1-2. De vbene arhiọkpaegbe ọghe etẹn na hannọ zẹ ya dekaẹn ima hia hẹ?

NIBUN sẹ vbe eguọmwadia e Jehova vbe ẹdẹnẹrẹ yaro yọ wẹẹ, te iran khian yin agbọn na vbe etẹbitẹ. Sokpan ibozẹghẹ ọghe etẹn na hannọ zẹ, ni ghi dekẹ vbe agbọn na yaro yọ wẹẹ, ẹrinmwi ẹre iran rrie. Etẹn na hannọ zẹ keghi hoo ne iran rẹn vbene arrọọ ọghe iran khian gha ye hẹ vbe odaro. Sokpan vbe ọni a ya dekaẹn emwa ni khian yin agbọn na hẹ? Zẹvbe ne ima khian ruẹ ọre vbe ako iruẹmwi na, iran gha wa miẹn afiangbe nibun rhunmwuda arhiọkpaegbe ọghe etẹn na hannọ zẹ. Nọnaghiyerriọ, ọre ẹrinmwi ẹre ima rrie ra agbọn na ẹre ima khian gha ye, arhiọkpaegbe ọghe etẹn na hannọ zẹ dekaẹn ima hia.

² Osanobua keghi loo erhuanegbe Jesu eso ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro, ya gbẹn ẹmwẹ eso yotọ vbekpae arhiọkpaegbe ọghe etẹn na hannọ zẹ. Ukọ e Jọn khare wẹẹ: “Ivbi Osanobua ọre ima ghi khin nian, sokpan ọ ma he vẹ ne a rẹn, emwi ne ima ra khian. Sokpan emwi ne ima rẹnrẹn ọrọre wẹẹ, Kristi gha [ghi] ya egbe ladian nẹ, ma [ghi] gha yevbe ne irẹn ye.” (1 Jọn 3:2) Ọna rhiema wẹẹ, etẹn na hannọ zẹ ma rẹn vbene iran khian gha ye hẹ, vbe iran gha rhiọ kpaegbe gha rrie ẹrinmwi zẹvbe emọ orhiọn. Vbọrhirhighayehẹ, iran gha bẹghe Jehova ghee mwẹ ghee ruẹ vbe iran gha sẹ ẹrinmwi nẹ. E Baibol ma wa ta emwi hia vbekpae vbene arhiọkpaegbe ọghe etẹn na hannọ zẹ khian gha ye hẹ, sokpan ẹmwẹ ne ukọ e Pọl tae vbe Baibol ya ima rẹn emwi eso vbekpa re. Etẹn na hannọ zẹ gha deba e Kristi vbe ẹghẹ nọ khian ya wabọre rua, “avbe  ọdakha kevbe ẹtin” ọghe agbọn na, kẹ kevbe “uwu.” Vbe okiekie, Jesu kevbe emwa ni khian deba re kha ghi mu emwi hia ye obọ e Jehova, e Jehova ghi do gha khaevbisẹ yan emwi hia. (1 Kọr 15:24-28) Ẹghẹ nii gha rhiẹnrhiẹn gbe! *

3. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Kọrinti 15:30-32, de vbene ayayẹro ọghe arhiọkpaegbe ne Pọl ghaa mwẹ ya ru iyobọ nẹẹn?

³ Ne Pọl na yayi wẹẹ arhiọkpaegbe rrọọ keghi ru iyobọ nẹẹn ya zin egbe ọlọghọmwa nibun. (Tie 1 Kọrinti 15:30-32.) Ọ tama etẹn ni rre Kọrinti wẹẹ: “Ẹdẹgbegbe ọre I ya rhie uhunmwu daa uwu.” Ọ na vbe kha wẹẹ: “Mẹ gu avbe ‘aranmwẹ oha’ gbinna vbe Ẹfisọs.” Ọ gha kẹ, ọ gele gu aranmwẹ gbinna vbe ọgbẹlẹzẹ nọ rre Ẹfisọs. (2 Kọr 1:8; 4:10; 11:23) Egbọre ukpokpo nọ miẹn vbe obọ Ivbi e Ju ra emwa ọvbehe ni ghaa yin vbe na ghee “aranmwẹ oha,” ẹre Pọl ghaa guan kaẹn. (Iwinna 19:26-34; 1 Kọr 16:9) Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, e Pọl gele rri oya, sokpan ọ na ye gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ emwi hia gha dunna vbe odaro.—2 Kọr 4:16-18.

4. De vbene ayayẹro ọghe arhiọkpaegbe ya ru iyobọ ne etẹn ima vbe ẹdẹnẹrẹ? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

⁴ Ẹghẹ nọ wegbe ẹre ima wa ye na. Etẹn ima eso wa rri oya rhunmwuda uyinmwẹ dan ne emwa yin. Etẹn eso rrọọ ne orhiọn iran ma sotọ rhunmwuda ne iran na rre ẹdogbo ne a na khọn okuo. Eso vbe rrọọ ni ga e Jehova vbe otọ ne a na mu awua ye iwinna ima, agharhemiẹn wẹẹ iran rẹnrẹn wẹẹ, a sẹtin mu iran ye eghan, ra a sẹtin vbe gbe iran rua. Ọrheyerriọ, te etẹn ni werriẹ aro daa isievẹn ughughan vbenian, wa ye rhiegbe ye ugamwẹ e Jehova; igiemwi esi ẹre iran wa khin ne ima. Iran rẹnrẹn wẹẹ, iran na dobọ wu nia, e Jehova gha huẹn iran kpaegbe vbe odaro.

5. De iziro dan nọ gha sẹtin ya ima gha roro ẹre wẹẹ, arhiọkpaegbe i rrọọ?

⁵ E Pọl keghi ya obọ sekhae ne etẹn, ne iran ghẹ gha mwẹ egbe iziro ne emwa ni ma yayi wẹẹ arhiọkpaegbe rrọọ ghaa mwẹ, ne iran na kha wẹẹ: “Wa gia gha re ne a gha da, rhunmwuda, akhuẹ ma ra wulo.” Emwa eso vbe gha mwẹ egbe iziro na, ọ te sẹ ẹghẹ e Pọl. Ọ gha kẹ, iziro ne Ivbi Izrẹl ghaa mwẹ na guan kaẹn vbe ebe Aizaia 22:13, ẹre Pọl ya unu kaẹn. Ne Ivbi Izrẹl gha te ya gha ru emwi nọ gha si iran kẹ Osanobua sayọ, iran keghi gi iwinna irọkhegbe mu iran. Iziro ne emwa nibun mwẹ vbe ẹdẹnẹrẹ, ẹre Ivbi Izrẹl vbe gha mwẹ. Iran ghi gha kha wẹẹ, “Gia rri emwi, rhunmwuda, a gha wu, ẹko ẹre a na ka sa.” Sokpan, e Baibol gi ima rẹn emwi dan nọ kẹrikian ighẹ iziro na, ne Ivbi Izrẹl ghaa mwẹ.—2 Krọ 36:15-20.

6. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha ya ẹwaẹn zẹ ọse?

⁶ Ne ima na rẹn wẹẹ arhiọkpaegbe rrọọ, te ọ khẹke ne ima gha ya ẹwaẹn zẹ ọse. Ọni ẹre ọ si ẹre ne Pọl na tama etẹn ni ghaa rre Kọrinti, ne iran gha begbe vbe egbe emwa ni ma yayi wẹẹ arhiọkpaegbe rrọọ. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ọ khẹke ne ima gha begbe vbe egbe emwa ni wa mu ẹmwẹ irọkhegbe yan uhunmwu, ni roro ẹre wẹẹ, a gha wu, ọni ọre emwi hia fo; emwa vbenian sẹtin mu iziro kevbe uyinmwẹ ima rhia. Iran sẹtin ya ima do gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ ni sọnnọ e Jehova. Ẹi khabe ne Pọl na kha wẹẹ: “Wa dọlegbe rhie ẹwaẹn ye uhunmwu, ne uwa zobọ vbe orukhọ ne uwa ru.”—1 Kọr 15:33, 34.

7. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Kọrinti 15:35-38, de inọta ne emwa eso ghaa nọ vbekpae arhiọkpaegbe?

⁷ Tie 1 Kọrinti 15:35-38. Ọ gha kẹ, ọmwa nọ ghaa hoo ne emwa ọvbehe gha gbawawẹ  deghẹ arhiọkpaegbe gele rrọọ, ẹre ọ ghaa nọ wẹẹ: ‘De vbene emwa ni wulo khian ya rhiọ kpaegbe?’ Ọ khẹke ne ima ziro yan ewanniẹn ne Pọl rhie ye inọta na, rhunmwuda, iziro ughughan ẹre emwa mwẹ, vbe nọ dekaẹn emwi nọ sunu daa ọmwa vbe a gha wu nẹ. De emwi ne Baibol tae vbekpa ọna?

8. De igiemwi nọ ya ima rẹn aro egbe ne emwa ni khian rhiọ kpaegbe gha rrie ẹrinmwi khian gha mwẹ?

⁸ Emwa sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ai khian sẹtin huẹn emwa ni wulo kpaegbe, rhunmwuda egbe iran kẹkua nẹ. Sokpan deghẹ Osanobua sẹtin yi agbọn vbe ẹrinmwi vbe ẹghẹ ne emwi rhọkpa ma na gha rrọọ, na do huẹn ọmwa nọ wu kpaegbe, na vbe rhie egbe ọgbọn nẹẹn, ẹre ọ khian ghi gha lọghọ ọre ra? (Gẹn 1:1; 2:7) E Pọl keghi loo igiemwi nọ ya ima rẹn wẹẹ, Osanobua gha khian huẹn ọmwa nọ wu kpaegbe, ọ gha sẹtin rhie egbe ọgbọn nẹẹn. Ọ na ya “ikpẹ ọka” ru igiemwi. Ikpẹ ọka na kọe gha zọọ nẹ, ẹi re ikpẹ na ya kọ nii, ẹre a khian ghi gha bẹghe. Te Pọl loo igiemwi na, nọ ya gi ima rẹn wẹẹ, Ayi nọ yi emwi hia gha sẹtin rhie egbe ọgbọn ne emwa nọ khian huẹn kpaegbe, “zẹ vbene ọ hoo.”

9. De emwi ne ebe 1 Kọrinti 15:39-41 tae vbekpae egbe ughughan ne evbayi mwẹ?

⁹ Tie 1 Kọrinti 15:39-41. E Pọl khare wẹẹ, egbe ughughan ẹre evbayi mwẹ. Vbe igiemwi, ẹi re egbe ọkpa ẹre ẹmila, ahianmwẹ kevbe ehẹn mwẹ. Ọ na vbe kha wẹẹ, “Owẹn mwẹ ose ọghẹe, uki, ose ọvbehe, avbe orhọnmwẹ, umosemwẹ ọvbehe.” Agharhemiẹn wẹẹ, ma i sẹtin ya aro kẹkan bẹghe orhọnmwẹ hia ni rre orere iso, avbe umẹwaẹn khare wẹẹ, orhọnmwẹ ughughan ẹre a miẹn, eso kpọlọ, eso kherhe, eso mwẹ ẹmu nọfua, eso baa. Vbe igiemwi, ovẹn keghi re ọkpa vbe usun avbe orhọnmwẹ na ni baa. E Pọl vbe kha wẹẹ, “egbe ẹrinmwi rrọọ, egbe agbọn na vbe rrọọ.” Vbọ ya ọna kha? Ọna rhiema wẹẹ, egbe ọghe emwa nagbọn lughaẹn ne egbe ọghe emwa orhiọn ni rre ẹrinmwi, vbe na ghee avbe odibosa.

10. De aro egbe ne emwa ni khian rhiọ kpaegbe gha rrie ẹrinmwi khian gha mwẹ?

¹⁰ E Pọl vbe kha wẹẹ: “Vberriọ, ẹre ọ khian  gha ye vbe a gha huẹn eni wulo kpaegbe nẹ. Ẹghẹ ne a na tọnnọ ikinnegbe ye uwu otọ, emwi ne ọ sẹtin wu nọ, a ghẹ ghi huẹn ọnrẹn kpaegbe nẹ, ọ ghi do gha re emwi ne ẹi wu.” Ọmwa gha wu, egbe ẹre ghi kẹkẹ, ọ ghi khian ekẹn. (Gẹn 3:19) Sokpan vbe Pọl a ghi yae kha nọ na wẹẹ, a gha huẹn ọmwa kpaegbe, “ọ ghi do gha re emwi ne ẹi wu,” nọ mwẹ egbe nẹi kẹkẹ? Ẹi re emwa ni khian rhiọ kpaegbe gha die agbọn na, ẹre Pọl guan kaẹn mwa, zẹvbe nọ ghaa ye ne emwa ne Ẹlaija, Ẹlaisia kevbe Jesu huẹn kpaegbe. Sokpan arhiọkpaegbe ọghe emwa na khian huẹn gha rrie ẹrinmwi, ni khian gha mwẹ “egbe orhiọn,” ẹre Pọl ghaa guan kaẹn.—1 Kọr 15:42-44.

11-12. De aro egbe ne Jesu ghi gha mwẹ vbe ọ rhiọ kpaegbe nẹ? De aro egbe ne etẹn na hannọ zẹ khian vbe gha mwẹ vbe iran gha rhiọ kpaegbe?

¹¹ Vbe Jesu rre agbọn na, egbe ọmwa nagbọn ẹre ọ ghaa mwẹ. Sokpan vbe ọ ghi rhiọ kpaegbe nẹ, ọ na do khian ọmwa “orhiọn . . . ne ọ rhie arrọọ ne ọmwa,” ọ na gha rrie ẹrinmwi. Erriọ etẹn na hannọ zẹ khian vbe ya rhiọ kpaegbe zẹvbe emwa orhiọn. E Pọl khare wẹẹ: “Zẹ vbene ima te ka gha yevbe ama ọghe ọni ne a ya ekẹn ma, erriọ ima ghi mu akpa ọghe ọmwa ne ọ ke ẹrinmwi rre yọ.”—1 Kọr 15:45-49.

¹² Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, Jesu ma ghi gha mwẹ egbe ọmwa nagbọn vbe ọ rhiọ kpaegbe nẹ. E Pọl keghi rhan otọ evbọzẹe nọ na gha yerriọ vbe ebe 1 Kọrinti 15:50, ọ na wẹẹ: “Emwi ne a ya efun kevbe esagiẹn ma, i sẹtin mwẹ ọghae vbe Arriọba Osanobua” vbe ẹrinmwi. Ọna rhiema wẹẹ, etẹn na hannọ zẹ i khian sẹtin mu egbe ọghe emwa nagbọn nọ mwẹ efun kevbe esagiẹn, nọ sẹtin vbe kẹkẹ la ẹrinmwi. De ẹghẹ na khian ya huẹn iran kpaegbe? E Pọl keghi gi etẹn ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii rẹn wẹẹ, arhiọkpaegbe na i khian wa suẹn vbe ẹghẹ ọghe iran, ọni nọ wẹẹ, iran i khian wa rhiọ kpaegbe gha rrie ẹrinmwi vbobọvbobọ. Ẹghẹ ne Pọl ya gbẹn ebe 1 Kọrinti, erhuanegbe Jesu eso “wulo nẹ,” ọkpa vbe iran na, ọre ukọ e Jems. (Iwinna 12:1, 2) Eso ye vbe wu vbe iyeke ọni.—1 Kọr 15:6.

13. De emwi ni khian gha sunu vbe ẹghẹ urremwẹ ọghe Kristi?

¹³ Jesu kevbe Pọl keghi tae yotọ, emwi eso ni khian sunu vbe ẹghẹ urremwẹ ọghe Jesu. Jesu khare wẹẹ, ọ gha sẹ ẹghẹ nii, okuo, ugbohiotọ, okpe emianmwẹ kevbe emwi ọvbehe ughughan ni wegbe ghi gha rhiegbe ma vbe ehe hia vbe uhunmwu otagbọn. Ma wa bẹghe vbene ẹmwẹ akhasẹ na ya mwẹ amusẹ hẹ, ke ukpo 1914 gha dee. Jesu vbe ya unu kaẹn emwi ọvbehe ne kpataki. Ọ na wẹẹ, a gha kporhu iyẹn nọ maan ọghe Arriọba “la otọ agbọn hia nẹ zẹvbe osẹe ghee emwa hia, iyeke ọni, ufomwẹ ghi do rre.” (Mat 24:3, 7-14) E Pọl vbe gi ima rẹn wẹẹ, ẹghẹ urremwẹ ọghe Kristi, ẹre etẹn na hannọ zẹ “ni ka wulo nẹ,” khian ya suẹn gha rhiọ kpaegbe.—1 Tẹs 4:14-16; 1 Kọr 15:23.

14. De emwi nọ sunu daa etẹn na hannọ zẹ, ni wu vbe ẹghẹ urremwẹ ọghe Kristi?

¹⁴ Ọmwa na hannọ zẹ gha wa wu nia, ọ ghi wa gha rrie ẹrinmwi vbobọvbobọ. Ẹmwẹ ne Pọl tae vbe ebe 1 Kọrinti 15:51, 52 ẹre ọ so igiẹ ye ọna, ọ khare wẹẹ: “Ma hia i ra wulo fo, sokpan, vbe udemwurri, a gha fi ima werriẹ. Ẹgiẹgiẹ, vbe ifuanro ọkpa, ẹghẹ ne okpe ne okiekie gha na tu.” Ẹmwẹ ne Pọl tae na, wa mwẹ amusẹ nia! Etẹn na hannọ zẹ gha rhiọ kpaegbe, iran i khian sẹtin ghọghọ! Iran “ghi gha gu e Nọyaẹnmwa rrọọ ẹdẹdẹmwẹdẹ.”—1 Tẹs 4:17.

15. De iwinna nọ khẹ iran ni rrie ẹrinmwi?

¹⁵ E Baibol gi ima rẹn iwinna ne iran ni rrie ẹrinmwi khian ya ru. Jesu keghi tama iran wẹẹ: “Iran ni khọnmiotọ nẹ, I gha rhie egbe asẹ ne Erha mwẹ rhie mẹ vbe ne iran. I gha rhie asẹ ne iran yan avbe uhunmwu ẹvbo, ne iran gha ya ukpokpo ematọn khaemwisẹ yan iran, ne iran guọghọ iran rẹnkhẹn rẹnkhẹn zẹvbe akhe.” (Arhie 2:26-28) Iran gha deba e Kristi khọnmiotọ yan avbe agbẹnvbo ni ma họn ẹmwẹ ne Osanobua.—Arhie 19:11-15.

16. De vbene a khian ya khọnmiotọ yan uwu hẹ?

 ¹⁶ Vbene ẹmwata, emwa na hannọ zẹ gha khọnmiotọ yan uwu. (1 Kọr 15:54-57) Iran gha rhiọ kpaegbe nẹ, ẹkpotọ ghi kie ne iran ya deba e Jesu wabọ emwi dan hia rua vbe okuo Amagẹdọn. Ẹbo emwa nibun, ni da imudiase ọghe iran yi, gha miẹn uhunmwu vbe orueghe nọkhua, iran ghi do gha rre agbọn ọgbọn. (Arhie 7:14) Aro iran gha sẹ ọre, vbe ẹghẹ ne ẹbu emwa nibun ni wulo ke ẹghẹ gha dee khian ya rhiọ kpaegbe. Odẹ ọvbehe na khian ya khọnmiotọ yan uwu ẹre ọna khin! Ọsughe khian gha nọ! (Iwinna 24:15, NW) Emwa hia ni ghi da imudiase ọghe iran yi vbe ẹghẹ nii, ghi khọnmiotọ yan uwu ne orukhọ ọghe Adam si ye ima egbe. Iran ghi gha rrọọ vbe etẹbitẹ.

17. De emwi ne ebe 1 Kọrinti 15:58 wẹẹ ne ima gha ru nia?

¹⁷ Te ọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi hia gbọyẹmwẹ ye ẹmwẹ nọ fu ọmwa ẹko rre ne Pọl tae vbekpae arhiọkpaegbe vbe ebe Kọrinti nokaro. Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima gha lele ibude ne Pọl rhie ne ima, nọ na wẹẹ ne ima rhiegbe ye iwinna na “winna ne Nọyaẹnmwa.” (Tie 1 Kọrinti 15:58.) Ma gha ya ekhọe hia rhiegbe ye iwinna na, ẹre ima khian na sọyẹnmwẹ arrọọ ne Osanobua mwamwa khẹ ima vbe odaro. Emwi rhọkpa i rrọọ na ya gie ọna! Ẹghẹ nii, ẹre ima khian na gele rẹn wẹẹ, iwinna hia ne ima winna ne Nọyaẹnmwa, ọkpa i rrọọ nẹi mwẹ esa.