Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

Letem God Ya We i Laef i Lidim Yu

Letem God Ya We i Laef i Lidim Yu

Letem God Ya We i Laef i Lidim Yu

“Tanem tingting blong yufala . . . [i go] long God ya nomo we i laef, i stap we i stap. Hem nomo i mekem skae, mo graon, mo solwota, mo olgeta samting we oli stap long ol ples ya.”​—OL WOK 14:15.

1, 2. ?From wanem i stret nomo we yumi luksave se Jeova i “God ya nomo we i laef, i stap we i stap”?

 AFTA we aposol Pol mo Banabas tufala i mekem wan sikman i kamgud bakegen long taon ya Listra, Pol i talem long ol man we oli lukluk merikel ya se: “Mitufala i man nomo olsem yufala. Mitufala i kam blong talemaot gud nius long yufala. Mitufala i wantem tanem tingting blong yufala, blong yufala i no moa mekem wosip long ol narafala god ya we oli no gat paoa, yufala i mas mekem wosip long God ya nomo we i laef, i stap we i stap. Hem nomo i mekem skae, mo graon, mo solwota, mo olgeta samting we oli stap long ol ples ya.”​—Ol Wok 14:15.

2 !Tru ya, Jeova i no wan aedol we i ded, hem i “God ya nomo we i laef, i stap we i stap”! (Jeremaea 10:10; 1 Tesalonaeka 1:​9, 10) Antap long hemia, Jeova i Stamba blong laef blong yumi. “Hem nomo i stap mekem yumi evriwan i laef, mo hem i stap givim olgeta samting long yumi.” (Ol Wok 17:25) Hem i wantem tumas we yumi haremgud long laef, hemia laef blong yumi naoia mo long fiuja. Pol i gohed blong talem se, God i ‘stap soemaot fasin blong hem long ol gudfala wok we hem i stap mekem. Hem i stap mekem ren i foldaon, mo i stap mekem ol garen oli gat kakae long stret taem blong olgeta. Hem i stap givim kakae long yumi, mo hem i stap mekem yumi harem gud.’​—Ol Wok 14:17.

3. ?From wanem yumi save trastem God blong i lidim yumi?

3 Yes, God i tingbaot laef blong yumi, mo from samting ya, yumi save trastem hem blong lidimgud yumi. (Ol Sam 147:8; Matiu 5:45) Maet samfala oli no moa letem God i lidim olgeta, from we oli ridim wan loa long Baebol we oli no kasem save gud long risen blong hem, no wan loa we oli ting se i blokem olgeta tumas. Be i waes blong letem Jeova i lidim yumi oltaem. Tingbaot taem blong ol man Isrel bifo. God i mekem wan loa se oli no mas tajem wan dedbodi. Nao maet wan man Isrel i no kasem save gud from wanem God i putum loa ya, be sipos hem i obei, loa ya bambae i mekem i gud long hem. Faswan samting se, bambae hem i kam klosap moa long God ya we i laef from we hem i obei. Seken samting se, bambae hem i no kasem wan sik from dedbodi ya.​—Levitikas 5:2; 11:24.

4, 5. (a) ?Bifo long Kristin taem, wanem tok we Jeova i talem blong lidim ol man long saed blong blad? (b) ?Olsem wanem yumi save se tok we God i talem blong lidim ol man long saed blong blad i stret tu long ol Kristin?

4 Sem mak long ol tok blong God we i lidim yumi long saed blong blad. God i talem long Noa se ol man oli no mas kakae blad. Biaen, long Loa we God i givim long ol man Isrel, hem i talem se oli save yusum blad long wan rod nomo, hemia se oli save putum long olta blong askem Hem blong fogivim sin blong olgeta. Taem God i putum ol loa ya, hem i stap soemaot long smol fasin olsem wanem bambae hem i yusum blad long nambawan fasin long fiuja​—hemia blong sevem laef blong man tru long ransom sakrefaes blong Jisas. (Hibrus 9:14) Yes, ol tok we God i talem blong lidim yumi i soem se hem i tingbaot laef blong yumi mo i wantem se yumi haremgud. Wan man we i stadi dip long Baebol long ol yia 1800, nem blong hem Adam Clarke, hem i tokbaot Jenesis 9:​4, i se: “Loa ya we God i givim [long Noa], ol Kristin long Medel Is oli lukaotgud yet blong obei long hem . . . Loa we God i givim long Isrel i talem se oli no mas kakae blad, from we Loa ya i stap soemaot blad ya we bambae i ron blong tekemaot sin long wol ya. Mo long taem blong Gospel, ol Kristin oli no mas kakae blad, from we oli mas tingbaot oltaem se hem i saen blong blad ya we i ron finis blong tekemaot sin blong olgeta.”

5 Maet man ya i stap tokbaot stamba gospel no gud nius blong Baebol, hemia long saed blong Jisas. Gud nius ya, hemia se God i sanem Pikinini blong hem i kam blong ded from yumi, ale blad blong hem i ron blong yumi save kasem laef blong olwe. (Matiu 20:28; Jon 3:16; Rom 5:​8, 9) Man ya i stap tokbaot wan rul we i kamaot biaen tu, hemia se ol man blong Kraes oli no mas kakae blad.

6. ?Wanem tok we ol Kristin oli kasem blong lidim olgeta long saed blong blad, mo from wanem oli kasem ol tok ya?

6 Yu yu save finis se God i givim plante handred loa long ol man Isrel. Be afta we Jisas i ded, ol disaepol blong hem oli no moa nidim blong folem ol loa ya. (Rom 7:​4, 6; Kolosi 2:​13, 14, 17; Hibrus 8:​6, 13) Nating se i olsem, biaen, wan kwestin i stanap long saed blong wan samting we ol man Isrel oli stap mekem oltaem​—hemia sakomsaes we oli mekem long ol man. ?Olsem wanem? ?Ol man we oli no Jiu be oli wantem se blad blong Kraes i tekemaot sin blong olgeta, oli mas sakomsaes blong soem se oli stap obei long Loa? Long yia 49 K.T., * hed kampani blong ol Kristin i tokbaot kwestin ya. (Ol Wok, japta 15) Tabu spirit i givhan long ol aposol mo ol elda blong oli tekem disisen ya se, taem Loa i finis, sakomsaes tu i finis. Be i gat sam rul we God i putum finis we ol Kristin oli mas gohed blong obei long olgeta. Hed kampani i raetem wan leta i go long ol kongregesen, i se: “Mifala i glad blong folem tingting we Tabu Spirit i soem long mifala, se bambae mifala i no putum sam narafala loa long yufala, we bambae i olsem wan hevi samting long yufala, antap long ol rul ya we i stret blong yufala i folem. Ol rul ya i olsem. Bambae yufala i no kakae ol kakae ya we man i yusum finis blong mekem wosip long ol narafala god. Mo bambae yufala i no kakae blad. Mo bambae yufala i no kakae anamol we man i jokem nek blong hem nomo, we blad i stap yet long mit blong hem. Mo bambae yufala i no mekem nogud wetem woman. Sipos, yufala i folem ol rul ya, bambae yufala i go long stret rod.”​—Ol Wok 15:​28, 29.

7. ?Rul ya se ol Kristin oli ‘no mas kakae blad,’ hem i impoten olsem wanem?

7 I klia se hed kampani i ting se rul ya blong “no kakae blad” i impoten tumas, sem mak long rul ya blong no mekem nogud wetem woman, mo rul ya blong no wosip long ol narafala god. Hemia i soemaot se loa long saed blong blad i impoten tumas. Ol Kristin we oli foldaon long wosip blong narafala god no oli mekem nogud wetem woman, mo oli no tanem tingting blong olgeta from ol sin ya, oli “no save go insaed long niufala wol.” “Bambae olgeta oli go long . . . seken ded.” (1 Korin 6:​9, 10; Revelesen 21:8; 22:15) Makemgud tufala poen ya: Sipos yumi no respektem tok blong God se blad i tabu, bambae yumi ded blong olwe. Sipos yumi respektem sakrefaes blong Jisas, bambae yumi save kasem laef blong olwe.

8. ?Wanem i soemaot se ol faswan Kristin oli tinghevi long ol tok blong God long saed blong blad?

8 ?Ol faswan Kristin oli ting se tok ya i gat wanem mining? ?Olgeta ya oli mekem wanem blong letem God i lidim olgeta long bisnes ya blong blad? Tingbaot bakegen tok ya blong Masta Clarke: “Long taem blong Gospel, ol Kristin oli no mas kakae blad, from we oli mas tingbaot oltaem se hem i saen blong blad ya we i ron finis blong tekemaot sin blong olgeta.” Ol stori blong histri tu oli soemaot se ol Kristin oli tinghevi long rul ya. Tertullian i raetem se: “Tingbaot wanem i hapen long ol stadium, taem ol man we oli griri from blad oli wajem ol wael anamol oli kakae ol rabis man olsem wan pleplei, nao oli resis i go blong karem blad blong ol man ya we oli ded . . . oli karem i go blong dring, from we oli ting se blad ya bambae i mekem sik blong olgeta i kamgud, hemia epilepsy (hemia sik we man i foldaon long graon, bodi blong hem i seksek nogud mo spet i kamaot long maot blong hem olsem sop nomo).” Ol hiten man oli dring blad blong ol man, be Tertullian i tokbaot ol Kristin se, “oli neva mekem olsem, mo oli no kakae blad blong ol anamol tu . . . Taem ol Kristin oli pas long kot from bilif blong olgeta, yufala i traem givim sosis long olgeta we i fulap long blad, blong oli kakae. Yufala i save finis se i tabu blong oli kakae [blad].” Yes, ol Kristin ya oli no kakae blad, nating se ol narafala man oli kilim olgeta i ded from. Hemia i soemaot klia tingting blong olgeta se i impoten tumas we oli letem God i lidim olgeta.

9. ?No kakae blad i minim wanem?

9 Maet samfala oli ting se hed kampani i wantem talem nomo se ol Kristin oli no mas kakae mo dring blad stret, oli no mas kakae mit we blad i stap long hem, mo oli no mas tekem kakae we oli miksim blad wetem hem. I tru, hemia faswan mining blong loa we God i givim long Noa. Mo i tru se rul we ol aposol oli putumap, i talem long ol Kristin se oli “no mas kakae anamol we man i jokem nek blong hem,” hemia mit we blad i stap yet long hem. (Jenesis 9:​3, 4; Ol Wok 21:25) Be, ol faswan Kristin oli save se tok ya i gat wan mining we i bigwan moa. Sam man oli dring blad olsem we hem i wan meresin. Tertullian i talem finis se sam hiten man oli dring blad we i jes ron, blong traem winim sik ya epilepsy. Mo maet oli bin yusum blad blong traem winim sam narafala sik no blong traem mekem bodi blong olgeta i strong moa. Taswe, ol Kristin oli kasem save se, rul ya se oli no mas kakae blad, i minim tu se oli no mas tekem blad olsem wan “meresin.” Nating se laef blong olgeta i stap long denja, oli stanap strong long disisen ya.

Blad Olsem Meresin

10. ?Ol dokta oli stap yusum blad olsem wanem, mo wanem kwestin i stanap from?

10 Naoia, plante dokta oli yusum blad blong traem winim sik blong ol man. Fastaem, oli yusum nomo blad we i kamaot long bodi blong narafala man. Oli holem blad ya i stap long aesbokis, gogo, taem oli ting se wan sikman no wan man we i karekil long wo i nidim blad, ale oli hangem blad ya long hem. Ol man blong hae save oli gohed blong stadi long blad, nao oli luksave se blad i gat ol defdefren samting insaed long hem. Sloslo, oli lanem blong tekemaot ol wanwan samting ya mo putum i go long bodi blong sikman olsem meresin. Long rod ya, oli save yusum wan plastik blad long plante sikman, i no long wan man nomo. Maet wan stamba samting insaed long blad ya, hemia plasma, i go long wan sikman, mo narafala stamba samting, hemia ol red sel, i go long narafala sikman. Taem oli stadi moa long blad, oli faenemaot se ol wanwan stamba samting olsem plasma, oli gat plante smosmol samting bakegen insaed long olgeta, ale oli lanem blong tekemaot ol wanwan samting ya. Long rod ya, oli save yusum wan plastik blad long plante moa sikman bakegen. Tede, oli stap stadi yet long blad mo oli stap faenem yet ol niufala rod blong yusum ol smosmol samting we oli tekemaot long blad. ?Oraet, be wanem tingting blong ol Kristin long saed ya? Olgeta oli tekem wan strong disisen finis blong no letem dokta i putum blad i go stret long bodi blong olgeta. Be maet dokta i traem pulum wan Kristin blong letem hem i yusum wan long ol stamba samting ya we oli tekemaot long blad, maet ol red sel. No maet dokta i wantem yusum wan smosmol samting we oli tekemaot long wan stamba samting olsem plasma no ol red sel. Wan man blong God i save se blad i tabu mo se blad blong Kraes nomo i save sevem laef blong hem blong olwe. ?Taswe, hem i mas tekem wanem disisen taem dokta i wantem yusum wan samting we i kamaot long blad blong traem winim sik blong hem?

11. ?Longtaem finis i kam, ol Witnes oli holem wanem tingting we i laenap wetem ol save we ol dokta oli stap faenemaot?

11 Plante yia finis, ol Witnes blong Jeova oli talemaot long klia ples disisen blong olgeta. Wan taem, oli raetem wan haf long niuspepa ya blong ol dokta, The Journal of the American Medical Association (Novemba 27, 1981; mo haf ya i stap tu long smol buk ya How Can Blood Save Your Life?, pej 27-​29). * Long haf ya, oli talem ol vas long saed blong blad we oli stap long Jenesis, Levitikas, mo Ol Wok. Nao oli raetem se: “I tru se ol vas ya oli no yusum ol spesel tok we ol dokta oli stap yusum. Nating se i olsem, ol Witnes oli bilif se ol vas ya oli minim se oli no save tekem blad i go stret long bodi blong olgeta, mo tu, oli no save tekem ol RBC [red blad sel], plasma, ol WBC [waet blad sel] mo blad sel ya we oli kolem pletlet.” Wan buk we i kamaot long yia 2001, nem blong hem Emergency Care, i tokbaot “Ol Samting We i Stap Insaed Long Blad,” i se: “I gat plante samting insaed long blad, olsem plasma, red mo waet blad sel, mo ol pletlet.” Taswe, folem ol save ya we ol dokta oli faenemaot, ol Witnes oli no tekem blad stret, mo oli no tekem eniwan long ol fo stamba samting ya we oli stap insaed long blad, i go long bodi blong olgeta.

12. (a) ?Wanem tingting blong ol Witnes long saed blong ol wanwan samting insaed long blad we ol dokta oli yusum blong traem winim sik? (b) ?Weples yumi save faenem moa save long saed ya?

12 Buk ya i gohed blong talem se: “Bilif blong ol Witnes i no agensem fulwan ol smosmol samting [we oli kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad], hemia ol samting olsem albumin, imunoglobulin, mo meresin blong sik ya hemofilia. Wanwan Witnes i mas tekem prapa disisen blong hem long saed ya.” Stat long yia 1981, ol dokta oli stap wokem ol meresin long ol smosmol samting ya (we oli kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad). From samting ya, Wajtaoa Jun 15, 2000, long haf ya “Wan Kwestin,” i givim gudfala save long saed ya. Blong givhan long plante milian man we oli stap ridim Wajtaoa ya, mifala i prentem bakegen ansa blong kwestin ya long pej 29-​31. Haf ya i givim plante save we yu save tingting gud long hem, mo bambae yu luk se hem i laenap wetem ol stamba save we i kamaot finis long yia 1981.

Tekem Disisen We Tingting i No Trabol From

13, 14. (a) ?God i wokem yumi we yumi naf blong mekem wanem, mo tingting blong yumi i save mekem wanem long saed blong blad? (b) ?God i talem wanem blong lidim ol man Isrel blong tekem stret disisen long saed blong mit we oli stap kakae, be wanem ol kwestin we maet samfala oli bin askem?

13 Blong tekem wan disisen we i stanap long save ya, yumi mas tingting gud. ?From wanem? Ol Kristin oli agri se oli mas letem God i lidim olgeta, be long sam samting olgeta wanwan oli mas tekem prapa disisen blong olgeta. Hemia i min se oli mas lukaotgud se oli no tekem wan disisen we tingting blong olgeta i trabol from. God i wokem yumi we yumi naf blong skelemgud ol samting mo tekem wan gudfala disisen, maet long saed blong wan stret fasin we yumi mas mekem. Sipos yumi tekem wan nogud disisen, tingting blong yumi i save trabol no i save stikim yumi. (Rom 2:​14, 15) Be yu yu save finis se, tingting blong sam man i save trabol from wan samting, be long semfala samting, tingting blong narafala man i no trabol. * Baebol i talem se ‘tingting blong samfala i no strong.’ Hemia i soemaot se maet tingting blong sam narafala i strong. (1 Korin 8:12) Sam Kristin oli kasem plante save finis long saed blong tok blong God, samfala oli no gat plante save yet. Samfala oli haremsave moa i bitim ol narafala se maet God i no glad long samting we oli wantem mekem, mo oli folem tingting ya long disisen we oli tekem. Yumi luksave samting ya long wan problem we ol man Jiu oli kasem long saed blong mit we oli stap kakae.

14 Baebol i talem klia se man we i obei long God i no save kakae mit we blad i stap long hem. Long taem bifo, sam soldia blong Isrel oli hanggri tumas nao oli kakae mit we blad i stap long hem. Nating se oli hanggri we klosap oli ded, be oli mekem wan sin we i nogud tumas long ae blong God. Samting ya i soem se loa ya blong God i impoten tumas. (Dutronome 12:​15, 16; 1 Samuel 14:​31-35) Be, maet i gat sam kwestin we ol man oli bin askem long taem ya, olsem hemia: ?Taem wan man Isrel i kilim wan sipsip, hem i mas kwik olsem wanem blong mekem blad blong anamol ya i ronaot? ?Hem i mas katem nek blong anamol ya blong letem blad i ronaot, no olsem wanem? ?Hem i mas hangem sipsip ya we leg blong hem i stap antap mo hed blong hem i stap daon? ?Sipos yes, hem i mas livim anamol ya i hang blong hamas aoa? ?Hem i mas mekem olsem wanem sipos anamol we hem i kilim i wan bigfala buluk? Nating se hem i letem blad i ronaot, maet sam blad i stap yet long mit blong hem. ?Man ya i gat raet blong kakae mit ya? ?Hu bambae i mekem disisen ya?

15. ?Wanem disisen we sam man Jiu oli tekem long saed blong mit, be God i talem wanem long saed ya?

15 Tingbaot ol man Jiu we oli strong long skul blong olgeta, nao oli mas tekem disisen long ol kwestin ya. Maet wan man Jiu i ting se i no stret blong kakae mit we oli salem long maket, mo wan narafala i ting se i no stret blong kakae mit we maet oli bin givim i go fastaem long wan giaman god. Ating sam narafala Jiu oli ting se i stret blong kakae mit nomo afta we oli bin folem sam kastom blong tekemaot blad long hem. * (Matiu 23:​23, 24) ?Wanem tingting blong yu long ol defdefren disisen ya? God i no talem long olgeta blong mekem ol samting ya. ?Taswe, yu ting se i moagud we ol man Jiu ya oli bin sanem ol defdefren kwestin ya oli go long ol tija long skul blong olgeta, blong olgeta nao oli stanemap sam rul long ol wanwan kwestin ya? I tru se fasin ya i bigwan long skul blong ol man Jiu. Be yumi glad se Jeova i no talem long ol man we oli stap wosipim hem long trufala fasin se oli mas mekem samting ya long saed blong blad. God i talem nomo ol stamba samting we oli mas mekem taem oli kilim ol anamol we oli klin long fes blong hem mo taem oli mekem blad blong ol anamol ya i ron. Hem i no go moa.​—Jon 8:32.

16. ?From wanem sam Kristin oli agri long wan meresin we oli wokem long wan smosmol samting we i kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad, be sam Kristin oli no agri?

16 Olsem yumi luk finis long haf 11 mo 12 blong stadi ya, ol Witnes blong Jeova oli no letem dokta i putum blad i go stret long bodi blong olgeta, mo oli no letem hem i putum ol fo stamba samting we oli stap insaed long blad oli go stret long bodi blong olgeta, hemia plasma, ol red sel, ol waet sel, mo ol pletlet. ?Olsem wanem long wan smosmol samting we i kamaot long ol fo stamba samting ya, olsem meresin we i gat ol spesel antibodi long hem blong faetem sik, mo meresin we oli givim long man we posen snek i kakae hem? (Lukluk pej 30, haf 4.) Samfala oli ting se wan smosmol samting olsem i no olsem blad stret, ale loa ya blong “no kakae blad” i no stap minim ol samting ya. (Ol Wok 15:29; 21:25; pej 31, haf 1) Hemia disisen blong olgeta mo oli mekem disisen ya long fored blong God. Be maet tingting blong sam narafala i trabol sipos oli mekem disisen olsem, ale oli no letem dokta i yusum wan samting nating we i kamaot long blad (blad blong anamol no blad blong man), nating se samting ya i wan smosmol samting nomo we i kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad. * Sam narafala bakegen, maet oli letem dokta i stikim olgeta wetem wan protin we i kamaot long plasma, blong bodi i save faetem wan sik, no blong mekem se oli no ded from posen blong wan snek. Be maet ol semfala man ya oli no wantem tekem wan narafala meresin we oli wokem long wan smosmol samting we i kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad. Maet hem i tekem disisen ya from we sam meresin we oli wokem long ol smosmol samting ya i mekem semfala wok insaed long bodi olsem wok we ol fo stamba samting ya blong blad oli mekem. Taswe, bighaf blong ol Kristin bambae oli no wantem meresin olsem.

17. (a) ?Olsem wanem tingting blong yu i save givhan long yu blong tekem disisen long saed blong meresin we oli wokem long wan smosmol samting we i kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad? (b) ?From wanem ol disisen long saed ya oli bigfala samting?

17 Samting we i save givhan long yu blong tekem ol disisen ya, hemia samting we Baebol i talem long saed blong tingting blong yu. Faswan samting se yu mas savegud wanem we Tok blong God i talem long bisnes ya, mo yu mas traem trenem tingting blong yu blong folem ol save ya. Olsem nao, yu stap letem God i lidim yu long disisen blong yu. Yu no askem long narafala man blong tekem disisen blong yu. (Ol Sam 25:​4, 5) Long saed blong meresin we oli wokem long wan smosmol samting we i kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad, samfala oli tingting se: ‘Hemia prapa disisen blong mi. Taswe, i nating nomo wanem disisen mi tekem.’ Tingting ya i no stret nating. Yu no mas ting se wan samting we i prapa disisen blong yu i wan smol samting nomo. Maet hem i wan bigfala samting tumas. ?From wanem yumi talem olsem? Wan risen se, disisen blong yu i save spolem narafala we tingting blong hem i defren long tingting blong yu. Yumi luk samting ya long advaes blong Pol long saed blong mit we maet wan man i bin givim long aedol bifo we hem i salem long maket. Wan Kristin i mas lukaotgud blong no “spolem tingting blong olgeta we oli no strong.” Sipos Kristin ya i mekem narafala i foldaon, maet hem i mekem ‘brata ya we Kraes i ded from hem, i lus.’ Hemia i min se Kristin ya i mekem wan sin agens long Kraes. Taswe, nating se ol disisen long saed blong ol smosmol samting we oli kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad oli stap long wanwan man, be yu mas tingbaot ol disisen ya olsem ol bigfala samting.​—1 Korin 8:​8, 11-13; 10:​25-31.

18. ?Olsem wanem wan Kristin i save blokem fasin ya we tingting blong hem bambae i no moa toktok long hem long saed blong ol disisen long blad?

18 I gat wan narafala samting we i makemgud se ol disisen long saed blong meresin we oli wokem long ol smosmol samting long blad, oli bigfala disisen: hemia sipos disisen ya i mekem tingting we yu trenem folem Baebol, i trabol. Sipos i olsem, yu no mas go agens long tingting ya. Mo tu, yu no mas sakemaot tingting ya from we wan narafala i talem se, “I oraet nomo blong tekem meresin ya, plante man oli tekem finis.” Yu mas tingbaot se, plante milian man tede oli no stap lesin long tingting we i blokem olgeta, ale sloslo tingting ya bambae i kam slak we i no moa toktok long olgeta. Nao ol man ya oli giagiaman olbaot mo oli mekem plante narafala rabis samting we oli no sore nating from. Ol Kristin oli no mas mekem olsem.​—2 Samuel 24:10; 1 Timoti 4:​1, 2.

19. ?Taem yumi tekem ol disisen long saed blong meresin we oli wokem long wan smosmol samting we i kamaot long blad, wanem bigfala samting we yumi mas tingbaot?

19 Long en blong haf ya, we mifala i prentem bakegen long pej 29-31 blong Wajtaoa ya, hem i se: “?From we tingting blong ol man long saed blong bisnes ya mo ol disisen blong olgeta oli defdefren, samting ya i minim se kwestin ya i no impoten tumas? No gat. Hem i wan kwestin we i impoten tumas.” Hem i impoten tumas from we i save gat paoa long fasin fren blong yu wetem ‘God ya we i laef.’ Fasin fren ya nomo i save lidim yu blong kasem laef we i no save finis, laef ya we i kamaot from blad blong Jisas we i sevem yu. Yu mas wokem wan bigfala respek long blad, from we God i stap yusum blad blong mekem wan bigfala samting, hemia blong sevem laef blong plante man. Pol i tokbaot samting ya taem i raetem se: “Fastaem yufala i man blong wol ya nomo, yufala i no save God nating, mo yufala i no save putum tingting blong yufala i stap strong long ol promes ya blong hem. Fastaem yufala i stap longwe long mifala, be naoia, from we yufala i joen long Jisas Kraes, ded blong Kraes we blad blong hem i ron, hemia i tekem yufala i kam klosap long mifala finis.”​—Efesas 2:​12, 13.

[Ol Futnot]

^ K.T. i minim Kristin Taem.

^ Ol Witnes blong Jeova oli wokem buk ya.

^ Wan taem, Pol wetem fo narafala Kristin, oli go long tempol, oli mekem ol samting we i blong olgeta oli kam klin long fes blong God. Long taem ya oli no moa stap aninit long Loa blong Moses, be folem advaes blong ol elda long Jerusalem, Pol i jusum blong go wetem ol man ya. (Ol Wok 21:​23-25) Maet tingting blong sam narafala Kristin i trabol sipos oli go insaed long tempol mo mekem ol samting ya blong kam klin. Long taem ya, tingting blong samfala i bin trabol from samting ya mo tingting blong sam narafala i no bin trabol. Sem mak long ol Kristin tede.

^ Buk ya Encyclopaedia Judaica i tokbaot “ol smosmol” rul “we skul blong ol man Jiu” i mas folem blong mekem se mit i kam stret blong oli save kakae. Skul ya i talem hamas menet stret we mit i mas stap long wota, olsem wanem blong tekemaot mit ya long wota mo putum i stap long wan pis wud gogo wota i kamaot long hem, wanem kaen sol oli mas rabem i go long mit ya, mo biaen, hamas taem oli mas wasem mit ya long kol wota.

^ Naoia, oli stap wokem plante moa stik meresin long narafala fasin. Bighaf blong ol samting insaed long olgeta i no kamaot long blad, be oli miksimap plante narafala samting blong tekem ples blong hem. Be long sam meresin ya, oli putum wan smosmol pis blong wan samting we i kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad, olsem wan smosmol pis blong albumin.​—Lukluk “Wan Kwestin” long Wajtaoa Oktoba 1, 1994.

?Yu Yu Tingbaot?

• ?God i talem wanem long Noa, ol man Isrel, mo ol Kristin, blong lidim olgeta long saed blong blad?

• ?Long saed blong blad, wanem samting we ol Witnes blong Jeova i no save agri blong tekem?

• ?From wanem yumi talem se i stap long wanwan man blong tekem disisen long saed blong meresin we oli wokem long wan smosmol samting we i kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad? ?Be hemia i no minim wanem?

• ?Long ol disisen ya, from wanem yumi mas tingbaot fasin fren blong yumi wetem God fastaem?

[Kwestin]

[Tok blong pija long pej 22]

(Lukluk niuspepa)

TINGTING BLONG OL KRISTIN LONG SAED BLONG BLAD

BLAD WE I KAMAOT STRET LONG NARAFALA MAN

OLI NO SAVE Ol red sel Ol waet sel Ol pletlet Plasma

TEKEM I KAM

LONG BODI

BLONG OLGETA

WANWAN KRISTIN

OLI MAS TEKEM Meresin we Meresin we Meresin we Meresin we

PRAPA DISISEN oli wokem oli wokem oli wokem oli wokem

BLONG OLGETA long wan long wan long wan long wan

samting we samting we samting we samting we

i kamaot i kamaot i kamaot i kamaot

long red long waet long long red

sel sel pletlet plasma

[Tok blong pija long pej 20]

Hed kampani i luksave se ol Kristin oli ‘no mas kakae blad’

[Tok blong pija long pej 23]

?Yu yu stap lesin long tingting blong yu taem yu mas tekem wan disisen long saed blong meresin we oli wokem long wan smosmol samting we i kamaot long ol fo stamba samting insaed long blad, no nogat?