FUNANKƐW BƐ ƝININKALI MINNU KƐ
Ne bɛ se ka n’yɛrɛ minɛ cogo di walasa n’dusu kana bɔ?
Ɲininkaliw ka ɲɛsin dusu bɔ ma
Yala i dusu bɛ bɔ ka caya wa?
Ayi ne dusu tɛ bɔ tuma si
Ne dusu bɛ bɔ tuma ni tuma
Ne dusu bɛ bɔ don o don
Yala i dusu bɛ bɔ k’a damatɛmɛn wa?
Ayi ne dusu tɛ bɔ k’a damatɛmɛn
Ne dusu bɛ bɔ k’a damatɛmɛn dɔɔnin
Ne dusu bɛ bɔ k’a damatɛmɛn kosɛbɛ yɛrɛ de
I dusu bɛ bɔ jɔni de kɔrɔ ka teliya?
Ne fa walima ne ba
Ne kɔrɔ dɔ walima ne dɔgɔni dɔ
Ne teri dɔ
N’i y’a ye ko i ka kan ka i yɛrɛ minɛ walasa i dusu kana bɔ, nin barokun in bɛna i dɛmɛ! Fɔlɔ, kun minnu na a nafa ka bon i ka i yɛrɛ minɛ hali ni dusu bɔ ko dɔ kɛra i la, o kun dɔw jateminɛ.
Mun na o kɛli nafa ka bon
I ka kɛnɛya bɛ a dafɛ. Ntalenw 14:30 b’a fɔ ko: “Mɔgɔ dusu madalen ye farikolo ka ɲɛnamaya de ye.” Nka “dusubɔ bɛ se ka dusukun banaw tɔ juguya” kunnafonni sɛbɛn dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Journal of Medicine and Life.
I ka teriyaw bɛ a dafɛ. Bibulu b’a fɔ ko: “Mɔgɔ min dusu bɛ bɔ joona, i ni o kana jɛ, i kana taa mɔgɔ farinma fɛ.” (Ntalenw 22:24) Ni i ye mɔgɔ ye min dusu bɔ ka di, o kana bali i la, ni mɔgɔw ta’a fɛ ka gɛrɛ i la. “Ni i m’a ɲini ka i yɛrɛ minɛ walasa i dusu kana bɔ, i bɛ se ka teriya ɲuman minnu sɔrɔ, olu bɛ taa ka i dan” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Jasmine.
I tɔgɔ bɛ a dafɛ. “Ni i ye mɔgɔ ye min dusu bɔ ka di, o jogo bɛ se ka i tɔgɔ tiɲɛ wa mɔgɔw tɛna i ye, yecogo ɲuman na,” Ethan ko ten, min si bɛ san 17 la. I bɛ se ka i yɛrɛ ɲininka: ‘Ne b’a fɛ mɔgɔw ka ne dɔn ni jogo sugu jumɛn de ye?—mɔgɔ sabalilen min bɛ bɛn ɲini tuma bɛɛ? walima mɔgɔ min dusu bɛ bɔ tuma bɛɛ, ka ci mɔgɔw bolo?’ Bibulu b’a fɔ ko: “Mɔgɔ min tɛ dimin joona, o hakili ka bon, nka mɔgɔ min bɛ dimin joona, o bɛ a ka hakilintanya jira.”—Ntalenw 14:29.
Mɔgɔ si ta’a fɛ ka kɛ mɔgɔ kɛrɛfɛ min dusu bɔ ka di kojugu
I bɛ se ka min kɛ
I hakili jagabɔ tɛmɛsira nata ninnu kan ani kumaw kan mɔgɔ dɔw ye minnu fɔ dusu bɔ ko la. Ɲininkali minnu bɛ o kumaw kɔfɛ, i hakili jagabɔ olu fana kan.
Ntalenw 29:22: “Mɔgɔ dusu bɔlen bɛ kɛlɛ lawuli, mɔgɔ farinma bɛ tilenbaliya kow kɛ.”
“Ne fitininman, a tun ka gɛlɛn ne ma ka n’yɛrɛ minɛ walasa n’dusu kana bɔ. Ne ye o jogo sɔrɔ ne falakaw de fɛ, olu fana dusu bɔ ka di. O de bɛ wele ko faciyɛn. A ka gɛlɛn an ma yɛrɛ de ka an yɛrɛ minɛ walasa an dusu kana bɔ!”—Kerri.
Yala ne dusu bɔ ka di wa? Ni jogo ɲumanw bɛ ne la, o bɛ sɔrɔ tuma caman na ne ka cɛsiriw de fɛ, ola ni jogo kolonw fana bɛ ne la, sani ne ka u bɛɛ da ciyɛn kun, yala o jogo kolonw tɛ yɛlɛma ni ne ye cɛsiriw kɛ?
Ntalenw 15:1: “Kuma ɲuman bɛ diminya mada, nka kuma gɛlɛn bɛ mɔgɔ dusu bɔ.”
“A fura ye min ye, o ye ka i yɛrɛ minɛ. Ni i kɛra mɔgɔ ye min sabalilen don ani min bɛ a sinsin kow yecogo ɲuman kan, i hakili tɛna jigin dusu bɔ yɛrɛ la bilen”—Daryl.
Ni dusu bɔ ko kɛra ne la, ne bɛ ko fɔlɔ walima fɛn fɔlɔ min fɔ, mun na o nafa ka bon kosɛbɛ?
Ntalenw 26:20: “Ni dɔgɔ dɛsɛra, tasuma bɛ sa.”
“Ni dɔ ye dusu bɔ ko kɛ ne la, ni ne ye o ko kunbɛn ni ɲumanya ye, o bɛ a tigi mada. O la, an fila bɛɛ bɛ se ka kuma ɲɔgɔn fɛ k’a sɔrɔ an si dusu ma bɔ.”—Jasmine.
Ne ka ko kɛtaw ni ne ka kuma fɔtaw bɛ se ka ko dɔ tɔ juguya cogo di?
Ntalenw 22:3: “Mɔgɔ kegun bɛ ko jugu natɔ ye ka i yɛrɛ dogo o la, nka hakilintan bɛ taa ɲɛ ka tɔɔrɔ sɔrɔ.”
“Tuma dɔw la, ni dusu bɔ ko kɛra ne la, ne mago bɛ min na, o ye ka bɔ ka taa yala dɔɔnin ani ka n’hakili jagabɔ ko kɛlen kan, n’o kɛra ne bɛ se ka o ko ɲɛnabɔ ka sɔrɔ n’dusu ma bɔ.”—Gary.
Ni mɔgɔ dɔ ye i dusu bɔ, mun na a bɛ fisaya ka kuma jɔ fɔlɔ ka taa yɔrɔ dɔ la ka sɔrɔ i ma dɔn a tigi gasi la?
Yakuba 3:2: “An bɛɛ bɛ fili cogo caman na.”
“Ka nimisa i ka filiw la, o ka ɲi nka min ka fisa kosɛbɛ, o ye ka kalansiraw bɔ i ka filiw la. Ni filiw ye an sɔrɔ, an ka kan ka olu labɛn joona ani ka an jija ka kow kɛ ka ɲɛ siɲɛ wɛrɛ.”—Kerri.
Laadilikan: Kuntilenna dɔ sigi i bɛ se ka min dafa. I jija ka i yɛrɛ minɛ walasa i dusu kana bɔ waati dɔ kɔnɔ—misali la kalo kelen ɲɔgɔn kɔnɔ. Kahie dɔ ɲini i bɛ se ka i ka ɲɛtaw sɛbɛn ani ka u jateminɛ min kɔnɔ.
