1-2. (a) De emwi nọ ru iyobọ ne ima ya zin egbe avbe ọlọghọmwa ne ima werriẹ aro daa? Rhan otọ re. (b) De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

“ẸI RE ẹtin obọ mwẹ ẹre I ya sẹtin miẹn uhunmwu vbuwe avbe edanmwẹ ne I he la gberra.” Uwẹ he ka ta egbe ẹmwẹ vberriọ ra? Deghẹ erriọ nọ, ẹi re uwẹ ọkpa. Egbọre te u ya yerre, ẹghẹ ne u ya gha khuọnmwi emianmwẹ nọ wegbe ra ẹghẹ ne ọmwa ruẹ ya wu. U na do bẹghe ẹre wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Jehova nọ rhie “ẹtin nọ sẹ ehia” ne ọmwa, ẹre ọ zẹ ighẹ u sẹtin zin egbe ọlọghọmwa nii.—2 Kọr 4:7-9.

² Orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ vbe ru iyobọ ne ima, ne agbọn dan ne ima ye na ghẹ mu ima rhia. (1 Jọn 5:19) Gberra ọni, ẹghẹ hia ẹre ima ya gu avbe orhiọn dan khọn. (Ẹfis 6:12) Ọlọghọmwa ughughan ẹre ima werriẹ aro daa, rhunmwuda ọni, gi ima ziro yan odẹ eva ne orhiọn nọhuanrẹn ya ru iyobọ ne ima. Ma gha vbe ziro yan emwi ne ima gha ru, ne ima mieke na miẹn iyobọ ọghe orhiọn nọhuanrẹn.

3. De odẹ ọkpa ne orhiọn nọhuanrẹn ọghe Jehova ya ru iyobọ ne ima?

³ Odẹ ọkpa ne orhiọn nọhuanrẹn ya ru iyobọ ne ima ọre wẹẹ, ọ keghi rhie ẹtin ne ima ya ru iwinna nọ bi ye ima izabọ, ọ gha khọnrẹn ne emwi wegbe mu ima. Ukọ e Pọl gi ima rẹn wẹẹ, “ẹtin e Kristi” ẹre ọ ru iyobọ ne irẹn ya sẹtin zin egbe avbe ọlọghọmwa ne irẹn werriẹ aro daa. (2 Kọr 12:9) Vbe ẹghẹ nogieva ne Pọl ya mu okhian yo ehe ughughan ya gha kporhu, ọ kegha ru iwinna eso nọ mieke na miẹn igho ya gha gaga egbe. Owa Akuila vbe Prisila ẹre Pọl dia re vbe Kọrinti. Emwa ni bọ owa ukpọn ẹre iran ghaa khin. Iwinna nii ẹre Pọl vbe gha ru, rhunmwuda ọni, ọ vbe gha deba iran winna vbe ugbẹnso. (Iwinna 18:1-4) Orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ ru iyobọ ne Pọl ya sẹtin gha ru iwinna ikporhu kevbe iwinna ne ọ na miẹn igho.

4. Zẹvbe nọ rre ebe 2 Kọrinti 12:7b-9, de ọlọghọmwa ne Pọl ghaa werriẹ aro daa?

 ⁴ Tie 2 Kọrinti 12:7b-9. Vbe ako na, e Pọl keghi guan kaan ọlọghọmwa nọ yevbe igban nọ solo ọmwa vbuwe egbe ne irẹn werriẹ aro daa. Vbọ ya ẹmwẹ na kha? Igban gha ba yọ ọmwa egbe, obalọ nọkhua ẹre ọ si. Emwi ne Pọl ya ẹmwẹ na kha ọre wẹẹ, ọ mwẹ ọlọghọmwa ne irẹn werriẹ aro daa nọ si obalọ ne irẹn. Ọ khian ghi gie ọlọghọmwa na, ọ na wẹẹ te ọ yevbe na miẹn wẹẹ “ukọ e Setan . . . kinmwi” irẹn. Egbọre, ẹi wa re Setan ra ugbogiorinmwi ọghẹe ẹre ọ si ọlọghọmwa ne Pọl ghaa werriẹ aro daa, nọ yevbe igban nọ solo ẹre vbuwe egbe. Sokpan ọ khọ wẹẹ, vbe Setan vbe ikpayẹ ọre ghi bẹghe ọlọghọmwa ne Pọl ghaa ye, iran na yae tua sayọ. De emwi ne Pọl ghi ru?

5. De vbene Jehova ya họn erhunmwu e Pọl hẹ?

⁵ Vbe okaro, e Pọl kegha hoo ne Jehova wa sọfurre ye ọlọghọmwa nii. Ọ keghi kha wẹẹ: “Igba eha ẹre I na erhunmwu ghe Nọyaẹnmwa [e Jehova] . . . , I na rinmwian ne ọ rhie ẹre hin mwẹ egbe rre.” Sokpan vbene Pọl na erhunmwu sẹ, ọlọghọmwa nii ma fo. Te ọna ghi rhiema wẹẹ, e Jehova ma họn erhunmwu e Pọl ra? Hiehie. E Jehova wa họn erhunmwu ẹnrẹn. Agharhemiẹn wẹẹ, e Jehova ma wa rhie ọlọghọmwa nii hin, ọ keghi rhie ẹtin ne Pọl ya zin egbe ẹre. E Jehova keghi tama rẹn wẹẹ: “Ẹghẹ ne uwẹ ma na wo vbe egbe, ẹre ẹtin imẹ na wo vbe egbe sẹ.” (2 Kọr 12:8, 9) Vbuwe ọlọghọmwa na, Osanobua ma sẹ Pọl rae, ọna ẹre ọ si ẹre ne orhiọn rẹn na sotọ kevbe nọ na gha sọyẹnmwẹ!—Fil 4:4-7.

6. (a) De vbene Jehova ya họn erhunmwu ima hẹ vbe ugbẹnso? (b) De eyan eso ni rre avbe ako evbagbẹn nọhuanrẹn na sunu yi vbe okhuẹn na, nọ rhie igiọdu nuẹn?

⁶ Uwẹ he ka rinmwian e Jehova nọ sọfurre ye ọlọghọmwa eso ne u werriẹ aro daa, vbene Pọl ru ẹre ra? Vbene u na erhunmwu sẹ, ọlọghọmwa nii ma fo, ọ ma vbiẹ, ọ na kue gha tua yọ. Te uwẹ khian ghi gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova mu ohu ruẹ ra? Ọ ghaa yerriọ, igiemwi ọghe Pọl gha wa rhie igiọdu nuẹn. E Jehova gha wa họn erhunmwu ruẹ, vbene ọ họn erhunmwu ọghe Pọl! A sẹtin miẹn wẹẹ, e Jehova i khian wa sọfurre ye ọlọghọmwa ọghuẹ. Sokpan, ọ gha ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe rhie ẹtin nuẹn, ne u mieke na sẹtin zin egbe ẹre. (Psm 61:3, 4) U ghaa rre uwu ọlọghọmwa nọ kuan ruẹ ose yotọ, gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ e Jehova i khian fi iyeke gbuẹ.—2 Kọr 4:8, 9; Fil 4:13.

7-8. (a) Vbọzẹe ne a na ya orhiọn nọhuanrẹn gie ẹhoho? (b) De vbene Pita ya gie odẹ ne orhiọn nọhuanrẹn ya winna?

⁷ De odẹ ọvbehe ne orhiọn nọhuanrẹn ya ru iyobọ ne ima? Ma sẹtin ya orhiọn nọhuanrẹn gie ẹhoho nọ dia okọ ẹzẹ la odẹ nọ khẹke, agharhemiẹn wẹẹ, ẹzẹ nii vba yo vba rre. Orhiọn nọhuanrẹn keghi ru iyobọ ne ima ya gha la odẹ nọ su rrie arrọọ etẹbitẹ khian, agharhemiẹn wẹẹ ima werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan.

⁸ Ọgbehẹn ẹre ukọ e Pita ghaa khin, rhunmwuda ọni, ọ wa rẹn vbene a ya gua okọ ẹzẹ hẹ. Ẹi khabe ne a na miẹn wẹẹ, vbe ẹghẹ nọ na gha guan kaan vbene orhiọn nọhuanrẹn ya winna hẹ, ọ na loo ẹmwẹ nọ dekaan ọkọ ẹzẹ na dia. Ọ keghi kha wẹẹ: “Ẹmwẹ avbe akhasẹ hia, ọkpa i rrọọ ne a tae zẹvbe iho ọghe ọmwa kẹkan, sokpan te a ghaa dia ọmwa khian vbekpa orhiọn nọhuanrẹn, vbuwe ehe ne iran na ta ẹmwẹ ne ọ ke ehe ne Osanobua ye rre.”—2 Pit 1:21.

9. De igiemwi ne Pita ghaa mwẹ vbe ekhọe vbe ọ khare wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ “dia” emwa ni gbẹn Evbagbẹn Nọhuanrẹn?

⁹ De igiemwi ne Pita ghaa mwẹ vbe ekhọe vbe ọ khare wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ “dia” emwa ni gbẹn Evbagbẹn Nọhuanrẹn? Ẹmwẹ e Grik ne Pita loo ro vbe ako na, vbe khọ ẹmwẹ e Grik ne Luk loo ro vbe ebe Iwinna, vbe ọ guan kaan okọ ẹzẹ ‘ne ẹhoho ghaa mu khian.’ (Iwinna 27:15) Vbe okpia ọkpa nọ rri egie ebe ghi rhan otọ emwi ne ukọ e Pita khare, ọ na wẹẹ, ‘igiemwi ọghe okọ ẹzẹ ẹre Pita loo ro vbe ako na.’ Emwi ne Pita  ghaa mwẹ vbe ekhọe ọre wẹẹ, vbene ẹhoho dia okọ ẹzẹ la ehe nọ khẹke, erriọ orhiọn nọhuanrẹn ya dia avbe akhasẹ kevbe emwa ọvbehe ni gbẹn e Baibol. Okpia na guan kaan ban na vbe kha wẹẹ: ‘Te avbe akhasẹ wa kue ne orhiọn nọhuanrẹn dia iran.’ E Jehova ghi ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ru iyobọ ne avbe akhasẹ kevbe emwa ọvbehe ni gbẹn e Baibol, iran na wa vbe muegbe ne iran ya lele adia ọghe orhiọn nọhuanrẹn.

10-11. De emwi eva nọ khẹke ne ima ru, ne orhiọn nọhuanrẹn mieke na gha dia ima? Ru igiemwi yọ.

¹⁰ Vbene ẹmwata, e Jehova i ghi loo emwa ya gbẹn e Baibol vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova ye loo orhiọn nọhuanrẹn ya dia emwa rẹn vbe ẹdẹnẹrẹ. E Jehova wa muegbe ne ọ ya loo orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ya ru iyobọ ne ima. De vbene orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua khian ya sẹtin gha dia ima? Ọ mwẹ emwi eso nọ khẹke ne ima ru. De emwi ne ọni khin?

¹¹ Ghee igiemwi na ghee. Adeghẹ oziguẹ hoo ne ẹhoho dia okọ ọghẹe la odẹ nọ khẹke, ọ khẹke nọ ru emwi eva. Nokaro, te ọ gha gua okọ nii gha rrie eke ne ẹhoho mu ghee. Rhunmwuda, ọ gha sẹ okọ ọghẹe rae ye eke ne okọ ẹzẹ na kun sie, vbene ọ ma na gua ẹre hin evba rre, ẹhoho i khian sẹtin dia okọ nii. Nogieva, ọ khẹke nọ fannọ ukpọn ne guọrọ na dee ye okọ (ọna ẹre ebo tiẹre sail). Ẹhoho ghaa hoho ukpọn ne guọrọ na, ẹre okọ nii khian na sẹtin gha khian vbe uhunmwu amẹ. Erriọ vbe ye, orhiọn nọhuanrẹn keghi ru iyobọ ne ima ya gha ga e Jehova, vbene egbe i na wọọ ima. Adeghẹ ima hoo ne orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua gha dia ima, ọ mwẹ emwi eva nọ khẹke ne ima ru. Nokaro, ọ khẹke ne ima gha mwẹ obọ vbe iwinna ugamwẹ, ne orhiọn nọhuanrẹn mieke na gha dia ima. Nogieva, ọ khẹke ne ima rhiegbe ye avbe iwinna ugamwẹ na ẹsẹsẹmwẹse. (Psm 119:32) Adeghẹ ima na gha ru vberriọ, orhiọn nọhuanrẹn gha ru iyobọ ne ima ya gha ru iwinna ne Jehova mu ye ima obọ, nọ gha ya ima gha mwẹ arrọọ etẹbitẹ.

12. De emwi ne ima khian ghi ziro yan?

¹² Ma ziro yan odẹ eva nẹ, ne orhiọn nọhuanrẹn ya ru iyobọ ne ima. Orhiọn nọhuanrẹn  ọghe Osanobua keghi rhie ẹtin ne ima, ọ vbe ru iyobọ ne ima ya da imudiase ọghe ima yi, vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. Orhiọn Nọhuanrẹn vbe ru iyobọ ne ima ya gha rre odẹ ọghe ẹmwata na, nọ su rrie arrọọ ọghe etẹbitẹ. Nia, ma gha ziro yan emwi enẹ nọ khẹke ne ima ru, ne ima mieke na miẹn avbe iyobọ na.

13. Zẹvbe nọ rre ebe 2 Timoti 3:16, 17, de iyobọ ne Evbagbẹn Nọhuanrẹn gha sẹtin ru ne ima? Sokpan vbọ khẹke ne ima ru?

¹³ Nokaro, gha ruẹ e Baibol ne egbuẹ. (Tie 2 Timoti 3:16, 17.) Ma rẹnrẹn wẹẹ, “Osanobua ẹre ọ rhie ẹre ye iran ekhọe” ighẹ emwa ni gbẹn Evbagbẹn Nọhuanrẹn. Te Osanobua ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ya dia iran. Ma ghaa tie Baibol, ma na vbe gha ru erria yan rẹn, te ima kie ẹkpotọ yọ ne adia ọghe Osanobua gha la ima ekhọe. Avbe adia na keghi gua ima kpa ya ru afiwerriẹ nọ khẹke vbe arrọọ ọghe ima, ne ima mieke na ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. (Hib 4:12) Ma ghaa hoo ne ima miẹn iyobọ ọghe orhiọn nọhuanrẹn, te ọ khẹke ne ima gha zẹ ẹghẹ kọ ya tie Baibol ne egbe ima, ma ghi vbe gha ru erria yan rẹn. Ẹghẹ nii, Ẹmwẹ Osanobua ẹre ọ khian ghi gha dia emwi hia ne ima ru kevbe ẹmwẹ ne ima ta.

14. (a) Vbọzẹe ne ima na kha wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn gu ima rrọọ vbe ima ghaa rre iko? (b) De emwi ne ima gha ru, ne ima mieke na miẹn ere vbe iko na yo?

¹⁴ Nogieva, gha yo iko vbe ẹghẹ hia. (Psm 22:22) Orhiọn nọhuanrẹn ọghe Jehova keghi gu ima rrọọ vbe ima ghaa rre iko. (Arhie 2:29) Vbọzẹe ne ima na kha vberriọ? Rhunmwuda, ma ghaa rre iko, ma keghi nọ e Jehova vbe erhunmwu nọ rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne ima, ma vbe so avbe ihuan Arriọba nọ hẹnhẹn egbe yan ẹmwẹ ni rre Evbagbẹn Nọhuanrẹn. Deba ọni, ma ghaa rre iko, ma keghi danmwehọ avbe adia nọ ke Baibol rre, ne etẹn nikpia ne Jehova ya orhiọn nọhuanrẹn zẹ rhie ne ima. Etẹn nikhuo ghaa mwẹ abọ ne iran khian ru vbe iko, orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ vbe ru iyobọ ne iran ya muegbe ẹre yotọ, ne iran mieke na sẹtin ru ẹre. Vbọrhirhighayehẹ, ma ghaa hoo ne ima gele miẹn iyobọ orhiọn nọhuanrẹn vbe iko, te ọ khẹke ne ima gha muegbe yotọ, ne ima mieke na sẹtin zẹ ewanniẹn. Ma ghaa ru vberriọ, ẹre ima khian na gele miẹn ere vbe iko na yo.

15. De vbene orhiọn nọhuanrẹn ya ru iyobọ ne ima hẹ, vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan?

¹⁵ Nogieha, gha mwẹ obọ vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Ma ghaa loo e Baibol vbe ikporhu, te ima kie ẹkpotọ yọ ne orhiọn nọhuanrẹn gha dia ima. (Rom 15:18, 19) Ne ima mieke na gele miẹn iyobọ ọghe orhiọn nọhuanrẹn, te ọ khẹke ne ima gha mwẹ obọ vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha rhie emwa ekhọe ghee emwi nọ rre Evbagbẹn Nọhuanrẹn, vbe ẹghẹ ke ẹghẹ ne ẹkpotọ ya kie. Emwi ọkpa nọ gha ru iyobọ nuẹn vbe odẹ ne u ya kporhu, ọre ne u gha loo avbe igiemwi ọghe vbene a ya kporhu hẹ, nọ ladian vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima.

16. De odẹ nọ ghi ru ekpataki sẹ, ne ima khian ya miẹn iyobọ orhiọn nọhuanrẹn?

¹⁶ Nogienẹ, gha na erhunmwu gie Jehova. (Mat 7:7-11; Luk 11:13) Odẹ nọ ghi ru ekpataki sẹ, ne ima khian ya miẹn iyobọ ọghe orhiọn nọhuanrẹn, ọre na gha nọ e Jehova vbe erhunmwu. Emwi rhọkpa i rrọọ nọ gha sẹtin mu idobo yọ ne Jehova ghẹ họn erhunmwu ima. Emwi rhọkpa i khian vbe sẹtin mu idobo yọ ne orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ghẹ sẹ ima obọ, ọ gha khọnrẹn ne ima gha rre uwu eghan; uhiẹn Setan tobọre i khian vbe sẹtin mu idobo yọ. (Jems 1:17) De vbene ima khian ya na erhunmwu hẹ, ne ima mieke na gele miẹn iyobọ orhiọn nọhuanrẹn? Nia, gia ziro yan erre ọkpa, nọ gha ru iyobọ ne ima ya rẹn odẹ nọ khẹke na ya gha erhunmwu. Ebe Luk ọkpa ẹre ọ guan kaan erre na. *

17. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe erre nọ rre ebe Luk 11:5-9, 13, vbe nọ dekaan erhunmwu ne a na?

¹⁷ Tie Luk 11:5-9, 13. Erre ọghe Jesu keghi ya ima rẹn vbene ima khian ya gha nọ e Jehova vbe erhunmwu, nọ rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne ima. Vbe erre na, emwi ne okpia nii ghaa gualọ keghi sẹ ọre obọ, rhunmwuda ne ọ na “rhiegba yọ nọ rẹn.” Ohan ma zẹdẹ gha mu okpia na, nọ ya bu ọsiọre ya nọ rẹn emwi vbe ogiasọn. (Ya ghee mwbr18.07, ipapa 5.) De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe erre na, vbe nọ dekaan erhunmwu ne a na? Jesu khare wẹẹ: ‘Ye gha nọ, ọ gha sẹ ruẹ obọ, ye gha gualọ, u gha miẹn, ye gha so obọ, a gha kie nuẹnn.’ De emwi ne ọna maa ima re? Ne ima mieke na miẹn iyobọ orhiọn nọhuanrẹn, te ọ khẹke ne ima gha kpẹkpẹ vbe erhunmwu.

18. Zẹvbe ne erre ọghe Jesu maa ima re, vbọzẹe ne ima na mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne ima?

¹⁸ Erre ọghe Jesu vbe ya ima rẹn evbọzẹe ne ima na mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne ima. Okpia ne Jesu guan kaan vbe erre nii, kegha hoo nọ mu ọghọ ye ọmwa nọ do tuọe egbe. Agharhemiẹn wẹẹ, asọn ẹre ọ ya rre, nene okpia na ye gha hoo nọ gualọ emwi nẹẹn re, sokpan ọ ma gha mwẹ emwi rhọkpa vbe owa. Jesu keghi kha wẹẹ, emwi nọ ya ogieva ẹre rhie ebrẹd nẹẹn ọre wẹẹ, okpia nii ma gi egbe wọọ re vbe ọ nọ ogieva ẹre emwi. De emwi ne Jesu hoo nọ maa ima re? Adeghẹ ọmwa nọ ma gba sẹtin ru iyobọ ne ogieva ẹre ne ọ nọ rẹn emwi, rhunmwuda nọ ma na gi egbe wọọ re, inu ghi nọ ne Erha ima nọ rre ẹrinmwi nọ mwẹ ekhọe esi? Ẹi mwẹ ọ ma rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne ima, deghẹ ima na vbe gha nọ rẹn, vbene egbe i na wọọ ima! Rhunmwuda ọni, ma gha sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha họn erhunmwu ima, vbe ima gha nọ rẹn nọ rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne ima.—Psm 10:17; 66:19.

19. Vbọzẹe ne ima na mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma gha sẹtin zin egbe sẹ ufomwẹ?

¹⁹ Ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ẹi mwẹ vbene Setan gha kpokpo ima sẹ hẹ, ma gha ye sẹtin zin egbe sẹ ufomwẹ. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ọ mwẹ odẹ eva ne orhiọn nọhuanrẹn ya ru iyobọ ne ima. Nokaro, ọ keghi rhie ẹtin ne ima ya zin egbe ọlọghọmwa ne ima werriẹ aro daa. Nogieva, ọ vbe ru iyobọ ne ima ya gha ru iwinna ne Jehova mu ye ima obọ, nọ gha ya ima gha mwẹ arrọọ etẹbitẹ. Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima gi orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua gha dia ima!