Hemia nao stori blong tri paenia sista​—⁠Rosa, Alicia, mo Cecilia​—⁠we trifala i prij long vilej blong Izcuchaca mo Conayca. Tufala vilej ya i hae olsem 3,600 mita, antap long ol hil long sentrol Peru.

Taem trifala i kasem faswan vilej, trifala i no gat ples blong stap. Trifala i toktok wetem komanda blong polis, mo trifala i eksplenem from wanem trifala i kam visitim vilej ya. ?Wanem i kamaot from? Long naet ya, hem i letem trifala i slip long stesen  blong polis. Nekis dei, trifala paenia ya i faenem wan ples we trifala i save stap long hem blong mekem wok blong trifala.

I no longtaem biaen, hem i taem blong Memoriol blong ded blong Kraes. Trifala paenia ya i visitim evri haos long vilej blong Izcuchaca finis, trifala i seremaot plante Baebol, mo statem plante Baebol stadi. Bifo long Memoriol, trifala i invaetem ol man oli kam, mo trifala i eksplenem risen blong lafet ya mo mining blong bred mo waen we bambae oli yusum long taem ya. Oli askem wan grup blong ol brata blong kam givhan long olgeta, mo wan long ol brata ya i givim tok. !Oli glad tumas blong luk we 50 man blong vilej ya oli joen wetem olgeta blong mekem spesel miting ya! Hemia fastaem we ol man ya oli rili kasem save long mining blong Lodsapa. !Mo tu, oli luksave se Baebol, we oli holem long han blong olgeta, i sas tumas!

Oli Kam Fri Long Hevi Baden

Wok ya blong karem wota blong trutok blong Baebol i go long ol man we oli kalabus long ol giaman skul, i givim bigfala glad. Aninit long rul blong ol Inka bifo, Pisak i wan strongfala taon. Tede, bighaf blong ol man we oli laef long taon ya oli lanem tijing blong helfaea, we i no kamaot long Baebol. Ol pris blong olgeta oli talem se oli save kasem laef long heven nomo sipos ol pris oli prea from olgeta.

I klia se, ol man ya oli tosta from gudfala wota blong trutok blong Baebol. Taem Santiago, wan Witnes blong Jeova we i prij fultaem, i stap visitim ol haos wanwan, hem i eksplenem long wan man se bambae ol stret man oli laef long wan paradaes wol. (Ol Sam 37⁠:11) Santiago i yusum Baebol blong pruvum se bambae ol dedman oli laef bakegen. Mo hem i soemaot tu se, blong kasem laef foreva, ol man oli mas kasem tijing long saed blong ol rod blong Jeova we oli stretgud. (Aesea 11⁠:⁠9) Kam kasem taem ya, man ya i wan strong Katolik, hem i joen long wok blong ol rabis spirit, mo hem i stap dring alkol bitim mak. Be naoia, hem i gat wan hop we i stanap long Baebol mo promes blong wan gudfala fiuja we hem i wantem kasem​—⁠hemia blong laef long Paradaes. Hem i bonem olgeta samting we hem i bin yusum bifo blong mekem wok blong ol rabis spirit, mo hem i no moa drong. Hem i tekem ol memba blong famle blong hem oli kam wanples mo i agri blong stadi Baebol. Sloslou, olgeta long famle ya oli givim laef blong olgeta i go long Jeova God mo oli tekem baptaes.

Glad Long Kaengud Fasin Blong Ol Man Ya

Ol man we oli laef long ol hil ya oli kaen gud long ol strenja. Nating se haos blong olgeta i smol mo oli no gat plante samting, smol samting we oli gat oli glad blong serem wetem ol man we oli kam visitim olgeta. Bifo we oli lanem ol rul blong Baebol, maet oli givim sam lif blong koka * long ol man we oli kam visitim olgeta, blong oli kakae taem oli storian tugeta. Be taem oli kam Witnes, maet oli givim wan spun suga olsem presen long hemia we i kam. Long ol ples ya we oli stap longwe tumas, praes blong suga i sas olsem lif blong koka.

Wan brata i askem wan misinari blong go wetem hem blong mekem wan visit. Tufala brata ya i folem wan smol rod i go antap long wan bigfala hil, ale taem tufala i kasem antap, tufala i klapem han blong man blong haos i save se tufala i stap. Man ya i invaetem tufala i kam insaed long smol haos natanggura blong hem. From we doa blong haos i smol nomo, tufala i mas bendaon blong go insaed. Long medel blong haos we floa blong hem i graon nomo, wan bebi i slip long blangket insaed long wan hol we mama blong hem i digim. Tufala brata ya i mas lukaot gud blong no purumbut long bebi ya. Hem i stap glad nomo long taem we olgeta oli storian, nating se i no save aot long hol ya. Afta we olgeta oli storian finis long saed blong ol blesing blong Kingdom, woman ya i givim wan jus long olgeta. Ol man long eria ya nomo oli stap wokem jus ya. I no longtaem biaen, tufala brata ya i wokbaot i godaon long hil ya blong visitim sam moa man bakegen.

Wan Garen We i Fulap Long Kakae

Naoia, long eria ya, i gat samwe long wan handred grup we oli stap mekem miting, mo bitim wan taosen man we oli stadi Baebol wetem ol Witnes blong Jeova. Sam misinari we oli mekem kos long Ministeriol Trening Skul long Lima, oli kam blong halpem ol grup ya oli kam ol kongregesen. !Gud nius blong Kingdom i mekem ol man we hat blong olgeta i stret, oli kam fri long ol giaman jos mo ol giaman bilif we oli bin kalabus long olgeta longtaem finis! (Jon 8⁠:32) Ol man ya we oli tosta oli haremgud bakegen, from we wota blong trutok i kasem olgeta.

[Ol futnot]

[Tok blong pija long pej 10]

Wok blong prij long ol aelan we oli “flot” long Lek Titikaka