1. De emwi ne erhuanegbe Jesu tama emwa ni gbe ẹbu ne iran ru?

EMWA nibun ni ke agbẹnvbo ughughan rre, ni zẹ urhuẹvbo ughughan keghi si egbe koko. Ọ mwẹ emwi ọyunnuan nọ sunu vbe ẹdẹrriọ. Ivbi e Ju eso na suẹn gha zẹ urhuẹvbo ọghe emwa ughughan ni ghaa rre evba! Emwi nọ ghi wa yan iran unu sẹ, ọre emwi ne Ivbi e Ju nii kevbe ukọ e Pita tama iran. Iran keghi gi emwa ni gbe ẹbu rẹn wẹẹ, iran gha mu ẹtin yan Jesu Kristi, iran gha miẹn fan. Emwi ne iran họn na, keghi mu iran ekhọe sẹrriọ wẹẹ, iran na ghi nọ wẹẹ: “De emwi ne ima khian ghi ru nian?” E Pita keghi gi iran rẹn wẹẹ, ọ khẹke ne dọmwadẹ iran “dinmwiamẹ.”—Iwinna 2:37, 38, NW.

2. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

² Emwi nọ ma he sunu ẹdẹ ẹre ọ sunu vbe ẹdẹrriọ. Odẹ orhunmwu 3,000 na wa dinmwiamẹ vbe ẹdẹ ọkpa, iran na ghi khian erhuanegbe Kristi. Erriọ erhuanegbe Jesu ya suẹn iwinna ne Jesu mu ne iran. Te ima wa ye ru iwinna na do fi ẹdẹnẹrẹ. Vbe ẹdẹnẹrẹ, ma i khian wa sẹtin kporhu ma ọmwa vbe ẹghẹ okaro, ne ọ wa vbe dinmwiamẹ vbe ẹdẹrriọ ẹdẹrriọ. Ọ sẹtin rhie uki eso ra ukpo ọkpa, ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol ke do sẹtin dinmwiamẹ, ọ sẹtin vbe gberra vberriọ. Na do ru iyobọ ne ọmwa ya khian ọrhuanegbe Jesu i re iwinna ne kherhe; ẹi mwẹ u ma kue ye ẹmwẹ na deghẹ u na gha mwẹ ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol. Vbe ako iruẹmwi na ma gha ziro yan vbene u khian ya ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol, ne ọ mieke na dinmwiamẹ.

3. Zẹvbe nọ rre ebe Matiu 28:19, 20, NW, de emwi nọ khẹke ne emwa ne ima gu ruẹ e Baibol ru, iran ke sẹtin dinmwiamẹ?

³ Ọmwa na gu ruẹ e Baibol ke sẹtin dinmwiamẹ, te ọ khẹke ne  ọ gha ya emwi ne ọ ruẹ vbe Baibol ru emwi. (Tie Matiu 28:19, 20, NW.) Ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol ghaa rhie emwi ne ọ ruẹ ye uyinmwẹ, ọ ghi yevbe “umọẹwaen” nii ne ọ khian bọ owa ne Jesu ya zẹ erre, ne ọ gbe olu ẹre dinmwi, ọ na gbe ẹyotọ ẹre yan okuta. (Mat 7:24, 25; Luk 6:47, 48) De vbene ima khian ya ru iyobọ ne emwa ne ima gu ruẹ e Baibol hẹ, ne iran gha rhie emwi ne iran ruẹ ye uyinmwẹ? Gia ziro yan emwi eha ne ima gha sẹtin ru.

4. Vbua khian ya ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol hẹ, ne ọ gha mwẹ alaghodaro ne ọ mieke na dinmwiamẹ? (Ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ Ru Iyobọ Ne Ọmwa Ne U Gu Ruẹ E Baibol Ya Fian Okhuo Ne Egbe Ẹre Kevbe Ne Ọ Sẹtin Musọe.”)

⁴ Ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol ya fian okhuo ne egbe ẹre. Vbọzẹ ne ọ na khẹke ne u ru vberriọ? Gia kha wẹẹ, u mu okhian rrie ehe nọ rree, u ghi zẹ khian vbe odẹ, u na van ihe eso nọ mose, ne u vbe ya rọkhọ egbe, rhunmwuda ọni, eke ne u rrie ma ghi rree gbe vbe aro ruẹ. Erriọ ẹre ọ vbe ye, ọmwa na gu ruẹ e Baibol ghaa fian okhuo ne kherhe kherhe ne egbe ẹre, ọ na vbe gha musọe, ẹghẹ nii ọ ghi rẹn wẹẹ, ne ọmwa do dinmwiamẹ i re emwi nọ lọghọ gbe, emwi ne irẹn gha sẹtin ru nọ. Gha loo abọ nọ khare wẹẹ, “Emwi Ne U Gha Ru” vbe ebe ọghomwa na tie ẹre Sọyẹnmwẹ Arrọọ Vbe Etẹbitẹ! ya ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol ya gha mwẹ alaghodaro. Wa gha ghi tie iruẹmwi ọkpa fo nẹ, u ghi gi ẹre rẹn vbene okhuo ne ọmwa gha sẹtin fian ne egbe ẹre, nọ rre iruẹmwi nii, ya dekaẹn emwi ne ọ ruẹ re hẹ. Adeghẹ u hoo ne u fian okhuo ọvbehe nẹẹn, u sẹtin gbẹn ọnrẹn ye abọ na tie ẹre “Emwi Ọvbehe Ne U Gha Ru.” Gha loo avbe abọ na vbe ẹghẹ hia, ya ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol, ya rẹn emwi eso ne ọ gha sẹtin fiangbua vbe ovbi ẹghẹ kherhe, kevbe eso nọ gha rhie ẹghẹ.

5. Zẹvbe nọ rre ebe Mak 10:17-22, de emwi ne Jesu wẹẹ ne okpia ọkpa nọ fe ru? Vbọzẹ?

⁵ Ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol ya sẹtin ru afiwerriẹ nọ khẹke. (Tie Mak 10:17-22.) E Jesu rẹnrẹn wẹẹ, ẹi khian gha  khuẹrhẹ ne ọmwa nọ fe, nọ khiẹnnẹ emwi hia nọ mwẹ. (Mak 10:23) Ọrheyerriọ, e Jesu na ye tama okpia ọkpa nọ fe ne ọ ru vberriọ. Vbọzẹ? Rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne ọ mwẹ nẹẹn. Ugbẹnso, ma sẹtin gha si egbe ne ima ya tama ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol, ako eso nọ khẹke ne ọ winna yan rhunmwuda, ma roro ẹre wẹẹ, ọ ma he mu egbe ne ọ ya ru afiwerriẹ vberriọ. Ọ sẹtin rhie ẹghẹ, emwa eso ke sẹtin fi uyinmwẹ eso nọ gua iran obọ ro werriẹ. (Kọl 3:9, 10) Sokpan, u gha rherhe gi ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol rẹn ako nọ khẹke ne ọ winna yan, ẹre ọ khian na rherhe suẹn gha winna yan rẹn. Ọni ghi vbe rhie ẹre ma wẹẹ, u hoẹmwẹ ọnrẹn.—Psm 141:5; Itan 27:17.

6. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima gha nọ ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol ọta?

⁶ Ọ khẹke ne ima gha nọ ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol ọta eso nọ gha ya ima rẹn emwi ne ọ yayi kevbe vbene ọ ghee emwi ne ima maa ẹre hẹ. U ghaa nọ rẹn egbe ọta vbenian vbe ẹghẹ hia, ẹi ghi lọghọ gbe ne u ya guẹ ziro yan avbe uhunmwuta ne u rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha lọghọ ọre na yayi. Ebe ọghomwa na tie ẹre Sọyẹnmwẹ Arrọọ Vbe Etẹbitẹ! wa mwẹ inọta nibun vbenian. Vbe igiemwi, vbe iruẹmwi 04, u gha miẹn inọta nọ khare wẹẹ, “Vbe uwẹ a yayi ighẹ ọ ye Jehova hẹ, vbe u ghaa so eni ẹnrẹn?” Vbe iruẹmwi 09, u gha vbe miẹn inọta nọ khare wẹẹ, “De emwi eso ne u gha hoo ne u nọ vbe erhunmwu?” Vbe okaro, ọ sẹtin gha lọghọ ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol ne ọ ya rhie ewanniẹn ye avbe inọta vbenian. U sẹtin maa re vbene ọ khian ya gha ru erria yan avbe ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn ni rre nene ebe kevbe avbe efoto ni rrọọ.

7. De vbene ima khian ya loo emwi nọ sunu daa emwa ọvbehe, ya ru iyobọ ne ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol hẹ?

⁷ Ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol gha ghi rẹn emwi nọ khẹke ne ọ ru, u ghi loo igiemwi ọghe emwa ọvbehe ya rhie igiọdu nẹẹn, ne ọ ya ru vberriọ. Vbe igiemwi, adeghẹ ọ na gha lọghọ ọre, ne ọ gha rrie iko vbe ẹghẹ hia, u sẹtin maa re vidio nọ mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, E Jehova Keghi Gbaroghe Mwẹ, nọ rre abọ na tie ẹre “Ruẹ Sayọ” vbe iruẹmwi 14. U gha miẹn okha vbenian vbe iruẹmwi nibun ne ọ rre ebe ọghomwa na tie ẹre Sọyẹnmwẹ Arrọọ Vbe Etẹbitẹ!, vbe abọ ọghe “Gualọ Otọ Re Sayọ” ra “Ruẹ Sayọ.” * Sokpan, u gha begbe ne u ghẹ do gha ya ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol taa ọmwa ọvbehe, ne u gha kha wẹẹ, “Deghẹ ọmwa nii sẹtin ru ẹre, uwẹ gha vbe sẹtin ru ẹre.” Nọghayayerriọ, gi ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol ya unu ẹnrẹn tae. U ghi loo avbe olika ẹmwẹ ni rre nene vidio ya ru iyobọ nẹẹn, ne ọ ya sẹtin rhie emwi nọ ruẹ ye uyinmwẹ. U sẹtin sunu ye ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn ọkpa ra emwi ọvbehe nọ ru iyobọ ne ọmwa na guan kaẹn vbe nene vidio. U sẹtin vbe nianian vbene Jehova ya ru iyobọ ne ọmwa nii hẹ.

8. De vbene ima khian ya ru iyobọ ne emwa ne ima gu ruẹ emwi hẹ, ne iran do hoẹmwẹ e Jehova?

⁸ Ru iyobọ nẹẹn ya hoẹmwẹ e Jehova. Vbua khian ya ru ọna hẹ? Gha loo ẹkpotọ nọ rhirhi kie ya rhie ẹre ekhọe ghee avbe akpa ne Jehova mwẹ. Ru iyobọ nẹẹn ya rẹn wẹẹ, Osa ne ọ ghọghọ, ne ọ vbe ru iyobọ ne emwa ni hoẹmwẹ ọnrẹn ẹre Jehova khin. (1 Tim 1:11; Hib 11:6) Ru iyobọ nẹẹn ya rẹn wẹẹ, ọ gha miẹn ere vbọ deghẹ ọ na gha rhie emwi ne ọ ruẹ ye uyinmwẹ, u ghi vbe gi ẹre rẹn wẹẹ, odẹ ọkpa ne Jehova ya rhie ẹre ma wẹẹ, ọ hoẹmwẹ ọnrẹn ẹre ọni khin. (Aiz 48:17, 18) Zẹvbe ne ahoẹmwọmwa ne ọ mwẹ ne Jehova ya wegbe yọ, ọ ghi gha hoo ne ọ ru afiwerriẹ nọ khẹke.—1 Jọn 5:3.

9. Zẹvbe nọ rre ebe Mak 10:29, 30, vbọ khian ru iyobọ ne ọmwa ya sẹ emwi eso rae ne ọ mieke na sẹtin dinmwiamẹ?

⁹ Ne ọmwa na gu ruẹ e Baibol sẹtin gbegba ne ọ gha dinmwiamẹ, te ọ gha sẹ emwi eso rae. Vbe na ghee okpia nọ fe nii, a sẹtin miẹn wẹẹ, ọ khẹke ne emwa eso ne ima gu ruẹ e Baibol vbe sẹ emwi ewe ọghe iran eso rae. Adeghẹ iran na gha winna iwinna nọ ma gua ilele ọghe Jehova ro, te ọ khẹke ne iran gualọ iwinna ọvbehe gha ru. Iran ghaa mwẹ ọse ni ma hoẹmwẹ Jehova, te ọ khẹke ne iran vbe sẹ iran rae. Eso vbe rrọọ ne ẹgbẹe ọghe iran fi iyeke gbe, rhunmwuda ne iran na khẹko Avbe Osẹe Jehova. Jesu khare wẹẹ, ẹi khian gha khuẹrhẹ ne emwa eso ne iran ya sẹ emwi eso ni te yẹẹ iran rae. Sokpan ọ vbe kha wẹẹ deghẹ iran na ru vberriọ, Osanobua i khian ya ekhue mu iran. Nọghayayerriọ, ọ ghi ya etẹn ni rre uwu iko fiangbe iran, iran ghi do yevbe ẹgbẹe ọghe iran. (Tie Mak 10:29, 30.) De vbene u khian ya ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol hẹ, ne ọ ya miẹn ere vbe ẹse ọhẹ na?

10. De emwi ne u miẹn ruẹ vbe emwi ne Manuel tae?

¹⁰ Gu ẹre ru ọse. Ọ khẹke ne u gi ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol rẹn wẹẹ u hoẹmwẹ ọnrẹn. Vbọzẹ? Gia ghee emwi ne Manuel nọ rre Mexico tae. Vbe ọ ghi guan kaan ẹghẹ na ya gha gu ẹre ruẹ e Baibol, ọ na kha wẹẹ: “Ma ke suẹn gha ruẹ emwi, ọtẹn nọ maa mwẹ emwi ghi nọ mwẹ vbene emwi ye mwẹ hẹ. Ọ ghi mu mwẹ orhiọn sẹ otọ, ọ ghi vbe kie ẹkpotọ mẹ ya ta emwi nọ rrọọ mwẹ ekhọe. I keghi la evba rẹn wẹẹ, ọ gele hoẹmwẹ mwẹ.”

11. De ere ne emwa ne ima gu ruẹ e Baibol khian miẹn, deghẹ ima na gha mwẹ ẹghẹ ne iran?

¹¹ Gha mwẹ ẹghẹ ne emwa ne u gu ruẹ e Baibol, vbene Jesu vbe gha mwẹ ẹghẹ ne erhuanegbe ẹre. (Jọn 3:22) Adeghẹ ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol mwẹ alaghodaro nẹ, u sẹtin tie ẹre gha die owa ruẹ, ne u wa gba rri emwi, ra ne uwa gba ghee JW Broadcasting^®. Ọ gha wa gbọyẹmwẹ yọ, katekate deghẹ ọ na gha re ẹghẹ ne emwa ya do avbe ugie ni ma gua ilele ọghe Baibol ro, ne irẹn ọkpa ghẹ do gha mu enegbe ẹre roro. E Kazibwe ne ọ rre Uganda khare wẹẹ, “Vbene I ruẹ emwi nibun, vbe ọtẹn ne ọ maa mwẹ emwi ghaa  gu mwẹ ruẹ e Baibol, erriọ ẹre I vbe ruẹ emwi nibun vbe ima ghaa rọkhọ egbe. I na do bẹghe vbene Jehova hoẹmwẹ emwa rẹn hẹ kevbe vbene iran ghọghọ hẹ. I na vbe gha hoo ne I gha yevbe iran.”

12. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima gha rhie etẹn ughughan lele egbe vbe ima gha khian ya gu ọmwa ruẹ emwi?

¹² Gha rhie etẹn ughughan lele egbe, vbe u gha khian ya gu ẹre ruẹ emwi. Ugbẹnso u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, uwẹ ọkpa gha ya maa re emwi, ra deghẹ u na rhie ọtẹn ne ọ ka lele ruẹ yo lele egbe, ẹre ọ khian fu uwẹ egbe rre sẹ. Sokpan ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol, gha wa miẹn ere vbọ deghẹ ima na gha rhie etẹn ughughan lele egbe rre. E Dmitrii nọ rre Moldova khare wẹẹ, “Odẹ ughughan ẹre etẹn ni ghaa lele ọmamwaemwi mwẹ rre, ya gha rhan otọ emwi. Ọna keghi ru iyobọ mẹ ya rẹn odẹ ughughan ne I khian ya gha rhie emwi ne I ruẹ ye uyinmwẹ. Ekhue ma vbe mu mwẹ gbe, vbe ẹghẹ okaro ne I ya yo iko, rhunmwuda I ka rẹn etẹn nibun nẹ.”

13. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima ru iyobọ ne ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol ya suẹn iko?

¹³ Ru iyobọ nẹẹn ya suẹn iko. Vbọzẹ? Rhunmwuda, e Jehova gbe uhi ne emwa rẹn wẹẹ ne iran gha do iko; iko na yo keghi re odẹ ọkpa ne ima ya rhie ugamwẹ ne Jehova. (Hib 10:24, 25) Deba ọni, etẹn ne ima gba ga yevbe ẹgbẹe ọghe ima. Ma gha yo iko, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te ima vbe etẹn rri evbare kugbe zẹvbe ẹgbẹe ọkpa. U gha ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol ya suẹn gha yo iko, te u ru iyobọ nẹẹn ya zẹ owẹ ne kpataki nọ gha yae dinmwiamẹ. Sokpan ọ sẹtin gha lọghọ ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol ya suẹn gha yo iko. De vbene ebe ọghomwa na tie ẹre Sọyẹnmwẹ Arrọọ Vbe Etẹbitẹ! khian ya ru iyobọ nẹẹn hẹ?

14. De vbene ima khian ya ru iyobọ ne ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol hẹ, ne ọ mieke na suẹn gha yo iko?

¹⁴ Loo iruẹmwi 10 ọghe ebe na tie ẹre Sọyẹnmwẹ Arrọọ Vbe Etẹbitẹ! ya ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol. Vbene a te rhie ebe na ladian, a na wẹẹ ne etẹn eso loo iruẹmwi 10 ya ru iyobọ ne emwa ne iran gu ruẹ e Baibol ya suẹn iko na yo; etẹn ni loo ebe na wẹẹ, ọ wa gele winna. Sokpan, ọna ma rhie ma wẹẹ, ne uwa ka sẹ iruẹmwi 10 nẹ, u ke tie ẹre gha die iko. Rherhe tama rẹn ne ọ suẹn gha yo iko, u ghi vbe gha ye ẹre rre vbe ẹghẹ hia. Emwa ughughan ne ima gu ruẹ e Baibol, keghi werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan. Rhunmwuda ọni, gha gbe aro kotọ ne u mieke na rẹn emwi ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol gualọ, u ghi vbe ru iyobọ nọ khẹke nẹẹn. Ghẹ gi egbe wọọ, deghẹ ọ ma rherhe suẹn iko. Gha mwẹ izinegbe, u ghi vbe gha ye ẹre rre vbe ẹghẹ hia.

15. De emwi eso nọ gha sẹtin si ohan ye emwa ne ima gu ruẹ e Baibol egbe?

¹⁵ U ye yerre vbene ọ ghaa ye ruẹ hẹ, u ke khian Osẹe Jehova ra? Egbọre u ghaa roro ẹre wẹẹ, u i khian sẹtin kporhu ke owa ya sẹ owa. Egbọre, ohan vbe gha mu ruẹ wẹẹ, ẹgbẹe ruẹ kevbe avbe ọse ruẹ gha gbe ruẹ odan. Deghẹ erriọ nọ, u gha vbe rẹn vbene ọ ye ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol hẹ. E Jesu tae wẹẹ, emwa eso a gha mu ohan vbenian. Vbọrhirhighayehẹ, ọ keghi tama erhuanegbe ẹre wẹẹ, ne iran ghẹ gi ohan da iran obọ yi, ne iran ghẹ ga e Jehova. (Mat 10:16, 17, 27, 28, NW) De vbene Jesu ya ru iyobọ ne erhuanegbe ẹre hẹ, ne ohan ghẹ gha mu iran? Vbua khian ya ya egbe taa ẹre hẹ?

16. Vbua khian ya ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol hẹ, ne ọ gha tama emwa ọvbehe vbekpa emwi ne ọ yayi?

¹⁶ Fẹko gha maa ẹre ne ọ gha tama emwa ọvbehe vbekpa emwi ne ọ yayi. Egbọre osi ghaa si erhuanegbe Jesu vbe ẹghẹ ne Jesu na gie iran, ne iran ya kporhu. Sokpan e Jesu keghi ru iyobọ ne iran, ọ na gi iran rẹn eke ne iran khian na kporhu kevbe ẹmwẹ ne iran khian ta. (Mat 10:5-7) Vbua khian ya ya egbe taa Jesu hẹ? Ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol ya rẹn ẹghẹ nọ khẹke ne ọ ya kporhu. Vbe igiemwi, nọ rẹn  deghẹ ọ rẹn ọmwa rhọkpa ne ọ gha wa miẹn ere vbọ, deghẹ a na maa ẹre ẹmwata eso vbe uwu e Baibol. Ru iyobọ nẹẹn ya rẹn emwi nọ khẹke ne ọ ta kevbe vbene ọ khian ya tae hẹ, vbe odẹ nọ ma lọghọ gbe. Vbe u ghaa maa ẹre vbene a ya kporhu hẹ, u sẹtin loo abọ na tie ẹre “Emwa Eso Keghi Kha Wẹẹ” kevbe “Ọmwa Sẹtin Nọ Wẹẹ” vbe ebe ọghomwa na tie ẹre Sọyẹnmwẹ Arrọọ Vbe Etẹbitẹ! Vbe u ghaa ru vberriọ, hia ne u maa ẹre vbene a ya loo e Baibol ya rhie ewanniẹn ne ọmwa hẹ.

17. De vbene ima khian ya loo ebe Matiu 10:19, 20, 29-31 hẹ, vbe ima ghaa ru iyobọ ne emwa ne ima gu ruẹ e Baibol, ne iran mu ẹtin yan e Jehova?

¹⁷ Ru iyobọ nẹẹn ya mu ẹtin yan e Jehova. E Jesu keghi gi erhuanegbe ẹre rẹn wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne iran, rhunmwuda e Jehova hoẹmwẹ iran. (Tie Matiu 10:19, 20, 29-31.) Gi ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol rẹn wẹẹ, e Jehova gha vbe ru iyobọ nẹẹn. U ghaa gu ẹre na erhunmwu, rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nẹẹn ya musọe vbe okhuo ne ọ fian ne egbe ẹre, ọna gha yae mu ẹtin yan e Jehova. E Franciszek nọ rre Poland khare wẹẹ, “Ọtẹn nọ maa mwẹ emwi ghaa na erhunmwu, ọ ghi gha rinmwian Osanobua ne ọ ru iyobọ mẹ ya musọe vbe okhuo ne I fian ne egbe mwẹ. Vbe I ghi bẹghe vbene Jehova ya họn erhunmwu nii, I na ghi suẹn gha na erhunmwu gie ẹre. E Jehova gele ru iyobọ mẹ, vbe I wẹẹ ne iran rhie ẹdẹ eso mẹ vbe iwinna ọgbọn ne I miẹn, ne I mieke na gha yae yo iko kevbe asikoko.”

18. De aro ne Jehova ya ghee iwinna imamwaemwi ne ima ru?

¹⁸ Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee emwa ne ima gu ruẹ e Baibol. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, na do ru iyobọ ne emwa ya do sikẹ irẹn i re iwinna ne kherhe, irẹn wa vbe gbọyẹmwẹ yọ. (Aiz 52:7) Adeghẹ u i mwẹ ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol nian, u gha ye sẹtin ru iyobọ ne emwa ne etẹn ọvbehe gu ruẹ e Baibol, ne iran mieke na sẹtin dinmwiamẹ. Odẹ ne u khian ya ru ọna, ọre ne u gha lele etẹn vbe iran gha khian ya gu iran ruẹ e Baibol.