1-3. (a) De odẹ ẹghẹ ne a ya gbẹn Psalm 147? (b) De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe Psalm 147?

ỌMWA gha ya ifuẹro ru iwinna na waa re ra ọ rhie akpa esi ma, te ọ khẹke na tian rẹn. Deghẹ ima tian emwa nagbọn ye emwi esi ne iran ru, inu ghi nọ ne Jehova! Emwi bun ne ima gha tian Osanobua yi. Ma sẹtin rhie urhomwẹ nẹẹn ye ẹtin ẹnrẹn nẹi mwẹ okhiẹ oha nọ ya yi emwi hia kevbe ahoẹmwọmwa nọ mwẹ daa ima katekate ne ọ na ya Ovbi ẹre ru izọese adẹwerriegbe rhunmwuda orukhọ ọghe ima.

² Ekhọe hia ẹre ọmwa nọ gbẹn Psalm 147 ya rho e Jehova. Ọ na vbe rhie igiọdu ne emwa ọvbehe ne iran vbe gha rhie urhomwẹ ne Osanobua.—Tie Psalm 147:1, 7, 12.

³ Ima ma wa rẹn ọmwa nọ gbẹn Psalm 147 sokpan ọ khọ wẹẹ, ọmwa nọ gbẹn ọnrẹn rrọọ vbe ẹghẹ ne Ivbi izrẹl ya werriegbe gha die Jerusalẹm, vbe Jehova fan iran hin imu ọghe Babilọn rre nẹ. (Psm. 147:2) Ọsian nọ gbẹn Psalm 147 keghi rho Osanobua rhunmwuda ẹkpotọ nọ werriegbe kie ne Ivbi Izrẹl ya ga e Jehova vbe odẹ ọghe ẹmwata. Ọ yevbe yunu kaẹn emwi nibun ọvbehe nọ gha  ya ima rho e Jehova. De emwi eso nọ yunu kaẹn? Vbọzẹe ne uwẹ gha na “Rho e Nọyaẹmwa”?—Psm. 147:1.

4. Ọba e Sairọs ghi fan Ivbi Izrẹl nẹ, vbe uwẹ a roro wẹẹ ọ ghaa ye hẹ vbe ekhọe iran? Vbọzẹe ne ọ na gha yerriọ?

⁴ Muẹn roro vbene emwi ghaa ye hẹ ne Ivbi Izrẹl vbe Babilọn. Ivbi e Babilọn na gha ye iran gbogiẹ, iran na tama iran wẹẹ: “Wa so ihuan e Zaiọn ọkpa ma ima!” Ivbi Izrẹl ma kue so ihuan rhunmwuda ẹghẹ ne a kha na, e Jerusalẹm nọ te ya iran sọyẹnmwẹ, khian otọ nọ gbe ẹvbi nẹ. (Psm. 137:1-3, 6) Ifuẹko ẹre iran ghi gha gualọ rhunmwuda akhiẹ ne iran ghaa ye. Vbọrhirhighayehẹ, zẹ vbene Osanobua tae yotọ, e Sairọs ne Ọba ọghe Pẹsia ẹre ọ gele do fan Ivbi Izrẹl hin imu e Babilọn rre. Irẹn ẹre ọ khọn e Babilọn muotọ, ọ na vbe kha wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa ẹre ọ fian okhuo mẹ wẹẹ ne I bọ Ọgua Osa ne irẹn vbe Jerusalẹm. Rhunmwuda ọnii nia, wa hia ni re emwa Osanobua, wa gha rrie odọni, te Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa gha deba uwa.” (2 Krọ. 36:23) U miẹn vbene amusẹ ọghe ẹmwẹ akhasẹ na gha fu Ivbi Izrẹl ẹko rre hẹ!

5. De emwi ne aro ọsian na dae, vbe nọ dekaan odẹ ne Jehova ya rhie ifuẹko ne emwa rẹn?

⁵ E Jehova wa gha rhie ifuẹko ne agbẹnvbo Izrẹl sokpan, ọ ma rhie aro gberra dọmwadẹ iran. Erriọ vbe ruẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọsian na, keghi gbẹn vbekpae Osanobua wẹẹ: “Ọ mu iran ne ekhọe ẹre rhiae egbe rran, ọ keghi vbe gbalọ iran ẹwẹn.” (Psm. 147:3) E Jehova gele wa gbaroghe emwa rẹn vbuwe ọlọghọmwa ne iran rhirhi gha ye. Vbe ẹdẹnẹrẹ, ekhọe hia ẹre Jehova ya rhie ifuẹko ne emwa ne iro haan rẹn. (Psm. 34:18; Isa. 57:15) Ọ keghi ya ima waan, erriọ vbe ya rhie ẹrhiọn ye ima iwu ne ima mieke na sẹtin mudia gbain vbuwe ọlọghọmwa ne ima rhirhi gha ye.—Jems. 1:5.

6. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne ọsian tae vbe ebe Psalm 147:4? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

⁶ Ọsian na ghi rhie ekhọe daa orere ẹrinmwi. Ọ keghi kha wẹẹ, e Jehova rẹnrẹn “inu ne avbe orhọnmwẹ khin, ọ na he dọmwadọghọe eni.” (Psm. 147:4) Vbọzẹe ne ọsian na, na suẹn gha guan kaẹn evbayi ni rre orere iso? Gia ziro yan rẹn: Ọsian na keghi ye aro kẹkan bẹghe orhọnmwẹ eso vbe orere iso, sokpan ọ ma rẹn inu ne ehia khin. Vbe ẹdẹnẹrẹ, avbe umẹwaẹn keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ẹi re avbiẹ orhọnmwẹ ọ rre orere iso. Eso khare wẹẹ, orhọnmwẹ ne a mwamwa ye ititi orhọnmwẹ ọkpa na tiẹre Milky Way galaxy keghi re uye nibun kevbe wẹẹ ititi orhọnmwẹ ni rre orere iso keghi re ikpẹ ekhae nai sẹtin ka! Emwa nagbọn i sẹtin ka orhọnmwẹ hia ni rre orere iso sokpan Ayi ọghomwa rẹn eni edọmwadẹ iran. (1 Kọr. 15:41) Osanobua nọ rẹn eni orhọnmwẹ hia, wa vbe rẹn dọmwadẹ ima. Ọ rẹn ehe ne ima ye, vbene emwi ye ima hẹ zẹẹ, emwi ne ima gualọ kevbe ẹghẹ ne ima vbe ya gualọe!

7, 8. (a) De emwi ne Jehova rhie aro tua vbe ọ ghaa ru iyobọ ne emwa rẹn ya la edanmwẹ gberra? (b) De igiemwi nọ rhiẹre ma wẹẹ e Jehova mwẹ ẹnina?

⁷ E Jehova rẹn emwi ne u la gberra, ọ gha vbe sẹtin ru iyobọ vbe u ghaa rre ọlọghọmwa. (Tie Psalm 147:5.) U sẹtin gha roro ẹre wẹẹ ọlọghọmwa ne u ye kpọlọ sẹ ruẹ gbe, sokpan Osanobua rẹn emwi ne u gha sẹtin zin, ‘ọ yerre wẹẹ, ekẹn ẹre u khin.’ (Psm. 103:14) Rhunmwuda ima ma gba, ma keghi ru abakuru ọkpa yangbe yangbe. Ọ sẹtin gha re ẹmwẹ nọ ma khẹke nọ ke ima unu ladian, ọ sẹtin gha re iziro nọ ma gba, ọ sẹtin vbe gha re igbọvo. Emwi vbenia i ya ima ghọghọ hiehie. Agharhemiẹn wẹẹ e Jehova i mwẹ abakuru, ọ wa  rẹn zẹẹ, vbene ekhọe ima ye hẹ vbe ima gha ru abakuru!—Aiz. 40:28.

⁸ Ughaghe Jehova ka ru iyobọ nuẹn ya la edanmwẹ eso gberra nẹ. (Aiz. 41:10, 13) Emwi vbenia sunu ne ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Kyoko nọ re arọndẹ. Orhiọn keghi gbe yọ re iwu vbe ọ kpaa gha rrie ehe ọvbehe ya gha kporhu. Vbe Jehova a ya ru iyobọ nẹẹn hẹ? Ọ keghi loo etẹn. Ne iran na rẹn vbene emwi ye ọtẹn nokhuo na hẹ, iran keghi ru iyobọ nọ khẹke nẹẹn. Ọ na yevbe ne Jehova tama ọtẹn nokhuo na wẹẹ, “I hoẹmwẹ ruẹ, ẹi re rhunmwuda ne u na re arọndẹ sokpan rhunmwuda ovbi mwẹ ẹre u khin, u vbe ye arrọọ ọghuẹ fiohan mẹ. I hoo ne u gha sọyẹnmwẹ arrọọ ọghuẹ zẹvbe ọsosẹ ọghomwẹ.” De vbene Jehova he ya rhiẹre ma wẹẹ, irẹn rẹn emwi ne u la gberra?

9, 10. De iyobọ ne Jehova ka wa ru ne emwa rẹn? Ru igiemwi yọ.

⁹ Ugbẹnso u sẹtin gha si osi ye ẹmwẹ evba gha re evba gha daa. Emwi nọ khẹke ne u yerre ọre wẹẹ, e Jehova ẹre ọ yi agbọn na, nọ gha maan emwiokọ, ne ima gha miẹn evbare re uhiẹn ya sẹ egbe ivbi ahianmwẹ. (Tie Psalm 147:8, 9.) E Jehova ẹre ọ rhie evbare ne ivbi ahianmwẹ, nọnaghiyerriọ, gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha kpemehe emwi hia ne u gualọ vbe odẹ ọghe ikpakpa.—Psm. 37:25.

¹⁰ Nọ ghi ru ekpataki sẹ ọre ne Jehova na kpemehe emwi hia ne ima gualọ vbe odẹ ọghe orhiọn. Ọna ẹre ọ ghi ya ima mwẹ “ọfumwegbe Osanobua, ne ọ gberra ne ọmwa ne agbọn gha sẹtin rẹn otọ ẹre.” (Fil. 4:6, 7) Gima guan kaẹn vbene Jehova ya mudia ne Mutsuo kevbe ọvbokhan rẹn hẹ, vbe odekun ẹrhia na tiẹ ẹre tsunami sunu vbe Japan vbe 2011. Odukhunmwu owa iran ne iran hinrin, ẹre ọ zẹe ighẹ iran miuhunmwu. Sokpan iyobemwihia ne iran mwẹ ẹre ọ wii iran vbe ẹdẹrriọ. Asọn nii, iran keghi vbiẹ ughugha ọkpa nọ guọghua vbe owa iran vbuwe oni kevbe ebiebi. Ẹdẹ ghi gbe, iran na gha gualọ ebe ne iran gha tie nọ gha rhie igiọdu ne iran. Ebe ọkpa ne iran ghi sẹtin miẹn ọre 2006 Yearbook of Jehovah’s Witnesses. Zẹ vbene Mutsuo ya wee ebe na, ọ keghi bẹghe uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “Odekun Ẹrhia Ọghe Tsunami Ne A Ma He Miẹn Egbọre Ẹdẹ.” Ọ keghi guan kaan igbohiotọ nọ sunu vbe Sumatra vbe 2004 nọ si e tsunamis ọghe ọhanabe ne a ma he miẹn egbọre ẹdẹ. Mutsuo vbe amwẹ ọnrẹn ghi tie emwi nọ sunu vbe odekun ẹrhia nii, iran na viẹ egbe rua. Ọ keghi wa dewuarorua wẹẹ, Osanobua ẹre ọ rhie igiọdu ne iran vbe ẹghẹ ne iran wa ya gualọe zẹẹ. E Jehova vbe kpemehe emwi ne iran gualọ vbe odẹ ọghe ikpakpa. Etẹn kegha viọ ukpọn kevbe evbare gie iran sokpan emwi nọ ghi rhie igiọdu ne iran sẹ, ọre otuẹ ne emwa ne otu e Jehova ya zihegbe mu gie iran. Mutsuo keghi kha wẹẹ: “Te Jehova wa sikẹ dọmwadẹ ima nọ mieke na gha gbaroghe ima. U miẹn vbene ọ ya fu ima ẹko rre hẹ!” Emwi nọ gha ya ima deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn ẹre Jehova ka kpemehe ẹre ọ ke do kpemehe emwi ne ima gualọ vbe odẹ ọghe ikpakpa.

11. De emwi nọ khẹke ne ima ru ne Jehova mieke na ru iyobọ ne ima?

¹¹ E Jehova muegbe nọ ya “tọn ọmwa ne ọ mu egberriotọ mu.” (Psm. 147:6a) De emwi nọ khẹke ne ima ru ne Jehova mieke na ru iyobọ vberriọ ne ima? Te ọ khẹke ne ima gha gu Osanobua mu obọ. Ne ima mieke na gha re emwa ni gu e Jehova mu obọ, te ọ khẹke ne ima gha re emwa ọmẹhẹ. (Zẹf. 2:3) Emwa ọmẹhẹ keghi mudia khẹ ẹghẹ ne Osanobua gha ya dia emwi ke emwi nọ ma gbe ye uviẹn kevbe ẹghẹ nọ khian ya sọfurre ye ọlọghọmwa ne iran ye.  Emwa vbenia ẹre Jehova ya ekhọe hia miẹn yi.

12, 13. (a) Ne Osanobua mieke na ru iyobọ ne ima, de emwi nọ khẹke ne ima gbaengbe na? (b) De emwa ni ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova?

¹² E Jehova keghi vbe “rẹnkhẹn ọmwa dan mu otọ.” (Psm. 147:6b) Ẹmwẹ nọ wegbe ẹre e Baibol loo ro mwa. Ne emwi vbenia ghẹ mieke na sunu daa ima, tẹ ọ khẹke ne ima gha khuiwu emwi ne Jehova khuiwu ẹre. (Psm. 97:10) Vbe igiemwi, te ọ khẹke ne ima gha khuiwu alamoghẹ. Ọni rhiema wẹẹ, ma i khian gha mwẹ obọ vbe emwi nọ gha si ima fi uyinmwẹ vberriọ, vbe na ghee ughe ọghe ikpia vbe ikhuo ni bannuan. (Psm. 119:37; Mat. 5:28) Agharhemiẹn wẹẹ ọna i khuẹrhẹ, te ima gha hia rhunmwuda, afiangbe ọghe Jehova i re emwi nọ khẹke nọ la ima ban.

¹³ Ma i mwẹ ẹtin ne egbe ima, nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima hẹnhẹn egbe yan Osanobua ne ima sẹtin musọe. Ẹko i khian rhiẹnrhiẹn Osanobua deghẹ ima na hẹnhẹn egbe yan emwa nagbọn ne iran miẹn ima fan, ọni ẹre Baibol tie ẹre “avbe ẹsin ni mwẹ ẹtin” kevbe “ivbiyokuo ni wegbe.” (Psm. 147:10) Nọghayayerriọ, te ima gha rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ ne ima. Egbe erhunmwu ne ima na i wọọ e Jehova, ọ gha khọn rẹn deghẹ ima nọ emwi ọkpa yangbe yangbe. Ọna ẹre ọ ya irẹn lughaẹn ne ọbude emwa nagbọn. E Baibol kha re wẹẹ, “Iran ni ya ọghọ nẹẹn ẹre ọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn, iran ni mu ẹtin yan ahoẹmwọmwa rẹn nẹi beghe. (Psm. 147:11) Rhunmwuda ahoẹmwọmwa ọghe Jehova nẹi beghe, ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ ẹi khian sẹ ima rae. Ọ gha ru iyobọ ne ima ya khọnmiotọ yan ahoo ọghe ikpakpa.

14. Vbọ ye ọsian gha mwẹ ilẹkẹtin?

¹⁴ E Jehova ru emwi nibun nẹ, nọ gha ya ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ irẹn gha ru iyobọ ne ima vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. Ọsian ghi muẹn roro vbene Jehova ya ru iyobọ ne Ivbi Izrẹl, ne iran na sẹtin werriegbe gha die Jerusalẹm, ọ keghi kha wẹẹ: “Rẹn ru ẹre ne onurho uwa wegbe; ọ fiangbe emwa ruẹn. Ọ ru ẹre ne ẹbe fo la ehe ne otọe uwa lae.” (Psm. 147:13, 14) Ọ keghi wa rhie ilẹkẹtin ne ọsian na, ne ọ na rẹn wẹẹ Osanobua gha ya onurho iran wegbe sayọ, nọ rhiema wẹẹ, Osanobua muegbe nọ ya gbogba gae emwa rẹn!

15-17. (a) De vbene emwi ye ima hẹ vbe ima ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa eso? De odẹ ne Jehova ya ye Ẹmwẹ ọnrẹn ru iyobọ ne ima? (b) De igiemwi nọ rhiẹre ma wẹẹ Jehova ya ẹmwẹ ọnrẹn dia ima “ẹgiẹgiẹ”?

¹⁵ U gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ ya ruẹ si osi, ghẹ mianmian wẹẹ, ẹwaẹn nọ ke obọ e Jehova rre gha sẹtin ru iyobọ nuẹn ya guẹ loo. Ọsian keghi kha wẹẹ Osanobuạ “gu otọ guan, ẹgiẹgiẹ ẹre ọ na ru emwi ne ọ tae.” Ọsian ghi yunu kaẹn esia, amẹ nọ zeze vbe ebubẹ kevbe ikpamẹ nọ zeze zẹvbe ikpokuta, ẹre ọ na kha wẹẹ: “Ai miẹn ọmwa ne egbe ẹre gha sẹtin rrọ oni ne ọ zẹ rre!” Ọsian keghi vbe rhie tẹ wẹẹ, vbe Osanobua “guanrẹn, avbe esia nii keghi ranran.” (Psm. 147:15-18) Osanobua nọ re Ẹzi ẹwaen, nọ vbe re Olẹtin nọ dia esia, amẹ nọ zeze vbe ebubẹ kevbe ikpamẹ nọ zeze zẹvbe ikpokuta, gha vbe sẹtin ru iyobọ nuẹn ya khọnmiotọ vbe ọlọghọmwa ne u rhirhi gha ye.

¹⁶ E Jehova keghi ya Ẹmwẹ ọghẹe dia ima “ẹgiẹgiẹ” vbe ẹdẹnẹrẹ. De odẹ nọkhin? Ọni ọre ne ọ na rhie adia ne ima vbe ẹghẹ ne ima ya gualọe zẹẹ. Muẹn roro ere ne u miẹn vbe Baibol na tie, ebe ne ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro gbẹnnẹ ladian, JW Broadcasting, jw.org, ibude ne a miẹn vbe obọ ediọn kevbe etẹn na gu mu obọ. (Mat. 24:45) Uwẹ tobọ uwẹ ma he miẹn ọnrẹn vbe arrọọ ọghuẹ vbene Jehova ya rhie adia nuẹn hẹ?

¹⁷ E Simone miẹn ọnrẹn nẹ vbe arrọọ ọghẹe. Ọmwa nẹi ghee egbe ẹre sẹ emwi  rhọkpa ẹre ghaa nọ. Ọ sẹrriọ wẹẹ, ọ na gha gbawawẹ deghẹ Osanobua gha miẹn ugamwẹ irẹn yi. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne orhiọn ya gbe ye ọre iwu, ọ ghi rhiegba ye erhunmwu ne a na. Ọ na wa vbe gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia. Ọtẹn nokhuo na keghi kha wẹẹ: “Ẹi mwẹ ẹghẹ ọkpa ne Jehova he ya sẹ mwẹ rae. Ẹghe hia ẹre ọ ya rhie adia kevbe ẹrhiọn yọ mwẹ iwu.” Ọna ẹre ọ zẹe ne ọ na do gha ghee egbe ẹre zẹvbe ọmwa nọ mwẹ esa nọ ye.

18. De emwi nọ sẹ ima ọyẹnmwẹ? Vbọzẹe ne ima gha na “Rho e Nọyaẹnmwa”?

¹⁸ Ọsian na rẹnrẹn wẹẹ, agbẹnvbo ọghe Izrẹl nẹdẹ ọre emwa ne Osanobua hannọ zẹ. Iran ọkpa ẹre Osanobua ghaa “gie uhunmwu gie,” iran ọkpa ẹre ọ vbe gha miẹn “igiode ọre kevbe uhi” ọghẹe. (Tie Psalm 147:19, 20.) Vbe ẹdẹnẹrẹ, ma mwẹ ukpamuyọmọ nọ hiunsi, ọni ọre ne ima na ya eni Osanobua waengbe. Ọ keghi sẹ ima ọyẹnmwẹ ne ima na rẹn e Jehova, ne Ẹmwẹ Ọnrẹn na dia ima kevbe ne ima na gu ẹre ru ọse. Zẹvbe ọsian nọ gbẹn Psalm 147, uwẹ i vbe mwẹ emwi nọ gha ya ruẹ gha “Rho e Nọyaẹnmwa” kevbe nọ gha ya ruẹ rhie igiọdu ne emwa ọvbehe ya ru vberriọ?